C133 v1.20
C. 133, pp. 2-38.¶
Marginaalea d’ A:o 1755
4: Jann:ij
Is den predicant Gerardus Verbeet om de besijden gemelde
Reedenen op zijn gedaen versoek, van ‘t Schip ‘t huijs ten Donk op Langerwijk verplaatst.
7: Jann:ij
Nadere resumptie der g’ Eerde Missive van de Heeren der hooge Indiasche Regeering de dato 15: octobr: Jongstl:
Sullende volgens ‘t daerbij geordonneerde de Leverantie van Booter aan d’ E Comp:, aen de minstbiedende verpagt werden.
Reedenen waarom de Leverantie van Sout vleesch voor als nu insgelijx niet kan werden verpagt.
Weshalven men diesweegens, onder de neevens gemelte Conditien met ‘S Comp:s Slagters heeft moeten Contracteeren.
Prijs, waervoor gedagte Slagters hetselve, Soo wel als de Leevendige beesten, hebben aengenoomen te Leveren.
De alhier passeerende Retourscheepen Sullen ingevolge het bij voorm: Missive geordonneerde geproviandeert.
En het Saat der Indigo en Cattoen voor so ver hetselve Strekken kan aen een ijder tot dies Cultuure geneegen, meede gedeelt werden.
Slegte apparentie die men heeft dat dies aenqueek hier te Lande zal Succedeeren.
Te meer dewijl sulx reets in de Jaeren 1719 en 1726 te vergeefs is ondernoomen geworden.
Sullende eene Specificque Lijst van de door d’ E: Comp: alhier beseeten werdende plaatsen, mitsg:s eene Notitie der Leen plaetsen bij particulieren in Leening beseeten, geformeert en aen har hoog Edelens toegesonden werden.
Wat aengaende de Soevengem: Leenplaetsen aen welgem: haer hoog Edelens verders Sal werden berigt.
Terwijl van de in de Naest by geleegene districten leggende eygendoms plaetsen eene kaert sal werden geformeert en aen haer hoog Edelens toegesonden.
Reedenen, om dewelke men alhier Swarig heijd gemaekt heeft, eene belasting van 20: pC:to te heffen, weegens de hier van vreemde natien aengebragt werdende Lijwaten.
Sullende de Last posten by voorm: Missive vermeld, Conform de ordre bij de Negotie Boeken werden af geschreeven.
Tot opsoeking der Contanten en goederen van ‘t verongelukte Schip Breedenhoff , Sal den hoeker de Hector gebruijkt.
Ende met dat vaartuijg jongst van Rio de la goa aengebragte Oliphants Tanden naer Batavia, dog de ambre de gris naer ‘t vaderland overgesonden worden.
aenstelling van een Schipper op ‘t retourschip Straalen in Steede van den daerop overleedenen Cap:tn Lieutenant Torn boom.
als meede van een onder Stuurman Ter vervulling der daer door opengevallene plaets.
Het jongste gewasch der Constantia wijn nog slegter als A:o pass:o uijtgevallen zijnde, Sal daervan niets voor d’ E: Comp: ter versending naer ‘t vaderland werden ingekogt.
Dog zal den Edelen Heer Gouverneur en den heer Secunde eenige aemen voor hun particulier doen inkoopen, om deselve volgens gewoonte als present wijn te versenden.
14: Jann:ij
den Hoeker de Hector om neevensgem: Reedenen tot het opsoeken der Contanten en goederen van ‘t Schip Breedenhoff , niet kunnende werden gebruijkt.
Sal men dienthalven het hier permanente Scheepje Schuijlenburg tot dies expeditie emploijeeren.
Op het ingekomene berigt, dat den geweesen generaal der fransse Etablissementen in India de heer du pleix van pondichery is vertrokken en misschien dit gouvernement wel soude kunnen komen aen te gieren.
Is bij provisie beslooten, denselven in diervoegen te recipieeren als Sulx omtrent den Heer Engelsen admiraal Boschawen in de Jaaren 1748 en 1750 alhier in agt genoomen.
De Reecq:gen der arme gelderen, van de hier te Lande zijnde vijff kerken Sullen volgens gebruijk in Copia na het vaderland werden overgesonden.
Terwijl de procuratien en annexe Soldy Reecq:gen van deese en geene Persoonen ter ondersoek in handen van den Heer fiscaal zijn gesteld.
23 Jann:ij
Aaenbesteede Leeverantie aen ‘s Comp:s gecontracteerde Slagters ten prijse hier neevensgemeld, van Sodanige 10000: ld roet, als haer hoog Edelens tot Batavia van hier komen te petitioneeren.
Op de door Burgerraaden deeser plaetse in Scriptis gedaene klagten over den Burger Christiaan Mariek
Is denselven voor Sold:t a ƒ9: ter maend in dienst der E: Comp: aengenoomen, om in diervoegen naer India versonden te werden.
De geresumeerde procuratien en Soldij Reeq:gen sullen naer Europa mogen worden overgesonden.
31: Jann:ij
Is aen den ondercoopman Schook gepermitteert, om vermits indispositie onder afgesz: gagie neevens desselfs huijsvrouw van ‘t Retour Schip Rotterdam alhier eenigen Tijd te mogen overblijven.
En aen den Burger deeser plaatse Hend:k Willem platte om met een der Retourscheepen deeses Jaers, mits betaalende Transport en kostgeld naer Europa te mogen overvaaren.
4: Februarij
Reedenen om dewelke goed Gevonden is, de op ‘t dassen Eijland geplaatste besettelingen, weederom te doen opkomen.
Den Cap:tn der Arthillerij Engelbert Muller, desselfs ontslag van de Heeren Majores bekomen hebbende.
Is het bestier over de Arthillery gesteld onder ‘t opsigt van den vaandrig Lodewijk Christoph Warnecke.
En voorts goed gedagt, aan den kerkenraad tot Stellenbosch inkoops Prijs eenige bouwstoffen te laaten Verstrekken.
Terwijl aan den Land bouwer Coenraad Wantzenberg onder seekere Conditien een vee plaats in Eygendom gegeeven is.
11: Februarij
Verleende permissie aan den van Bengaalen repatrieerenden adsistent van der Sluijs, om vermits Indispositie, eenigen Tijd alhier te mogen overblijven.
18: Februarij
Ingedient Rapport en Relaes van gestelde gecommitteerdens, mitsg: der Duijkelaar die het Schip Deunisveld van binnen en van buijten hebben gevisiteerd.
Uijt welk een en ander komende te blijken dat dat Lek van weynig belang, en ten besten doenelijk verholpen zijnde.
Is dierhalven beslooten, dien Bodem dus van hier na Batavia te laaten reijsvorderen.
Reedenen waarom den duijkelaer Thuard van de gemeene werken is ontslagen.
Sijnde teffens beslooten, om denselven bij de te doene expeditie na het verongelukte Schip Breedenhoff meede derwaarts te Senden
Den onderkoopman Rose is gepermitteerd, om neevens desselfs huijsvrouw zijne Reijze met het Schip Lijcochton naer Batavia voort te setten.
En aan den Boek houder Joh:s Theop:s Rhenius om desselfs Soontje met een der Retourscheepen naer Europa overtesenden.
1 Maart.
De Leverantie van Booter aen de E: Comp: publicquelijk niet hebbende kunnen aenbesteed worden.
Sal met het inkoopen derselve teegens 8 Stuyvers t ld tot nadere ordre werden gecontinueerd.
En ‘t Rendement der verkogte zeguls Seedert Ult:mo aug:s D’ A:o præt: tot heeden toe p:r ordonn: in ‘S Comp:s Cassa gebragt worden.
4 Maart
Memorie weegens de te kort komende en gebrokene goederen op de Laading van ‘t provisie Schip Nieuwvyvervreugd .
Reedenen waarom de Minderheeden op de daarby vermelde Estricken Chineese planken en gebrokene Porcelijnen zijn gepasseert.
En ‘t te kort komende op de Lywaaten uijtkoops prijs op de Soldy Reecq:g van den Schipper en opperstuurman dier kiel gesteld is.
Sullende daar en teegens op die Reecq:g weederom te goede gebragt werden, de gepermitteerde afschrijving op de Zuijker.
Wat voorts ten opsigte van Seekere in den voorl: Jaare p:r ‘t Provisie Schip Diemen herwaarts gesondene Estricken en Jaty Balken is beslooten.
Aan den predicant Werndley is toegestaan, om ter voltrekking van zijn huwelijk eenigen Tijd alhier te mogen verblijven.
Landerijen dewelke aen de hierneevens vermelde Persoonen in eijgendom zijn gegeeven.
6: Maart
Gecommuniceerde by den Edelen heer Gouverneur weegens het gepleegt versuijm op ‘t Commandeur Schip, ten opsigte van het Contrasalueeren der laatst vertrokkene Engelsche Scheepen
Mitsg:s Resumptie van de by den Heer fiscaal ter ordre van welgem: zijn Edele dieshalven ingewonnene Enquesten.
Besluijt dat daarop genoomen is.
25: Maart
Resumptie van ‘t hoog geagt aenschrijvens van haer hoog Edelens de Heeren der hooge Indische Regeering de dato 20. Jann:ij a:c:
Wat daarop ten belange van de alhier gedaane Ligting van volk uijt de passeerende Scheepen, aen haer hoog Edelens sal werden gerescribeert.
Beraamd formulier, waarvan men zig voortaan by ‘t Tituleeren van den Heere gouverneur generaal in de Brieven en papieren Sal moeten bedienen.
In ‘t tot Batavia teegens den pragt en praal g’ Emaneerde placcaet diversse poincten gevonden werdende, die alhier niet practicabel zijn
Sijn dierhalven gecommitt:s gestelt ten eijnde daar omtrent de Noodige Schikkingen te maeken.
Reedenen waarom de overheeden van ‘t Scheepje Schuylenburg , hun van hier direct Sullen begeeven ter plaatse alwaer ‘t Schip Breedenhoff is komen te verongelukken.
Sullende deselve, wanneer niet veel van de verloorene Contanten en goederen op doen, ter inruijling van Slaaven naer Madagascar moeten oversteeken.
Ten welken eijnde als Commies op dien Togt is aangesteld, den Boek houder Dirk Westerhoff.
Billietten te affigeeren weegens den opneem der Burger Effecten.
Aanstelling van een Vaandrig in dit guarnisoen, in plaatse der gerepatrieerde.
Den Baas van ‘S Comp:s Thuijn alhier Jan Andries Truter is vermits desselfs Langjaarige diensten en ouderdom gegageert.
Gepræsenteerd Request door den burger Hugo Lambregts weegens seekere van desselfs voorouders in ‘S Comp:s Cassa alhier à deposito getelde penn:gen
‘Twelk in Copia naer ‘t vaderland Sal werden gesonden.
Den Burger Simon Rudolph Sandenberg is op zijn gedaan versoek voor Sold:t in dienst der E: Comp: aengenomen.
Sijnde aan de op ‘t Schip Stadwijk bescheijdenen Luytenant Muntz gepermitteert, om zijne alhier getrouwde huysvrouw met zig naer Batavia te mogen meede Neemen.
Mitsg:s den A:o pass:o hier verbleevenen Majoor Hof, om zijne Reijze met het Schip Ruijteveld naer ‘t vaderland te mogen voortsetten.
8: April
Het Contract A.o 1752 weegens het Leeveren van Steenkalk aen de E: Comp: met den Burger Melk voor den tijd van drie jaaren aangegaen.
Is onder de hier neevens vermelde Conditien weederom voor geleyke drie Jaaren geprolongeert.
Gestelde prijs waarvoor het weegens de kamer Zeeland hier aangebragte Staaf ijser sal werden verstrekt.
Den in ‘s Comp:s Hospitaal alhier dienst doenden krankbesoeker van Schaalen is 5: Ryxd:s huijs huur p:r M.d toegelegt.
En den koopman Pan gepermitteerd om desselfs Reijze met het schip Oud Carspel , beneevens zyne huijs vrouw, naar Europa te mogen vervolgen.
30: April
Mitsg:s den Cap:tn van ‘t Schip Middelburg Corn:s van Swanenburg, om zijne alhier getrouwde huysvrouw naer Batavia te mogen meede neemen.
Het deClaratoir der opening van beslootene Testamenten sal op een Zegul van 12: Stuijvers moeten gesteld.
En ter vernietiging van Seekere Maend Ceel, ten faveure van den Baas Thuijnier Jochem Corber, aen de Heeren Bewindhebberen ter kamer Zeeland geschreeven worden.
15 Maij
Verschanssing van den Tweeden vasten Leeraar deeser Caabse gemeente, teegens den predicant van ‘t Swartland .
21: Juny
Rapport der Chirurgijns noopens de alhier regeerende kinderpokken
Maet-Regulen die daarop zijn genoomen.
Waarvan aen een ijder by placcaat kennisse sal worden gegeeven.
Reedenen waarom het uijtschrijven van een boet- vast en beedendagh, weegens den teegenwoordigen toestand is uytgestelt geworden.
Het Caabse kerkhoff nu vol Leyken geraekt zijnde.
Is hierom aen den kerkenraad alhier een Nieuw Stuk Land om weeder daartoe te approprieeren in eygendom gegeeven.
Terwijl om de thans meenigvuldige voorvallende begraffenissen behoorlijk te kunnen bedienen, boven het ordinaire getal, nog Twee aenspreekers aengesteld zijn.
Sijnde wijders in Steede der overleedene vroedvrouw, tot die functie weederom aengestelt eene Wilhelmina van Zeijl.
24: Junij
op het byden kerkenraad van Stellenbosch by missive gedaene versoek, is ‘t doen eener Collecte aldaer aen denselven toegestaan.
Dog het verdere versogte voor als nog ontsegt.
25: Junij
Gestelde præmie ter ontdekkinge van sodanige boosewigten als zig verstout hebben ter bespottinge van deese Regeeringe geschriften aan te plakken.
15 Julij
Wat voorsorgen voor ‘s Comp:s Leyffeygenen in ‘t werk zyn gestelt.
Reedenen waarom men heeft moeten besluijten, dat aen de resp: bakkers uijt ‘S Comp:s Maguasijnen koorn sal werden verstrekt.
Gestelde ordres in de baay-Fals tot voorkominge dat het volk der aldaar aenkomende Scheepen, met de alhier regeerende besmettelijke Siekte niet mogte aengetast worden.
Tot voorkominge van Stank zal de grond van het kerkhoff een voet of Twee met aerde opgehoogt worden.
Wat besluyten genomen en welke Schikkingen gemaekt zijn, op ‘t ingeleeverde Rapport der gesteld geweest zijnde gecommitt: tot het nasien van ‘t op batavia g’Emaneerd placcaat, teegens den pragt en praal.
Dewijl verscheijde Colloniers der districten Stellenbosch en Drakensteijn vermits indispositie, hunne Effecten en goederen by den burger opgaaf niet hebben opgegeeven.
Sal de opneem Rolle dier districten aan den Land-Drost worden te ruggesonden, met ordre om deselve als nog in forma te laaten brengen.
Weegens de verpagting van ‘S Lands gemeene Middelen en Inkomsten, Sullen billietten werden geaffigeert.
Dispositie op eene by den Heer hoofd Administrateur geproduceerde Memorie van deese en geene te kort en defect aangebragte goederen, mitsg:s gestorvene Slaven en verrekte Beestiaalen.
Mitsg:s Resumptie der generaale Reecq:g der weesgelderen en Effecten, dewelke onder Ult:mo December Jongstl: aldaar in weesen zijn bevonden.
Aanstelling van een Baas der Scheeps Timmerlieden alhier, in Steede van den overleedenen.
Als meede van een Ingenieur die noodsaakelijk alhier gerequireert wierd.
Mitsg:s van een brand m:r in plaetse van den overleedenen Barend van Dokkum.
Terwijl aen den Burger Paul hertog een Stukje huijs Erf, onder Seekere Conditien in eygendom is gegeeven.
29: Julij
Aanstelling van Jan Serrurier tot Diacon in Steede van den overleedenen Anthony Martensz:
6: Augustus
Op ‘t bij weesmeesteren deeser Steede gepræsenteert versoek Schrift.
Is aan deselve geaccordeert, om de vaste goederen die aan haer Camer Sullen komen te vervallen, Sodanig te mogen verkoopen, als daarby Staat ter needer gestelt.
- augustus
Ter oorsaake dat volgens aanschryvens van den Landdrost en krijgsraad tot Stellenbosch en Drakensteijn , de besmettelijke Siekte der kinderpokken hier en daer ten platten Lande vernoomen word.
Synde Ingeseetenen dier districten voor dit Jaer van de gewoone exercitie en Wapenschouwing g’ Excuseert.
30 Augustus
Verpagting van ‘S Lands gemeene Middelen en Inkomsten.
den d:o 2: September:
Dispositie op eene by den heer hoofd administrateur geproduceerde Memorie van deese en geene in ‘s Comp:s pakhuijsen &:a bedurvene goederen.
Geproduceerde Reecq weegens den ontfangst en uijtgaaf der Zeguls mitsg:s de restanten van dien.
Sullende het bedragen der verkogte Zeguls p.r ordonn: in ‘S Comp:s Cassa gebragt werden.
Beraamde Maatregulen om te prevenieeren, dat met de hier passeerende Scheepen geene besmettelijke siektens werden aangebragt.
Aanstelling aan een ordinaire gecommitt: in plaetse van den overleedene Reynier La Febre.
Mitsg:s van den Burger Hend:k Veersen tot brandmeester in Steede van wylen Alexander de kok.
Den 16 September
Resumptie van het hoog geagt aenschrijvens der heeren Superiores de dato 12: April deeses Jaers.
Wat ordre welgem: haar wel Edele hoog agtb: weegens den vreede breuk der Algerijnen daarby aen deese Regeering hebben gegeeven.
