C018 v1.20

C. 18, pp. 2-5.

Jovis den {16860425} 25 April 1686.

Praesentibus¹ omnibus dempto d.[E.] And. de Man.

De E.Hr. Commandeur hebbende in Raade voorgedragen, hoe na ‘t depecheren der Indische en vaderlandsche retouren, sijn E. praesentie op der E.Comps. verscheide onderhorige posten so tot voortsetting van den hoognodigen landbouw als tot den anteeldt² van desselfs vee vereijscht wierd, en hoewel sijn E. in weinig uuren tijds op ‘t minste advijs bij voorvallende nootwendigheden seide sig hier ter residentie wederom te konnen vervoegen, dat hij egter tot sijner gerustheid ten meesten dienste van d’ E.Comp. geraden dogt voor sijn vertreck an haar achtb. consideratien voor te dragen:

1. Hoe noodsakelijk ‘t was (angesien der E.Comps. ommeslag van dag tot dag groter wierd) voor deselve bij tijds meer lands an te slaan, waartoe voor als nu geen bekwamer konnende uijtvinden dan ‘t geene an den Tijgerberg gelegen is, hij goed vond de vrijborgers daar vandaan na exspiratie van anderhalv jaar te doen opbreken en an deselve tot vergoeding van haar gepraetendeerde schade wederom andere landen te vergunnen.

2. Ten anderen dat Sijn E. met d’ uijterste bevremding sag hoe enige Coloniers an Stellenbosch met sinistre en voor ‘t gemeene best seer schadelijcke intentie haare landen onbearbeid lieten leggen, dierhalven genootsaackt soude worden deselve haar t’ ontneemen en an deugd en arbeidsame luijden over te laten, indien na verloop van anderhalv jaar die door de tegenwoordige eijgenaars niet onder de ploeg gebraght wierden.

3. Daar benevens dat ‘t hoog tijd was tot securiteit van Comps. groot en klein vee enige middelen te beramen op dat ‘t selve door ontrouwe dienaars en hoeders niet mogte verruijld en vervrembd werden; daartoe als ‘t bekwaamste expedient voorslaande ‘t selve an beide d’ ooren op ‘t spoedigste te doen teikenen met de letteren C. en O. en tegelijk an de vrijlujden te verbieden beesten met affgesnede ooren na den tijd van ses maanden te besitten, onder poene van derselver confiscatie en een boete van 25 Rixd. voor ‘t eerste maal, 50 R. voor ‘t twedemaal en arbitrale correctie voor ‘t derdemaal.

En opdat alle middelen an baatsugtige en diefagtige inwoonders om Comps. veewagters te verleiden mogten benomen zijn ‘t noodsâklijk was an de vrijluijden scharpelijk te verbieden ‘t naderen met haar personen of vee omtrend Comps. coralen, onder voorgeven aldaar goede en bekwame weide op te soecken, bij verbeurte van haar vee en een boete van vijf en twintig Rixds. voor ‘t eerste maal, vijftig Rixds. voor ‘t twedemaal en arbitrale correctie voor ‘t derde maal.

1. En eindelijk dat sijn E. met groot leetwesen had bevonden hoe groot de vermetenheid, so van der E.Comps. dienaren als die van de vrij ingeseten was, die niet schroomden nog haar ontsagen met vee en wagens de hoognodige waterleiding tus[s]chen dit Casteel en den voet van de Tafelberg te passeren, en deselve daar door onbruijckbaar te maken en te ruineren; dierhalven ‘t voor al nodig was daar in ordre te stellen en diergelijke uijtsporigheden wel stricktelijk te verbieden, onder poene dat der E.Comps. dienâren, die bevonden souden werden die t’ overtreden, t’ elckens een jaar van haar gagie an d’ E.Comp. mogten verbeuren, en de vrijluijden boven de vergoeding van schade voor ‘t eerstemaal 25 Rixd., 50 R. voor ‘t twedemaal, en arbitralijk gestraft te werden voor ‘t derdemaal; zijnde de wegen om af en an te rijden so wel boven ‘t hooft van de voors. waterleiding als langs strand ten vollen bekwaam.

2. En opdat de wegen en straten, tot onderhouding van gesondheid en cieraad deser Colonie, rein, suijver en net mogten gehouden werden, so vond sijn E. goed t’ ordonneren dat binnen den tijd van acht dagen alle stinckende kuijlen gedempt en v[an] stonde an alle vuijle mesthopen geslegt en vervoerd wierden, so verre ieders erf soude bevonden werden sig te strecken, onder poene van ses R. voor ‘t eerste maal, 12 R. voor ‘t twedemaal en 24 R. voor ‘t derdemaal, mitsgs. d’ onkosten te betalen die d’ E.Comp. soude komen te doen, indien dit werck voor de nalatige kwam uijt te voeren.

Alle ‘t welcke in Rade rijpelijk overwogen zijnde, is met eenparige stemmen besloten dese heilsame voorslagen sonder de minste uijtstel bij plackaat te doen verkondigen en desselfs observantie den fiscâl en landdrost scharpelijk an te bevelen.³

Aldus gearresteerd in ‘t Casteel de Goede Hoop, den 25 April 1686.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. VAN KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. V. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNLS. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 6-9.

Mercurij {16860508} 8 Maij 1686.

Praesentibus omnibus.

‘t Deerlijk ongeval, dat enige heden alhier gearriveerde Portugesen den E.Hr. Commandeur bekendt gemaackt hebben, haar op den 16 April jongst, door ‘t stranden van derselver schip, tusschen de Capen d’ Agullas en Falso overkomen te zijn, heeft sijn E. verplight ‘t selve volgens an geboren mededogentheid en gewoonlijke vigilantie in Raade bekendt te maken, en haar Achtb. voor te dragen de sekerste en bekwaamste middelen om in dit voorval haar Edle. Ho. Acht, van alle an en naspraak te bevrijden, en des Konings van Portugal schade na vermogen te verhoeden, en sijn E. buijten alle bedencklijke aghterklap en gedaghten van wandevoir te houden, en om t’ ontgaan alsulcke moeijelij[k]heden als ‘t stranden van ‘t Engelsch schip de Johanna in den jaare 1682 veroorsaack[t] heeft: So is met eenparige stemmen besloten en goedgevonden door een Christelijk medelijden de rampen van een beklaaghlijke schipbreuk en gelede ongemacken deser menschen te versagten, en haar na vermogen en voor so veel d’ ordres van de Heeren Meestren komen toe te laten, de behulpsame hand ten tijde hares verblijfs alhier, en tot dat gelegentheid om te vertrecken sullen gevonden hebben, an te bieden: sullende haar middelerwijl der E.Comps. sieckenhuijs, thans door Gods genade ledig en met egeen patienten beladen, tot logis ingeruijmt en van nodig onderhoud en levensmiddelen op rekening verstreckt, en an d’ ingeseten alhier scharpelijk verboden werden iets voor d’ ankomst van haar capitain en verdere officieren an deselve te verkopen, of met haar te handelen, om daar door voor te komen alle misdrijven die omtrent sijn Hooggemte. Maijts. geborge goederen door desselfs ondersaten mogten gepleeght zijn, mitsgs. om den fiscaal en landdrost wel ernstlyk te bevelen nauwkeurig aght te nemen en te laten nemen, dat niemand deser ingeseten sig ondersta ‘t wrack of de geborge goederen onder sware straffe te naderen.

Verders heeft d’ E.Hr. Commandeur in Raade bekent gemaackt, hoe bij ‘t retrencheeren van sijn huijshouding⁴ en ‘t verminderen syner dienstboden, drie Comps. lijfeijgene of slavinnen bij requeste versogten in vrijdom gesteld te mogen werden, ‘t welcke haar gunstelijk ten ansien harer trouwe diensten zederd ‘t anwesen van den welgemelte Hr. Commandeur an sijn E. bewesen, is toegestaan, en dies te mee[r], dewijl alle drievan Duijtsche vaders gegenereerd en⁵ ‘t Heilige Sacrament des Doops ontfangen hebben, en een derselver bereids lidmaat der Gereformeerde Gemeente is, en dat d’ andere haar hier in staa[n] te volgen, en dat niet sonder ‘t uijterste gevaar hares verdervs dese rampsalige menschen wederom na Comps. slavenhuijs en onder die ruijge en heidensche natien konnen gebraght werden.

En nademaal door ‘t vertreck des gewesen dispensiers, Joh. Blesius, de plaats van Secretaris der Commissarissen van kleine saken is komen te vaceren, is die plaats an sijn vervanger Christian Freser opgedragen.

En eindelijk is de matroos Jan Laurenz van Amsterdam, die moedwillig ‘t retourschip Goudenstein , daar hij op bescheide[n] was, sig heeft laten ontseilen en alhier ten platten lande aangehaald, is⁶ gecondemneerd een halv jaar buijten gagie an d’ E.Comps. wercken alhier t’ arbeiden.

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. V. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNLS. LINNES.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

[Signed:] SATURNI.

C. 18, pp. 28-29.

Woensdag {16860508} 8 Maij 1686.

In tegenwoordigheid van den E.Hr. Commandeur en alle d’ andere leden.⁷

D’ E.Heer Commandeur, kennende ‘t gewigt van een welgestelde regering, en wetende dat om deselve in vrede en voorspoed te bestieren niet meerder vereijscht word als wel te belônen en scharpelijk te straffen; en hebbende so goede als kwade zedert dat sijn E. ‘t bewind deses commendements anvaarde van beids volslage preuves gehad, en thans sig bij ‘t versoeckschrift van drie der E.Comps. lijfeigene slavinnen gelegentheid anbiedende om door een kragtig voorbeeld an die dienstbare menschen den weg tot d’ onwaardeerlijke vrijheid door haar trouw en deughdsâmheid te banen, en op dat de hoop om deselve t’ eniger tijd te konnen erlangen, d’ andere onder ‘t jock van een sware slavernij anmoedige, So is ‘t dat sijn E., overwogen hebbende de langduurige en trouwe diensten der drie voors. slavinnen, Maria Schalck, Armosijn van de Caap en Jannetje Bort, der selver versoeck in Rade voor te dragen, bewôgen is; waarop eenpaarlijk geresolveerd, angemerckt de supplianten alle drie gedoopten van Christe vaders zijn⁸ en dat eene van deselve bereids lidmaat der Gereformeerde Kercke is, en dat d’ andere twe haar in dit Christelijkwerck⁹ in korten staan te volgen; en dewijl ‘t niet geraden soude zijn dese elendige menschen, bij de reductie die d’ E.Hr.Commandeur ontrent sijn dienstboden heeft gemaackt, deselve wederom na Comps. logie bij dien ruijgen hoop te senden, haar in volle vrijdom te stellen en te vergunnen haar alhier bij alle toegestâne neringen nevens andere vrije personen ‘t erneren.

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als vooren.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] A. v. BREUGEL.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 10-12.

Saturni {16860511} 11 Maij 1686.

Praesentibus omnibus, dempte Corn.Linnes.

De capitain te water en te lande, Manuel da Silva,¹⁰ mitsgs. de coopman Jan de Paiva benevens andere officieren van ‘t gebleve schip Nra. Senora de los Milagros alle in dienst van den Koning van Portugal , bij requeste tot den E.Hr. Commandeur haar toevlugt genomen hebbende, met versoeck dat in haar uijterste nood met levensmiddelen en verdere behoeftigheden ten tijde hares verblijvs alhier mogten geholpen en geässisteerd¹¹ mitsgs. d’ officieren, matrosen en soldaten alle na rang getracteerd werden.

So is in Rade eenpaarlijk goedgevonden an de supplianten haar versoeck toe te staan en angemerckt sij niet de minste credentialen, commissien, brieven, off bewijsen uijt Portugal nog van haar Koning konnen ten voorschijn brengen, en om der E. Comps. respect met dat van sijn Maijt. niet te kreuke[n] en an haar Edle. Ho. Achtb. belangen niet te kort te doen; so is besloten haar nader versoeck en voorstel om d’ E. Comp. kost en schadeloos te houden, t’ amplecteren, en haar te vergunnen met de vaderlandsch van dag tot dag verwagte retouren der twede besending, mitsgs. haar juweelen en kleinodien onder haar eijge bewaring en opsigt, na ‘t vaderland te laten passeren: sullende haar vrijstaan, ingeval die voors. schepen buijten verwagting dese Caap kwamen voorbij te seilen, om alsdan dit jaar hier over te blijven, of op haar goedvinden met een der Comps. uijtkomende schepen na Batavia te gaan, en aldaar an haar Ed. Groot Achtb. te voldoen t’ geene hier mogten te kwaad blijven, sullende haar middelerwijl tot logis Comps. huijs Rustenborg ingeruijmt werden, en an ieder na rang en gelijk als an Comps. dienaaren maandelijx ranzoen uijtgedeeld, en tot kleding en andere noodsaacklijkheden voor eerst vijfhonderd Rixds. uijt Comps. cassa an haar verstreckt werden, die sij bij een, twe, a drie honderd Rixds. seffens sullen vermogen t’ ontfangen.

En hebbende Dn. Manuel da Silva in vergadering bekendt gemaackt, hoe bij haar geëmbarqueerd waren geweest drie ambassadeurs van den Koning van Siam , gedestineerd an die van Portugal , en dat d’ oudste derselver weinig tijds na geleden schipbreuck door droefheid en ongemack was koomen t’ overlijden, en dat d’ overige twe gesanten in ‘t herwards komen, altoos¹² met omtrent de veertig gewapende mannen vooruijt waren gemarcheerd sonder haar te willen inwagten, of met een ander en tegelijk te campeeren; ‘t welcke sij gissen d’ oorsaack te sullen zijn dat eindelijk van den regten weg geraackt zijnde, deselve etlijke dagreisens voo[r] haar arrivement in Hottentots Holland , niet meer vernomen hebben.

En angesien de goede intelligentie die tus[s]che[n] d’ E.Comp. en den Koning van Siam is, en om alle opspraak en kwade agterdogt te benemen, so is geresolveerd een sergt. met ses soldaten op ‘t spoedigst uijt te senden en alle middelen tot derselver behoudenis an te wenden.

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, die et anno ut supra.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. V. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNLS. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me prasente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 13-14.

Martis {16860514} 14 Maij 1686.

Praesentibus omnibus, dempto Linnes.

De fiscâl volgens ontfangene ordre van den E.Hr. Commandeur om na d’ oorsaack van den misval van een der E.Comps. slavinnen naukeurig ondersoeck te doen, heeft an sijn E. in Raade beright gedaan, ‘t selve na alle waarschijnlickheid nergens anders van ontstaan te zijn, als uijt de harde slagen, die na dat hem onder-reght was, een der E.Comps. slaven haar gegeven hadde, deselve van haar slaapplaats afruckende en met slaan en stoten so lang mishandelende tot dat haar¹³ man sijn swangere vrouw was te hulpe gekomen.

Dierhalven is in Raade goedgevonden den opgemelten slaav in Comps. logie, andere ten spiegel, in ‘t bijwesen van gecommitteerdens wel strengelijk an een paal door caffers te doen geesselen.¹⁴

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dagh als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. V. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me psente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 15-16.

Mercurij {16860515} 15 Maij 1686.

Praesentibus omnibus exceptis van Keulen, Breugel et Blum.

D’ E. Hr.Commandeur gesien en rijpelijk in Raade overwogen hebbende den criminelen eijsch en conclusie van den land-drost, mitsgs. de stucken tot beweering van dien geproduceerdt op en jegens den sergeant Jacob Kerkenraad, den corporâl Jacob Cloeten¹⁵ en Christian Martensz, soldât, alle in dienst van d’ E.Comp., en thans ‘s Heeren gevangens, wegens verscheide begaane enorme delicten van diefstal en ontrouw tegens hem meermaals geperpetreert en sonne klaar bewesen; en sijn E. benevens haar achtb. gelet hebbende waar op haar te letten stond, voor namentlijk op ‘t groot verlies dat d’ E.Comp. bij ‘t straffen deser luijden omtrent den hoog nodigen landbouw en ‘t veragteren van een geheel jaar-gewas van brood-koorn an de Klapmutz te lijden en onvermijdelijk te verwagten hadde.

So is goedgevonden en eenpaarlijk besloten de delinquenten angaans te releveren van haar welverdiende straffe van geeseling, brandmerck en bannissement voor vijf en twintigh jaren ad opus publicum, en confiscatie van roerende en onroerende goederen, mitsgs. harer maandgelden en deselve mits deesen buijten gagie wederom na den post daar sij bescheijden zijn te dimitteren, onder hoop en belovte van beterschap; sullende dies niet tegenstaande des land-drosts actie en eijsch tegens haar gants onverminderd en in sijn geheel gereserveerd blijven om deselve ten alle tijden, des nood zijnde, te konnen de novo institueren, om op de minste faute in ‘t toekomende voor incorrigibles an den lijve en met den doode gestraft te werden.¹⁶

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. v. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLOM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 21-22

Sondag {16860519} 19 Maij 1686.

¹⁷

Praesentibus omnibus excepto Alb. van Breugel.

D’ E.Hr. Commandeur, hebbende in betraghting harer Ed.Ho. Achtb. ordres in derselver briev van den 8 October 1685 vervat,¹⁸ om ‘t schip Jambi hier van daan na Madagascar tot den slaven handel an te leggen,¹⁹ in consideratie genomen hoe tot die langduurige en moeijelijke reis de militaires van dien bodem niet alleen onnodig, maar datse daar en boven an veele ongemacken en apparent gevaar van sieckte, tot nadeel van d’ E.Comp., souden geëxponeerd werden, So heeft sijn E. deese sijne gedaghten in Raade bekendt gemaackt; waar op vervolgens eenpaarlijk is goedgevonden de soldatesque van ‘t meergemte. schip Jambi tot verstercking van dit verswackte guarnisoen en suppliment van de verejschte besetting te ligten, en deselve tot voortsetting deser fortificatie te gebruijcken, en ‘t overschot ter gelegener tyd na Batavia te versenden.²⁰

Aldus gearresteerdt en beslôten in ‘t Casteel de Goede Hoop, die et anno ut supra.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 17-20.

Martis {16860521} 21 Maij 1686.

Praesentibus Doo Bevere reliquisque orbus. excepto Lud. van der Stel.

De Heer van Bevere Stevelshoek,²¹ Raad Extraordinaris van India, hebbende gesien en overwoghen haar Ed. Achtb. ordres ter Kameren Amsterdam en Hoorn in derselver jongstes schrijven van den 2 Januarij deses jaars vervat,²² ten ansien van de kragtige inditien en vehemente suspitien haar voorgekomen, als soude in ‘t schip Honsholredijk bij de Kamer van Hoorn geëquipeerd en doenmaals in Texel seilrede leggende, enige particuliere goederen, mogelijk mede enige drinckwaren zijn ingescheept: en dierhalven haar Ed. Achtb. gedaghten wel waren geweest dien bodem tot uijt vorsching van ‘t selve t’ ontladen, dog dat de gevaren die een oostlijke wind en spoedigen ijsgang konden veroorsaken, haar van dat voornemen hadden doen afsien, en in gevolge van d’ E. Comps. ordres an der E.Hr. Commandeur en Achtb. Raad alhier per de schepen Oosterland en Jambij te schrijven en te beveelen om, bij ankomste van ‘t voors. schip an de Caap, haar nauwkeurig van de waare beschapenheid deser saack t’ onderreghten en na gelegentheid van tijd ‘t selve voor een gedeelte te doen ontladen; dierhalven sijn welgemte. Edt. in betraghting sijner plight ‘t voors. in Raade te kennen gevende: So is eenpaarlijk goedgevonden en besloten ‘t opgemelte schip Honsholredijk , angesien ‘t selve op den ontfang deser beveelen door den fiscâl en gecommitteerdens, soo veel immers mogelijk gevisiteerd en daar in niet onbehoorlijx gevonden is, en dat ‘t van alles voorsien, vol-laden en seilrede lag, daarbenevens dat ‘t niet sonder groot verlet van tijd en mercklijke schade van desselfs lading, grote onkosten, en klaarblijkelijk gevaar die de koopmanschappen, de ligters en ‘t schip selvs, in dit N.Wte. mousson bij daaghlijx verwaghte harde stormen hebben te lopen; en dat ‘t buijten dien met meerder bekwaamheid en minder verlet of gevaar op Batavia kan gevisiteerd werden, ten meesten dienste van d’ E.Comp., sonder enigen uijtstel na dat desselvs so hoghe als lage officieren voor gecommitteerdens, ten overstaan van den fiscâl bij eede sullen verklaard hebben, niet te weten dat in ‘t selve enige de minste contrabande goederen off wahren, strijdig met der E.Comps. ordres geladen zijn, te laten sijn reis na Batavia vervorderen en met ‘t selve an de Hoghe regeringh van India omtrent dit stuck plightschuldig te schrijven.

Verders in consideratie genomen zijnde ‘t versoeck van d’ ambassadeurs des Koninghs van Siam an die van Portugal , thans alhier door een deerlijke schipbreuck, na geledene veelvoudige rampen en gevaren, beroijt en beroovt angeland, en door Christelijk meedogentheid en wegens de goede intelligentie die tus[s]chen den Koning van Siam en d’ E. Comp. is, bewoogen, So is geresolveerd ten respecte van onse Heeren en Meesteren en hares Koninghs an deselve volgens aller volkeren reght behoorlijke beleevtheden en goed onthaal bewijsen en an haar²³ de versogte duijsent Rixd. uijt Comps. cassa te doen tellen, en tot geschenck an deselve uijt ‘t packhuijs enige allegies en verdere kleinigheden tot kleding, mitsgs. de levensmiddelen ten tijde hares verblijvs alhier onder een behoorlijke rekening in d’ onkostboeckente geven,²⁴ waarbij ten allen tijde ‘t gene alhier genoten hebben mag blijken.

Aldus gedaan en gearresteerd in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] D. BEVERE.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. v. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 23-27.

Woensdag {16860522} 22 Maij 1686.

Praesentibus D. van Bevere²⁵ reliquisq. omnibus, excepto Alb. van Breugel.

Gecolligeerde advijsen nopende ‘t vertreck des onderkoopmans sr. Albert van Breugel,²⁶ en ‘t substitueren van een packhuijsmeester in desselfs plaats.

Door den E.Hr. Commandeur in Rade voorgedragen zijnde de noodsaacklijkheid om der E.Comps. packhuijsen an een bekwaam persôn te vertrouwen, ten reguarde van ‘t anstaande vertreck van den opgemelten Breugel, door haar Ed. Ho. Achtb. in derselver briev van den 8 October 1685 tot den Madagascarsche slavenhandel als commis gedispicieerd.

D’ Ed. Hr. van Bevere konde tot ‘t vertreck van den onderkoopman Albert van Breugel en ‘t verkiesen van een packhuijsmeester in desselfs plaats wel verstaan, maar angesien Sijn Ed. geen de minste kennisse van de bekwaamheid dergener die daar toe souden konnen geëmployeerd werden hadde, konde dieshalven niet treden tot ‘t geven van sijn stem an deese off gene tot so een wigtig ampt.

Sr. Andries de Man administrateur sustineerd dat sr. Breugel moet vertrecken en dat d’ ordres van de Heeren Majores dienen gehoorsâmt te werden,²⁷ maar dat geen persôn hier ter plaatse tot ‘t ampt van packhuijsmeester bekwaam kent, en voor soveel sijn persôn angelangt, hij ‘t selfde wegens indispositie niet soude konnen waarnemen.

Sr. Cruse, capitain deses guarnisoens, oordeeld dat sr. Breugel volgens haar Ed. Ho. Achtb. ordres sal hebben te vertrecken en dat bij gevolghe sijn plaats sonder uijtstel door een ander dient bekleed te werden, en dat sr. de Man gehouden is een bekwaam man uijt te soecken en dien an den E.Hr. Commandeur voor te dragen, staande middelerwijl alles t’ sijner verantwoording.

Sr. van Keulen, fiscâl, voteerd dat de meergemte. Breugel sal vertrecken en dat een packhuijsmeester dient boecken te houden, dog dewijl d’ instructie van den Ho.Edle. Hr. van Reede hem onbekent is, so houd hij verders sijn gevoelen dies angaande in suspenso.

Sr. Oelff Berg, lieutt., voteerd dat sr. Breugel gehouden is te vertrecken, en dat een ander sijn plaats van packhuysmeester sal bekleeden.

Sr. Lodovicq van der Stel, cassier, conformeerd sig met denselven.

Sr. Linnes, winckelier, ad idem, daarbij voegende dat ingeval niemand tot ‘t packhuijsmeestersampt bekwaam gevonden werd, dat alsdan sr. De Man de naadste daar toe is.

Sr. Blum, guarnisoens boeckhouder, conformeerd sig in ‘t geheel an ‘t gevoelen van deesen.

D’ E.Hr. Commandeur, concluderende, segt dat bij syn ankomst alhier geen packhuijsmeester gevonden wierd, en dat egter onder sijn opsight tot in ‘t laast afgetrede jaar de directie van de packhuijsen met genoegen der overheden was waargenomen buijten seconde persôn; en angesien an der E.Comps. dienst meer gelegen leght dat sr. Breugel vertrecke dan dat hij hier blijve, nodig te wesen dat desselfs ampt van packhuijsmeester bij den administrateur sr. de Man voor een kleinen tijd geduurende desselfs afwesen waargenomen werde, die van harten kloeck en gesond zijnde, ook gaande en staande en alleenlijk de handen tot sijn wil niet hebbende, hij bekwamelijk d’ een of d’ ander, om in sijn praesentie wat in of uijt ‘t packhuijs gaat, op te schrijven, konde gebruijcken ter tijd toe dat-er een bekwaam man soude uijtgevonden zijn.

De stemmen geresimeerd zijnde, is volgens haar Ed. Ho. Achtb. ordres en in conformiteit deses, bij pluraliteit goedgevonden, dat d’ onderkoopman en packhuijsmeester, sr. Albert van Breugel, sig sal hebben tot ‘t uijtvoeren sijner anstaande commissie tot den slavenhandel na Madagascar per ‘t schip Jambi vaardig te houden, en dat d’ administrateur, sr. Andries de Man, ad interim desselfs ampt van packhuijsmeester t’ sijner verantwoording sal waarnemen.²⁸

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag ut supra.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK.

C. 18, pp. 30-31.

Donderdag {16860530} 30 Maij 1686.

In tegenwoordigheid der Ed. Heeren van Bevere en den Commandeur mitsgs. d’ andere leden van den Raad, uijtgesonderd sigrs. Van Keulen, Van Breugel en Van der Stel.²⁹

D’ opperhoofden van ‘t gebleve Portugiesche schip Nra. Sta. de los Milagros hebbende bij requeste in Rade bekent gemaackt, hoe sij na geledene schipbreuk met des koninghs van Portugal geborge capitâl ten bedraghe van vijfhonderd duijsend rixds., bestaande in diamanten, hier geluckig beland zijnde en geen hoop, kans, nog verwagting overig hebbende om iets van Syn Hooghstgemte. Mayts. of andere luijden goederen in of ontrent ‘t wrack te konnen bergen, onangesien de gunstige anbieding van des E.Hr. Commandeurs behulpsame hand, sij genoodsaackt wierden om haar Koning op geen onnodige onkosten te brengen, ‘t voors. wrack met alles dat daaran en toegehoord te verlaten, en bij de gelegentheid van ‘t retourschip Emeland te versoecken met ‘t selve, in geselschap van elff harer matrosen, na Holland over te mogen gaan.

Waarop gedelibereerd zijnde, is goedgevonden an seven van de hooft officieren, namentlijck den opper en onderkoopman, den opperstuurman, den boeckhouder en bootsman, schieman en den konstapel haar versoeck toe te staan.³⁰

Sullende de vier eerste in de cajuijt van ‘t voors. schip gedefroijeerd en in de hut, in dien ‘t mogelijk is, gelogeerd; en de rest in constapelskamer na rang geplaatst en nevens Comps. dienaaren aldaar bescheiden gespeisigt werden, latende ter dispositie van haar Ed. Ho. Achtb. ‘t taxêren en invorderen van ‘t kost en vragtgeld, en andere schulden, so van haar personen als goederen. En sullen seven harer matrosen, die instantelijk versoecken in dienst der E.Comp. angenomen te mogen werden, op de seilrede leggende schepen Oosterland en De Beurs , om daar mede na Batavia te gaan en haar versoeck an de Hooge regering van India bekent te maken, verdeeld werden, te weten vier op ‘t eerste en drie op de Beurs van Amsterdam, mits dat geduurende de reijse voor de kost gehouden sullen zijn matrosewerck te doen.³¹

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] G. v. BEVEREN.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] A. v. BREUGEL.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 32-33.

Donderdag {16860606} 6 Junij 1686.

In tegenwoordigheid van den E.Hr. Commendeur en alle de leden.