Sullende om deselve te kunnen uijtvoeren uijt de hieraen komende Scheepen het hier neevens gemelde worden geligt.
En seeker door de overheeden van het Schip ‘S gravensande overgeleeverde Papieren in Copia aen de Camer Delft overgesonden worden.
Aanstelling van eenige burger officieren in plaetse der overleedene
Terwijl wijders goed gevonden is om de alhier dienst doende Burgerij deesen jaare van de gewoone Exercitie en Wapenschouwing te Excuseeren.
den 30 September:
Resumptie van ‘t geagt aenschrijvens van haar wel Edele groot agtb: de heeren Bewindhebberen ter kamer Enkhuijsen de dato 22: Mey Jongstl:
Aan dewelke de Proces Stucken weegens den gesaghebber van ‘t Schip Langerwijk in Copia Sullen worden gesonden
Wat voorts aan deselve ten belange der uijt dien bodem aangehaalde en geconfis queerde goederen sal worden berigt.
Gedaane Recommandatie aen den keldermeester, om geene andere dan deugdsaame wijnen in te slaen en af te scheepen.
Reedenen waarom ‘t randsoen van Bier aan ‘S Comp:s Dienaaren met wijn sal worden verevent.
Geproduceerde Memorie weegens eenige by pijling minder bevondene Olyven Olij, mitsg:s gestorvene Leyffeygenen en verrekte Beestiaal der E: Comp:
Dispositie daarop gevallen.
den 14: October
Op ‘t in Scriptis gedaane versoek bij de wed de Vos, nopens den boedel van haaren Schoon Soon Laurens Staf en desselfs minderjaarig kind.
Is aan deselve gepermitteerd, om dien Boedel invoegen als daerbij vermeld Staat te mogen redderen, mits voor de daervan komende penn:gen Cautie Stellende.
den 21: October
Reedenen waarom beslooten is het Huys en Erff van wijlen de wed: Holst gen:t het Laetste Stuyvertje, ten behoeve der E: Comp: te doen inkopen.
Mitsg:s om aen de Zeekant deeses Casteels eene Linie van klip Steenen te doen opmetselen.
Dewijl de Bastaerd Hottentottinnen in Steede van zig by ordentelijke Europeanen te verhuuren, ophaer Selven gaen woonen, en Seer ongereegelt Leeven.
Is beslooten op de ter zijden gemelde pœnaliteijten by billietten te interdiceeren, dat geene derselver meer op hunselven zullen vermogen te woonen nog Sig in de Tapperijen op houden.
Sullende deese ingeseetenen tot voorkoming van Nieuwe besmetting der kinderpokken, teffens gelast worden, om hunne huysen &:a te Lugten en reynigen.
Aan den oudburgerraed Alexander Coel eene Stukje Huys Erfs in eygendom gegeeven
Den 6. Novemb:r
Vermits het houdwerk en verdere Materialen van ‘t ten behoeve der E: Comp: ingekogte huijs het Laetste Stuyvertje gen:t deselve niet te staade komt.
Sal hetselve huijs aen den meestbiedende op seekere Conditien ten afbreuk verkogt werden.
En so meede om gelijke Reedenen den opstal van ‘S Comp:s oude Slagt huijs.
den 9: December.
Syn aen de resp: administrateurs de ordinaire Jaarlijxe afschrijvingen toegestaen.
Resumptie van de geproduceerde te Saamentrekking der Lasten deeses gouvernements d’ A:o 1754/55: beneevens die d’ A:o1753/54.
Hoeveel elke post in ‘t bysonder in dit Jaer meer of minder dan in ‘t voorleedene heeft gerendeert met de Reedenen van dien.
Oorsaeken waardoor de winsten deeser Jaare minder dan A:o pass:o hebben gerendeert.
Mitsg:s verleende qualificatie aen den Heer hoofd administrateur om met het sluijten der Boeken voort te gaen.
Sullende het Rendement van de besyden gemelte ten afbreuk verkogte gebouwen by de Negotie Boeken behoorlijk ingenomen werden.
Reedenen waarom beslooten is Seeker Stuk huys Erfs, geleegen naest ‘S Comp:s paerde Stal, ten behoeve der E: Comp: overteneemen.
Lectuure van een door den Burger Dirk Marx verleend Relaes
Uijt het welke komende te blijken dat waarscheynelijk ergens op deese kusten een Schip zal zyn verongelukt.
Is dierhalven beslooten, den Landdrost tot Swellendam te ordonneeren, om tot naauwkeurige Inquisitie, ten eersten eenige Manschap derwaards uijt te Senden.
Terwijl ged: Land drost teffens weegens het daaromtrent door hem versuijmde by missive scherpelijk sal werden gereprocheert.
Billietten te affigeeren weegens de te doene Schouwing van weegen en Straaten.
Electie van nieuwe Leeden in de resp: Collegien.
Op ‘t versoek van den krijgsraad tot Swellendam is den burger David Leeuw, weegens zijne Slegte Conduite voor Matt:s in dienst der E: Comp: aengenoomen.
Mitsg:s eenige aldaer gedaane aenstellingen tot wagtmeesters en Corporaals geapprobeert.
En dewijl de Comp: dragonders van dat district te sterk voor eene enkelde Comp: komt te zijn.
Sal gedagten krijgsraad worden gedemandeert, te berigten welke persoonen zy bequaam vinden, als officieren eener Tweede Comp: te kunnen fungeeren.
Terwijl aen Joh:s en Adriaan Louw een veeplaats geleegen over ‘t Roode Sand , onder seekere Conditien in eygendom is gegeeven.
Den 23. December
Resumptie der g’ Eerde aenschrijvens van de Heeren der Hooge Indiasche Regeering de datis 16. May en 15: october deeses Jaers.
Sullende de daerby g’ Eyschte 700. Lasten Tarw en 300 Leggers wijn ten vollen voldaen.
En haer wel Edele hoog agtb: de heeren Superiores in ‘t vaderland, daervan kennisse gegeeven worden.
Terwyl de Specereijen voor de bij welgem: Heeren der hooge Indiasche Regeering geordonneerde prijsen Sullen verkogt.
En aen haer hoog Edelens verders werden berigt, dat het middel van bestaen alhier nooijt is ingevoert geweest, met de Reedenen van dien.
Sullende de bevinding der Negotie Boeken deeses gouvernements d A:is 1751/52 aan deselve Conform d’ ordre beantwoord te rug gesonden werden.
C. 133, pp. 39-40.¶
Saturdag den {17550104} 4: Jann: 1755:
‘S voormiddags alle præsent.
Door den op het aanweesend Schip ‘t huijs ten Donk bescheydene predicant Gerardus Verbeet, seer instantig versog geworden zijnde, om uijt hoofde dat hy met sommige der Officieren van dien bodem niet al te wel kan harmoniéren, dierhalven daarvan af, en op het binnen weynige daagen na Batavia te volgen Staande Schip Langerwijk te mogen overgaan, heeft men tot voorkominge van alle verwarringen op eerstgem: kiel goed gevonden het Selve aan gem: Predicant te accordeeren.
Aldus Geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 41-77.¶
Dingsdag den {17550107} 7: Jann:ij 1755:
‘S voormiddags alle present uijtgenoomen den E: Secret: Josephus de grand preez bij Indispositie
De g’ Eerde Missive van haar hoog Edelens de Heeren der hooge Indiase Regeering tot Batavia de dato 15: Octobr des voorl. Jaars, die neevens de daartoe gehoorende bylagen in Conformiteijt van het geresolveerde in de Jongste vergadering by de Leeden des Raads ter Lectuure is Rond geweest, heeden weederom ter Tafel gebragt en over dies inhoud met aandagt gedelibereert zijnde, Soo is goedgevonden en verstaan.
Dat om aan het diesweegens geordonneerde door wel gem: haar hoog Edelens behoorlijk te voldoen, op den 1: Maart aanstaande Publicq zal werden verpagt de Jaarlijxe Leeverantie van 100: vaaten goede en versche Booter elk vat op 260: ld Suijver gereekent, om naar bovengem: Indiase Hoofdplaatse te werden versonden, en bovensdien nog Soo veel meer als ‘er zal kunnen werden bij een gebragt, ten eijnde de resp: Retourscheepen daarvan na benoodigtheijd te voorsien, ende Sulx tot ult:mo April 1759 zijnde So lang als de vleespagt nog zal komen te duuren: van het welke dan aan een ijgelijk bij affixie van Billietten Sal werden kennisse gegeeven.
Maar nademaal de Leverantie van Sout Vleesch ten behoeve van ‘S Comp:s Scheepen dat welgemelde Heeren der Hooge Indische Regeering al meede begeeren aan de minstbiedende te doen verpagten, ten regten moet aangemerkt werden als een gevolg van het Privilegie van ‘t Leeveren aan d’ E: Comp: van versch Vleesch dat Jongst onder den 1: febr: des voorl: Jaars aan de gecontracteerde Slagters is verleend geworden, en uijt dien hoofde niet wel aan een ander Soude kunnen werden aan besteed, Sonder de voorseijde Slagters hier door merkelijk te prejudicieeren, en dat ook geoordeelt werd buijten haar niemand Soo wel in Staat te weesen om een werk van dus danigen omslag by der hand te neemen en het zelve Soo goed als zij ter uijtvoeringe te brengen, dewyl de ondervinding geleert heeft, dat zijlieden Beeter dan ijmand anders tot nog toe heeft kunnen doen, met het Insouten van Vleesch dat goed blijven kan, hebben kunnen te Regt raaken; Heeft men hierom moeten besluijten om diesweegens met deselve Slagters op de meest profitabelste wijze voor d’ E: Comp: te Contracteeren; welken volgende deselve te weeten de Burgers Jan loose, Willem van Schoor en Jacobus van Rheenen de jonge, mitsg:s den Burgerraad Hendrik van der Heijden, die als met den Overleeden Bestbier geassocieert geweest zijnde die Saak nu voor desselfs wed:we komt waar te neemen, in Raade ontbooden en haar daarop afgevraagt zijnde welken de minste prijs was, waarvoor zijl: de voorseijde Leverantie van gesouten Rund Vleesch die volgens eene ten ruwe gemaakte Calculatie op 150000: Ponden min of meerder Soude uijtkomen, als meede van 50: a 60: Levendige Runderbeeste souden kunnen aan neemen; Soo wierd hierop door deselve Slagters eenpariglijk betuijgd dat zij het gesouten Rund vleesch voor niet minder als 2: Stvs: het pond konden aanneemen te Leeveren, nademaal dit niet alleen een werk van grooten omslag en veel moeijte quam te zijn, maar dat ook door den Meenigvuldigen afval van ‘t geene dat niet ter Soutinge kan gebruijkt werden, ijder Beest op zijn hoogst gereekent daar toe, min of meer, maar omtrent 260: Ponden Suijver Vleesch Soude komen uijt te Leeveren, als meede dat door deese buijten gewoone Consumptie, het Slagtbaar Rund-Vee noodsaakelijk verminderen en zijl:dienvolgens genoodsaakt zijn zouden het selve in vervolg van Tijd vrij duurder als nu te moeten inkoopen; en wat aan belangende de Leevende Runder-Beesten, dat zij deselve meede niet minder dan voor 7: Rix: ‘t Stuk, dewijl dit haar teegenwoordig reets op zeer weynig na Self So veel te Staan quaamen, konden Leeveren, met versoek wyders dat ingevalle het deese Regeering mogte behaagen de meergem: Leverantie aan haar voor d’ angeboodene Prijsen over te Laaten, als dat ook aan hun tot het insouten van ‘t vleesch het benoodigde Salpeeter dat dog maar in een kleijne quantiteijt zoude bestaan, ‘S Comp:s weegen verstrekt, mitsg:s de vaaten telkens na dat deselve gevult souden zijn, door een van ‘S Comp:s Cuypers toegeslaagen mogten werden; verclaarende voorts voor ‘t goed blijven van ‘t vleesch geduurende den Tijd van Drie Maanden ten vollen in te Staan, en bij aldien hetselve binnen deesen Tijd mogte komen te bederven, als dan het daarvoor genootene geld sonder de minste exeptie te Sullen restitueeren, en dat zy op deesen voet ook bereijd waaren met die Leverantie tot d’ expiratie van den Tijd waarvoor die van ‘t versch vleesch aan hun is aanbesteed geworden, te Continueeren.
Waarop men de voorseijde Slagters een en andermaal heeft getragt te disponeeren om deese Leverantie voor een Minderen Prijs aan te neemen en om hun daartoe t’ animeeren, aangebooden, in Sulken gevalle het benoodigde Sout aan haar ‘s Comp:s weegen voor niet te doen verstrekken, dog welk onvermindert Sij Slagters by hun gedaan Bod bleeven persisteeren, onder betuijging dat dewijl Sijl: voor hun particulier gebruijk doorgaans ook een goede quantiteijt Vleesch quaamen in te Souten en sig ten dien eijnde van Sout moesten voorsien, uijt dien hoofde het vrijhouden daarvan ‘s Comp:s weegen hun in deese Leverantie van geen sonderling voordeel konde zijn; weshalven de dikwilsgem: Leverantie van gesouten Rund Vleesch ter quantitijt van 150000: ponden, mitsg:s van 50. a 60: Leevendige Runderbeesten, of so veel als d’ E. Comp van ‘t een en ander meer Soude mogen komen te benoodigen, aan meergem: Slagters ten prijse als gesegd is hebbende moeten werden aanbesteed, Sal deselve in het vervolg egter na d’ expiratie van voorwaartsgemelde hiertoe bepaalden Tijd bij ‘t doen der verpagting van versch vleesch, Leevendige Schaapen ensz: meede publicquelijk aan de minstbiedende werden opgeveijld, hebbende voorsz: Slagters als nu ook aangebooden om ingevalle d’ E: Comp: voor een gedeelte van ‘t voorsz: te Leeveren Sout Rundvleesch, van gesouten Schaapen vleesch Soude willen gediend zijn, Sy als dan bereyt waaren hetselve teegens 1 1/2 Stuijv: het Pond te Leeveren en teffens voor het goed blijven daarvan even als voor het Rund Vleesch in te Staan waarom hierop goedgevonden is Sulx aan haar Hoog Edelens voor te dragen, en derselver Ordres daarop te versoeken: Sullende inmiddels de resp: hier aankomende Retourscheepen behalven een Leevend koebeest, nog met het dikwilsgen: Gesouten Rund-Vleesch, als meede met Erweten, Boonen, mitsg:s wijn en Boter Conform d’ ordre werden geproviandeert.
So als ook aan alle ende een ijgelijk deeser Ingeseetenen alhier die de Cultuure van Indigo en Cattoen Sullen willen probeeren, het Saat van ‘t een en ander so ver het zelve Sal kunnen Strekken Sal werden meedegedeelt; dan aangesien door den Baas van ‘s Comp:s Thuijn alhier Jan Andries Truter dienaangaande in Raade is betuijgt geworden, dat niet teegenstaande het zaat so wel van d’ Indigo als van ‘t Cattoen Sedert dat hetselve hier is ontfangen, op differente Tijden in ‘t Jaar is gesaaijt en dat de opgekomene Plantjes met d’ uijtterste Sorg vuldig heijd zijn gade geslagen deselve egter telkens door de felle ZO:te Winden zijn uijtgeslaagen en vernield geworden, en dat ‘er oversulx na zijn gedagten weijnig apparentie was dat het een of ander ooijt hier te Lande Soude willen Succedeeren, Is dierhalven best geoordeelt dat Soo door hem Truter als de Baasen van ‘s Comp:s Thuijnen aan ‘t Ronde Bosje en ‘t Nieuwland een omstandig berigt sal werden verleend, Soo noopens het geene dat door haar omtrent het aanqueeken van d’ Indigo en ‘t Cattoen is verrigt, als aangaande den Slegten uijtslag waarvan het selve tot nog toe is agtervolgt geworden; ten eijnde haar Hoog Edelens daaruijt by geliefde Sullen kunnen beoogen, dat het een en ander hier te Lande niet wel kan aarden, gelijk dit ten belange van d’ Indigo in vroegere Tijden bereijts Twee Maal is ondervonden, wanneer de Cultuure daarvan in de Jaaren 1719: en 1726: ter ordre der Heeren Majores in ‘t Patria, hier ondernomen zijnde, daarvan egter uijt hoofde van dies Slegt Succes telkens weederom heeft moeten werden afgesien, So, als Sulx aan welgem: Heeren der hooge Indiasche Regeering met oversending der diesweegens verleende Rapporten van de daertoe gebruijkt geweest zijnde persoonen, bij ‘t Schrijvens deeser Regeering de datis 31. maij 1720: en 15: Maart 1728: in ‘t breede is gead viseert geworden.