D’ E.Heer Commendeur in Rade bekend makende, hoe de Heeren Siamsche ambassadeurs hem bij monde de behulpsame hand tot ‘t opsoeken van hun agtergeblevene amptgenoot, en hoofd der ambassade, mitsgs. enige van desselvs gevolg, versogt hadden; en angemerkt hun versoek seer billijk en op aller volkeren regt gegrond was, en dat Sijn Maijt. van Siam met d’ E.Comp. in goede intelligentie en vrundschap leevde, So is verstaan derselver getrouwigheid ten dienste hares konings met Christlijke lievde te bejegenen en haar geen de minste reden van misnoegen te geven, maar in ‘t tegendeel haar oude correspendentie met de E.Comps. dienaren in Siam , door gedienstigheid en minsame ommegang te vernieuwen, en meer en meer te cultiveren, en daar door ‘t kwade gevoelen dat de Portugiesen en andere natien hun van de Nederlanders mogten hebben ingeboesemd, te benemen, en hun versoek toe te staan; gevende haar ten dien einde een sergeant met thien soldaten om onder derselver geleide en ‘t geriev van twe tenten met wagen en karre nevens drie ried-paarden en genoegsame lijftogt bekwamelijk tot haar oogmerk te konnen geraken.³²

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me preasente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 34-35.

Saturdag {16860608} 8 Junij 1686.

In jegenwoordigheid van alle de leden, uijtgenomen ssrs. Van Keulen, Van Breugel en Van der Stel.

D’ E.Heer Commendeur in Rade bekend makende hoe Jurgen en Christian Reijchard, d’ eene ondersteiger en d’ andere adelborst in dienst der E.Comp., in ‘t berg-werk an de Witteboomen onder ‘t commando van den berghopman Werlinghof³³ thans bescheiden, bij requeste hem versogt hadden, tot meerder nut van d’ E.Comp. elders geëmploijeerd te werden, en met den berg-meester Gabriel Muller na de West-cust van Sumatra te mogen vertrecken; met voorgeven sij in de voors. mijne an de Wittebomen tot op sesthien vademen diep, sonder de minste anwijsing van ertz waren gekomen, en ‘t grondwater hand over hand toenemende, sij ‘t geheele werk onnut en alleen tot nadeel en grote onkosten van d’ E.Comp. en gevaarlijk oordeelden.

Waar op gedelibereerd zijnde, is verstaan den voors. berg-hopman Fred. Math. van Werlinghof op t’ ontbieden en hem over ‘t point sijner verrigting, en den toestand sijns bergwerkx te horen.³⁴

Verders gedelibereerd zijnde over den tabaq door ‘t Comptoir Mauritius voor enige jaren herwards gesonden, en angesien deselve nog bij d’ ingesetenen alhier, en veel weiniger bij de Hottentots verkogt of verruijld kan werden, en dewijl van dag tot dag erger en slegter werd, So is verstaan voor en alleer ganschelijk mogt komen te bederven, en dat men eindelijk genoodsaakt soude zijn hem weg te werpen, denselven veel liever an der E.Comps. slaven met spaarsame hand uijt te deelen.

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, pp. 36-39.

Woensdag {16860626} 26 Junij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden.

Op de gedaane remonstratie³⁵ van den E.Hr. Commendeur ten ansien van ‘t berg-werk an de Wittebomen en genomen advijs van den Berg-Meester Gabriel Muller, in tegenwoordigheid van den Berghopman Fred. Mathias van Werlinghof, om d’ E. Comp. op geen onnodige en sware onkosten te brengen, die ‘t bearbeiden van een onnutte mijne, nevens de sware gagies van desselvs bediende vereijschen, en dies te meer dewijl geen de minste anwijsing van ertz of enigen gang, volgens voorgeven der anwesende berg-werkers, tot nog toe gevonden werd, maar in ‘t tegendeel alleenlijk sekere corrosive aarde, bij de Duijtschers een wolf genaamt, dewijl alle goede mineralen consumeerd en verteerd, daarbenevens om dat bereids de voors. mijne met grondwater gevuld, en niet als met gevaar, sonder de minste inditien van enig minerâl-ader te vinden, bearbeid werd.

Dierhalven is verstaan den opgemten. bergmeester, Gabriel Muller, mitsgs. den meergemten. berghopman, Frederik Mathias van Werlinghof, met haar onderhebbende berg-werkers, ten overstaan van twe gecommitteerdens, den fiscal mr. Johannes van Keulen en den lieutenant deses guarnisoens, tot ‘t opnemen der werken an de voors. mijne, de Wittebomen , tegens den 28 deser maand te committeren en derselver rapport hares wedervarens af te wagten.³⁶

Verders in consideratie by den E.Heer Commendeur genomen zijnde, hoe door ‘t ontijdig snijden en perschen der druijven de Caapsche wijnen suur, wreed en onaangenaam van smaak vallen, en dat bij experientie ondervonden was dat gebrek door de rijpheid van de druijv merklijk verbeterd wierd, So is verstaan dat in ‘t toekomende d’ ingesetenen alhier niet sullen vermogen enigen wijn te perschen voor en alleer de druijv door gecommitteerdens gevisiteerd en van bekwame maturiteit of rijpheid op approbatie van den E. Heer Commendeur geoordeeld werd, onder poene van vijftig Rixds. tegens de contraventeurs.³⁷

En eindelijk ‘t schriftelijk versoek der E.Comps. lijfeigenen Jan Figoredo en Pintura van Ceijlon in Rade overwogen zijnde, om in vrijdom gesteld te mogen werden, So is goedgevonden, ten ansien harer goede diensten zedert etlijke jaren herwards an d’ E.Comp. en ten huijse van den E.Heer Commendeur bewesen, alwaar d’ eerste als hofmeester en d’ andere als kok gedient heeft, haar de vrijheid te vergunnen, en door gepermitteerde middelen hun alhier te mogen erneren, dog met beding dat bij ‘t anwesen van den General of Raden van India, of enige publique maaltijden, dienstbaar sullen blijven om alsdan ten dienste van d’ E.Comp. gebruijkt te werden.³⁸

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROECK, Secrt.

C. 18, p. 40.

Donderdag {16860627} 27 Junij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen ssrs. Van Breugel en Blum.

Den E.Heer Commendeur gerapporteerd zijnde, hoe de berghopman Werlinghof, contrarie sijn jongstes berigt en pligt de mijne an de Wittebomen , door hem geopend en bearbeid, met water hadde laten onderlopen en verders met planken, hout en stenen doen dempen, ‘t welke sijn E. in Rade bekend gemaakt hebbende, is verstaan des niet tegenstaande de gecommitteerdens tot ‘t opnemen en besigtigen van de voors. mijne hun gegeven ordres te laten voltrecken.³⁹

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. GREVENBROEK, Secrs.

C. 18, pp. 41-44.

Maandag {16860701} 1 Julij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden, uijtgenomen sr. Van Breugel.

Nadaat de E.Heer Commendeur gehoord hadde ‘t berigt der gecommitteerdens tot ‘t besigtigen van de mijne an de Wittebomen , en gelesen derselver solemneele verklaring, waar bij sij onder praesentatie van eede bij haare manne ware woorden versekeren, in gevolge harer ordres, op den 28 des laastlede maands hun an de voors. mijne de Wittebomen vervoegd te hebben, die sij ten deele met water gevuld vindende, ‘t selve daar uijt loosden en gesamentlijk tot op 17 vademen diep daar in, en tot op den grondtoe daalden, sonder ‘t minste teken of apparentie van gang, ertz, minerâl of enige inditien bij bergwerkers gebruijcklijk te vinden; oordelende sij ‘t selve werk voor d’ E.Comp. ten hoogsten schadelijk, indien ‘t langer bij der hand soude gehouden werden; ‘t welcke d’ E.Heer Commendeur in Rade bekend gemaakt hebbende, Is verstaan ten meesten dienste van d’ E. Comp. den Berghopman, Frederik Math. van Werlinghof, nevens de verdere bergwerkers na Batavia per d’ anwesende schepen Spierdijk , Jambij en Bronste te versenden, om daar van daan op de west-cust van Sumatra geëmploijeerd te werden; sullende alleenlijk diegene hier verblijven, dewelke de berg-meester, Gabriel Muller, tot der E. Comps. dienst hier van noden oordeeld.

Verders is verstaan en besloten dat d’ ingesetenen hier in de Tafelvallei woonagtig, in ‘t toekomende tot securiteit harer huijsen, en om deselve te praeserveren voor brandstigting⁴⁰ en andere ongemacken, deselve tot op twintig voeten hoog van de grond af in hegte muuren, sonder afdacken, sullen in ‘t toekomende optrecken, en dat binnen den tyd van drie maanden sullen gehouden wesen haar dorre heiningen af te breken en haar erven in palissaden of muuren te besluijten, onder een boete van honderd Rixds.

Eindelijk is goed gevonden en besloten, nademaal bevonden is dat veele ingesetenen alhier erven in eijgendom of ter leen besitten, die geen suffiçante bewijsen harer possessie konnen bijbrengen, en dat hun documenten of brieven verloren of beschadigd en defectueus zijn, daar benevens angemerkt, dewijl ‘t erv-brievboek ter Secretarie berustende, bij langheid des tijds of andersins defectueus en schadeloos gewoorden is, ‘t selve in een nieuw en welgebonden boek te doen afschrijven en door den Secretaris te laten authentiseren, sullende ten dien einde d’ ingesetenen binnen den tijd van twe maanden, onder poene dat van hun regt vervallen sullen zijn, haar erv- en lening-brieven an den E.Heer Commendeur gehouden wesen te vertonen en ter Secretarie te brengen, om door dit middel derselver possessien te legitimeren en an de nakomelingen alle gelegentheid van verwijdering en processen te nemen.⁴¹

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 85-86.

Maandag {16860701} 1 Julie 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden.⁴²

Jannetje Bort, ‘s Comps. vrijgelatene slavinne van Duijtsche vader geteeld, te meermalen den E.H.Commendeur in Rade versogt hebbende met den sergt. deser besettingh, Dirk van Koningshoven, bij denwelken sij onder versekering van trouw-belovte vier kinderen gebaard heeft, in den egten band te mogen treden, en hy daarop t’ elkens gehoord, ook scherplijk wegens sijn misdrijv bestrafd en ernstlijk vermaand sijn ergerlijk leven te beteren, en de bijsit te laten varen, dog hij alles in den wind slaande en in sijn onstigtelijken wandel met overgeve stijfsinnigheid sonder haar of d’ opgemelte kinderen iets ten willen te weten: So is eindelijk verstaan hij sijnde kinderen, by voors. Jannetje Bort geteeld, van behoorlijk onderhoud sal hebben te voorsien en alleenlijk derselver Moeder en geen ander v[r]ouwspersôn oijt ten wijve mogen nemen.⁴³

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK., Secrt.

C. 18, pp. 45-46.

Dingsdag {16860702} 2e. Julij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen ssrs. Van Keulen, Van Breugel, Berg, Van der Stel.

De capitain van ‘t Engelsche schip, de Siamsche Koopman , komende jongst van Maskette , en meestendeels sijn officieren nevens een gedeelte der matrosen op reis door siekte verloren, en bij monde den E.Heer Commendeur om verversching van water en enige kleinigheden van equipagiegoederen versogt hebbende, Is sijn E. te rade geworden ‘t selve ter vergadering bekend te maken.

Waar op gedelibereerd zijnde, is verstaan ‘t eerste hem ten vollen toe te staan, dog ‘t twede enigermaten te besnoeijen en hem niet als met spaarsame hand, en onder goede betaling, enige weinige equipagiegoederen te laten volgen, om also onser Heeren en Meestren bevelen gehoorsamst op te volgen, en d’ Engelsche natie buijten klagten te houden.⁴⁴

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 47-49.

Woensdag {16860703} 3 Julij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden, uijtgenomen d’ E.E. Administrateur Andrs. de Man, Van Keulen, Berg, Van der Stel en Blum.

Op de propositie van den E.Heer Commendeur wegens ‘t gedreigde gevaar van brandstigting⁴⁵ en om ‘t selve met alle bedencklijke middelen voor te komen, Is verstaan also ‘t guarnisoen te swack is de vrijborgers deser Tafelvallei ten getal van thien, bij beurte in ‘t vleeshuijs onder ‘t commando van een sergt. en corporal te laten waken, en bij halve uuren te doen patrouilleren, nevens der E. Comps. militaire onder een en ‘t selve woord geposteerd in ‘t siekenhuijs, sullende ‘s avonds ten ses uuren, ieder op sijn bescheiden post sig bevinden, om alsdan door den capitain deses guarnisoen gevisiteerd te werden.

Ook sullen geen Comps., nog der vrijluijden slaven, nog Comps. dienaars, soldaten of matrosen, na negen uuren ‘s avonds, of na ‘t luijden van de klok, haar buijten hoogdringende nood op straat laten vinden, sullende diegene die betrapt werden, anstonds in de respective wagten tot ‘s morgens geârresteerd blijven, om alsdan an de hoofdwagt in ‘t Casteel overgeleverd en arbitralijk na exigentie van saken gestraft te werden.

Middelerwijl sal de wagt der militairen, bestaande uijt acht koppen, onder ‘t gebied van een sergeant en corporâl ‘t woord afvorderen van de patrouille der borgers, als deselve haar post komt te passeren en de militaire in ‘s gelijx, als sij die van de borgers voorbijgaan, dog op wegen en straten malkanderen ontmoetende, sullen de borgers gehouden zijn ‘t woord eerst an de militie te geven en ‘t selve van die wederom te verwagten.

En eindelijk sal de sergt. der borgers gehouden zijn ‘s morgens an den capn. deses guarnisoens rapport te doen van ‘t gene ‘s nagts voorgevallen is, op dat deselve nader berigt an den E.Heer Commendeur van alles mag geven.

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop den 3 Julij 1686.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDRS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 50-52.

Sondag {16860707} 7 Julij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden, uijtgenomen d’ EE. administrateur Andries de Man, Berg, Van der Stel en Blum. Assumpto den schipper Jan Bapta. Groeneveld.

D’ E.Heer Commendeur en Rade bekend gemaakt hebbende hoe ‘t fluijtje Baren nu seilrede en van alles versien legt, en dat ‘t selve niet sonder grote onkosten ten laste van d’ E.Comp. hier vrugteloos opgehouden kan werden, So is verstaan dien bodem op ‘t spoedigste ten meesten dienste van d’ E.Comp. onder de volgende cours en seilaas ordre zee te laten kiesen.

Eerstelijk acht a thien mijlen besuijden de Caap d’ Agullas gekomen zijnde, sullen de cours oost an tot dat omtrent vierhonderd a 450 vertierd hebben, en dat hun op de 35 a 36 gr. suijder breedte gissen, bij toelating van weer en wind anstellen, en daar van daan Noord Oost an stevenen om versekerd te blijven met een Westelijke gang ‘t eijland Diego Rodrigues te konnen beseilen.

En dewijl ‘t een noodsaaklijkheid is voor diegene die na Mauritius gaan, ‘t opgemelte eijland in ‘t gesigt te lopen, werd de schipper geauctoriseerd, indien Gods wind en weer ‘t toelaat, ‘t selve an te gieren om te sien of aldaar enige voordeelen van ambar of andere gewassen voor d’ E.Comp. te bereiken mogten wesen.

Ten tweden dit voors. eijland in ‘t gesigt gekregen of angedaan hebbende, dient Mauritius met een westelijke gang beseijld te werden, alwaar de behoeftigheden gelost en andere geladen hebbende, sullen sonder tijd versuijm N.ten W.ten. een twede Weste angaan, om ‘t Noordeind van Madagascar te bereiken, en vervolgens soveel als mogelijk sal wesen, desselvs West-cust langs lopen tot den Suijdlijksten hoek en in de baij St. Augustijn toe; en alles ten meesten profijte van d’ E. Comp. verrigt en verhandeld hebbende, sullen de Baij de la Goa met een weste cours bestevenen, en na dat desselvs diepte bepeild, ‘t eijland besigtigd, ‘t vasteland en desselvs gewassen, vrugten en koopmanschappen bemagtigd hebben, eijndelijk herwards na de Tafelbaij keeren.⁴⁶

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PRZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 53-54.

Saturdag {16860720} 20 Julij 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen ssrs. van Keulen en Berg.

Na gedane porpositie en serieuse remonstratie van den E. Heer Commendeur ten ansien van ‘t daaglijx en onophoudelijk vlugten en weglopen, so der E.Comps. als der vrijluijden slaven, die met geweer en tropsgewijs doorgaan, en hun in de wildernissen onthouden, Is na rijpe deliberatie verstaan, om diergelijke excessen in tijds te verhoeden en voor te komen, dat haar niet mogen t’ samen rotten, overal een wakend oog te houden, en alle diegene die agterhaald en binnen gebragt sullen werden, sonder forme van proces in ‘t toekomende, andere ten spiegel, strengelijk door caffers an een paal met roeden te doen slaan en een oor af te snijden, en dus in een ijsere ketting geklonken, wel geboeijd op hun bescheidene plaats te laten brengen, continuerende dese exemplaire straffe, ten tijde toe dat men de verwagte beterschap sal vinden.⁴⁷

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 60-64.

Maandag {16860805} 5 Augusti 1686.

⁴⁸

Praesentibus omnibus, demptis D.D. van Keulen, Breugel et Berg.⁴⁹

Om de goede ingesetenen in rust en vrede de vrugten hares arbeids te doen genieten en haar van binnen tegens allen overlast door Kerckelijke en Politique wetten te wapenen, en van buijten tegens alle geweld en gevaar van inlandsche en uijtheemsche vijanden en derselver oppressien te versekeren, en alles dat tot haar welvaard, geluk en genoegen dienen kan, bij te brengen, en d’ E.Comp. van de sware onkosten deser besetting t’ ontlasten, en haar Edle. Ho. Achtb. eenmaal ‘t lang verwagte oogwit te doen bereiken om dese Colonie uijt haar selvs te doen bestaan; en nademaal ‘t God Almagtig gelievt heeft die an Stellenbosch met een ansienlijke anwas van menschen, vee en allerhande vrugten in korte jaren te segenen: So heeft d’ E.Hr.Commendeur dit heilsam werk met sijn gewoonlijken ijver behartigende, goed gevonden de gepraesenteerde nominatie des land-drosts en der heemraden ter voors. plaatse tot ‘t maken van enige so Politique als militaire officieren, mitsgs. hun geprojecteerde middelen tot een fonds, streckende tot onderhoud der bruggen, wegen en paden, nevens enige reglementen tot harer maintenu en welvaard in Rade bekend te maken.

Waarop gedelibereerd zijnde, so is ten ansien sijner bekwaamheden en goede diensten tot Secretaris van den Geregte der gemelte Colonie an Stellenbosch verkoren Sibrandus Mankedan,⁵⁰ dewelke sig, na gedanen eed, in ‘t exigeren van sijn salaris sal gedragen volgens de coustumes en Statuten van India.

Tot geregtsbode, bidder of anspreker Pieter Gerritz.

Tot opsiender van ‘t kerkhof Douwe Gerbrantz Stijn.

Tot ‘t uijtvinden bekwamer middelen van een fonds, waar uijt de bruggen, wegen en paden onderhouden, en ‘t premie ‘t welke op ‘t vernielen en uijtroeijen der verscheurende wilde dieren gesteld is, mag betaald werden, Is verstaan ‘t versoek van een jaarlijxen impost haar t’ accorderen en te verwilligen, om ten fine voors. van ieder honderd schapen, mitsgs. ook van twintig grove beesten bij d’ inwoonders van Stellenbosch een gulden te mogen ligten.

Tot onderhouding van hun kerk en desselvs hof werd haar toegestaan, dat in ‘t toekomende alle diegene die daar komen t’ overlijden, ten dien einde ses guldens, en tot ‘t maken van ‘t grav drie guldens sullen betalen.

Om te verhoeden de schade die d’ ingesetenen daaglijx an hun gewas door onagtsamheid der veehoeders komen te lijden, werd verstaan dat ‘t vee ‘t gene op besaijde landen bevonden werd, mag geschut werden, en dat desselvs eigenaars voor ieder stucq grov vee drie, en twe stuijvers voor elk van ‘t kleine vee tot boete an den landdrost sullen betalen.

Om de schadelijke baatsugt eniger ingesetenen an Stellenbosch voor te komen, die haar onderstaan ‘t vee buijten de jurisdictie der voors. Colonie gehorende, binnen deselve om gewin te laten weiden, Is verstaan dat in ‘t toekomende diegene die alsulcke ruineuse maximes plegen, in een boete van 20 Rixds. sullen vervallen, een derde applicable an d’ E. Comp., een derde voor de gemene onkosten van ‘t dorp, en de rest voor den land-drost.

En eindelijk also enige ingesetenen door onagtsamheid dergener die ‘t schouwen van de rivier en waterleidingen is anvertrouwt, wegens ‘t stoppen en overlopen van deselve, an haar landen en gewas grote schade souden konnen lijden; So is verstaan dat t’ elkens die nalatig in ‘t schouwen bevonden werden, twe Rixds. sullen verbeuren.

En opdat de vrugten en gewassen an Stellenbosch vallende gevoeglijkst mogen verhandeld werden, en desselvs inwoonders hun wederom met enige benodigheden in ‘t tegendeel mogen versien: werd hun een vrijen jaar-merckt vergund, die om ‘t minste verlet van tijd, op den eersten October jaarlijx sijn begin sal nemen, en den veerthiende anvolgende eindigen, middelerwijl en in welken tijd sullen sij vermogen hun tenten en kramen op te slaan en de gepermitteerde waren opentlijk veilen: dog ingeval enige onder ‘t district van Stellenbosch niet gehorende, egter van meninge souden zijn aldaar hun goederen nevens d’ inwoonders te venten, en met soetelen of marquetenten haar profijt te soeken, sal ‘t selve hun vergund werden, mits dat bevorens an den geregte vijf-entwintig gulds. zullen betaald hebben en dat vier dagen voor d’ andere met hun tenten opbreken.

Daarbenevens om d’ ingesetenen in den wapenhandel meer en meer t’ oefenen en an te moedigen, en om haar bij voorvallende gelegentheden ten dienste van den lande en andersints vaardig te hebben, is beraamd onder dese navolgende articulen de Papagaij an Stellenbosch te laten schieten.

1. In ‘t centrum van een diameter van vijf roeden sal de paal staan.

2. De schutters sullen op den circul in de ronte staan, op dat een iegelijk even na an de papagaij zij.

3. ‘t Schieten sal uijt vrijer hand geschieden.

4. Niemant sal vermogen met een getrocke loop of draadkogel te schieten.

5. Een jegelijk sal op sijn beurte schieten, die daar tegens doet sal een Rixd. verbeuren.

6. Die sig eerst op de rolle der schutters laat inschrijven, sal ook den eersten schoot doen, d’ andere vervolgens na dat opgeteikend staan.

7. Diegene die onder ‘t district van Stellenbosch gehooren, sullen voor ‘t inschrijven twe schellingen, en die van buijten komen, een Rixd. an de schutterie betalen.

8. Die geschoten heeft, sal sijn geweer volgens militaire exercitie en derselver handgrepen wederom laden, ten welken einde een drilmeester den schutters sal gegeven werden, die tot salaris een vijfde deel van ‘t praemie, dat voor ‘t afschieten van de papagaij gesteld is, sal genieten.

9. Onder gelijke boete sal in ‘t schieten behoorlijk interval en tijd gegeven werden om ieders schoot t’ onderscheiden.

10. ‘t Weigeren van ‘t geweer sal voor een schoot gerekend werden.

11. Die ‘t hoofd van de papagaij afschiet, sal tot praemie een Rixd. genieten.

12. Die de regter vleugel afschiet, een halve Rixd.

13. Die de linker vleugel, sal genieten drie schell.

14. Die de staart, twe schell.

15. Die een splinter afschiet, een schell.

16. Die eindelijk de romp en ‘t laatste afschiet, sal tot praemie van wegens d’ E.Comp. vijfentwintig Rixd., mitsgs. de inlegs-geldren en andere emolumenten genieten, en met de geheele schutterie t’ huijs geconvoijeerd werden.

17. De questien of verschillen die omtrent ‘t schieten mogten ontstaan, sullen bij de sergeanten op approbatie van den lieutenant en vaandrager vereffend, en de boete op staande voet betaald werden.

18. ‘t Schieten na de papagaij sal jaarlijx met den eersten October begin nemen en op den 14 desselvigen maands eindigen, en ingeval binnen dien tijd de papagaij niet afgeschoten wierde, sal men tot ‘t naastvolgende jaar wagten, als wanneer ‘t praemie dubbeld sal wesen.⁵¹

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTS. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 55-56.

Vrijdag {16860809} 9 Augusti 1686.

Praesentibus omnibus, demptis D.D. Van Keulen, Berg, Breugel et Blum.

Nademaal de ssrs. Van Keulen, Berg en Wiederhold,⁵² gecommitteerdens tot ‘t opnemen van ‘t wrak des geblevene Portugiesche schips Nostra Sigra. de Los Milagros en tot ‘t bergen van desselfs goederen en koopmanschappen in haren briev en bijgevoegde biljetje van den 3 deses, op ‘t strand, benoorden de Caap d’ Agullas en in ‘t gesigt van ‘t opgemte. wrak an den E.Hr.Commandeur en den Raad geschreven, niet uijtdrucklijk te kennen geven de praecise quantiteit nog qualiteit der slavinnekleedjes, seildoek en andere linne goederen bij haar geborgen, en dat bij gebrek van duydelijk en omstandig berigt, niet kan geoordeeld werden of derselver waardij so veel importeerd om tot hun afvoer een vaartuijg derwards te hazarderen, en dat acht stucx ijsere canons, drie ankers, een of twe kabeltouwen, een quantiteit porcelein, met dertig of veertig balen grove caneel, desselfs onkosten en risico niet vermogen op te halen, daarbenevens geconsidereerd zijnde, wij geen ander vaartuijg als de chaloup thans bijderhand hebben, en dat wij bij absentie of verlies van deselve in grote verlegentheid souden konnen vervallen; en overwegende ‘t gevaar dat men omtrent ‘t meergemte. wrak met lossen en laden op een onbekende rhe te lopen heeft: daar van ‘t verongelucken eens corporâls en d’ uijterste doodsnood van vier andere mannen genoegsâm bewijs geven, en dat volgens hun voorgeven door daaglijxe sware arbeid en uijtgestane ongemakken haar lichamen meer en meer verswacken, en dat wij oordelen sij deselve nergens beter als hier konnen refraischeren en dat bij monde hun wedervaren en berigt duijdlijker en met meerder omstandigheid kan verstaan werden,

Dierhalven is ten meesten dienste van d’ E.Comp. en om voor te komen d’ onheilen waarmede d’ opgemte. gecommitteerdens, mitsgaders hun onderhebbende manschap, bedreigd werden: Geresolveerd en besloten deselve op ‘t spoedigste herwards door den sergt. Isak geadsisteerd van ses man, bij hem behoudende den assistent Wilhelm Wiederhold, t’ ontbieden en af te lossen; an welken sergt. sij onder behoorlijke recipisse en pertinente inventaris, de geborgene goederen en koopmanschappen bij haar berustende, sullen consigneren en sorge dragen dat haar expeditie en wedervaren verswegen en de Siamsche Ambassadeurs buijten kwade agterdogt blijven: Latende ten dien einde de hun onderhebbende manschap in Hottentots Holland , op dat door dit middel de gelegentheid an alle malitieuse en sinistre rapporten mag benomen werden.⁵³

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop den 9 Augti. 1686.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 57-59.

Saturdag {16860817} 17 Augusti 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen ssrs. Van Keulen, Berg en Van Breugel.

D’E.Heer Commendeur met leetweesen gehoord, en selvs gesien hebbende, hoe an de slaven deser ingesetenen niet alleen ‘t handteeren van hun meestren geweer, maar ook ‘t dragen van ‘t selve gins en weer, tot kleenagting der wapenen toegestaan werd; En rijplijk overwegende de veelvoudige en beklaaglijke voorbeelden uijt diergelijke overdadige toelatingen ontstaan, heeft volgens sijn gewoonlijke vigilantie en tot securiteit deser Colonie, sonder den minsten uijtstel de gedreigde gevaren bij tijds voorkomen en deselve in Rade bekent willen maken.

Dieshalven eenpaarlijk goedgevonden en besloten is, an alle ingesetenen alhier, niemand uijtgesonderd, wel scharplijk te verbieden hun lijfeigene of slaven met sijd of schiet-geweer te laten gaan, selfs agter hun vee, t’ en zij in tegenwoordigheid van hun meesters, op verbeurte van honderd Rixds. voor ‘t eerstemaal diens slaav met ‘t minste geweer, met⁵⁴ kennisse sijns meesters, sal bevonden werden, dewelke onvermogen zijnde om die boete te betalen, sal desselvs slaav en vee de facto d’ eene helft voor d’ E.Comp. en d’ andere ten profijte van den anbrenger geconfisqeerd blijven, en de slaav strengelijk an een paal, anderen ten spigel gegeeseld werden; En voor de twedemaal met geweer agterhaald zijnde, sal sijn meester nevens hem in ‘t openbaar door den scharp-regter gegeeseld, en boven dien nog de voors. boete van honderd rixdaalders als voorn. door denselven betaald werden, indien blijkt dat met sijn kennisse ‘t selve gedragen heeft.