Dat voorts een Specificque Lijst geformeert en aan haar hoog Edelens sal overgesonden werden van alle de plaatsen die alhier door d’ E: Comp: beseeten werden met aantooning waar die geleegen zijn, en tot wat gebruijk deselve komen te dienen, als meede ook een Lijst of Notitie der Leenplaatsen die teegen woordig van Particuliere beseeten werden; en dat men om haar hoog Edelens een Regt denkbeeld te geeven wat deese Laatstgem: eygentlijk voor plaatsen zijn, aan deselve daarvan het volgende Sal werden berigt, namentlijk, dat dewijl by en omtrent de meeste der hier na by geleegenene eygendoms plaatsen geen weijde voor Vee gevonden werd, de besitters van alsulke eygendoms plaatsen dierhalven tot het aanteelen van Grof Beestiaal om daarmeede hun Land bouw voorttesetten, mitsg:s andere die zig alleen met het Vee fokken zoeken t’ erneeren, al Seedert veele jaaren herwaarts genoodsaakt zijn geweest, na een bequaame plaats daartoe verre Landwaarts in te moeten omsien; en die gevonden hebbende, deselve als dan van den Gouverneur permissie komen te versoeken, om met hun vee op Sodanige plaats ter weijde te mogen gaan leggen, ‘t geen dan ook aan alsulke versoekers op expres bekomene qualificatie der Heeren Majores eerst onder een Recognitie van 12: Rijxd:s in ‘t Jaar is toegestaan geweest, dog nu Seedert het Jaar 1732: onder een Jaarlijxe betaaling van Rix: 24: vergunt werd, welke weijlanden als dan Leeningsplaatsen genaamt werden; en meest alle gelijk gesegd is verre Landwaerts in, Ja Selfs nu teegen woordig door de dagelijkxe uijtbreyding deeser Colonie, Oost waart tot verre voorbij de Mosselbaay , en ten N:de tot in de sogenaamde Bocke en Rogge-velden en dus tot 80: 100: en 120: meijlen van dit Casteel komen te leggen, Sonder tot iets anders als het weijden van Vee bequaam te zijn, of te kunnen gebruijkt werden, uijtgenoomen alleen dat op eenige derselver Soo veel Coorn kan worden gewonnen, als de daarop woonende Menschen tot hun onderhoud komen te benoodigen, invoegen dan hier uijt ligtelijk sal kunnen werden opgemaekt, dat ofschoon d E: Comp: ten allen Tijden ‘t regt en de facultijd heeft, om die plaatsen weeder in te trekken en voor Sig Self te behouden, deselve haar egter dewijl die plaatsen gelijk hier boven is aangehaalt enkeld en alleen tot het weijden van Vee gebruijkt en op geenerley wijze tot het voortbrengen van andere Saaken bequaam gemaakt kunnen werden tot iets anders van geen het minste nut komen te zijn: En verders dat gelijk het veeltijds gebeurd, dat onder diergelijke in Leening genoomene Plaatsen eenige door gebrek aan Water en andere weederom uijt hoofde van haare ongesonde weijde al ten eersten weder moeten werden verlaaten, sonder naderhand Selden op nieuws door andere in Leening versogt te werden, het egter aan den anderen kant ook wel eens voorvald dat deese en geene Persoonen bij bevinding dat hunne Leening plaatsen goed zijn, en zy daarop voorwaarts geraaken, diergelijke plaatsen als dan in eygendom komen te versoeken, die dan ook aan haar ingevolge de bijn zijn hoog Edelheijd den heere gouverneur generaal Gustaaf Willem Baron van Imhoff aan ons verleende qualificatie, onder een erkentenisse van 50. 100. 150: of 200 Rijxd:s eens, al nadat die plaatsen waardig geoordeelt werden, boven en behalven dat de Jaarlijxe recognitie van 24: Rijsd:s daarop als vooren blijft Continueeren, in eijgendom werden uijtgegeeven, en dat dit dan Sodaanige plaatsen komen te zijn, van welkers uijtgaave men gewoon is Successivelijk aan haar Hoog Edelens kennisse te geeven, en gevolglijk ook zijn geweest die Twee Stukken Lands dewelke volgens het genoteerde by onse Missive de dato 26: febr: d’ A:o pass:o geduurende het Jaar bevoorens of in A:o 1753, onder een erkentenisse d’ Eene van 100: en d’ andere van 150: Rix: in eygendom zijn uijtgegeeven geworden.
En nademaal welopgem: Heeren der hooge Indiase Regeeringe nogmaals een Caart van de Landerijen der Ingeseetenen alhier hebben komen te requireeren, Sal men Oversulx om deselve hieromtrent na best vermoogen te voldoen, door den Land-meeter ten Spoedigsten doenelijk een Caart der in de Naast by geleegene districten Leggende Eygendoms plaatsen, te weeten van de Tijger - en koe-Bergen , Stellenbosch , Draakensteijn , de Paarde Berg , de Wagemaakers Valleij , ‘t Riebeeks Casteel , tot ‘t Land van Waveren in Clusive laaten formeeren, en die vervolgens aan haer Hoog Edelens oversenden, dog deselve als dan met eene berigten, dat het maaken van een dierg elijke Caart, der Leen plaatsen, ter oors aake van derselver bevoorens gem: ver af geleegentheijd niet wel mogelijk is uit tevoeren.
Terwijl verders noopens de door ons gemaakte Swarigheeden weegens het heffen eener belasting van 20. pC:to op de door vreemde natien hier aangebragt werdende Lijwaten nog sal werden gemelt, dat nademaal behalven de gestelde Ordres der Heeren en Meesteren teegens den particulieren handel in ‘t generaal naderhand door hoogstgemelde Heere Gouverneur Generaal van Imhoff by desselfs hiernagelaatene Memorie Instructief in ‘t bysonder op ‘t nadrukkelijkste is gelast geworden, dat men de vreemde natien geen goederen hoe gen:t Selfs geen Snuijsterijen of kleijnigheeden Soude laaten invoeren, om deselve daar door te nood saaken niet als voor Contant te markt te koomen, men hierop gereflecteert, en uijt dien hoofde vermeijnd hebbende dat door het heffen van voorseijde 20: pC:to voor inkomend Regt, den invoer van goederen Contrarie de bovengem hier zijnde Ordres van de Vreemde Natien Soude werden opengesteld, dierhalven daartoe niet hebben kunnen treeden, Sonder Sulx alvoorens aan de hoog Edele Heeren Majores te hebben voorgedragen, welkers g’Eerd goedvinden hierop men nu insgelijx sal moeten blyven afwagten.
Sullende voor ‘t overige alles wat mogelijk is in het werk werden gestelt om de Lasten van dit gouvernement te doen verminderen en de winsten daar en teegen te doen toeneemen, gelijk ook de bij haar hoog Edelens Missive vermelde Last posten Conform haere Ordre bij de Negotie Boeken deeses Gouvernements Sullen werden afgeschreeven.
Vervolgens op de propositie van den Heere Gouverneur beslooten zijnde, om ingevalle volgens het gesprookene in vergaderinge van den 19: Decembr: Jongstl: ter opsoeking der Contanten en goederen van ‘t verongelukte Schip Breedenhoff een der hier zijnde Vaartuijgen Soude moeten werden afgesonden, als dan daartoe den Hoeker de Hector te employeeren; heeft men oversulx noodig geoordeelt dat dat vaartuijg, alvoorens om Schoongemaakt te werden, naar de Saldanhabaaij sal werden afgesonden.
En dewijl met So evengem hoeker de Hector by desselfs te rug komst van Seekere expeditie, alhier zijn aangebragt geworden 5236 Ponden Oliphants Tanden mitsg:s 2. Ponden ambre de gris, dewelke door dat vaartuijg op Rio de la goa zyn ingeruijlt, is dienaangaande goed gevonden, dat de voorseijde quantiteijt tanden met het aan weesen d’ uitkomend Schip Langewijk na Batavia dog d’ ambre So goed en Slegt als deselve komt te zijn, by eerste geleegentheijd na ‘t Vaderland Sal werden overgesonden
Sijnde voorts in Steede van den Overleedenen Cap:tn Lieut: van ‘t Retourschip Straalen Pieter Torn boom weederom tot Schipper op die kiel bevordert den eersten Lieutenant Pieter Eykels van koningsbergen, ende sulx met halveering van Gagie tot ƒ54: ter maand, als meede tot onderstuurman den derdewaak Nicolaas Hilkes van Amsterdam meede met halveering van gagie tot ƒ29: Maandelijx dog egter ter nadere approbatie van haer Wel Edele hoog agtb:r de Heeren Majores in ‘t vaderland.
Het voorl: Jaarsse of Jongste gewasch der Constantia wijn, heeden in Raade geproeft en weederom Seer Schraal en Slegt bevonden zijnde geworden, is men oversulx genoodsaakt geweest te moeten besluyten, om niet alleen ingevolge de Intentie van haar wel Edele groot agtb:r de Heeren Bewindhebberen ter Cameren Zeeland en Rotterdam, niets van dit gewasch aan deselve op haer gewoone Eijsschen over te Senden, maar ook de Petitien van alle d’ andere resp: Cameren ditmaal meede onvoldaan te laaten, en uijt dien hoofde daar toe niets van de voorseijde wijn te laaten inkoopen, Sullende wijders in vervolg van Tijd wanneer die Wijn niet beeter als nu zal zijn uijtgevallen, het inkoopen derselve altoos werden nagelaaten, van welk een en ander dan ook aan welgem: Heeren Bewind hebberen bij het eerst afte gaane Schrijvens de vers chuldig de kennisse Sal werden gegeeven: Dan hebben de heeren Gouverneur en Secunde betuijgd, dat haar Ed: om evenwel aan derselver bijsondere verpligting te vold oen met volgens gewoonte iets van meergemelde Wijn aan d’ Edele Heeren Bewindhebberen tot gebruijk in de Jagten en Logementen over te Senden, van de Roode wijn van de Burger Wieser die van alle nog de beste is, de quantitijt van Ses leggers sullen doen inkoopen om daarvan gelijk gesegt is, aan welgemelde Heeren Bewind hebberen iets over te Senden, wanneer haar Wel Edele groot agtb: de waare gesteltheijd deeser wijn als dan selfs nader Sullen kunnen ondervinden.
Aldus Geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 78-94.¶
Dingsdag den {17550114} 14: January 1755:
‘S voormiddags alle præsent uijtgenoomen d’ E: E: Christoffel brand en Josephus de grand preez beyde door Indispositie.
Nademaal Seedert het geresolveerde in de voorige vergaderinge ten belange van het afsenden van den Hoeker de Hector om de verloorene Contanten ensz: van het verongelukte Schip Breedenhoff weederom te Sien magtig te worden, door eenige naderhand hier gekomene Scheepelingen van dat Schip Breedenhoff is berigt geworden, dat de voorseijde Contanten eenelijk op de diepte van 9: voeten waaters souden leggen, heeft men by overweeging dat dit so zijnde, gemelten hoeker de Hector als dan met geen mogelijk heijd tot verrigtinge van voorsz Saak sal kunnen gebruijkt werden, dewijl dat vaartuijg ter oorsaake van de gementioneerde ondiepte, Selfs niet bij de voorsz: plaats sullende kunnen komen, hetselve aan den andere kant ook geen Barcas kan voeren om in allen gevalle het meede te neemene Duijkel-vat daaraan te doen hangen, dierhalven moeten besluijten dat tot het doen van meergemelde Expeditie het hier Permanente Scheepje Schuijlenburg sal werden g’emploijeert.
En dewijl door de Overheeden van het ter Rheede leggend Deens Schip Zuijdermanland is verhaalt geworden, dat den Heer Dupleix geweesene generaal der fransse etablissementen in Oost-Indien, voor hun vertrek van Cormandel , bereijts van Pondicherij naar Mauritius was vertrokken, en dat het na haere gedagten wel soude kunnen gebeuren, dat denselven van Laatstgem: plaats vertrekkende, dit gouvernement in passant wel eens soude kunnen komen aan te gieren, Soo geliefde den Heer Gouverneur derhalven in Consideratie te geeven, met welke eer beweysingen men dien Heer als dan ter deeser plaatse soude dienen te recipieeren; waarover gediscoureert zijnde, is goed gevonden en beslooten, sulx op die selfde wijse te laaten geschieden, als in de Jaaren 1748: en 1750: omtrent den Heere Engels Admiraal, Eduard Boscawen by zijn verscheyning alhier is in agtgenoomen; ten waare dan dat men bij ‘t arrivement van meergem: Heere du Pleix mogte te weeten komen, dat denselven met een hooger Caracter van desselfs Souverain mogte bekleed weesen, wanneer omtrent het verleenen van meerder honneur aan zijn Ed: Sodanig nader besluijt sal werden genoomen, als na den aard der Saaken Sal vereijscht worden.
Vervolg ens zijn geresumeert de Reekeningen der Arme Gelderen van de hier te Lande zijnde vijff kerken; in welkers opsigte verstaan is, dat deselve volgens gewoonte in Copia naar ‘t vaderland Sullen worden overgesonden luijdende de voorschreeven Reeckeningen als volgt.
‘
| 'T Generaale Montant des Capitaals deeser Caabse Diaconie Armen, Bestaat in het volgende | ||
| A:o 1754: p:mo Januarij was 't Capitaal | ƒ235575:04: | |
| In dit Jaar bygekomen | ||
| Aan aalmoesen | ƒ 5147:-: | |
| d:o Grafsteeden | d:o 649:12: | |
| d:o Intresten | d:o 9640:03: | |
| d:o armbossen | d:o 361:09: | |
| d:o Testamentaire en liberaale giften | d:o 40:-: | |
| d:o Huijshuur | d:o 108:-: | |
| d:o verhuurde gestoeltens | d:o 633:-: | d:o 16579:04: |
| ƒ252154:08: | ||
| Gaat af | ||
| aan onkosten der armen | ƒ12684:07: | |
| d:o d:o der kerk | d:o 4551:17: | |
| d:o winst en verlies | d:o 230:08: | d:o17466:12: |
| Blijft onder Ult:mo Decembr: 1754 | ƒ234687:16: | |
| Bestaande in de volgende parthyen als: | ||
| aan Cassa over restant | ƒ4928:19: | |
| d:o Obligatien en Custing brieven | d:o 164358:08: | |
| d:o agterstallige Intresten | d:o 16553:05: | 185840:12: |
| Ornamenten tot de kerk | ƒ 1099:10: | |
| huijsen over bouwstoffen | d:o 12547:14: | |
| d' Diaconij van Stellenbosch | d:o 7200:-: | |
| d:o d:o 't Land van Waveren | d:o 10400:-: | |
| d:o d:o 't Swart land | d:o 17600:-: | 48847:04: |
| Somma | ƒ 234687:16: |
| 'T Generaale Montant des Capitaals deeser Caabse Diaconie Armen, Bestaat in het volgende | ||
| A:o 1754: p:mo Januarij was 't Capitaal | ƒ235575:04: | |
| In dit Jaar bygekomen | ||
| Aan aalmoesen | ƒ 5147:-: | |
| d:o Grafsteeden | d:o 649:12: | |
| d:o Intresten | d:o 9640:03: | |
| d:o armbossen | d:o 361:09: | |
| d:o Testamentaire en liberaale giften | d:o 40:-: | |
| d:o Huijshuur | d:o 108:-: | |
| d:o verhuurde gestoeltens | d:o 633:-: | d:o 16579:04: |
| ƒ252154:08: | ||
| Gaat af | ||
| aan onkosten der armen | ƒ12684:07: | |
| d:o d:o der kerk | d:o 4551:17: | |
| d:o winst en verlies | d:o 230:08: | d:o17466:12: |
| Blijft onder Ult:mo Decembr: 1754 | ƒ234687:16: | |
| Bestaande in de volgende parthyen als: | ||
| aan Cassa over restant | ƒ4928:19: | |
| d:o Obligatien en Custing brieven | d:o 164358:08: | |
| d:o agterstallige Intresten | d:o 16553:05: | 185840:12: |
| Ornamenten tot de kerk | ƒ 1099:10: | |
| huijsen over bouwstoffen | d:o 12547:14: | |
| d' Diaconij van Stellenbosch | d:o 7200:-: | |
| d:o d:o 't Land van Waveren | d:o 10400:-: | |
| d:o d:o 't Swart land | d:o 17600:-: | 48847:04: |
| Somma | ƒ 234687:16: |
’/:onderstont:/’
‘Aldus Gedaan en Getransporteert in Kerk enrade aan Cabo de goede Hoop, ten overstaan van mij, als Commissaris politicq adi 13: Jann:ij 1755: /:was geteekent:/ S’ Swellengrebel’
‘
| Cassa Reekening der Armen Gelde, Soo bevonden is, op Ult:mo December 1753 | |
| Debet | |
| Uijtgegeeven aan alimentatie en diversse Benoodigtheeden &:a | ƒ6942:09: |
| In leen van haer Eerw: de kerkenraad aen Cabo de goede hoop | ƒ9000:-: |
| Credit | |
| By 't sluijten der voorige Jaars Reekening is er aan Contanten p:r restand in Cassa gebleeven | d:o 3866:07: |
| Onder de godsdienst in 't Jaar 1754: ontfangen | ƒ851:08: |
| nog weegens Intresten, giften kerke geregtigheeden &:a | d:o 4330:04: |
| Somma | ƒ9048:03: |
| D' uijtgaaf hier van afgetrokken | d:o 6942:09: |
| So blijft dit Jaar nog aan Contanten in cassa | ƒ2105:10: |
| d' uijtstaande Capitaalen bedragen, | d:o 7070:-: |
| d' agterstallige Interessen | d:o 644:12: |
| d' kerke ornamenten | d:o 240:-: |
| Somma | ƒ10060:06: |
| Het neevenstaande hiervan afgetrokken | d:o 9000:-: |
| Soo resteerd nog 't Capitaal der armen | ƒ1060:06: |
| Cassa Reekening der Armen Gelde, Soo bevonden is, op Ult:mo December 1753 | |
| Debet | |
| Uijtgegeeven aan alimentatie en diversse Benoodigtheeden &:a | ƒ6942:09: |
| In leen van haer Eerw: de kerkenraad aen Cabo de goede hoop | ƒ9000:-: |
| Credit | |
| By 't sluijten der voorige Jaars Reekening is er aan Contanten p:r restand in Cassa gebleeven | d:o 3866:07: |
| Onder de godsdienst in 't Jaar 1754: ontfangen | ƒ851:08: |
| nog weegens Intresten, giften kerke geregtigheeden &:a | d:o 4330:04: |
| Somma | ƒ9048:03: |
| D' uijtgaaf hier van afgetrokken | d:o 6942:09: |
| So blijft dit Jaar nog aan Contanten in cassa | ƒ2105:10: |
| d' uijtstaande Capitaalen bedragen, | d:o 7070:-: |
| d' agterstallige Interessen | d:o 644:12: |
| d' kerke ornamenten | d:o 240:-: |
| Somma | ƒ10060:06: |
| Het neevenstaande hiervan afgetrokken | d:o 9000:-: |
| Soo resteerd nog 't Capitaal der armen | ƒ1060:06: |
’/:onderstont:/’
‘Aldus gedaan en Nagesien in kerke vergadering aen Stellenbosch den 5: Januarij 1755: /:was geteekent:/ Johannes Appeldoorn, H:E: Blanckenberg, G: v:d: Byl, D. Malaan, A faure, P:r Laubster P: Wion de jonge.’