En opdat alle middelen om tot geweer te geraken an de slaven benomen mogten wesen, sal an ieder een en an de schepen bij placaat verboden werden, ‘t selve tot messen toe, an hun op arbitrale correctie te verkopen ofte te verhandelen, en den fiscal, landdrost en veldwagter, mitsgs. Comps. jagers gelast werden overal nauwkeurig reguard te nemen en permissie gegeven an alle man de gewapende slaven sonder oogluijking op te brengen.⁵⁵

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, p. 65.

Saturdag {16860831} 31 Augusti 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen Mijn Heer den Commendeur⁵⁶ en ssrs. Van Keulen, Berg en Breugel.

D’ E.Administrateur Andries de Man, bij indispositie van den E.Heer Commendeur en op desselvs ordre in Rade bekend gemaakt hebbende ‘t versoek der Heeren Siamsche ambassadeurs an den opgemelten Heer Commendeur gedaan, om boven de vijfthien honderd Rixd. die sij bereids op rekening ontfangen hebben, nog gelijke twe honderd Rixd. uijt Comps. cassa te mogen genieten. Is na rijpe deliberatie verstaan, angesien reets so veel genoten hebben, en dat in alles schijnen voldaan te wesen, haar door ‘t weigeren van hun laatste versoek geen misnoegen te geven, maar de geëijschte twe honderd Rixd. gelijk de voorgaande haar te doen tellen.⁵⁷

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 66-68.

Woensdag {16860911} 11 September 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen sr. Van Breugel.

D’E.Heer Commendeur gelesen en gehoord hebbende ‘t rapport der twe gecommitteerdens, angaande hun wedervaren omtrent ‘t Portugiesche wrak en desselvs constitutie en gemerkt d’ apparentie die sig opdoed om enige goederen en koopmanschappen daar uijt te konnen bergen, en gelet op ‘t gene hem ter sijde van enige Portugiesche officieren en voornamentlijk door de Heeren Siamsche ambassadeurs nopende enige ingeladene kasten met geschencken, staande omtrent de constapelskamer in ‘t voors. wrak, was anvertrouwt en dat de waardij van ‘t eene en ‘t andere wel menteerde dat men serieuse reflexien op alles nam, en de gedagten liet gaan om middelen tot ‘t bergen van deselve uijt te vinden. Dierhalven is in Rade na rijpe deliberatie goedgevonden, nademaal ‘t saijsoen diend, en dat over land niets van importantie en met gemak kan geborgen werden, de chaloup op ‘t spoedigste met vereijschte man en gereedschap derwards af te vaardigen, en te sien door middel van breekijsers of van vuur door ‘t dek en ‘t ruijm te geraken en alles wat te stade komen kan, mede te nemen, sullende ‘t gene an land bereids van linnen en seildoek geborgen is, per as herwards gebragt werden.

Verders d’ E.Heer Commendeur gelet hebbende op de securiteit, cieraad en convenientie deser stede, en d’ ongemacken die uijt de stallen en vee-hocken souden mogen ontstaan, daarenboven siende dat, onangesien de schaarzheid van woonhuijsen, deselve egter tot stallen gebruijckt wierden, So is goedgevonden ‘t vee met den eersten te doen verplaatsen, om also de gedreigde onheilen van brand, stank en vuijligheid, en ‘t gevaar dat de menschen door ‘t in en uijtdrijven van ‘t selve op straten en wegen hebben te lopen, in tijds voor te komen en te verbieden geen paarden, ossen, koeijen, bullen, schapen of bocken den vrijluijden toebehorende in ‘t district van de stad onder poene van vijf Rixd. te laten lopen.

Ten dien einde is ook verstaan dat alle wagens die geladen of ongeladen binnen komen of uijtgaan, haar vee in den haam en onder ‘t jok sullen houden, en ‘t selve onder een boete van vijf Rixds. niet sullen vermogen uijt te spannen, dan alleenlijk ter plaatse daar gewoon zijn haar vee te houden; voor welke boete de vrijluijden of haar knegts, sonder onderscheid, en der E.Comps. wagenrijders die ‘t selve komen ‘t overtreden sullen anspreeklijk zijn.

En om alles, dat tot gerustheid en welvaard deser Colonie dienen kan, bij te brengen, en dat de gevaren so wel bij nagt als bij dag mogen verhoed werden, Is op de propositie van den E.Hr.Commendeur verstaan dat drie ratelmans sullen angesteld werden, die malkanderen vervangende, ‘s nagts alle uuren de straten en wegen sullen doorgaan en op alle hoeken van deselve d’ uuren uijtroepen, met voorgaande geluijd van haar ratel, en overal genauw toesien, op dat alles in stilte, rust en vrede mag toegaan, sullende betaald en gesalarieerd werden uijt de penn., die men bij quotisatie der vrij-luijden, gevende ieder huijsg. twe schell, per maand, sal ligten.

En eindelijk d’ opgemte. gecommitteerdens hebbende ter vergadering in een versegelde blauwe sack geexhibeerd den muscus, bij haar onlangs omtrent ‘t Portugiesche wrak geborgen, is deselve in handen van den E.administrateur Andries de Man gesteld, om so haast mogelijk ten overstaan van gecommitteerdens en des Secretaris deses Commendements nagesien, gewogen en wederom opgesloten en onder der E.Comps. cachet versegeld, in bewaringe tot nader ordre an den meergemte. E. administrateur gelaten te werden.⁵⁸

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] O. BERGH.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 69-70.

Dingsdag {16860924} 24 September 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden, behalven srs. Van Keulen en Breugel.

Isak van Ceijlon, slaav van den vrijborger Tobias Marquard,⁵⁹ hebbende geklaagd over de harde tractamenten sijns meesters en te gelijk den geregte bekend gemaakt, hoe deselve sijn medeslaav onlangs door sware slagen so seer mishandeld hadde, dat daar an immediatelijk was komen t’ overlijden. En nademaal de voors. Marquard ten overstaan van gecommitteendens door den fiscal op interrogatorien is gehoord, en dewijl volgens hun rapport geen suffiçante, nog genoegsame bewijsen of blijken t’ sijner laste tot overtuijging van ‘t voors. faict, konnen geproduceerd werden, Is verstaan na voorgaande rijpe deliberatie de verdere perquisitie van die saak an den tijd en nadere berigten over te geven en middelerwijl den opgemelten slaav Isak hier ten Castele an den meestbiedende in gereden gelde opentlijk te doen verkopen, en de koop-penningen an den voors. Marquard te laten geworden, om denselven daardoor van syns meesters wraak en belgsugt en gedreigde harde bejegeningen te bevrijden.⁶⁰

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag ut supra.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, p. 71.

Saturdag {16860928} 28 Septembris 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden uijtgenomen sr. Albert van Breugel.

D’ E.Heer Commendeur met sijn gewoonlijke vigilantie en sorgvuldigheid de securiteit en welstand deser Colonie willende behartigen en voorkomen alle onheilen die door den brand souden konnen ontstaan, en om denselven bij voorvallende gelegentheden, die God Almagtig verhoede, door goede en welgereguleerde ordres bij tijds te konnen leschen, So is verstaan dat de fiscal, mr. Joh. van Keulen, geadsisteerd van sijn caffers mitsgs. de klappermans, anstonds ter plaatse daar de brand ontstaat sig sal hebben te vervoegen, en nevens den jongst afgetreden Borger-Raad aldaar de vereijschte sorge dragen dat alles ordentelijk en tot verhoeding van verdere schade toega. Sullende te dien einde de spuijten, ladders, haken, brandemmers, seilen en andere gereedschap vervaardigd, klaargemaakt en ter bekwamer plaats bewaard werden, om deselve in tijd van nood vaardig en bij der hand te hebben.⁶¹

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 72-73.

Donderdag {16861003} 3 October 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven sr. Albert van Breugel.

D’ E.Heer Commendeur rijpelijk overwegende de noodsaaklijkheid om ‘t saisoen van ‘t hoognodig traanbranden niet onnuttelijk voorbij te laten gaan, sonder daarvan de jaarlijxe provisie en voor-raad in de Saldaignebhaij op te doen; So is verstaan, angemerkt ‘t Portugiesche wrak, Nostra Signora de los Milagros , volgens de jongste advisen⁶² van dag tot dag door de brandingen en onweder meer en meer schadeloos raakt, en gevolglijk desselvs ondergang alle uuren te gemoed gesien werd, ‘t sekere voor ‘t onsekere te praefereren en de chaloup ten fine voors. met de vereijschte noodwendigheden na d’ opgemelte Saldaignebhaij een keer te laten doen, om met den voor-raad van gesoute visch en andere provisie op ‘t allerspoedigste herwards gekeerd zijnde, alsdan de stevenen sonder enigen uijtstel na de Caap d’ Agullas en ‘t meergemelte wrak ten dienste van d’ E.Comp. te wenden.⁶³

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 74-75.

Saturdag {16861005} 5 October 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden, behalven sr. Albert van Breugel.

Den E.Heer Commendeur gerapporteerd zijnde hoe de geborgene en onlangs per as angebragte goederen uijt ‘t Portugiesche wrak allemalen nat, en merendeels verrot en beschadigd zijn, en dat behalven ‘t seil-doek, baftas en slavinne kleedjes ‘t overige gants onnut, en van geender waarde is, So werd eenpaarlijk verstaan en goedgevonden de bedorvene en verrotte goederen, volgens ‘t schiftelijk opgeven der gecommitteerdens, bij d’ E.Comp. af te schrijven en d’ opgemelte baftas, slavinne kleedjes en ‘t seildoek, na dat in soet water gewasschen en in de son gedroogd sullen wesen, ten dienste der E.Comp. in desselvs packhuijs op te leggen.

Verders overwogen zijnde ‘t instantelijk versoek der vrijborgers an Stellenbosch om uijt der E.Comps. magazijn tot den optrek met enig kruijd, loot en vuurstenen begivtigd te mogen werden, So is verstaan om haar tot ‘t handelen van ‘t geweer meer en meer an te moedigen, ‘t loflijk en heilsam voornemen harer schutterie jaarlijx t’ onderschragen met een geschenk van honderd en vijftig ponden buspoeder, honderd pond loote⁶⁴ kogels, driehonderd snaphanestenen, welke ammunitie an haar gecommitteerdens jaar voor jaar ten uijteinde van September gegeven, onder derselver committenten ten fine voors. na behoren sal uijtgedeeld werden.⁶⁵

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 76-77.

Saturdag {16861102} 2 November 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven ssrs. De Man, Van Keulen en Breugel.

Gerhard Cloeten⁶⁶ en Hendrik Cornelisz⁶⁷ mitsgs. Roelof⁶⁸ en Wemmer Pasman,⁶⁹ alle vrijborgers an Stellenbosch , hebbende den E.Heer Commendeur in alle ootmoedigheid ter vergadering versogt, dat ‘t vee, ten getal van dertig, so ossen als koeijen, in April lestleden bij haar van d’ Oubiquase Hottentots genomen, en in der E.Comps. post an de Kuijlen opgebragt, mogte ten buijt en welverdiende prooije hun gegeven werden, en angesien de voors. Hottentots zedert een lange reex van jaren slegts met roven en moorden hun erneren, en dat niet alleenlijk haar eigene natien en landaard, maar selvs der E.Comps. ingesetenen niet geschroomd nog ontsien hebben van goed en bloed meermaals, voornamentlijk in de jaren 1673, 1676, 1684 en nog onlangs d’ opgemelte vrijburgers, uijtgegaan zijnde met voorweten en gedragen consent van den E.Heer Commendeur om zeekoeijen te schieten, sij onderstaan hebben deselve niet min vijandlijk dan verradelijker wijse an te tasten, waardoor die tot behoudenis hares levens, geweld met geweld te verdrijven en af te keren, gedwongen zijnde eniger deser moordenaren, en onder anderen hun capitain felden, en d’ overige verstroijen, wrekende also ‘t onnosel vergoten bloed harer vrunden en gebuuren, medenemende alleenlijk d’ opgemelte dertig ossen en koeijen. Dierhalven is eenstemmig verstaan en goedgevonden twe derde parten van dit vee en wel verkregene buijt, om onder hun in gelijke partijen verdeeld te werden, haar te vergunnen, sullende d’ E. Comp. met ‘t overige derde deel als desselvs wetlijke praerogatijv verblijven.⁷⁰

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, dag en jaar als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 78-80.

Donderdag {16861107} 7 November 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven ssrs. De Man, Van Keulen, De Chavonnes en Breugel.

D’ E.Heer Commendeur in Rade bekend gemaakt hebbende hoe hij op ‘t rapport hem by den oppermeester Wilhelm ten Damme angaande de sware en met ijdelhoofdigheid vermengde siekte van den E.administrateur Andries de Man op den eersten deser maand gedaan, ‘s daags daaran geprangd was geworden, in betragting sijner pligt ten dienste van d’ E.Comp. tot den kranken d’ E.E. Hijeronimus Cruse, hopman deser besetting, mitsgs. den fiscal mr. Johannes van Keulen, te senden om ten overstaan des geheimschrijvers Joh. Guil. de Grevenbroek, onder anbieding van alle gedienstige hulp, hem af te vragen of niet ten ansien sijns bekommerlijken en hachlijken toestands genegen soude wesen hem d’ een of d’ ander bekwaam persôn t’ sijner adsistentie tot ‘t sluijten der negotie-boeken toegevoegd wierde.⁷¹ Dewelcke doenmaals wel geantwoord hadde geen hulp altoos te benodigen, so lange sijn tong roeren konde, dog dat hij heden namiddag sig in persôn by hem Commendeur vervoegd hadde, versoekende om de swackheid sijns lichaams en gesigts, mitsgaders d’ onkunde sijner klercken in ‘t boekhouden, nevens d’ andringende tyd tot ‘t sluijten derselver vereijscht, hem tot adsistentie de winckelier, sr. Cornelis Pietersz Linnes bijgevoegd wierde; welk versoek rijpelijk in Rade overwogen zijnde, So is met eenparige stemmen wegens noodlijkheid des tijds en schaarsheid bekwamer personen, goedgevonden en besloten ‘t selve in te willigen, onangesien ‘t eniger maten met der E.Comps. ordres schijnd te strijden an een winckelier tot de negotieboeken toegang te vergunnen, sullende deselve bovendien gelast werden sorge te dragen, dat der negotie-boeken des lestledene jaars afschriften na Batavia om aldaar op te leggen, versonden werden.⁷²

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 81-82.

Sondag {16861117} 17 November 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden.

Nadat bij den E.Heer Commendeur in Rade gelesen is de briev an hem door den sergeant Christopher Henning geschreven,⁷³ en den 10 deser maand op strand bij ‘t verongeluckte Portugiesche schip Nostra Senora de los Milagros gedagteikend, en bij dien verwittigd van ‘t ongeluckig stranden der chaloup Jupiter , door een harde O.S.O. storm en sware dijningen veroorsaakt. So is eenpariger stemme verstaan en goedgevonden ten meesten dienste der E.Comp. enige timmerluijden nevens matrosen en soldaten onder ‘t gesag des lieutenants Oelff Berg deser besetting en den opperstuurman van ‘t jagt Jambij ,⁷⁴ op ‘t spoedigste derwards, versien van lijftogt, werktuijg en gereedschap, af te vaardigen met uijtdrucklijk bevel d’ opgemelte chaloup door alle bedencklijke middelen, sô ‘t enigsins mogelijk is, wederom te vermaken en in zee te brengen, en in deselve soveel goederen als van ‘t voors. wrak konnen magtig werden, buijten verlet van tijd en bij toelating van weir en wind te laden, en eindelijk den brand in ‘t meergemte. wrak gestoken hebbende, anstonds herwards te keren.⁷⁵

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

⁷⁶

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 83-84.

Woensdag {16861127} 27 November 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalve sr. Linnes.

Jan Constantin van der Markt, schipper in dienst der E. Comp. bescheiden op fluijt Mastenbosch , hebbende den E. Hr. Commendeur in Rade verslag gedaan der sijdgangen en uijtsporigheden geduurende desselvs reis uijt ‘t vaderland herwards, bij sijn onderstuurman Jan van Borselen tot kleinagting des ontsags sijner gesaghebberen gepleegd, darrende sijn dwersdrijven, morren en onwilligheid met gevaarlijke en verre siende dreigementen versellen, waar door ‘t scheeps-volk tot dese of gene lors handeling ligtelijk soude te verleiden zijn, So is na rijpe overweging eenstemmig goedgevonden en verstaan den opgemelten onderstuurman ‘t betragten sijner pligt seer ernstlijk te beveelen, en sijn voors. schipper t’ auctoriseren hem op ‘t begaan van nieuw wandevoir anstonds af te setten en van sijn dienst t’ ontslaan, doende in desselvs plaats optreden den person dien hij nevens den scheeps-raad sal oordelen en bevinden van de meeste bekwaamheid en verdiensten te wesen, ten tijde toe dat de Hooge Regering van India daar in anders versien sal hebben.⁷⁷

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 87-88.

Woensdag {16861204} 4 December 1686.

⁷⁸

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven srs. Berg, de Chavonnes en Blum.

Gemerkt ‘t tegenwoordige jaar in korten staat ‘t eindigen, en dat met ‘t sluijten van ‘t selve noodlijk is na ouder gewoonte der E.Comps. effecten en deses Commendements ommeslag gevisiteerd en opgenomen werde: So is bij den E.Hr.Commendeur verstaan en ten dienste der E.Comp. goedgevonden Joh. Hend. Blum, deses guarnisoens boekhouder, mitsgs. den vaandrager J.Mat. Rootsteen,⁷⁹ nevens Joh. Muller, Land-drost, ten dien einde te gelasten en te committeren om gesamentlijk alle ‘s Comps. hieromleggende posten naukerig⁸⁰ te besigtigen, en derselver ommeslag, gelijk ook der vrijluijden an Stellenbosch , in ‘t bijwesen derselver Heemraden voor so verre als hun territoir komt te strekken, mitsgs. dergener die hier an de Caab en onder desselvs ressort gehoren, ten overstaan der Borgerraden tot an den Tijgerberg exactelijk op te schrijven en Sijn E. van schriftelijk rapport te dienen.

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.⁸¹

C. 18, pp. 89-90.

Vrijdag den {16861220} 20. December 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven srs. De Man, Berg, Van der Stel en Blum.

D’ eerwaarde Kerken-raad deser stede, hebbende den E.Heer Commendeur in Rade bij geschrifte overgeleverd de verkiesinge der ouderlingen, bij hun voor ‘t anstaande jaar gedaan, mitsgs. een dubbeld getal tot nominatie der diakonen; So is goedgevonden en verstaan in de verkiesing der ouderlingen so hier an de Caab als an Stellenbosch volkomen genoegen te scheppen, en tot diakonen te verkiesen voor dese gemeente Jan Stevensz⁸² en voor die an Stellenbosch Dirk Coussé,⁸³ sullende haar Eerwaarde hier van op ‘t spoedigste verslag gedaan worden om bij tyds gelegentheid tot bevestiging der nieuw geëligeerde te treden.⁸⁴

In ‘t Casteel de Goede Hoop, aldus geärresteerd en besloten, ten jaare en dage als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 91-94.

Saturdag den {16861228} 28 Decembris 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden.

D’ E.Heer Commendeur, hebbende sijn anstaande en hoognodig vertrek na Stellenbosch in Rade bekend gemaakt, is sijn E. najaarlijxe gewoonte getreden tot ‘t versetten der respective Poletique [sic] Collegien uijt de nominatie van derselver dubbeld getal.

In plaats der afgaande leden van Commissarissen der huwelijxe saken, is verkosen de lieutenant Dominicus de Chavonnes van ‘s Comps. wegen, en Guiliam Eems van wegen de vrijluijden. Ook is uijt ‘t dubbeld getal der ingeleverde Borgerraden in des afgaande plaats verkosen de vrijborger Cornelis Stevensz Botma. Tot lid der Commissarissen van kleine saken is buijten nominatie verkosen mr. Melchior Kemels.⁸⁵ En is in des afgaande Borgerraad Herman Gresnig plaats na ouder gewoonte desselvs vervanger Cornelis Stevensz Botma ook te gelijk als Commissaris der kleine saken opgetreden.

En eindelijk is verstaan ‘t collegie der weesmeesteren op haar anstendig schriftelijk versoek en op dat gevoeglijk hun openstaande rekeningen souden mogen vereffenen voor ‘t anstaande jaar 1687 in hun bediening te laten continueren.

En gemerkt hoe bekommerlijk ‘t vald door gecommitteerdens ‘s Heeren regt der elfde schoov van ‘t koren gewas te doen innen, juijst ten tijde als men elders met meerder nut ‘s Comps. dienaars kan in ‘t werk stellen, so is eenstemmig verstaan en ten meesten dienste van d’ E.Comp. goedgevonden ‘t voors. regt an den meestbiedende jaarlijx te verpagten; sullende d’ annemer drie dagen voor en aleer men enig koren, ‘t zij hier of an Stellenbosch of waar ‘t ook soude mogen wesen, sal snijden, gewaarschoud worden; daar benevens sal d’ eigenaar sijn koren, na dat ‘t selve driemaal vierentwintig uuren in gerven of schoven gestaan heeft, uijt den velde t’ sijnen huijse vermogen te brengen, latende voor den pagter de elfde schoov staan, die sijn pagtpenningen op eenmaal en tegelijk primo Martij 1688 de helfte in harde spetie sal opbrengen, onder alsulken verband als na gewoonte.

Ook is verstaan en besloten geen verstrekking van ranzoen of andersins an ‘s Comps. dienaars in ‘t toekoomende te doen, die voor een kortewijl landwards in of waar ‘t ook soude mogen wesen, gesonden of gebruijkt worden, gemerkt sy haar met hun maandelijx kostgeld en ranzoen dienen te genoegen; ‘t en ware sij in langduurige, verre afgelegene en sware togten gebruijkt wierden, als wanneer d’ onkostrekening voor so veel sij boven hun ordinaris ranzoen genoten hebben, beswaard sal worden, en anders niet, om so doende door dit middel in ‘t toekomende alle morsserijen voor te komen.⁸⁶

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 95-97.

Maandag den {16861230/16861231} 30 December en Dingsdag den 31 dto. 1686.

In tegenwoordigheid van alle de leden.

De briev bij d’ opperhoofden op Palleacata in ‘t Casteel Geldria an den E.Hr. Commendeur en Raad deser stede ulto. September deses jaars geschreven,⁸⁷ en per ‘t schip Cronenborg hier angebragt, in Rade gelesen en daar uijt verstaan zijnde, dat ‘t selve nevens ‘t schip Alkmaar te gelijk van de Cust Coromandel herwards t’ seil gegaan, d’ ordres tot ‘t voortsetten harer reijse uijt dese bhaij na ‘t vaderland volgens ‘t schrijven der Hooge regering van India an de voors. opperhoofden, hier souden vinden, en gemerkt d’ opgemelte orde tot ‘t depecheren deser beide schepen, so van onse Heeren en Meesteren als uijt India, tot heden hier niet is ten voorschijn gekomen en dat buijten deselve so rijk geladene bodems, ten proije van dese of gene die met den slag gewoon zijn te waarschouwen, niet ligtvaardiglijk dienen gewaagd, so is eenpariger stemme ten meesten dienste der E.Comp. besloten en goed gevonden de schepen Cronenborg en Alkmaar voornoemd, tot de komst der verwagte Indische retouren hier an te houden; ‘t en ware middelerwijl nader anschrijvens dies angaande uijt ‘t vaderland opdaagde, sullende immiddels beijde de schepen als zijnde door hard weder ontset, met enige nieuwe knies en bouwts versien, en ‘t lek van de fluijt Cronenborg in de boeg, gestopt worden, lossende ten dien einde daar uijt in ‘t jagt Jambij enige stuk-goederen om des te gemakelijker⁸⁸ spoediger en sekerder werk te vorderen.

Dirk van de Caab, van Duijtsche vader geteeld, en bij den vrijborger Herman Gresnig duslang als lijfeigen gebruijkt, nieuwelijx van denselven na de wildernissen weggelopen en door een der Hottentotscapitainen, bij ons Kees genaamt, wederom te regt en in hegtenis gebragt, is verstaan hem na ontfangene straffe sijns wegloopens in vrijdom te stellen en te laten genieten de voor-regten door syn geboorte en deses Commendements statuten hem toekomende, en dies te meer en eerder, dewijl syn voors. meester van desselvs vrijstelling geensins afkerig is.

En eindelijk is besloten met eenparige stemmen den inkoop van ‘s Comps. tabak na ouder gewoonte so Virginische als Brasylsche tegens twe ligte guldens ieder pond an den meestbiedende te verpagten, sullende d’ annemer daar tegens geregtigd zijn ‘t pond van dien wederom te verkopen voor twe guldens en thien stuijvs. ligt geld.⁸⁹

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 98-99.

Donderdag den {16870102} 2. Januarij 1687.

In tegenwoordigheid van alle de leden.

Het anstendig versoek eniger ‘s Comps. slaven en slavinnen om eindelijk, na veler jaren goede en trouwe diensten, in vrijdom gesteld te mogen worden, in bedenking genomen en rijpelijk in Rade overwogen zijnde: So is eenpaarlijk goedgevonden en besloten ses derselver, namentlijk Arie van Bengale, Abraham van Guinea, Leidsare, Miramoor,

Gratia d' Acosta	} vrouwen
Cladoor

Gratia d' Acosta	} vrouwen
Cladoor

gemerkt sij oud en afgeleevd en buijten staat langer te konnen dienen, en meer tot last dan voordeel van d’ E.Comp. bevonden worden, haar de vrijheid te vergunnen en toe te staan hun bij gepermitteerde middelen hier sig t’ erneren en door dit exempel andere lijfeigene an te moedigen om door goed comportement eenmaal met ‘t selve voor-regt begivtigd te mogen worden.⁹⁰

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 100-101.

Woensdag {16870108} 8. Januarij 1687.

In tegenwoordigheid van alle de leden, behalven den E.Hr. Commendeur en srs. Van Keulen, Berg, Van der Stel en Blum.

D’ E. administrateur Andries de Man, hebbende den E.Hr. Commendeur bij missive d’ onverwagte ankomst van den hoeker Netelenborg ⁹¹ bekend gemaakt, en te gelijk den slegten toestand van dien bodem te kennen gegeven, dewelke na een langduurige en bekommerlijke reise van bij de agt maanden, dat uijt ‘t vaderland t’ zeil gegaan en onder dese wal gekomen zijnde, door storm en onweder en bij gebrek van versch water genoodsaakt was de Saldaignebhaij in te lopen en, benodigd van lijftogt en bekwaam water, dese rhede an te doen: ‘t welke van den E. Heer Commendeur verstaan zijnde, gelaste sijn E. bij missive van den 6. deses uijt Stellenbosch den E. administrateur voors. nevens d’ andere leden in Rade te delibereren en over te leggen wat noodsaaklijke provisie an dien bodem soude dienen verstrekt te worden, ende daar over te nemen sodanige resolutie als sijn E.selvs in Rade praesent soude konnen trekken, ingevolge van dien, So is ten meesten dienste van d’ E.Comp. goedgevonden en verstaan, gemerkt de voors. hoeker onbeseild en Ceijlon te verre afgelegen is, om sulk een reise ten einde der scheepsprovisien t’ ondernemen, hem met enig vleesch, boten, olie, wijn en brandewijn en na behooren met versch en twebakken brood te provianderen.⁹²

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ. LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 102-104.

Dingsdag den {16870114} 14 Januarij 1687.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven sr. Berg.

De pagter Theunis Dirkz van Schalkwijk⁹³ den E.Hr.Commendeur in Rade sijn overmogen om d’ uijtgeloovde helvte sijner pagtpenningen des lestlede jaars in harden gelde te konnen betalen bekend gemaakt hebbende, met anbod van een dubbelden stuijver bij ieder Rixd. in paijement tot opgeld der voors. pagtpenningen te willen geven; dieshalven d’ E.Hr. Commendeur begerig om te weten de voordeelen die bij ‘t innen der harde spetien voor d’ E.Comp. souden konnen beöogd worden, en na gedaane omvraage niemand in Rade sijn E. van de cours en avance der meergemte. harde spetien konnende berigten; So is eenstemmig de praesentatie des voors. pagters voor anneemelijk geöordeeld en verstaan dat hij in voldoening der pagt conditien en beloovde harde spetien ter geregter helvte van de geheele somme der bedongene pagtpenningen tot ieder Rixd. klein geld of paijement een dubbelde sware stuijver opgelds sal bijleggen.