‘
| T Generaale Montant des Capitaals deeser Drakensteijn se Diaconij Armen, bestaat in 't volgende | ||
| A:o 1754 p:mo Jan:ij was 't Capitaal | ƒ17132:14: | |
| In dit Jaar bygekomen | ||
| Aan aalmoesen | ƒ1079:04: | |
| d:o kerkhoffs geregtigheeden | d:o 84:-: | |
| d:o Intresten | d:o 564:-: | |
| d:o Testamentaire en Liberaale gifte | d:o 25:-: | 1752:04: |
| ƒ18885:02: | ||
| Gaat af | ||
| Aan onkosten der Armen | ƒ701:-: | |
| d:o d:o d:o kerk | d:o 1900:10: | 2601:10: |
| Blijft onder ult:mo X:ber 1754: | ƒ16283:08: | |
| Bestaande in de volgende parthyen, als: | ||
| aan Cassa over Restant | ƒ983:08: | |
| d:o Obligatien en Scheepenken:n | d:o 15300:-: | |
| Somma | ƒ16283:08: |
| T Generaale Montant des Capitaals deeser Drakensteijn se Diaconij Armen, bestaat in 't volgende | ||
| A:o 1754 p:mo Jan:ij was 't Capitaal | ƒ17132:14: | |
| In dit Jaar bygekomen | ||
| Aan aalmoesen | ƒ1079:04: | |
| d:o kerkhoffs geregtigheeden | d:o 84:-: | |
| d:o Intresten | d:o 564:-: | |
| d:o Testamentaire en Liberaale gifte | d:o 25:-: | 1752:04: |
| ƒ18885:02: | ||
| Gaat af | ||
| Aan onkosten der Armen | ƒ701:-: | |
| d:o d:o d:o kerk | d:o 1900:10: | 2601:10: |
| Blijft onder ult:mo X:ber 1754: | ƒ16283:08: | |
| Bestaande in de volgende parthyen, als: | ||
| aan Cassa over Restant | ƒ983:08: | |
| d:o Obligatien en Scheepenken:n | d:o 15300:-: | |
| Somma | ƒ16283:08: |
’/:onderstont:/’
‘Aldus gedaan en Nagesien in Kerkvergadering aan Drakensteijn den 12: Jann:ij 1755: /:was geteekent:/ P: V:d Spuij, Pieter Leroux d oude, Pieter du Toit, Abraham de villiers, P:r Strydom, R v.der Merwe, Francois Retief, Pieter Loret, T.A: Theron, Jan Blignault.’
‘
| Cassa Reekening der Arme Gelderen Soo als bevonden is in 't Land van Waaveren Sub ult:mo December 1754. | |
| Sub ultimo December 1753: resteerende aen Contanten | ƒ390:05: |
| Geduurende dit Jaar aen Collecten daarbij gekomen | |
| In 't Land van Waveren | d:o 581:12: |
| In 't Drostampt van Swellendam | d:o 280:08: |
| ƒ1252:09: | |
| Van deese Somma tot opbouw en onderhoud van Kerk en Predicants huijs aan Materialen reyloon en Arbeijdsloon | d:o 852:-: |
| Rest aan Contanten | ƒ 400:09: |
| Daar en teegen is deese kerk aan die van Cabo de goede hoop Schuldig | d:o 13000:-: |
| Waarvan het bovenstaande afgetrokken | d:o 400:09: |
| Soo blyven wy thans in agteren | ƒ12599:07: |
| Cassa Reekening der Arme Gelderen Soo als bevonden is in 't Land van Waaveren Sub ult:mo December 1754. | |
| Sub ultimo December 1753: resteerende aen Contanten | ƒ390:05: |
| Geduurende dit Jaar aen Collecten daarbij gekomen | |
| In 't Land van Waveren | d:o 581:12: |
| In 't Drostampt van Swellendam | d:o 280:08: |
| ƒ1252:09: | |
| Van deese Somma tot opbouw en onderhoud van Kerk en Predicants huijs aan Materialen reyloon en Arbeijdsloon | d:o 852:-: |
| Rest aan Contanten | ƒ 400:09: |
| Daar en teegen is deese kerk aan die van Cabo de goede hoop Schuldig | d:o 13000:-: |
| Waarvan het bovenstaande afgetrokken | d:o 400:09: |
| Soo blyven wy thans in agteren | ƒ12599:07: |
’/:onderstont:/’
‘Aldus Gedaan en nagesien in ‘t Land van Waveren Ultimo December 1754 /:was geteekent:/ A:M: Meiring Eccl: P: de Vos ouderling Jan theron ouderling Jacobus Du Tooij Deiaken, Pieter du Plesie Deiaken.’
‘
| Cassa Reekening der Armen Gelden Soo als bevonden is op Ult:mo December 1754: | |
| Debet | |
| Uijtgegeeven tot diversse benoodigtheeden | ƒ 1025:03: |
| In Leen ontfangen van de Eerw:d Kerkenraad van Cabo | d:o 22000:-: |
| Credit | |
| By 't Sluyten der voorige Jaars Reekening p:r | |
| restant in Cassa gebleeven | ƒ 589:07: |
| onder de godsdienst ontfangen | d:o 648:-: |
| nog weegens kerkgeregtigheeden en willige giften | d:o 265:-: |
| ƒ 1502:07: | |
| uytgaaf hier van afgetrokken | d:o 1025:03: |
| 477:04: | |
| dit restant van 't neevensgaande afgetrokken | 22000:-: |
| Sodat de kerk nog Debet blijft | ƒ 21522:12: |
| Cassa Reekening der Armen Gelden Soo als bevonden is op Ult:mo December 1754: | |
| Debet | |
| Uijtgegeeven tot diversse benoodigtheeden | ƒ 1025:03: |
| In Leen ontfangen van de Eerw:d Kerkenraad van Cabo | d:o 22000:-: |
| Credit | |
| By 't Sluyten der voorige Jaars Reekening p:r | |
| restant in Cassa gebleeven | ƒ 589:07: |
| onder de godsdienst ontfangen | d:o 648:-: |
| nog weegens kerkgeregtigheeden en willige giften | d:o 265:-: |
| ƒ 1502:07: | |
| uytgaaf hier van afgetrokken | d:o 1025:03: |
| 477:04: | |
| dit restant van 't neevensgaande afgetrokken | 22000:-: |
| Sodat de kerk nog Debet blijft | ƒ 21522:12: |
’/:onderstont:/’
‘Aldus Gedaan en Nagesien in kerkevergadering in ‘t Swartland , Datum als Boven /:was geteek:/ Christiaan Benjamin Voltelen, v:D m: P: v:D: Bijl, J:s A:s Laubser, Michiel Basson, Hendrik van der Westhuijsen, Paul Retief, I:k Meyburgh.’
Waarna meede in vergaderinge zijn geleesen en nagesien eenige versoek Schriften en daaraan geannexeerde Procuratien en Soldij Reekeningen, door d’ onderstaande Persoonen, tot obtineeringe van permissie om die na haare gemagtigdens in Europa te mogen oversenden, ingeleevert te weeten.
Waar omtrent best gedagt is, dat deselve Sullen worden gestelt in handen van den Heer Independent Fiscaal Pieter Reede van Oudshoorn, om daarmeede volgens d’ ordre der E: Comp: te handelen.
Aldus Geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de Goede hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 95-101.¶
Donderdag den {17550123} 23: Jann:ij 1755:
‘S voormiddags alle present behalven den E: Secret. Josephus de grand preez bij indispositie.
Haar hoog Edelens de Heeren der Hoge Indiase Regeering tot Batavia by derselver nu ontfangene Eijsch van benoodigtheeden voor evengem: hoofdplaatse, onder anderen ook de quantiteijt van Thien Duijzent ponden roet hebbende gelieven te petitioneeren; heeft men by overweeging dat ‘s Comp:s gecontracteerde Slagters ‘t best in Staat zijn om Sulx voor den minsten prijs te kunnen Leeveren, en uijt dien hoofde daartoe het naaste komen te weesen, dierhalven goed gevonden en verstaan deselve Leeverantie aan haar ten meesten voordeele der E: Comp: aen te besteeden; waarop gem: Slagters in Raade ontbooden, en met haarl deesen aangaande gesprooken weesende, hebben Sijl: aangenoomen de bovengem: quantiteijt van 10000 ponden gesmolten vet het zij van Schaapen of Beesten onder den anderen vermengd voor Vier Rijxd: de hondert ponden aan d’ E: Comp: te Leeveren.
Vervolgens wierd door Burgerraden deeser plaatse gepresenteert het onderstaande versoekschrift.
Aan den wel Edelen gestr heere Rijk Tulbagh, Gouverneur van Cabo de goede hoop &:a &:a beneevens den E: agtb: Raad van Politie.
‘Wel Edele gestr: Heer en E: agtb:r Heeren’
‘D’ ondergeteekende Burgerraaden deeser Steede uw wel Edele gestr: en E: agtb:r ootmoedige Dienaeren, vertoonen met Schuldig respect hoedat den Burger Christiaan Marik nu een geruijmen Tijd herwaarts zig seer Slegt en onbetaamelijk heeft gedraagen, waer over meenigvuldigen klagten ingebragt zijn, weshalven d’ ondergeteek: uw wel Edele gestr: en E: agtb:r op het onderdanigst versoeken, dat gedagte Marik als een onnut Burger zijnde, van hier mag werden versonden, ofte dat uw wel Edele gestr: en E: agtb:r omtrent denselven Sodanig gelieven te disponeeren als naar derselver hoog wijs oordeel Sullen vinden te behooren, waar meede d’ onderget: met alle onderdanigheijd verblijven. /: onderstont:/ Wel Edele gestr: Heer en E: agtb:r Heeren, uw wel Edele gestr: en E: agtb:r onderdanige en gehoorsaame Dienaaren /:was geteekent:/ P Artooijs, J:H Blankenberg, H: v:d: Heyden. /:in margine:/ Cabo de goede hoop den 22: Jann:ij 1755:’
Naar Lectuure van het welke men om de daarby aangehaalde Reedenen heeft moeten besluijten den Burger Christiaan Marik voor Sold:t a ƒ9: ter maand in dienst der E: Comp: aan te neemen en met het eerste naar Batavia vertrekkend Schip derwaarts weg te Senden, als wanneer hetselve met de voorsz: Motiven aan hoogstgem: Heeren der hooge Indiase Regeering behoorlijk sal werden ter kennisse gebragt.
En dewijl bij nadere Resumptie der Procuratien en Soldij Reecq:gen is komen te blijken dat deselve door den Heer Independent Fiscaal Pieter Reede van oudshoorn geExamineert en wel bevonden zijn, is oversulx aan dies eygenaars gepermitteerd om de gem: procuratien en Soldij Reecq:g aan hunne vrienden en gemagtigdens in ‘t vaderland te mogen oversenden.
Aldus Geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorschreeven
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 102-104.¶
Donderdag den {17550131} 31: Jann:ij 1755:
‘S voormiddags alle præsent uijtgenoomen den E: Secretaris Josephus de grand preez bij Indispositie.
Is op het diesweegens bij Request gedaane versoek van den op het aanweesend Retourschip Rotterdam bescheydenen ondercoopman en fiscaal der Retour vloot Diederik Johan Schook aen denselven gepermitteert om uijt hoofde zijner Swaare Indispositie, eenigen Tijd met desselfs huijsvrouw ter deeser plaatse te mogen overblijven: weshalven de Gagie van hem Schook ter Tijt toe denselven weederom van hier komt te vertrekken, sal moeten stil staan.
Sijnde aan den anderen kant op het meede in Scriptis versogte, aan den Burger Hendrik Willem Platte toegestaen, om onder betaaling van het gewoone Transport en costgeld om in de Constapels Camer gelogeert en getracteert te werden, met een der Retourscheepen deeses Jaars te mogen repatrieeren.
Aldus Geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 105-110.¶
Dingsdag den {17550204} 4: Febr:ij 1755:
‘S voormiddags alle present uijtgenoomen den Heer Independent fiscaal Pieter Reede van oudshoorn bij occupatie, item den E: Secret:s Josephus de grand preez by Indispositie.
Dewijl Soo door de te rug gekomene Traanbranders als de op het Dassen Eijland geplaatste Posthouders Self is berigt geworden, dat ‘er op dat Eyland tot nog toe weynig of geen Robben zijn of werden vernoomen, en dat het naar haare gedagten nog wel eenige Jaaren zal duuren voor en al eer die Dieren Sig weederom derwaarts Sullen begeeven, heeft men oversulx onnodig geoordeelt, de voorseijde op ‘t gem: Eijland geplaatste Persoonen langer op hetselve te laaten verblijven, en hierom verstaan deselve van daar weederom ten deesen Casteele te doen op komen.
En nademaal in Steede van den Cap:tn der Arthillerij Engelbert Muller die als desselfs ontslag van de Heeren Majores in ‘t vaderland bekomen hebbende derwaarts Staat te repatrieeren, ijmand anders vereijscht word om het bestier over de Arthillerij met dies ap en depentie te voeren; So is op de propositie van den Heere Gouverneur goedgevonden en verstaan, het een en ander te Stellen onder het opsigt van den Vaandrig en adjudant Lodewijk Christoffel Warnek, aan wien men geoordeelt heeft, de Sorge daarvan met gerustheijd te kunnen en mogen toevertrouwen Sijnde voorts op het diesweegens bij missive gedaane versoek door den Eerwaarden Stellenbosch e Kerkenraad, goedgevonden aan deselve uijt aan merkinge van het onvermoo gen haarer kerken Cassa 400: p:s vloersteenen van 16: d:m mitsgaders 200: Jaty duygen ten dienste van het predicants huijs voor inkoops Prijs te laaten verstrekken.
Laatstelijk is aan den Land bouwer Coenraad Wansenberg op desselfs bij Request gedaane versoek in eijgendom gegeeven een Veeplaats die hy al eenigen Tijd van d’ E: Comp: in Leening heeft beseeten, geleegen aan de Breede Rivier gen:t de Duijvelsberg , onder Conditie egter dat boven en behalven de Jaarlijxe recognitie van 24: Rijds: door hem tot een erkentenisse aan de E: Comp: de Somma van vijfftig Rijxd:s Eens, Sal moeten werden betaald.
Aldus Geresolveerd ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 111-112.¶
Dingsdag den {17550211} 11: febr: 1755:
‘S voormiddags alle present.
Den op het ter Rheede Leggend Bengaals Retourschip bescheijdenen adsistent en geweesene Secunde van Pattena Johannes van der Sluijs bij Requeste komende te versoeken om uijt hoofde zijner Indispositie een Tijd lang hier ter plaatse te mogen verblijven, is goedgevonden en verstaan sulx om voorseijde Reedenen aan hem te accordeeren, weshalven desselfs Gagie van dato deeses sal werden afgeschreeven en niet eerder weederom Cours neemen dan wanneer denselven zijne Reijze van hier na Neederland zal komen voort tesetten
Aldus Geresolveerd ende Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 113-142.¶
Dingsdag den {17550218} 18: febr:ij 1755.
‘S voormiddags alle præsent uijtgenoomen den heer L:t Collonel Isaacq Meinertzhagen, mitsg:s den E: Secretaris Josephus de grandpreez beijde door Indispositie.
D’ overheeden van ‘t ter Rheede Leggend uytkomend’ Schip Deunisveld nadies afvaardiging aan den Heere Gouverneur gerapporteert hebbende, dat zig aan hunnen so evengem: onderhebbenden Bodem eenige Leccagie hadde komen t’ openbaaren, en daarop door welgemelde zijn Edele den Equipagiemeester Hendrik Taal, neevens eenige andere Zee, mitsg:s Scheeps Timmerlieden zijnde gecommitteert geworden om op het naauwkeurigste te ondersoeken hoedanig het met gedagte Leccagie mogte gesteld zijn, hebben voorseijde Gecommitt:s van haare bevinding verleend het onderstaande Rapport.
Aan den wel Edelen gestr: Heer Rijk Tulbagh, Raad Extra ordinaris van Neederlands India, mitsg:s Gouverneur van Cabo de goede Hoop en den Ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E: Agtbaaren Raad van Politie.