Gemerkt Paul van de Caab, oud anderhalv jaar, soon van Hector, lijfeijgen van den E. capitain Hieronijmus Cruse⁹⁴ en van Maria van Madagascar, der E.Comps. slavinne, zedert sijn geboorte ten huijse van den E.capn. voors. en bij sijn vader tot heden ten dage onderhouden en opgetrokken is, So word verstaan ten ansien van ‘t gene hij d’ E.Comp. soude komen te kosten eer hij in staat gebragt soude zijn deselve te konnen dienen, ook ten opsigte der opvoeding van ‘t kind, die beter onder d’ ogen van de Vader dan onder die van sijn Moeder sal slaagen, ‘t selve in sijn volle vrijdom te stellen.

Ook is verstaan an François van Maccao, vrijgelatenen slaav, op sijn anstendig versoek toe te staan en hem uijt ‘s Comps. slavenhuijs voor vrij te laten volgen sijn soon Bartholomeus, oud drie jaren, bij der E.Comps. slavinne, Cingala van Madagascar, geteeld.⁹⁵

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop, jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 105-109.

Donderdag {16870130} 30 Januarij 1687.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven srs. Ands. de Man en Oelof Berg.

Also Gaspar Willers onlangs over begane misdaad voor den tijd van ses jaren na ‘t eijland Mauritius gebannen,⁹⁶ en te meermalen in boete vervallen, en merklijke sommen so wegens sijner huijsvrouw eersten man, als sijn eijgene uijtgeloovde pagtpenningen als andersins an d’ E.Comp. ten agteren is, en om deselve an haar regtmatige vordering te doen geraken; So is verstaan den fiscal mr. van Keulen, mitsgs. srs, van der Stel en Blum te committeren om hun sonder enigen uijtstel t’ sijnen huijse te vervoegen, en aldaar in haar bijwesen door den Secretaris van Justitie de gevondene goederen met ‘s Comps. cachet te versegelen en deselve ter gelegener tijd t’ inventariseren om daar mede te handelen als de dienst en ‘t belangen van d’ E.Comp. sal komen te vereijschen.

De guarnisoensboekhouder, hebbende in Rade den E.Hr. Commendeur ter hand gesteld een lijste der vrijluijden deses Commendements, die bij de boeken met schuld-rekening lopen, versoekende deselve eenmaal mogte afgedaan en de boeken vereffend werden. So is eenstemmig verstaan den fiscal nevens twe gecommitteerdens uijt den Raad te belasten om de gemelte schuldenaars op te soeken en an te spreken, en ofschoon enige derselver lange jaren voor d’ ankomst van den E.Hr. Commendeur in der tijd hier vermist en fugitiv zijn, so sullen egter de meergemelte gecommitteerdens alle vlijt anwenden om na te vorschen wie van deselve enige goederen gekogt of in besit mag hebben; om sodoende d’ E. Comp. schadeloos en de boeken vereffend te houden.

Eijndelijk heeft d’ E.Hr.Commendeur in Rade bekend gemaakt hoe hij zedert den laatsten Semptembris jongstleden, onangesien syn veelvoudig anhouden, niet hadde konnen van den E.administrateur Ands. de Man magtig worden de specificatie en maandelijxe rekeningen om deselve na behoren en gevoeglijk na te sien, gevende te gelijk te kennen hoe de voorgaande specificatien sijn E. met verscheide kladden en uijtgewischte regels zijnde ter hand gesteld, hij genoodsaakt was geweest den opgemelten E.administrateur door den winckelier Corns. Pieters. Linnes te doen anseggen, hij in ‘t toekomende behoorlijke sorge hadde te dragen, deselve hem net en suijver over-reikt wierden, gemerkt-se bij syn E. moet onderteikend worden: en dat gelievde verdagt te zijn de negotieboeken des lopende jaars 1686 op sijn behoorlijken tijd te sluijten om te verhoeden d’ ongelegentheid, daar in sig sijn E. bevonden hadde om na te sien de boeken des jaars 1685, dewelke hem niet eerder waren behandigd, als doen deselve met de jongste retouren stonden na ‘t vaderland versonden te worden, en die gevolglijk bij gebrek van tijd, sonder deselve te konnen visiteren en nasien, afgescheept waren, en gemerkt d’ E. administrateur niet tegenstaande de veelvoudige en te meermaals hervatte waarschuwinge van d’ E. Hr. Commendeur hem in ‘t bijsonder en opentlijk in vergadering gedaan, niet nalaat in gebreke te blijven hem op sijn tijd van de specificatie en maandelijxe rekening, gelijk ook van de visie der boeken te dienen, en dewijl verscheide ‘s Comps. werken en hoognodige besigheden hem elders roepen en dat deses jaars retouren ten allen stonden hier staan in te vallen, en dat deselve buijten dien werkx genoeg verschaffen, en bij gevolg ‘t onmogelijk is de boeken na behoren na te sien, So is ‘t dat sijn E. tot bewijs sijner angewende pligt en versekering van der E.Comps. belangen in plenissima et solemni forma uijt sijn en sijner Heeren en Meesteren naam protesteerd van alle schaden en interessen die d’ E.Comp. bij gebrek van visie der meergemelte papieren en boeken heeft geleden en nog staat te lijden, te verhalen daar ende also haar Edle. Ho. Achtb. best te rade sullen werden, begerende dat van dese antuijging der voors. E. administrateur Andries de Man behoorlijke insinuatie gedaan, en hij nogmaals vermaand werde de lang versogte copie der negotieboeken des jaars 1685 an de hoge Regering van India oversende.⁹⁷

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] J. CRUSE.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 110-111.

Woensdag {16870205} 5 Februarij 1687.

In tegenwoordigheid van alle de leden, behalven srs. Andries de Man, J. v. Keulen en Berg.

D’ opperhoofden van ‘t hier ter rhede leggende retourschip, ‘t Wapen van Alkmaar , hebbende den E.Heer Commendeur in Rade over-reikt een lijste der goederen, bevonden bij d’ overledene schipper Marten Wildvang, en den opperstuurman Roelof Pijl, jongst op ‘t voors. schip in dienst der E.Comp. bescheiden, met versoek d’ opgemelte goederen ten voordeel van d’ ervgenamen der afgestorvene te mogen verkopen:

So is eenpariger stemme verstaan, en ten meesten dienste van d’ E.Comp. goedgevonden de meergemelte goederen bij openbare veilinge an den meestbiedende in gereden gelde te laten verkopen, mits dat de penningen daar uijt voortkomende hier in ‘s Comps. cassa geteld,en op sijn rekening goed gedaan te werden.⁹⁸

Aldus geärresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] J. CRUSE.

⁹⁹

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrt.

C. 18, pp. 112-115.

Maandag {16870210} 10 Februarij 1687.

In tegenwoordigheid van alle de leden behalven den E.administrateur Andries de Man.

Nademaal d’ onenigheid en ‘t misverstand geresen tusschen Jan Claasz Claver, schipper, en Huijbert Hoffen, opperstuurman, beide in dienst der E.Comp. op ‘t jagt Jambij bescheiden, so veel mogelijk beslegt en bijgeleid is; en dat wij hier geen bekwame luijden bij der hand hebben, om door ‘t ligten van den schipper of opperstuurman de vacante plaats wederom na behooren te vullen, en gemerkt sij beide bij haar E.Ho. Achtb. verkiesing tot voortsetting van hun slavenhandel, als daar van bijsondere kennisse en wetenschap hebbende, op ‘t voors. jagt angesteld en wij niet bevoegd zijn ligtvaardiglijk daar omtrent enige verandering te maken; So is met eenparigheid van stemmen verstaan en ten meesten dienste van d’ E.Comp. goedgevonden en besloten, de meergemte. schipper en opperstuurman nogmaals met ‘t jagt Jambi na Madagascar tot den inkoop van slaven af te vaardigen en hun seer ernstlijk ‘t betragten van der E.Comps. dienst en onderlinge pligt an te bevelen, en gemerkt de veel voudige klagten der officieren en matrosen wegens des schippers sorgloosheid en gestadige siekte, so is verstaan an den opperstuurman Huijbert Hoffen voors. een geheimen lastbriev mede te geven, waarbij hij gemagtigd zij, om bij verdere indispositie of wandevoir sijns schippers, denselven geduurende de reis in Scheeps-rade te vertonen, en uijt kragte van dien ‘t oppercommando an te vaarden, edog an den schipper sijn behoorlijk respect gevende.

En tot geriev van den Madagascarsen slavenhandel also wij van ronde, wigtige en wel gestempelde Mexicansche stukken van agten ontbloot, en dat deselve ten fine voors. hoognodig zijn, So is verstaan een versoek an d’ opperhoofden van ‘t hier geankerde Engelsche Comps. schip de Caesar te laten doen, om d’ opgemelte stukken van agten bij ruijlinge van gelijke munt magtig te worden, en ten insigte van dien an d’ Engelsche voors. hun versoek van water en andere kleine verversching met ‘s Comps. boot te mogen halen, gemerkt sij de hare in een gevegt tegens zee-rovers verloren hebben, te vergunnen en toe te staan.¹⁰⁰

En eindelijk d’ E.Hr. Commendeur in ervarentheid gekomen zijnde hoe enige war en wreevelgeesten, gedreven door overgeve boosheid en snode kwaadaardigheid, haar niet ontsien nog schromen, in weerwil der te meermaals afgekondigde en angeslage placaten, selvs in person of met hun vee, haar in de beek en boven ‘t hoofd der onlangs gemaakte fontain te begeven, en door ‘t ontroeren van de beek en andere vuijligheden ‘t water der fontain t’ onbruijk te maken, en oversulx d’ E.Comp. van de vrugten so veeler onkosten en swarer arbeid te versteken, So is verstaan nogmaals en bij placaat ten overvloet bekent te maken en te gebieden dat niemand op 25 roeden na an ‘t hoofd der voors. fontain en beek met sijn vee sal sig verstouten te naderen, permissie gevende an ieder, wie ‘t ook mag wesen, ‘t vee binnen de gepraefigeerde distantie bevonden, doot te mogen schieten en als een welverdiende proeij na gelieven weg te slepen, sullende nog daar en boven van den eigenaar des gefelde beests 25 Rixd. tot recompens genieten, en gelijke 25 Rixd. sal genieten die iemand in person sig badende in de beek en an ‘t hoofd der fontain agterhaald, met verbeurte der klederen en ‘t wasgoed aldaar bevonden, sullende d’ ouders voor haar kinders en de meesters voor hun slaven boeten.¹⁰¹

Aldus gearresteerd en besloten in ‘t Casteel de Goede Hoop. Jaar en dag als boven.

[Signed:] S. v. STEL.

[Signed:] ANDS. DE MAN.

[Signed:] J. v. KEULEN.

[Signed:] DOMINIQUE DE CHAVONNES.

[Signed:] L. v. STEL.

[Signed:] CORNELIS PTZ LINNES.

[Signed:] J. H. BLUM.

[Signed:] Me praesente J. G. DE GREVENBROEK, Secrts.

---

## Footnotes

---

1. Van nou af is al die resolusies tot en met die resolusie van 24ste Mei 1694 in C.6 (deel II) deur J. G. de Grevenbroek geskryf. Sy handtekening wissel van J. G. de Grevenbroek tot J. G. de Grevenbroeck. ↩

2. Sien die inleiding vir die eienaardighede van J. G. de Grevenbroeck se spelling. ↩

3. Hierdie resolusie word ook gevind in die dagregister van 25 April 1686. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 285-290. ↩

4. Lodewyk, die kassier was nou getroud en het dus nie langer by sy vader gewoon nie, terwyl Willem Adriaan na Nederland en Adriaan na Batavia vertrek het. Ook Hendrik sou spoedig na Nederland vertrek. ↩

5. Die gekursiveerde woorde is tussen die reëls bygeskryf. ↩

6. Die werkwoord “is” is hier oorbodig. Dit is dowwer geskryf as die ander woorde van hierdie sin. Na ‘n poging tot brandstigting is Jan Laurens op 13 September 1686 “geworgt en met vier geblaackert”. Sien C.J.780:Sententies, 1652-1697, vonnis van 10 September 1686, pp. 783-785. ↩

7. Hierdie resolusie was verkeerd ingebind en word nou in die juiste chronologiese volgorde geplaas. Dit is ‘n herhaling en verdere motivering van ‘n deel van die vorige resolusie. ↩

8. Die gekursiveerde woorde is deur die sekretaris in die linker kantruimte bygeskryf. ↩

9. Die gekursiveerde woord is deur die sekretaris tussen die reëls bygeskryf. ↩

10. Emanuel de Silva, soos hy in die dagregister genoem word, het as vise Admiraal op die gestrande. skip gevaar. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, p. 298. ↩

11. Na “geässisteerd” is”werden” deurgehaal. ↩

12. Voor “altoos” is “haar” deurgehaal. ↩

13. Bo “haar” staan “de”. Die woord “haar” is egter nie deurgehaal nie. ↩

14. Hierdie resolusie staan volledig opgeteken in die dagregister. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 317-318. ↩

15. Vgl.Resolusies van die Politieke Raad, Deel I en II, passim en Dr. J. Hoge se gegewens in die negende jaargang van dieArgief-jaarboek vir Suid-Afrikaanse Geskiedenis, p. 61. ↩

16. Hierdie resolusie staan ook opgeteken in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 321-323. ↩

17. Hierdie resolusie was verkeerd ingebind en word nou in die regte chronologiese volgorde geplaas. ↩

18. Sien Kol. Arch. 459:Brieven van de Seventienen, 8 Oct. 1685, pp. 323-329. ↩

19. Vgl. C.702:Instructiën, 1686-1722, pp. 5-28. ↩

20. Ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 328-329. ↩

21. Gerard de Bevere, soos hy ook genoem word, het as Raad Extraordinaris na Indië gegaan. Hy het op 17 Mei 1686 met sy gesin aan die Kaap gekom en Indië met die Oosterland op 31 Julie 1686 bereik. In 1688 was hy Advokaat-fiskaal van Indië en president van die Skepenebank. In 1690 is hy oorlede. ↩

22. Sien C.416, deel II:Ink. Stukken, 1685-1687, pp. 359-360. ↩

23. Die woorde “en goed onthaal an haar te bewijsen, en an deselve” is deur De Grevenbroek verander in “en goed onthaal bewijsen, en an haar. ↩

24. Later ingevul, nadat die gekursiveerde woorde na “hares verblijvs alhier” deurgehaal, en deur “onder” vervang is. ↩

25. Eers het hier gestaan “van Beveren”. Dit is verander in “van Bevere”. ↩

26. Sien voetnoot 37 van die jaar 1680. ↩

27. Hierdie “ordres” was vervat in die brief van Here Meesters van 8 Oktober 1685. SienKol. Arch.459:Brieven van de Seventienen, 1685-1686, p. 327. ↩

28. Hierdie resolusie is ook in die dagregister opgeneem. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 340-345. ↩

29. Hier word Simon van der Stel bedoel wat volgens die resolusie van 28 Mei “zedert eenige dagen onpasselijck en koortsig geweest zijnde, eijndelijck ‘t bedde begost te houden”. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, p. 356. ↩

30. Volgens die dagregister was die opperkoopman Jan de Paiva, die onderstuurman Anthonio de Souza, die opperstuurman Jan Gomes Cardosa en die Boekhouer Antonio Francisco de Caravailo. Die name van die laere ampsdraers word nie verstrek nie. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 361-362. ↩

31. Hierdie resolusie is ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 364-367. ↩

32. Sien ook C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 375-377. ↩

33. Sien ondertekende rapporte van Mathias von Werlinghoff in C.332:Attestatiën, 1686-1698, pp. 8, 16, 20, 23 en 34. In hul brief aan Simon van der Stel van Desember 1684 het Here XVII reeds gemeld dat “Fredrick Matthias van Berlinckhoff van Lyfland” uitgestuur sou word om ondersoek in te stel na moontlike minerale aan die Kaap. (C.415, deel III:Ink. Stukken, 1682-1684, p. 1272. In sy rapport van 16 Julie 1685 het Hendrik Adriaan van Reede ook eers Berlinckhoff geskryf, maar dit later in Werlinckhoff verander. (Sien C.700:Memoriën en rapporten, 1657-1685, p. 495.) ↩

34. Vgl. rapport van 29 Junie 1686 wat deur die fiskaal, die luitenant en alle bergwerkers onderteken is in C.332:Attestatiën, 1686-1698, pp. 37-39. ↩

35. In die dagregister verander tot “remonstrantie”. ↩

36. Vgl. C.332:Attestatiën, 1686-1698, pp. 37-39. ↩

37. Vgl. C.681:Orig. Placcaatboek, 1686-1709, pp. 6-7, wat ook verskyn in dieKaapse Plakkaatboek, 1652-1707. pp. 213-214. ↩

38. Hierdie resolusie staan ook opgeteken in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 398-402. ↩

39. Vgl. ook C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 404-405. ↩

40. Vir pogings tot brandstigting sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 397, 403, 406-407. ↩

41. Hierdie resolusie staan ook opgeteken in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 408-412. In die dagregister staan te “benemen”. Vgl. ook C.681:Orig. Placcaatboek, 1686-1709, p. 9. Die boeke wat as gevolg van hierdie instruksie tot stand gekom het, word op die oomblik (1960) in die Aktekantoor bewaar. Die “Title Deeds Cape, from 22nd. June 1685 to 15 May 1703” is netjies ingebind en deur De Grevenbroek geskryf. ↩

42. Hierdie resolusie is deur Sekretaris de Grevenbroek op die agterkant van die laaste deel van die resolusie van 27 November 1686 geskryf. Dit moes dus daar ingebind word. Ons plaas dit hier in sy juiste chronologiese volgorde. ↩

43. Vgl. dagregister van 20 Desember 1686, waar Jannetje Bort “uijt kragt der genomen resolutie op den lestleden eersten Julij den E.Hr.Commandeur in raden versogt alimentatie voor hare kinderen bij den sergiant Dirck van Koningshoven C.59l:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 703-704. ↩

44. Vgl. ook C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 413-415. ↩

45. Hierdie resolusie was die gevolg van ‘n brand wat Woensdagoggend vroeg in een van die huise van die vryburgers ontstaan het “en terwijlen hij dien met sijn bijhebbende volck bluste, ontstont an een ander kand van een sijner woningen de brand die deselve in korten tijt in d’ assche lijden.” Dan volg hierdie resolusie ook in die dagregister in C.59l, pp. 417-419. Blykbaar was die brandstigter ene Jan Lourensz, matroos van Amsterdam , wat beken het “den voorgaanden brand, soo van ‘t Casteel als der vrijluijden huijsen en van Comp. hal en boot gestight te hebben”. (C.591, p. 428.) Hy is ter dood veroordeel om “geworgt ende met vier geblakert te werden. C.J.2:Crim. en Civiele Regtsrolle, p. 320. ↩

46. Vgl. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1 686, pp. 424-427. Asook die “appendix van de hier nevensgaande instructie dienende tot verder narigt an ‘d opperhoofden van ‘t fluijtje Baren gaande van hier over ‘t eijland Mauritius na Madagascar en de Baij de la Goa om haar daar na te reguleren” in C.702:Instructiën, 1686-1722, 20 Julie 1686. ↩

47. Sien ook C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 440-442 en dieKaapse Plakkaatboek, 1652-1707, deel II, p. 216. ↩

48. Hierdie resolusie is verkeerd ingebind en word nou in die regte chronologiese volgorde geplaas. ↩

49. Die Kommandeur het op 3 Augustus teruggekeer van ‘n besoek aan Stellenbosch en die buiteposte. Vandaar die inhoud van hierdie resolusie. ↩

50. Sijbrandus Mancada van Franiker, krankbesoeker, het in 1685 in die boeke van die Kompanjie ‘n skuld van ƒ193: 7: 1 gehad. (C.416, deel IV: 1685-1687, p. 990.) Mankadan was getroud met Johanna Maria van Swaansdyk. In 1688 word gekla dat “de krankbesoeker Sibrandus Mankadan enigen tijd herwards en voornamentlijk voor sijn jongst angetreden huwelijk niet so stigtelijk als wel met sijn plight ampt en jaren over een kwam geleeft heeft. Blykbaar het hy ook as geheimskrywer of sekretaris van die plaaslike bestuur “den volcke” geld afgepers bo sy behoorlike besoldiging. (SienKol. Arch.7571:Br. en Papieren van de Caap ontfangen met de retourvloot1689, uit brief van Stellenbosch 27 Januarie 1688.) ↩

51. Hierdie resolusie kom ook voor in die dagregister. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, p. 457-469 ↩

52. Dit was Wilhelm Lodewyk Wiederhold, seun van Wilhelm Ludwig Wiederhold en Gertruyd Meyntinghs. Hy was aan die Kaap gebore. ↩

53. Vgl. ook C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 482-485. ↩

54. Na “met” is “of buijten” deurgehaal. ↩

55. Vgl. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 491-493. asook C.681:Orig. Placcaatboek, 1686-1709, pp. 10-13, gevolg deur ‘n verbod teen die verkoop of toevertrou van gewere aan slawe: C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 497-500 enKaapse Plakkaatboek, 1652-1707, deel I, pp. 219-220. ↩

56. In die dagregister van 30 en 31 Augustus vind ons die oorsaak van Simon van der Stel se afwesigheid aangesien hy “eeniger mate ontsteld en met koorts” genoodsaak was “‘t bedde te houden”. ↩

57. Ook ongeteken in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 513-514. ↩

58. Hierdie resolusie is ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 522-527. ↩

59. Tobias Marquart het volgens die “Journaal van ‘t Vrijboek” in 1668 van Hamburg na die Kaap gekom. SienKol. Arch.3994:Brieven en Papieren, 1682, p. 587 (verso). Volgens dr. J. Hoge het hy in 1686 met sy gesin na Batavia gegaan. SienArgief-jaarboek van Suid-Afrikaanse Geskiedenis, 1946, p. 77. ↩

60. Vgl. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 544-546. Die Raad het besluit, dat Isak van Ceylon aan ‘n ander meester verkoop moes word, uitgevoer. Sien C.611:Orig. Placcaatboek, 1686-1709, p. 16. Kennisgewing van 3 Oktober 1686. ↩

61. Hierdie resolusie staan ook opgeteken in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 552-554. ↩

62. Dit was die brief van 25 September 1686, onderteken deur Isak Schrijver en W. L. Wiederhold. Sien C.416, deel II:Ink. Stukken, 1685-1687, pp. 467-469. Vgl. ook die kopie in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 560-563 en die antwoord van Simon van der Stel in C.501:Uitg. Brieven, 1685-1687, pp. 537-539. ↩

63. Vgl. ook C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 564-565 ↩

64. In die afskrif staan “lode”. ↩

65. Sien afskrif van hierdie resolusie in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 566-567. ↩

66. Seun van Jacob Cloete. ↩

67. Sien inventaris van goedere in 1701 in M.O.O.C. 8/1:Inventarissen, 1692-1705, no. 65. ↩

68. Ook bekend as Rudolf Pasmann; was uit Mörs afkomstig en getroud met Sophia van der Merwe. ↩

69. Is in 1690 getroud met Cornelia Kempenaar van Middelburg, weduwee van François Viljoen. ↩

70. Vgl. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 604-607. ↩

71. ‘n Afskrif van die rapport van Hieronimus Cruse en Johannes van Keulen het bewaar gebly in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 601-604. ↩

72. Hierdie resolusie is ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister,1685-1686, pp. 613-616. ↩

73. Hierdie brief het bewaar gebly in C.416, deel III:Ink. Stukken, 1685-1687, pp. 587-588, asook sy eerste brief wat hy op 27 Oktober 1686 geskryf het. (Sien C.416, deel II:Ink. Stukken, 1685-1687, p. 497.) Vir verdere gegewens oor C. Henning sien negende jaargang van dieArgiefboek vir Suid-Afrikaanse Geskiedenis, p. 149. ↩

74. Die Jambi het op 13 November van sy reis na Madagaskar teruggekeer met die berig dat “haer commies Albert van Breugel” daar oorlede is. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, p. 632. Vir die avonture van die skeepsvolk op Madagaskar sien pp. 619-633. ↩

75. Hierdie resolusie is ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 638-639. ↩

76. Dominicus of Dominique de Chavonnes is in ‘n brief van 12 April 1686 deur Here XVII aangestel in die plek van die ontslane Jan Baptist Dubertin. Aangesien Hendrik Adriaan van Reede egter vir Oloff Berg as Dubertin se opvolger aangewys het, moes Dominicus de Chavonnes voorlopig aan die Kaap bly en gebruik word “daer ‘t den dienst van d’ E. Comp. sal comen te vereijschen”. Hy was getroud met Maria Lamij. ↩

77. Hierdie resolusie is ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 659-660. ↩

78. Vgl. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 659-660. In die dagregister staan opgeteken dat daar voor 4 Desember nog ‘n vergadering van die Politieke Raad gesit het, naamlik dié van 29 November. Op daardie vergadering is besluit om die skip Jambi weer na Madagaskar te stuur. Sien C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 661-662. ↩

79. Jacob Rootsteen was getroud met Agnetha van der Graaf. ↩

80. Sic. ↩

81. Die handtekeninge onder hierdie resolusie ontbreek. ↩

82. Seun van Steven Jansz Botma; was getroud met Christina Stants van Giessendam. (Sien C.J.2597:Testamenten, 1691-1700, pp. 43-47). ↩

83. Ongewone spelling vir Dirk Coetzee (1655-1729). Hy het hom in 1679 aan die Kaap gevestig en was getroud met Sara van der Schulp. Hy het sy plaas Coetzenburg genoem. ↩

84. Ook opgeneem in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 705-706. ↩

85. Melchior Kemels het in 1685 met die Adrichem na die Kaap gekom. Hy was uit Den Haag afkomstig en het as korporaal diens gedoen. Hy het later in die huwelik getree met Metjen van Veldhuijsen. (Sien inventaris van goedere in M.O.O.C. 8/1:Inventarissen, 1692-1705, no. 66.) ↩

86. Vgl. C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 717-720. ↩

87. Sien C.416, deel II:Ink. Stukken, 1685-1687, asook afskrif in C.591:Orig. Dagregister, 1685-1686, 721-723. ↩

88. Sic. ↩

89. ‘n Onvolledige weergawe van hierdie resolusie word gevind in C.951:Orig. Dagregister, 1685-1686, pp. 726-728. ↩

90. Vgl. C.592:Orig. Dagregister, 1687, pp. 7-9. ↩

91. Die hoeker Netelenburg het Sondagnag uit die Saldanhabaai in die Tafelbaai aangekom. ↩

92. Vgl. C.592:Orig. Dagregister, 1687, pp. 46-48. ↩

93. Vgl.Resolusies van die Politieke Raad, deel II asookBydraes tot die genealogie van ou Afrikaanse Jamiliesdeur dr. J. Hoge, p. 122. ↩

94. Sien voetnoot 62 van die jaar 1681. ↩

95. Vgl. C.592:Orig. Dagregister, 1687, pp. 57-59. ↩

96. SienCrim. en Civiele Regtsrolle, 1674-1688, 10 Sept. 1686, 27 November 1686, pp. 323 en 325. Caspar Willers het in 1680 as soldaat na die Kaap gekom en het in 1686 vryburger geword. Hy was getroud met Adriaantje Sterreveld, weduwee van Heinrich Evert Schmidt. Die lyfstraf, waartoe hy op 27 November 1686 veroordeel was, is deur Simon van der Stel nie toegepas nie, aangesien hy aan vallende siekte gely het. C.J.780:Sententiën, 1652-1697, pp. 790-794. ↩

97. Vgl. C.592:Orig. Dagregister, 1687, pp. 82-87. ↩

98. Eers het hier gestaan: “en na ‘t vaderland per wissel geremitteerd werden.” Dit is deurgehaal en deur die gekursiveerde woorde vervang. Vgl. C.592:Orig. Dagregister, 1687, pp. 95-96. ↩

99. Hieronimus Cruse se handtekening kom hier vir die laaste keer voor. Hy is 20 Junie 1687 oorlede. (Sien C.50l:Uitg. Brieven, 1685-1687, pp. 879-880.) ↩

100. Sien verder dagregister waar vermeld word dat “de officieren van ‘t Engelsche schip de Caesar , hebbende ‘t vermaak van de jagt omtrent ‘t Ronde Bosje genomen” ten middagmaal bij den E.Hr.Commendeur feestelijk getracteerd” geword het. (C.592:Orig. Dagregister, 1687, p. 109). ↩

101. Vgl. plakkaat van 11 Februarie 1687 in C.68l:Orig. Placcaatboek, 1686-1709, pp. 31-33. Hierdie resolusie is ook opgeneem in C.592:Orig. Dagregister, 1687, pp. 100-104. ↩