‘Wel Edele Gestr: Heer en E: Agtb:re Heeren’
‘D’ ondergeteek:d Equipagiem:r deeser plaatse Hendrik Taal, neevens de meede geteekende Schippers so van het aanweesend Schip Vreedesteijn als het hier permanente Scheepje Schuylenburg Laurens kok en Hans Harmensz: Uwer wel Edele gestr: en E: agtb: needrige Dienaren, door den welEdelen gestr: Heere Gouverneur Expres gecommitteert geworden zijnde, omme geadsisteert met haare Scheeps Timmerlieden, Sig te vervoegen aan Boord van ‘t meede ter Rheede leggend uijtkomend Schip Deunisveld , ten eijnde op ‘t naauwkeurigste te visiteeren hoedanig het met de Leccagie dewelke zig hier ter Rheede aan gemelte kiel heeft komen te openbaaren, mogte gestelt zijn, en daarvan behoorlijk Rapport in geschrifte te doen, Sullen d’ ondergeteek:en om hier aan Schulpligtig te voldoen d’ Eere hebben te Seggen, dat zy ten fine voorsz: op gedagte kiel gekomen, en haarl: hierop door d’ officieren van deselve betuijgt weesende, dat het Schip geduurende de herwaarts Rijze met geen de minste Leccagie behebt geweest en hetselve ook niet eerder ter deeser Rheede omtdekt was, als by het Stormagtig weer dat men op den 5: deeser gehad heeft, zij dierhalven Sustineerden dat het Schip by het vallen van ‘t derde Anker eenige Schaade voor of op zijde moeste bekomen hebben; Hebben d’ ondergeteekende oversulx voor eerst een gedeelte van ‘t water uijt het watergat doen leeg Storten, om behoorlijk te kunne visiteeren of door ‘t vallen van het anker op zijde van het Schip eenige Lekkagie mogte veroorsaekt weesen, dog niets gewaar wordende, hebben zijl: vervolgens alle d’ overige Leggers meede doen uijtstorten, Sonder evenwel onaangesien alle aangewende moeijte het Lek te hebben kunnen vinden, waar om men alsdoen best oordeelde om in allen gevalle voor eerst nog een Pomp voor in ‘t watergat te Stellen ten welken eijnde de Timmerlieden een Opening in de vullings gekapt hebbende, seer onverwagt het water van vooren naar agteren Sagen Loopen, waarvan inmediaat aan d’ onderget: Rapport gedaan weesende, hebben zijl: Sig hierop ten eersten met ende neevens de meede ondergeteek:de Cap:tn Luijtenant van het Schip de Bevalligheijd Willem klump en den Schipper van de Herstelder Jan Hoijer, weederom naer ‘t voorseijde Schip Deunisveld begeeven in hoope het voorseijde Lek nu verders wel te sullen vinden, ‘t geen daarop ook is geschied, nademaal men de vullings verder van agteren naer vooren hebbende doen open kappen ten eijnde de oorspronk der Lekkagie te kunnen ontwaaren, eyndelijk bevond dat Sig digt by de kiel aan Stuurboord zijde in de Sand Strook regt onder het Lokgat van ‘t flemphout een Lang Scheur ter lengte van omtrent Vijff duijmen quam te bevinden, waardoor het water van onder het Spoor der Fokke mast in ‘t Schip was indringende, het geen d’ overheeden van ‘t Schip so wel als d’ onderget: vast stellen, nergens anders door te kunnen veroorsaakt zijn, als dat by ‘t vallen van ‘t Derde Anker hetselve regt op en neer gestaan en ‘t Schip dus op de Schagt van dat anker sal gestooten hebben, door welk toeval hoe gevaarlyk dit anders in zig zelven ook is, gemelden Bodem egter geen nadeel soude hebben geleeden, by aldien de voorsz: Stoot ‘t voorsz Lokgat maar eventjes hadde mogen missen, dewijl deselve alsdan regt onder de Swaare Banden die ‘t Spoor der Focke Mast komen uijt te maaken, soude zijn aangekomen, wanneer de vaste Huijt die daarteegens aenkomt te Sluijten met geen mogelijkheijd naar binnen soude hebben kunnen gedrukt werden, gelijk nu onder ‘t meergem: Lokgat is komen te geschieden, alwaar deselve vaste huijt geen teegenstand gevonden hebbende, Sig inwaarts begeeven, en daar door de voorsz: Scheur veroorsaekt heeft: Terwijl d’ onderget: Soo hieromtrent als verders op andere plaatsen het Schip Naauwkeurig gevisiteert hebbende, nergens eenige de minste ontsettinge of andere Schade hebben bevonden.’
‘En dewijl nu wyders nog maar vereijscht wierd om de gesteldheijd van het voorsz: defect van buyten het Schip te kunnen te weeten komen, hebben d’ ondergeteek:de daar toe geen beeter of ander middel kunnen uijtdenken als sulx door een bequaam Duijkelaar te doen ondersoeken, en hierop eenen Manuel Thuart dewelke als Bandiet in ‘s Comp:s Slaaven Logie alhier beschyden is, en voormaals Lange Jaaren het duijken by de Parel visserij te Tutucorijn heeft verrigt, gevonden hebbende, heeft zig denselven op den 12: en 13: deeser tot Seeven distincte Reijzen onder ‘t waater begeeven en telkens 5: a 6: minuuten onder gebleeven zijnde het Schip aan beyde zijden besien, en d’ ondergeteekende verseekert, dat hy daeraan nergens eenige de minste andere Schaade hadde ontdekt, als dat de vaste huijd op een eenige plaets weesende deselve alwaar d’ onderget: de Scheur van binnen hebben gevonden ingedrukt en gekneusd quam te zijn, dog dat daar omtrent niets het allerminste Los gestooten was, of uijtstak, als een kleijn Stukje houts, dat d’ ondergeteek:de hem Manuel hebbende doen boven brengen, hetselve eenelijk een Splinder van de Spyker huijt hebben bevonden te weesen.’
‘Ofschoon men nu met geen mogelijkheijd hier ter Rheede by het voorsz: Lek kan komen en hetselve oversulx niet digt kan werden gemaakt, moeten d’ ondergeteek:de evenwel seggen, dat dewijl hetselve van geen groot belang is, nademaal de Leccagie voor als nog niet swaarder is bevonden, als dat het waater ‘t welk ‘er in den Tijd van Vier uuren doorkomt zeer gemakkelijk met eene Pomp in een uur Tijds weederom kan uijtgepompt worden, en dat de overheeden en Timmerlieden van dit Schip Deunisveld eenpariglijk komen te betuijgen dat het Schip so sterk is als ‘er eene bij d’ E: Comp: vaart, als meede dat d’ ondergeteek:de gelijk bevoorens gesegd is, nergens eenige andere Schaede of de minste ontsetting aan dien Bodem hebben kunnen ontwaaren, is ‘er oversulx na derselver gevoelen geen vreese dat de voorsz: Leccagie op de Reijze sal komen te vermeerderen, waarom d’ onderget: dan ook sonder hier omtrent eenige de minste Swarigheijd te maaken eenpariglijk vermeynen dat dat Schip Deunisveld zijne Reijze met volkomen gerustheijd van hier naar Batavia sal kunnen voortsetten, te meer dewijl men tot præcautie buyten de voorwaarts genoemde eene Pomp nog een Tweede en dus Twee pompen voor in ‘t watergat heeft geset.’
‘En hiermeede gedenkende aan de geEerde Intentie uwer wel Edele gestr: en E Agtb:re te hebben voldaan, laaten wij deesen dienen voor eerbiedig rapport, terwijl wy de Eere hebben met verschuldigt respect te blijven. /:onderstont:/ Wel Edele gestr: Heer en E: agtb:r Heeren, uwe wel Edele gestr: en E: agtb:r onderdanige en gehoorsaame Dienaaren. /:was geteekent:/ Hend:k Taal, Hans Harmensz: Lourens kock, W:m klump, Jan Hoijer, Jan Geskel /:in Margine:/ Cabo de goede hoop den 15: February 1755:’
‘Wy ondergeteek:d Capitain Luijtenant, Opper en onderstuurlieden, mitsg:s deks officieren en Timmerlieden alle bescheijden op het ter Rheede leggend’ Schip Deunisveld verclaaren ende bekennen by deesen dat dit Rapport ons ondergeteek:de alle klaar en duijdelijk voorgeleesen weesende, wy ons gesaamentlijk met dies inhoude Conformeeren, gelijk wy dan ook om de daarby ter needer gestelde Reedenen geen de minste Swarigheijd maaken, maar in teegendeel volkomen bereijd sijn om met gerustheijd de Reijze met gedagten Bodem na Batavia te vervorderen. /:onderstont:/ Cabo de goede hoop den 15 february 1755: /:was geteek:t D: V:D: Schilde, J:D: Jager, P:r Hogendorp, A Celou, Jacobus Mattheijen, Hans: Janse X /:daar omme Stont:/ dit is het merk van den Schieman Jan hendrik Meering, Ary daal, X /:daar neevens Stont:/ dit is het hand Schrift van den opper Timmerman Hubregt van Sanden.’
Naar welkers Lectuure meede is geleesen geworden het Relaas dat door den in ‘t bovenstaande Rapport vermelden Manuel Thuart is gedaan, aangaande de gesteltheijd waarin dat Schip Deunisveld door hem van buijten onder ‘t water is bevonden, luijdende als volgt.
‘Relaas gegeeven door Manuel Thuart de Caste Parua van Tutucorijn , aangaande de gesteldheijd waarin het ter Rheede leggend uijtkomend Schip Deunisveld door hem van buijten onder ‘t water is bevonden geworden.’
‘Den Relatant die voormaals Lange Jaaren het duijken bij de Parel visserij te Tutucorijn geoeffent en uijt dien hoofde tot het besigtigen van bovengem: Bodem is te werk gesteld, Segt dat hij den 12: deeser Lopende maand februarij op ‘t voorseijde Schip Deunisveld gebragt zijnde, daarop ter ordre van den E: Equipagiem: Hendrik Taal drie maal naden anderen Sig onder ‘t water heeft begeeven, en ‘t Schip eerst aan Stuurboord zijde overal naauwkeurig besigtigd dog aan hetselve geen de Minste andere Schaade ontwaard heeft, als dat ‘er aan ‘t voorste gedeelte van ‘t Schip digt by de kiel ter plaatse daar de fokke Mast komt te Staan Sig een opening in de buytenste of Spijkerhuijt komt te bevinden en dat op die plaatse de vaste huijt ook, dog egter maar voor een kleyn gedeelte gekneusd en ingedrukt is, Sonder dat aldaar iets is Los gestooten of quam uyttesteeken als eenelijk een kleijne Splinder van de buijtenste huijt die hij Relatant ter ordre van gemelten E: Equipagiemeester daarvan afgetrokken en aan denselven overhandigt heeft.’
‘Dat hy Relatant daags daaraan ofte op den 13: deeser door den Cap:tn van ‘t meergem Schip Deunisveld d’ E: Dirk van der Schilde gelast zijnde geworden Sig weederom te waater te begeeven, ten eijnde niet alleen eenig Smeersel in de voorwaartsgem: Opening te wrijven, maar ook om het Schip op andere plaatsen meede naauwkeurig te besigtigen hy relatant Sig daarop weederom vier maal in ‘t water heeft begeeven, en ‘t voorsz: Smeersel ten besten doenelijk in d’ opening gebragt als meede het Schip aan alle kanten Soo aan Stuur als Bakboord zijde besigtigd dog hetselve buyten het soevengem: defect andersints overal gaaf en onbeschaadigt heeft bevonden, gelijk hy Relatant sulx in diervoegen aan gedagten Cap:tn van der Schilde gerapporteert hebbende daarop door denselven weederom naar de wal is gesonden geworden.’
‘Aldus gerelateert ter Secretarije van Politie in ‘t Casteel de goede hoop den 15: febr:ij 1755 /:was geteekent:/ [simbool] /:daaromme Stont:/ dit merk is door den Relatant Manuel Thuart Selfs gesteld /:lager:/ In kennisse van my /:geteekent: O: M: Bergh adj:t Secretaris, /:in Margine:/ als getuijgen /:en geteekent:/ C:A: Haupt, T:J: d: vlamingh’
Over den inhoude van welk Rapport en Relaas vervolgens met aandagt geraadpleegt en daarbij in overweeging genoomen weesende dat de meergem: Gecommitteerdens niet alleen van gevoelen zijn dat ‘er geen de minste vreese is dat de voorseijde Leccagie op de Reijze zal komen te vermeerderen, en dat Schip Deunisveld dienvolgens zijne Rijze met volkomen gerustheijd van hier na Batavia kan voortsetten, maar dat ook d’ overheeden, deks officieren en Timmerlieden van dien Bodem Sig eenpariglijk met het ter needer gestelde in ‘t voorseijde Rapport komen te Conformeeren, met betuijging wijders, geen de minste Swarigheijd te maaken, maar in Teegendeel volkomen bereijd te zijn om met gerustheijd de Reijze met gesegde kiel na Batavia te vervorderen, heeft men dierhalven voor den dienst der E: Comp: best geoordeelt en dienvolgens beslooten het meergem:de Schip Deunisveld Sonder langer vertoef van hier na gementioneerde Indiaasse Hoofdplaatse te laaten vertrekken.
Ende nademaal den voorwaartsgem: Manuel Thuart volgens het getuijgenisse Soo van den Equipagiemeester als den Cap:tn van ‘t dikwilsgen: Schip Deunisveld , de aan hem geordonneerde Visitatie met de uijtterste ijver en vigilantie heeft ter uijtvoer gebragt, en dusweegens billijk eenige belooning komt te meriteeren, heeft men uijt dien hoofde goedgevonden denselven van den arbeijd aan de gemeene werken te ontslaan, onder conditie egter om by het onverhoopt weeder voorkomen eeniger gevallen van Natuure als de bovengem: d’ E: Comp: daar omtrent altoos ten dienste te moeten zijn; Soo als wijders uijt aanmerkinge dat hy Manuel by de te doene expeditie met het hier permanente Scheepje Schuijlenburg om na de Contanten en andere goederen van ‘t verongelukte Schip Breedenhoff te Soeken van veel nut en dienste soude kunnen zijn, op de propositie van den Heere gouverneur verstaan is, hem derwaarts meede te Senden, dan aangesien denselven Seer armoedig en genoegsaam Naakt zijnde die Reijze in deeservoegen met geen Mogelijkheijd kan doen, heeft men oversulx al verder moeten besluijten dat aan hem Manuel Thuart om zig van ‘t noodsaakelijke op meergem: Reijze te kunnen versorgen de Somma van vijff en Twintig Rijxd:s uijt ‘s Comp:s Cassa sal werden verstrekt.
Sijnde voorts ten versoeke van den alhier overgebleeven ondercoopman van het Schip kievietsheuvel Christiaan Roose aan denselven geaccordeert om met het ter rheede leggend’ Schip Lijcochton na Batavia te vertrekken, gelijk meede aen den Boekhouder en geswooren Clercq ter Justitieele Secretarije alhier Johannes Theophilus Rhenius is toegestaan om desselfs Soontje gen:t Johannes Thobias Rhenius oud 11. Jaaren met een der Retourscheepen deeses Jaars onder betaaling van het gewoone Transport en Costgeld om in de Cajuijt gelogeert en getracteert te werden naar ‘t vaderland te mogen oversenden.
Aldus Geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 143-148.¶
Saturdag den {17550301} 1: Maart 1755:
‘S voormiddags alle present uijtgenoomen den E: Secretaris Josephus de grand preez by Indispositie.
Ingevolge het besluijt van den 7: Jann:ij deeses Jaars, en de diesweegens geaffigeerde Billietten, op heeden na voorgaande klokke geklep en uijtroeping van den Boode, getreeden weesende tot de verpagtinge der Leverantie van Booter aan d’ E: Comp:, naer dictaame van de diesweegens geformeerde Conditien en voorwaerden, heeft deselve Leverantie egter met geen voordeel voor d’ E: Comp: aan den Man kunnen werden gebragt, Nademaal het minste bodt niet lager als op 9 3/4 Stuijv:s het pond is komen te vallen; weshalven voor den meesten dienst der E: Comp: best geoordeelt en dienvolgens beslooten is, dat met het inkoopen van Soo veel Booter als men teegens 8 Stuijvers het ld Sal kunnen bekomen Tot nadere ordre van haar wel Edele Groot Agtb:re de Heeren der Hooge Indiase Regeering tot Batavia Sal werden gecontinueert.
En is voorts door den Heer Hoofd administrateur Sergius Swellengrebel weegens den ontfangst en uijtgave der Zeguls met de Restanten van dien d’ onderstaande Reekening ingeleevert.
‘
| Zeegels D' A:o 1754/55: | ||||||||||||||||||||
| Debent | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| R:x | 1/8: | 1/4: | 1/2 : | 3/4 : | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | |
| Onder Ult:mo august 1754. Restant verbleeven | 620: | 423: | 917: | 8: | 270: | 53: | 25: | 27: | 9: | 34: | 36: | 19: | 13: | 5: | 3: | 81: | 6: | 6: | 6: | -: |
| den 17: October bygekomen | 800: | 600: | -: | -: | -: | 50: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | 12: |
| en den 16: Decembr: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | 100: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| Somma | 1420: | 1023: | 917: | 8: | 270: | 103: | 25: | 27: | 109: | 34: | 36: | 19: | 13: | 5: | 3: | 81: | 6: | 6: | 6: | 12: |
| Credunt | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| R:x | 1/8: | 1/4: | 1/2: | 3/4: | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | |
| van P:mo Septemb:r tot dato deeses verstrekt | 1133: | 929: | 414: | 1: | 156: | 38: | 4: | 24: | 12: | -: | -: | 12: | 1: | -: | -: | 29: | -: | -: | -: | 1: |
| dato deeses Restant | 287: | 94: | 503: | 7: | 114: | 65: | 21: | 3: | 97: | 34: | 36: | 7: | 12: | 5: | 3: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Somma | 1420: | 1023: | 917: | 8: | 270: | 103: | 25: | 27: | 109: | 34: | 36: | 19: | 13: | 5: | 3: | 81: | 6: | 6: | 6: | 12: |
| Zeegels D' A:o 1754/55: | ||||||||||||||||||||
| Debent | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| R:x | 1/8: | 1/4: | 1/2 : | 3/4 : | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | |
| Onder Ult:mo august 1754. Restant verbleeven | 620: | 423: | 917: | 8: | 270: | 53: | 25: | 27: | 9: | 34: | 36: | 19: | 13: | 5: | 3: | 81: | 6: | 6: | 6: | -: |
| den 17: October bygekomen | 800: | 600: | -: | -: | -: | 50: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | 12: |
| en den 16: Decembr: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | 100: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| Somma | 1420: | 1023: | 917: | 8: | 270: | 103: | 25: | 27: | 109: | 34: | 36: | 19: | 13: | 5: | 3: | 81: | 6: | 6: | 6: | 12: |
| Credunt | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| R:x | 1/8: | 1/4: | 1/2: | 3/4: | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | p:s | |
| van P:mo Septemb:r tot dato deeses verstrekt | 1133: | 929: | 414: | 1: | 156: | 38: | 4: | 24: | 12: | -: | -: | 12: | 1: | -: | -: | 29: | -: | -: | -: | 1: |
| dato deeses Restant | 287: | 94: | 503: | 7: | 114: | 65: | 21: | 3: | 97: | 34: | 36: | 7: | 12: | 5: | 3: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Somma | 1420: | 1023: | 917: | 8: | 270: | 103: | 25: | 27: | 109: | 34: | 36: | 19: | 13: | 5: | 3: | 81: | 6: | 6: | 6: | 12: |
’/:onder Stont:/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop Ultimo Februarij 1755: /:was geteekent:/ S: Swellengrebel /:in margine:/ Deese Reekening door ons ondergeteekende Fiscaal en Gecommitteerdens uijt den Raad van Justitie alhier behoorlijk Nagesien; en met de Restanten geconfronteert zynde, is deselve in allen Deele accordeerende bevonden Datum als boven, /:was geteekent:/ P: v: Reede van Oudshoorn N:s Heyning, C:l Brand /:lager:/ my Present /:en geteekent:/ J:n F:k Tiemmendorf Secret:s’
Waaruijt zijnde komen te blijken dat het rendement der verkogte Zeegels in de laatst afgeweekene Ses maanden een Somma van Rix 1898 5/8 komt te bedraagen, Is hierop gearresteert dat die Penn:gen á usu P:r ordonnantie van den Heer Gouverneur in ‘S Comp:s Cassa gebragt en by de Negotie Boeken deeses gouvernements Sullen werden ingenoomen.
Aldus Geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de Goede hoop, Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 149-165.¶
Dingsdag den {17550304} 4 Maert 1755:
‘S voormiddags alle present uijtgenoomen den E: Secret: Josephus de grand preez by Indispositie.
Heeft den Heer Hoofd administrateur Sergius Swellengrebel met versoek van daarop dispositie te mogen erlangen in vergaderinge geproduceert d’ onderstaande Memorie van de te kort komende en gebrookene goederen op de lading van ‘t Provisie Schip Nieuwvijvervreugd . -
‘Memorie van de Nabesz: Zuijkeren, Coffy boonen Chitsen Gingam, Salempoeris, Zeijlkleeden, Armozijnen, porcelijnen, Aracq, houtwerken en Metzelsteenen, met het provisie Schip Nieuwvijvervreugd van Batavia aangebragt, Soo te kort, gebrooken als by Pyling minder bevonden; alsmeede de Estricken en Jaty Balken p:r het voorgaande provisie Schip Diemen onaangereekent herwaarts gesonden, en op de Factuur van deesen Bodem belast, gelijk te Sien is by de verclaaringen van gecommitteerdens hier annex Namentlijk.’
‘
| 144: | ld Poeder Suijker op 60127 ld in 175 Canassers by naweeging te kort zijnde - 1/4 p:r C:to Sch:s | |
| 1317 ld Candij Zuijker op 60146 ld in 170 Cannassers bij naweeging te min, zijnde 2 3/16: p:r C:to ruijm. | ||
| 365: | ld Coffij boonen Cheribons op 20000 ld 80 Baalen by naweeging te kort zijnde 1 4/5: p:r C:to r:m | |
| 30 p: | s Chitsen Pattenase Bengaale op 200 p:s in 2: pack te kort, als: | |
| 17: p:s op 100 p:s in 1: pak n:o 29: | ||
| 13: d:o d:o 100 d:o d:o 1 d:o d:o 30: | ||
| 5: | p:s Gingam gebleekt Tenganap: op 80 p:s in 1: Pak n:o 77 te kort. | |
| 2 | d:o Salempoeris gem: gebl: Bengaals Cassemb:s op 80: p:s in het Pak n:o 1827. te kort, en 't afpak briefje door nattigheijd vergaan. | |
| 14: | p:s Zeylkleeden groot gebl: Cust op 100 p:s in 2: pac: te kort, als | |
| 5: p:s op 50: p:s in het pak N:o 664: zijnde hiervan 't afpak briefje niet te vinden. | ||
| 9: d:o d:o 50: in 't pak n:o 667: | ||
| 3: | d:o Effene groene Armozijnen op 18 p:s in een Pak N:o 57 te kort. | |
| Sijnde de kruijstouwen van de te kort komende Pakken aan stucken gesneeden, en de binnenste Emballagie gescheurt, behalven het Pak Salempoeris N:o 1827. waaraan men niets heeft kunnen sien | ||
| 25 | p:s Porceleyne middelb: Chinaase Schootels | } in 7 kassen N:o 1 a 7 berottangt, en niet verseegelt so als beschreeven werd. |
| 46 | d:o d:o Commen op 400 p:s gebrooken, zijnde 11 1/2 p:r C:to | |
| 61 | d:o d:o platte Pieringen op 1000 p:s gebrooken zijnde 6 1/10 p:r C:to | |
| 3113: | kann: Aracq op 100. Leggers by pyling minder, als zijnde 5 van 2: d:m, 5 van 2 1/2 d:m, 19: van 3 d:m, 18: van 3 1/2 d:m, 22 van 4 d:m, 10: van 4 1/2 d:m, 12: van 5 d:m, 2: van 6 d:m, 3: van 7: d:m 2: van 8 d:m, 1: van 9 d:m wan, mitsg:s een legger geheel Leedig geweest, bedragende 8 5/8 p:r C:to r:m | |
| 1485 | p:s Estricken van 16 d:m op 4000: p:s gebrooken zijnde 37 1/8 p:r C:to n:to | |
| 950 | d:o d:o van 12 d:m op 4000 p:s gebrooken zijnde 23 3/4 p:r C:to N:to. | |
| 509: | p:s Chineese Planken op 2000 p:s gebrooken | |
| P:r het Schip Diemen onaangereekent aangebragt, en op de factuur van Nieuwvijvervreugd belast. | ||
| 1997: | p:s Estricken van 16: d:m op 4000 p:s gebrooken zijnde 50: p:r C:to Sch:s | |
| 12 | d:o Jaty Balken van 25 v:t niet aangebragt nog bij factuur bekent gestaan. |
| 144: | ld Poeder Suijker op 60127 ld in 175 Canassers by naweeging te kort zijnde - 1/4 p:r C:to Sch:s | |
| 1317 ld Candij Zuijker op 60146 ld in 170 Cannassers bij naweeging te min, zijnde 2 3/16: p:r C:to ruijm. | ||
| 365: | ld Coffij boonen Cheribons op 20000 ld 80 Baalen by naweeging te kort zijnde 1 4/5: p:r C:to r:m | |
| 30 p: | s Chitsen Pattenase Bengaale op 200 p:s in 2: pack te kort, als: | |
| 17: p:s op 100 p:s in 1: pak n:o 29: | ||
| 13: d:o d:o 100 d:o d:o 1 d:o d:o 30: | ||
| 5: | p:s Gingam gebleekt Tenganap: op 80 p:s in 1: Pak n:o 77 te kort. | |
| 2 | d:o Salempoeris gem: gebl: Bengaals Cassemb:s op 80: p:s in het Pak n:o 1827. te kort, en 't afpak briefje door nattigheijd vergaan. | |
| 14: | p:s Zeylkleeden groot gebl: Cust op 100 p:s in 2: pac: te kort, als | |
| 5: p:s op 50: p:s in het pak N:o 664: zijnde hiervan 't afpak briefje niet te vinden. | ||
| 9: d:o d:o 50: in 't pak n:o 667: | ||
| 3: | d:o Effene groene Armozijnen op 18 p:s in een Pak N:o 57 te kort. | |
| Sijnde de kruijstouwen van de te kort komende Pakken aan stucken gesneeden, en de binnenste Emballagie gescheurt, behalven het Pak Salempoeris N:o 1827. waaraan men niets heeft kunnen sien | ||
| 25 | p:s Porceleyne middelb: Chinaase Schootels | } in 7 kassen N:o 1 a 7 berottangt, en niet verseegelt so als beschreeven werd. |
| 46 | d:o d:o Commen op 400 p:s gebrooken, zijnde 11 1/2 p:r C:to | |
| 61 | d:o d:o platte Pieringen op 1000 p:s gebrooken zijnde 6 1/10 p:r C:to | |
| 3113: | kann: Aracq op 100. Leggers by pyling minder, als zijnde 5 van 2: d:m, 5 van 2 1/2 d:m, 19: van 3 d:m, 18: van 3 1/2 d:m, 22 van 4 d:m, 10: van 4 1/2 d:m, 12: van 5 d:m, 2: van 6 d:m, 3: van 7: d:m 2: van 8 d:m, 1: van 9 d:m wan, mitsg:s een legger geheel Leedig geweest, bedragende 8 5/8 p:r C:to r:m | |
| 1485 | p:s Estricken van 16 d:m op 4000: p:s gebrooken zijnde 37 1/8 p:r C:to n:to | |
| 950 | d:o d:o van 12 d:m op 4000 p:s gebrooken zijnde 23 3/4 p:r C:to N:to. | |
| 509: | p:s Chineese Planken op 2000 p:s gebrooken | |
| P:r het Schip Diemen onaangereekent aangebragt, en op de factuur van Nieuwvijvervreugd belast. | ||
| 1997: | p:s Estricken van 16: d:m op 4000 p:s gebrooken zijnde 50: p:r C:to Sch:s | |
| 12 | d:o Jaty Balken van 25 v:t niet aangebragt nog bij factuur bekent gestaan. |
’/:onderstont:/’
‘In ‘t Casteel de goede hoop de 4 maert 1755: /:was geteekent:/ S: Swellengrebel’
Naar Lectuure van welke Memorie den Heer Gouverneur geliefde te kennen te geeven dat alvoorens men voorseijde Schip Nieuwvyvervreugd heeft beginnen t’ ontlossen, door zijn Edele behoorlijk gecommitt:s zijnde gesteld geworden om de Stuagie der Arak Leggers Naauwkeurig te visiteeren en gemelte Arak teffens te proeven en te peijlen, deselve van haare bevinding omtrent het een en ander hadden ingeleevert het onderstaande Rapport.
‘Wy ondergeteekende als door den wel Edelen Gestr: Heere Rijk Tulbagh Raad Extraordinaris van Neederlands India mitsg:s Gouverneur in loco &:a ten fine nabesz: Expres gecommitteerd geworden zijnde, verclaaren by exact gedaane visitatie, de Leggers met arak dewelke in ‘t ter Rheede leggende Provisie Schip Nieuwvyvervreugd voor dit Gouvernement zijn afgelaaden, en in hondert Stux bestaan, wel en na behooren afgestuuwt en gegarniert bevonden te hebben, gelijk ook de daarin zijnde Arak, door ons ondergeteek: geproeft zynde; van de vereijschte hoedanigheijd is bevonden, en waaren de leggers wan als volgt te weeten.’
‘Onder welke Leggers zig 12: Stux bevinden aan dewelke de boomen en kimmen der duijgen min of meer beschadigt zijnde, de Swaare wannigheijd daar door is komen te veroorsaaken.’
‘Welk voorenstaande wy bereijd zijn, ten allen tijden, des gerequireert werdende, met Solemneelen Eede nader te bevestigen. /:onderstont:/ Cabo de goede hoop den 13: febr: 1755: /:was geteekent:/ Hend: Taal, Hans Harmensz:, Andries kluijsman.’
Het welk al meede geleesen weesende, is hierop na dat den Schipper Marinus de Jong ‘t een en ander aangaande was gehoord geworden goed gevonden en verstaan, dat de gebrookene Estricken omreedenen dat deselve Sig bereijts in ‘t Schip hebben bevonden voor dat gemelten Schipper als ook den opperstuurman van dien bodem daerop zijn geplaatst geweest, als meede de gebrookene Chineese Planken, dewijl deselve dog tot genier voor de Scheepen g’emploijeert of andersints nog tot voordeel voor d’ E: Comp: kunnen verkogt werden, neevens de Stuckend bevondene Porceleynen gepasseert en by de Negotie Boeken deeses Gouvernements Sullen werden afgeschreeven, dog dat daar en teegens het te kort komende op de Lywaaten ten bedraage uytkoops als volgt te weeten:
| 30 | p:s Pattenase Chitsen | ƒ164:-:-: |
| 5 | d:o gingams gebleekt | d:o 106:07:-: |
| 2 | d:o Salempoeris gem: gebl:t Bengaals | d:o 19:11:08: |
| 14: | d:o Zeijlkleeden groot gebl: Cust | d:o 126:09:-: |
| 3: | d:o Effene groene armosijnen | d:o 41:04:-: |
| Somma | ƒ457:11:08: |
| 30 | p:s Pattenase Chitsen | ƒ164:-:-: |
| 5 | d:o gingams gebleekt | d:o 106:07:-: |
| 2 | d:o Salempoeris gem: gebl:t Bengaals | d:o 19:11:08: |
| 14: | d:o Zeijlkleeden groot gebl: Cust | d:o 126:09:-: |
| 3: | d:o Effene groene armosijnen | d:o 41:04:-: |
| Somma | ƒ457:11:08: |
Den Schipper Marinus de Jong en opperstuurman Joseph Driessen te weeten den Schipper voor Twee Derde en den opperstuurman een derde op Reecq:g sullen werden gesteld, Terwijl aan den anderen kant het geene dat op den Aracq, mitsg:s Coffy boonen, Poeder en Candy Suijker minder als de gepermitteerde afschryvingen is te kort gekomen, gem: Schipper en opperstuurman Conform d’ ordre den eersten meede voor 2/3: en laatstgem: voor 1/3: uijtkoops prijs op Reecq:g van Soldije sal werden te goed gebragt bedragende het Selve als volgt, namentlijk
| 1659: | ld Poeder Suijker | ƒ215:18:08: |
| 487 | d:o Candy d:o | d:o 100:02:08: |
| 35 | d:o Coffy Boonen | d:o 15:15:-: |
| 487 | Cann: Arak | d:o 200:10:08: |
| Somma | ƒ532:06:08: |
| 1659: | ld Poeder Suijker | ƒ215:18:08: |
| 487 | d:o Candy d:o | d:o 100:02:08: |
| 35 | d:o Coffy Boonen | d:o 15:15:-: |
| 487 | Cann: Arak | d:o 200:10:08: |
| Somma | ƒ532:06:08: |
En dewijl p:r Factuura van meergem: Schip Nieuwvyvervreugd dit gouvernement meede zijn aangereekent 4000 p:s Estricken van 16. d:m en 12: p:s Jaty Balken van 25: voeten lang, in den voorl: Jaare met het Tweede Provisie Schip Diemen herwaarts gesonden, dog waarvan eenelijk d’ Estricken ter quantiteijt van 2003 p:s heel en d’ overige aan Stucken en brokken alhier uijtgeleevert, en alsdoen vermits deselve op de Factuur van geciteerde Schip Diemen niet bekent Stonden, bij Provisie onder aparte Notitie in ‘S Comp:s Pakhuijsen zijn geborgen geworden, heeft men als nu ten belange dier Estricken verstaan, dat de voorsz heel ontfangene 2003: p:s by de Negotie Boeken deeses Gouvernements ingenoomen; dog de gebrookene 1997 p:s daar en teegens by deselve boeken Sullen werden afgeschreeven: maar Nademael de voorwaarts gem: 12: p:s Jaty balken alhier in ‘t geheel niet te voorschijn zyn gekomen, en dienvolgens op een Clandestine wijze door de overheeden van meergem: Schip Diemen moeten zijn verduijstert geworden, is dienaangaande beslooten dat sulx aan haar hoog Edelens de heeren der hoge Indiase Regeering tot Batavia Sal werden ter kennisse gebragt, ten eijnde hier omtrent naar derselver goedvinden te kunnen disponeeren: Sullende deselve Balken inmiddels alsmeede by de meergem: Negotie boeken deeses Gouvernements werden afgeschreeven.
Voorts is op het diesweegens gedaane versoek door den op het aanweesend uijtkomend’ Schip Amelisweert bescheydene Predicant Johannes Werndley, aan denselven toegestaan om ter voltrekking van desselfs voorgenoomen Huwelijk tot nadere Scheeps geleegentheijd alhier te mogen overblyven.
So als meede op de bij Request gedaane versoeken aan de naartenoemene Persoonen de volgende landerijen zijn uijtgegeeven als:
Aan den Burger Johannes Dempers een Stukje Thuynland, annex desselfs Thuijn in deese Tafelvalley ter groote van een Morgen, mits daarvoor Jaarlijx Twee Ryds:s tot recognitie aan d’ E: Comp: betaalende.
Aan den Burger en Chirurgijn aen Draakensteyn Willem Ferdinand Hoijer een Stukje huijs Erfs en Thuijnland geleegen aan de Parel tusschen de plaatsen der Landbouwers Jan du plessis en Pieter Blignault, ter groote van Twee Morgen, om zig daarop ter needer te Setten en desselfs functie ten dienste der Ingeseetenen in het voorsz: district te oeffenen, onder Conditie egter om op ‘t voorsz: Stukje Lands geen vee te mogen houden, en dat ook niemand der Buuren door hetselve benaadeelt werde.
Aldus geresolveert en de Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 166-197.¶
Donderdag den {17550306} 6 maert 1755:
‘S voormiddags alle present uijtgenoomen den: E: Secret:s Josephus de grand preez by Indispositie
Na dat den Heere Gouverneur alvoorens hadde gelieven te kennen te geeven, dat op den 22: febr: Jongstl: aan zijn Edele Rapport zijnde gedaan geworden, dat een der Twee Engelsse Scheepen die als doen van hier zijn ‘t zeijl gegaan, ‘t Casteel met Neegen Scoten hadde gesalueert, dog daarop van het Commandeurs Schip Amelisweert niet alleen met vier Schooten minder was bedankt geworden, maar dat het bovensdien nog een geruijmen Tijd geduurd had eer dat het so evengem: Contra Salut was komen te geschieden, en dat voorts den Makker van hetselve Engels Schip Sonder te Schieten was vertrokken; hy Heere Gouverneur nog dien Selfden Dag den Heer Independent Fiscaal Pieter Reede van Oudshoorn hadde gedemandeert om zigdeesen aengaande verders te inquireeren, en den ter dier Tijd op het voorseijde Commandeurs Schip het Commando gehad hebbende Officier weegens het voorsz: gepleegde versuijm, navolgens de gestatueerde Ordres te Corrigeeren: So wierd vervolgens door gem: Heer Fiscaal betuijgd dat hy in Conformité van de bovengem: het opgedragene Last behoorlijk ondersoek gedaan, en daarvan Sodanige gerecolleerde en beEedigde Relaasen en verclaaringen had ingewonnen, als thans ter vergaderinge quam te produceeren, met byvoeging egter dat nademaal daarbij Consonantelijk verclaard werd, dat het eerst vertrokkene Engels Schip volgens usantie met Twee Schooten minder en dus met Seeven was beantwoord, en dat ‘er op ‘t hoogst niet meer dan tusschen de Ses en Seeven Minuuten waaren komen te verloopen eerdat het meergem: Contra Salut was gedaan geworden, hy Fiscaal oversulx vermeijnde geen Actie teegens den doenmaals het Commando aan boord gehad hebbende onderstuurman Simon Westerhof te kunnen institueeren.
Waarop de gementioneerde Relaasen en verclaaringen geleesen en van inhoude als volgt bevonden weesende.
‘Relaas gegeeven ter Requisitie van den Heer Independent fiscaal Pieter Reede van Oudshoorn, door Symon Westerhoff als onderstuurman op het ter Rheede leggend Schip Amelisweerd bescheijden van Competenten Ouderdom Luijdende als volgt.’
‘Dat den Relatant terwijl op gemelde Bodem, zijnde het admiraals Schip hier ter Rheede, op den 22: der gepasseerde maand februarij ‘t Commando was hebbende, des voordemiddags omtrent 9: of 10 uuren, het eene Engels Schip nog geankert leggende, en Sonder eenige Zeijlen losgemaakt te hebben Neegen Schooten heeft gedaan, als wanneer den Relatant van hetselve een Schuijt heeft zien vertrekken, weetende egter niet, om die Schooten voor gem: Schuijt dan wel omtrent een Traitament aan Boord zijn gedaan geworden; En terwijl een groot quartier na dato ‘t tweede Engels Schip doende was zijne ankers te winden, is door hem Relatant aan den Bootsman geordonneert een uytkijk op ‘t boord te plaatsen, ten eijnde ten eersten Rapport te doen, indien ‘t selve Schip quam te vertrekken, en vermits den Relatant in ‘t ruym eenige beesigheeden hadde, heeft hij dien bootsman, So wel als den Constabel wijders bevoolen, naauwkeurig nade Schooten te sien, en deselve te tellen, gelijk sulx ook door haarl: is geschied, en terwijl de eerste Schoot van dat Engels schip gedaan wierd, is den Relatant op dat moment uijt ‘t Ruijm na boven gegaan, en vervolgens wel duijdelijk Neegen geteld, so als deselve ook door gem: Bootsman en Constabel zijn gesien en geteld geworden, waerop na ‘t eyndigen van dat Schieten den Constabel aan hem Relatant heeft afgevraagd, of hy vuur soude geeven, dog vermits den Relatant niet vast wist of het een koonings dan wel een Comp: Schip was, heeft hy dien Constabel omtrent na gissing een Minuut vier of vijff doen wagten, of somtijds hetselve van het Casteel mogte bedankt werden dog sulx niet geschiedende, heeft hij voorts ordre gegeeven van dat Schip met Twee Schooten minder te beantwoorden, gelijk sulx dan ook met Seeven Schooten is gedaen waarop het eerstgem: Engels Schip, ‘t welk Soo als vooren is gemeld geankert leggende geschooten hadde, omtrent wel een quartier uur na desselfs macker sonder schieten van de Rheede is gezeijlt, zijnde kort daarop de Twee fransse Scheepen, den eenen kort na den anderen vertrokken, dewelke ijder Seeven Schooten hebben gedaan, en zijn deselve ijder ook met Twee Schooten minder, ofte vijff stux van des Relatants Schip bedankt geworden.’
‘Niets meer Relateerende geeft den Relatant voor Reedenen van weetenschap, als in den Text, met præsentatie, van dit zijn gerelateerde ten allen tijden des gerequireert werdende, nader te Sullen gestand doen. /:onderstont:/ Aldus gerelateert ter Secretarije van Justitie des Casteels de goede hoop den 5: Maart 1755: ten bijweesen der Clercquen Otto Wilhelm Rotenburg en Jan Adriaan La febre als getuijgen; die de minuute deeses, beneevens den Relatant ende mij geswoore Clercq meede hebben geteekent. /:lager:/ ‘t welk ik getuijge, /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq.’
‘Recollement.’
‘Compareerde voor ons onderget: Gecommitt:s uijt den E: agtb: Raad van Justitie des Casteels de goede Hoop voorm: Sijmon Westerhoff, denwelken dit voorenstaande Relaas van woorde tot woorde klaer en duijdelijk voorgeleesen weesende, verclaarde daarby volkomen te persisteeren, niet begeerende oversulx dat ‘er iets meer bygevoegt, ofte van gedaan werden Sal, en sprak dierhalven tot bekragtiging der waarheijd van dien, de Solemneele woorden, Soo waarlijk help mij god almagtig. /:onderstont:/ Aldus gerecolleert ende beEdigt aan Cabo de goede hoop den 6: Maart 1755: voor d’ E: E: Corn:s Eelders en D:d D’ Aillij Leeden uijt voorm: E: agtb: Raad van Justitie; die de minuute deeses, beneevens den Relatant ende my gesw: Clercq meede behoorlijk hebben gesubscribeert /:lager:/ ‘T welk ik getuyge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq.’
‘Huyden den 5: Maart 1755: Compareerde voor mij Johannes Theophilus Rhenius geswoore Clercq ter Secretarije van Justitie des Casteels de goede hoop, præsent de naargen: getuijgen, den op ‘t alhier ter Rheede Leggend’ Schip Amelisweert bescheijdenen Derdewaak Michiel poest van Amsterdam, van Competenten ouder dom, denwelcken ter Requisitie van den Heer Independent fiscaal Pieter Reede van oudshoorn verclaarde hoe waar is.’
‘Dat de deposant in de gepasseerde maand Februarij /:sonder den Netten datum thans te kunnen noemen, ‘t welk egter in desselfs Journaal bekent Staat:/ met de Barcas van ‘t Zeehoofd aan bovengem: Bodem gekomen is, Soo op dat moment als eene der Engelsse Scheepen van deese Rheede quam te vertrekken, door welk Engelsschip als doen Neegen Schooten is gedaan geworden, werdende door den gesaghebber den onder Stuurman Symon Westerhoff daarop met de verrekijker na het Casteel gesien of aldaar ook eenige beweeging wierdgemaakt, om ‘t Selve te bedanken, dog Sulx niet verneemende heeft den Constabel ter ordre van denselven Stuurman het gem: Engelsschip met Seeven Schooten beantwoord, ‘t geen omtrent na gissing van den Comp:s een Minuute 4: a 5: na ‘t Schieten van ‘t selve is geschied.’
‘Dat daarop het Tweede Engels Schip Sonder Schieten is vertrokken, voorts een wijl daarna de Twee fransses Scheepen, dewelke ijder Seeven Schooten hebben gedaan, en die ook van des Comp:s onderhebbenden Bodem ijder met vijff en dus met Twee Schooten minder zijn bedankt geworden.’
‘Anders niet verclaarende geeft den Comp:t voor Reedenen van weetenschap als in den Text, bereijd zijnde ‘t voorenstaande des vereijscht werdende, nader te sullen gestand doen. /:onderstont:/ Dat aldus passeerde ter Secretarije van Justitie voorm:t ten byweesen der Clercquen Daniel Egbert Pfeil en Michiel Daniel Ley, als getuijgen, die de minuute deeses beneevens den Comp: ende my geswooren Clercq meede behoorlijk hebben onderteekent /:lager/ ‘T welk ik getuijge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq.’
‘Recollement’
‘Compareerde voor ons ondergeteekende Gecommitteerdens uijt den E: Agtb: Raad van Justitie des Casteels de Goede hoop, voorm Derdewaak Michiel Poest denwelken deese zijne voorenstaande depositie van woorde tot woorde klaar en duydelijk voorgeleesen weesende, verclaarde daarby ten vollen te persisteeren, niet begeerende oversulx dat er iets meer bygevoegt ofte van gedaan werden Sal, als alleenig dat den deposant niet weet of het ‘t eerste dan wel ‘t Tweede Engels Schip is geweest, ‘t welke van de Rheede vertrekkende, geschooten heeft; en Sprak derhalven tot bekragtiging der waarheijd van dien de Solemneele woorden Soo waarlijk help mij god almagtig. /:onderstont:/ Aldus Gerecolleert ende BeEedigt aan Cabo de goede hoop, den 6: Maart 1755: voor d’ E E: Corn:s Eelders en D:d D’ Aillij Leeden uijt voorm: E: agtb: Raade, die de Minuute deeses beneevens den Comp:s ende mij gesw: Clercq meede hebben onderteekent /:lager:/ ‘Twelk ik Getuijge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq.’
‘Huijden den 5: Maart 1755: Compareerde voor mij Johannes Theophilus Rhenius gesw Clercq ter Secretarije van Justitie des Casteels de goede hoop, præsent de naergenoemde getuijgen, den op het ter Rheede vertoevend Schip Amelisweerd bescheydenen Constapel Harmanus Boukhoff van Competenten ouderdom, denwelken ter requisitie van den Heer Independent Fiscaal Pieter Reede van oudshoorn verclaarde de Waarheijd te zijn.’
‘Dat den Deposant op den 22: der gepasseerde maand February, des voordemiddags de Clokke omtrent Thien of Elf uuren van de wal aen zyn bescheyden boodem komende, heeft gesien, dat het eene Engelsschip beesig was, zijne ankers te winden, werdende bij zijn aankomst aan Boord door den onderstuurman Symon Westerhoff /:als het commando op hunnen Boodem voerende,:/ so aan den Deposant als den Bootsman geordonneert een uytkijk voor op ‘t boord te plaatsen, ten eijnde aanstonts by vertrek van dat Engelsschip Rapport te doen, en wijders dat zijl: naauwkeurig naede Schooten Sien en deselve tellen moesten, gaande den gemelde Stuurman voorts om eenige Scheeps affaires te verrigten onder in ‘t ruijm, en terwijl ‘t gem: Schip, de eerste Schoot quam te doen, is denselven aanstonts weeder boven gekomen, en hebben zijl: alle duydelijk Neegen Schooten van hetselve geteld; en na het eyndigen van het Schieten, is door den Deposant aan gemelde Stuurman Westerhoff afgevraagd, of hy tot Contra groete maar soude vuur geeven, dog vermits den gesegden Stuurman, niet vast wist of het een konings dan wel een Comp:s Schip mogte weesen, en ‘t Selve Somtijds van ‘t Casteel soude beantwoord worden, Soo heeft hij den deposant daarmeede omtrent een Minuut Ses a Seven laaten wagten, als wanneer ter zijner ordre door den deposant Seeven Schooten gedaan zijn geworden, waarop het ander Engels Schip omtrent een groot quartier Uurs na dato Sonder te Salueeren van deese Rheede is vertrokken, gelijk ook de Twee Fransse Scheepen na gissing een Uur daarna kort na malkanderen zijn geseijld, door ijder van dewelke Seeven Schooten is gedaan en zyn deselve ijder ook met Twee Schooten minder, te weeten met Vijff Stux beantwoord geworden.’
‘Anders niet verclaarende geeft den Deposant voor reedenen van weetenschap als in den Text, bereyd zijnde ‘t zelve des gerequireert werdende met Solemneelen Eede nader te Sullen gestand doen. /:onderstont:/ Dat aldus passeerde ter Secretarije voorn:t ten bijweesen der Clercquen Otto Willem Rotenburg en Jan Adriaan La Febre als getuygen, die de minuute deeses beneevens den Comp:s ende my geswoore Clercq meede behoorlijk hebben onderteekent. /:lager:/ ‘T welk ik Getuijge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq.’
‘Recollement’
‘Compareerde voor ons ondergeteekende Gecommitt:s uijt den E: agtb: Raad van Justitie des Casteels de goede hoop voorn: Constabel Hermanus Boekhoff, denwelken deese zijne voorrenstaande verclaaring van woorde tot woorde klaar en duijdelijk voorgeleesen weesende, verclaarde daarby volkomen te persisteeren niet begeerende oversulx dat ‘er iets meer bygevoegd, ofte van gedaan werden zal, en Sprak derhalven tot bekragtiging der waarheijd van dien de Solemneele woorde Soo waarlijk help my god almagtig. /:onderstont:/ Aldus Gerecolleert ende beEedigt aan Cabo de goede hoop den 6: maert 1755 voor d’ E: E: Corn:s Eelders en D:d D’ Ailly Leeden uijt voorm: E: agtb: Raad van Justitie, die de Minuute deeses beneevens den Comp:s en de mij gesw: Clerq meede behoorlijk hebben onderteekent /:lager/ ‘Twelk ik getuijge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq’
‘Huyden den 5 Maart 1755: Compareerde voor mij Johannes Theophilus Rhenius geswoore Clercq ter Secretarije van Justitie des Casteels de Goede hoop, præsent de naargen: getuijgen, den op ‘t alhier aanweesend Schip Amelisweert bescheydenen Bootsman Dirk Roelofsz: van Competenten ouderdom, denwelken ter Requisitie van den Heer Independent Fiscaal Pieter Reede van oudshoorn verclaarde hoe waar is.’
‘Dat den Deposant op den 22: of 23: der gepasseerde Maand Februarij /:Sonder in den Netten datum bepaald te willen weesen:/ des voordemiddags terwijl het eene Engels Schip beesig was zijne ankers te winden, door den onderstuurman van hunnen Bodem Symon Westerhoff /:als te dier tijd het Commando hebbende:/ is geordonneert geworden, een uijtkijk op ‘t boord te plaatsen; ten eijnde naauwkeurig te Sien en te tellen hoe veel Schooten het gem: Engels Schip by zijn vertrek quam te doen ‘t geen door den deposant dan ook is bewerkstelligt geworden; dog door de veelvuldige Scheeps beesigheeden heeft den deposant niet geteld hoe veel Schooten door de vertrokkene Engelse of Fransse Scheepen zijn gedaan, eenlijk Segt den deposant wel te weeten dat ‘er bij ‘t vertrek van ‘t eerste Engels Schip Seeven Schooten ter ordre van gem: Stuurman van hunnen Boodem zijn gedaan geworden, als meede dat een der gem: Scheepen Sonder te Schieten van deese Rheede is vertrokken, Sonder dat den deposant egter weet of Sulx een frans of Engels Schip is geweest.’
‘Anders niet verclarende geeft den Comp: voor, Reedenen van weetenschap als in den Text, bereyd zijnde ‘t voorenstaande Sulx vereyscht werdende, nader te sullen gestand doen. /:onderstont:/ Dat aldus passeerde ter Secretarije van Justitie voorm:t ten byweesen der Clercquen Daniel Egbert Pfeil en Michiel Daniel Ley als getuijgen, die de minuute deeses beneevens den Comp: ende mij gesw: Clercq hebben onderteekent /:lager:/ ‘Twelk ik getuijge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw Clercq.’
‘Recollement’
‘Compareerde voor ons ondergeteekende Gecommitteerdens uijt den E: Agtb:r Raad van Justitie des Casteels de Goede Hoop, voormelde Bootsman Dirk Roelofsz: denwelken deese zijne depositie van woorde tot woorde klaar en duijdelijk voor geleesen weesende, betuygde daarby ten vollen te persisteeren, niet begeerende oversulx dat ‘er iets meer bygevoegt ofte van gedaan werden zal, als alleen dat den deposant niet weet of ‘t het eerste dan wel ‘t tweede Engelschip is geweest, ‘t welke van de Rheede vertrekkende geschooten heeft, en Sprak dierhalven tot bekragtiging der waerheijd van dien, de Solemneele woorden Soo waarlijk help mij god Almagtig: /:onderstont:/ Aldus Gerecolleert ende beEedigt aan Cabo de goede hoop den 6: Maart 1755: voor d’ E E. Cornelis Eelders en D:d D’ Aillij Leeden uijt den E: agtb:r Raad van Justitie voormeld die de minuute deeses beneevens den Comparant ende mij geswoore Clercq hebben onderteekent: /:Lager./ ‘Twelk ik getuijge /:was geteekent:/ J:T: Rhenius gesw: Clercq.’
Is vervolgens eenpariglijk verstaan, gemelten Stuurman Westerhoff van verdere proceduuren ter Saake voorschreeven t’ absolveeren, gelijk denselven daarvan geabsolveert werd by deesen
Aldus Geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 198-220.¶
Dingsdag den {17550325} 25 Maart 1755:
‘S voormiddags alle present, uijtgenoomen den Heer Secunde Sergius Swellengrebel en E: Secretaris Josephus de grand preez beyde door Indispositie.
Het geagt aanschrijvens van haar Hoog Edelens de Heeren der hoge Indiase Regeering tot Batavia de dato 20: Jann:ij deeses Jaars, dat met het ter Rheede leggend’ Schip Ruijteveld hier is aangebragt, heeden geresumeert weesende, is goed gevonden en verstaan, dat ten belange van het ongenoegen dat haar hoog Edelens daarbij komen te betuijgen, weegens de door ons gedaane Ligtingen van Manschap, uijt de in den voorleedenen Jaare hier gepasseerde uijtkomende Scheepen d’ Eendragt en de Standvastigheijd ; aan deselve in alle Eerbied Sal werden gedemonstreert, de Reedenen waarom het volstrect onmogelijk is, dat ‘t diesweegens gedaane verbod der Heeren Majores, alhier kan werden nagekomen, ende Sulx alles soo en indiervoegen als dit ten belange deeser Saak, in Corformiteijt van ‘t besluijt, onder den 10: September pass:o genoomen, by onse nu af te gaane generaale Missive aan welgemelde Heeren Majores Staat voorgedragen te werden; met versoek wijders, dat dewijl men inmiddels met het ligten van volk uijt de hier passeerende Scheepen ten behoeve deeses Gouvernements, na mate der onvermeydelijke benoodigthijd, nog Sal moeten Blijven Continueeren, haar hoog Edelens Sulx dan ook om de voorsz: geallegueerde Reedenen, niet qualijk Sullen gelieven te duyden.
Dat voorts het geordonneerde by haer wel Edele groot agtb:re geagte Circulairen Brief van den 10: der voorm: Maend Januarij, noopens de Titulatuure van zijn Hoog Edelheijd den Heere gouverneur generaal Jacob Mossel als Generaal over de Infanterije van den Staat, Schuldpligtig Sullende geobserveert werden, men Sig dien aangaende Soo by onse afgaande Brieven als andere Papieren Sal bedienen, van het onderstaande Formulier, als.
‘Aan zyn Excellentie den hoog Edelen groot agtb: en welgebooren Heere Jacob Mossel generaal over de Infanterije ten dienste van haar hoog mogende de Heeren Staaten Generaal der ver Eenigde Neederlanden, mitsg:s weegens deselve ende de Oost-Indische Comp. Gouverneur generaal, ende d’ Edele Heeren Raaden van Neederlands India.’
‘Hoog Edelen Groot agtb: wel Gebooren Heere en Edele heeren’
Ook is verstaan dat het meede herwaerts gesondene Placcaat teegens den Pragt en praal tot Batavia geEmaneert, alhier insgelyx behoorlijk Sal werden in agt genoomen; dan aangesien in hetselve verscheijde Periodes werden gevonden die in dit gouvernement of geen applicatie hebben, of ook wel door de constitutie des Lands niet practicabel kunnen werden gemaakt, en hetselve Placcaat dierhalven voor so verre noodwendig eenige interpretatie komt te vereijsschen, heeft men oversulx best gedagt dat hier omtrent alvoorens een behoorlijke Schikkinge Sal werden gemaakt, waarvan d’ uijtvoeringe aan de Heeren Independent Fiscaal Pieter Reede van oudshoorn, L:t Collonel Isaacq Meinertzhagen mitsg:s Coopman en winkelier cornelis Eelders is opgedragen.
Vervolgens ter occagie dat den geprefigeerden Tijd tot het afsenden van het Scheepje Schuijlenburg naar Mozambicque begind op handen te Schieten, in overweeging genoomen weesende, dat by de alhier ingewonne Relaasen komt te blijken, dat de plaats alwaar het Schip Breedenhoff is komen te verongelukken circa 40: Mijlen van dees’ sijde van Mosambicque geleegen is, invoegen het voorseijde Scheepje Schuylenburg direct van hier na Mosambicque Steevenende, als dan genoodsaakt zoude zijn om ter opsoeking der verloorene Contanten weederom naar Geciteerde plaats te rug te keeren, is uijt dien hoofde best geoordeelt d’ overheeden van gedagten Bodem te gelasten om van hier vertrekkende eerst de bovengemelde plaats alwaar Breedenhoff is komen te vergaan, aan te loopen, en naar verrigting van Saaken van daar naar Mosambicque voorttesteevenen.
En nademaal op de propositie van den Heer Gouverneur goed gevonden is, dat om deese Expeditie in allen gevalle niet sonder vrugt of voordeel voor d’ Comp: te doen zijn, het meergemelde Scheepje Schuijlenburg van Mosambicque naar Madagascar te doen oversteeken, ten eijnde aldaar een Parthy Slaaven voor d’ E: Comp: te negotieeren, met dien verstande egter Sulx niet anders te laaten onderneemen, dan wanneer ‘er maar iets van wijnig belang soo van Contanten als andere goederen van het meergem: verongelukte Schip Breedenhoff Sal hebben kunnen werden bekoomen, heeft men oversulx verstaan, dat tot narigt in deesen voor d’ overheeden van Schuijlenburg , deselve bij de voor haar te formeerene instructie Sullen werden geordonneert, dat wanneer ‘er niet meer als Twee kisten met geld of dies waarde aan andere goederen Sal te bekomen geweest zijn, Sij als dan ter Saake als gemelt is, naar Madagascar Sullen hebben over te Steeken, dog van ‘t een of ander meer als de gementioneerde waarde bemagtigd hebbende alsdan om Sulx niet verder te pericliteeren direct van Mosambicque herwaarts te rug te keeren.
Synde voorts om weederom als Commies op deesen Togt te fungeeren aengesteld den Boek houder Dirk Westerhoff.
Den Tijd van het op neemen der Burger effecten thans beginnende aan te naderen Soo is al meede verstaan dat men Sulx weederom volgens het gewoone gebruijk Soo hier aan de Caab als aan Stellenbosch op den 30: deeser mitsg:s 1: en 2: May aanstaande ten overstaan van den Heer independent Fiscaal Pieter Reede van oudshoorn en Gecommitteerde Leeden uijt den Raad van Justitie, mitsg:s den Land-Drost Adriaan van Schoor en Heemraaden Sal laaten geschieden en dies weegens de noodige Billietten affigeeren.
Dewijl de ten deesen Casteele guarnisoen gehouden hebbende vaandrigs August Frederik Beutler en Joachim Frederici, op hun versoek en mits het uijtdienen van hun verbondene Tijd Sijn verlost geworden; om met d’ aanweesende Retourscheepen te repatrieeren, en hetselve Guarnisoen uijt dien hoofde een vaandrig komt te requireeren, is dierhalven op het voordragen van den Heer Gouverneur den plaats Majoor Hendrik Christoffel Raadser tot vaandrig met daartoe Staande Gagie van ƒ40: ter maand aangesteld, dog egter ter nadere approbatie van haar wel Edele Hoog agtb:r de Heeren Majores in ‘t patria.
Sijnde aan den andere kant den Baas van ‘s Comp:s Thuijn alhier Jan Andries Truter ter Consideratie dat hy den ouderdom van 61: Jaaren bereijkt en d’ E: Comp: bovensdien ook 33: Jaeren gedient hebbende, teegenwoordig buijten Staat komt te zijn om desselfs dienst langer Sodanig als ‘t behoord te kunnen waarneemen, overzulx op zijn versoek en Conform d’ ordre met Twintig guldens maandelijx gegagieert.
Vervolgens wierd door den Burger Hugo Lambregts het volgende Request gepresenteert.
Aan den wel Edelen gestr: Heere Rijk Tulbagh, Raad Extraordinaris van Neederlands India, mitsg:s Gouverneur van Cabo de goede hoop en den Ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E: agtb:r Raad van politie
‘Wel Edele gestr: Heer en E: Agtb:re Heeren’
‘Geeft met d’ uijtterste eerbied en onderdanigheijd te kennen Uwer Wel Edele gestr: en E: agtb: ootmoedige Dienaar den Burger Hugo Lambregts, hoe hy Supp:lt in dato 28 Jann:ij 1749 by Request aan Uwe Wel Edele gestr: en E: agtb:r versoek hebbende komen te doen, dat aan hem als eenige overgebleevene, mitsg:s Testamentaire Erfgenaam van wijlen desselfs voor ouders Frederik Meijer en Cornelia Rosendaal mogte werden ter hand gestelt, sodanige Somma van Rix. 2764:12 Stuijv:s als in den Jaare 1719: na dat gemelde zijne voorouders op privé Authoritijt met een vreemd Schip van hier waaren komen te vertrekken, van haare agtergelaatene goederen geprovenieert en vervolgens á deposito in ‘s Comp:s Cassa is gebragt geworden; Uwe Wel Edele gestr: en E: agtb: hierop de goedheijd hebben gehad om het gem: versoek van den Supp:lt favorabel aan de Hoog Edele Heeren Majores in ‘t Patria voor te dragen; dan Nademaal den Supp:lt diesaangaende Seedert niets heeft vernoomen en uyt dien hoofde moet vaststellen, dat daarop vooralsnog geen antwoord van welgem: Heeren majores is ingekomen, So neemt den Supp:lt de vrijheijd sig weederom in alle Ootmoed te keeren, tot uwe wel Edele gestr: en E: agtb: met gantsch needrige Beede, dat deselve dog verder van die genereusiteijt gelieven te zijn, om ten beste van den Supp:lt omtrent deese Saek dat geene te willen bewerkstelligen, ‘t welk deselve naar haar wijs oordeel Sullen vermeijnen te behooren /:onderstont:/ ‘Twelk doende &:a’
Naar welkers Lectuure verstaan is, dat hetselve in Copia naar ‘t Vaderland Sullende gesonden werden, men de Heeren Majores nogmaals zal versoeken daarop een gunstige reflectie te willen neemen.
Soo als wijders op het meede in Scriptis gedaane versoek door den Burger, Simon Rudolph Sandenberg best geoordeelt is, denselven tot voorkoming van onheijlen, voor Sold:t in dienst der E: Comp: aan te neemen, en indiervoegen na Batavia te laaten vertrekken, luijdende hetselve versoekschrift als volgt.
Aan den wel Edelen gestr Heer Rijk Tulbagh, Raad Extraordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur van cabo de goede Hoop en den Ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E: agtb: Raad van politie
‘Wel Edele Gestr: Heer en E: agtb:re Heeren’
‘Met de uijtterste Eerbied en onderdanigheyd geeft uwer wel Edele gestr: en E: agtb:r ootmoedige dienaar den Burger Simon Rudolph Sandenberg te kennen, hoe den Supp:lt nu Seedert eenige Jaaren herwaarts tot desselfs grootste droefheijd met zijne huijsvrouw Johanna van Roijen in dusdanige groote oneenigheijd heeft geleeft, dan den Supp:lt daardoor genoodsaakt is geworden, om zig van haar af, en uijt desselfs huijs te begeeven, en zig tot nog toe elders op te houden. Ende nademaal den Supp:lt met leedweesen zeggen moet, hier omtrent geen beeterschap te gemoed te Sien, en het hem oversulx volstrekt ondragelijk valt, in deeser voegen langer hier ter plaatse te verblijven; Soo neemt hy de vrijheijd Sig in alle ootmoed te keeren tot Uwer wel Edele gestr: en E: agtb:re met gantsch needrige beede dat deselve van die goedheijd gelieven te zijn den Supp:lt voor Soldaat in dienst der E: Comp: aan te neemen, en als Sodanig naar India te Senden, wanneer den Supp:lt desselfs gantsche besit, na daervan niet meer voor zig genoomen te hebben, als hy noodwendig sal komen te benoodigen, om zig van ‘t allernoodsakelijkste tot zijn uijtrusting te voorsien, gaarne aan gemelte zijne huijsvrouw Sal laaten verblijven; waar meede hy vertrouwt dat deselve zig neevens haare kinderen buijten kommer of gebrek zal kunnen Erneeren /:onderstont:/ ‘Twelk doende /:was geteekent:/ Simon Rudolf Sandenberg.’
Sijnde verders ten versoeke van den Lieutenant ter Zee op het aanweesend uijtkomend Schip Stadwijk Johan Willem Muntz aan denselven gepermitteert om desselfs alhier getrouwde huijsvrouw Isabella van der Swijn met zig naar Batavia te mogen meede neemen: Terwijl aan den anderen kant aan den in den voorl: Jaare van ‘t Retourschip de Gustaaf Willem hier overgebleevene Major d’ Heer Jan Diederik Hof is toegestaan, desselfs Reijze als nu met het aanweesend Schip Ruyteveld na Neederland voorttesetten; Sullende oversulx desselfs afgeschreeven geweest zijnde gagie a dato deeses weederom Cours neemen
Aldus Geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 221-231.¶
Dingsdag den {17550408} 8: April 1755:
‘S voormiddags alle present.
Het Contract in dato 20 Juny 1752: met den Burger Marten Melk noopens het Leeveren van Steenkalk aan d’ E: Comp: aangegaan, thans ten eijnde beginnende te loopen, en denselven diesweegens heeden in Raade ontbooden en door den Heer Gouverneur afgevraagt zijnde geworden, of hy geneegen was de voorseijde Leverantie op nieuws voor drie Jaaren teegens de voorseijde prijs van 9: Stuijvers het half aam aan te neemen, Soo wierd hierop door gem: Melk geantwoord, dat nademaal hy niet allen by Continuatie een Metselaer in zyn dienst houden moeste, om de geduurig vereijscht werdende Reparatiën aan de hem overgelatene kalk-oven te verrigten, maer bovensdien ook genoodsaakt was, verscheijde andere oncosten te doen, dewelke door hem by ‘t aanneemen der voorsz: Leverantie niet hadden kunnen werden voorsien, hy uijt dien hoofde deselve Tegenwoordig voor niet minder als 14 Stuijvers het halfaam konde aanneemen; dog waarop hem Melk gerepliceert zijnde, dat men in geenen deele daar toe konde treeden om hem meer als bevoorens voor het halfaam Steen kalk te betaalen, en daarom by desselfs aanhoudende weygering dat werk dan liever ‘s Comp:s weegen Self by der hand Soude vatten; So betuijgde denselven eijndelijk dat by aldien men hem behalven een Metselaar om bestendig tot het repareeren van den Oven als meede een Timmerman Soo dikwils als hij die daartoe Soude komen te benoodigen, nog Ses van ‘s E: Comp:s Slaave Jongens tot het doen van ‘t werk Selfs geliefde by te Setten, hy als dan bereijd was de meergem: Leverantie van So veel gebrande en gebluschte Steen kalk als de E: Comp: tot haaren dienst Soude komen te benoodigen, onder Sodanige verdere Conditien als Sulx bevoorens aan hem is aanbesteed geworden, weederom teegens Neegen Stuijvers het half aam en dat voor drie Jaaren, aan te neemen; waarop in overweeging genoomen weesende, dat de voorsz Twee ambagtslieden Soo wel als de versogte Ses Slaave Jongens sonder merkelijk ongerief voor d’ E: Comp: kunnende gemist werden, men daer en boven met het leenen dier Slaaven nog dit voor de Comp: Soude komen te profiteeren, dat deselve geduurende de gem: Drie Jaaren geleegentheijd Sullen kunnen verkrijgen, om de behandeling van het branden van ‘t voorseijde Steenkalk te Leeren, en daar door in Staat te geraaken om in Tijd en wijle wanneer gedagten Melk mogte komen te overleijden, dan wel niet meer inclineeren de Leverantie daarvan te doen, dat werk als dan Selfs voor de E: Comp: te kunnen verrigten; Is dierhalven verstaan ‘t een en ander aan denselven te accordeeren, invoegen de dikwilsgemelde Leverantie op deese en de verdere by ‘t vorig Contract gestipuleerde Conditien, weederom aan hem Melk voor drie Jaaren teegens 9. Stuijv:s het halfaam Steenkalk Sijnde aan besteed geworden, heeft men wijders op het meede door hem gedaane versoek nog goedgevonden en beslooten dat telkens nadat ‘er een Oven met kalk Sal zijn gebrand geworden, de Portie der E: Comp: van Sodanige gebrande kalk, aanstonts van hem Melk afgehaald en overgenoomen Sal moeten worden; ten welken eijnde hy gehouden zal zijn, het grootste der Twee aan hem overgegeevene kalk hokken weederom te restitueeren; en dat ingevalle hy binnen deese Drie Jaaren mogte komen ‘t overleijden, desselfs natelaatene weduwe als dan niet gehouden zal zijn met dat werk te moeten Continueeren, maar in teegendeel daarvan immediaat zijn en blijven ge’Excuseert.
Ende Nademaal het Staaf ijzer, ‘t welk met de aanweesende uijtkomende Scheepen Oostcappelle en ‘t huijs ter Boede van de Camer Zeeland hier is aangebragt, dit Gouvernement teegens ƒ12: de hondert Ponden is aangereekent, en dus niet wel volgens de Jongste ordre van haar hoog Edelens de Heeren der hooge Indiase Regeering voor ƒ17: als tegens Elf guldens inkoops bereekend zijnde, kan verkogt werden, is hierom verstaan, het voorsz: nu ontfangene ijser voor Agt Ryxd:s de hondert Ponden, dat als dan nog ruijm 55 pC:to advans komt uijttemaaken, te laaten verstrekken.
Sijnde voorts aan den in ‘s E: Comp:s Hospitaal alhier dienst doende krank besoeker Jan van Schaalen op het voorbeeld van desselfs predecesseur en zijn hierom gedane instantelyk versoek, de Somma van vijff Ryxd:s P:r maand tot huijshuur toegelegd.
Laatstelijk is ten versoeke van den in den voorleeden Jaare van ‘t Retourschip de Gustaaf Willem ter deeser plaatse overgebleevene Coopman Gerrit Pan aan denselven gepermitteert zijne Reijze met het ter Rheede leggend Ceylons Retourschip Oud Carspel naar Neederland te mogen voortsetten, mitsg:s desselfs alhier getrouwde huijsvrouw Anna Elisabeth van den Heuvel met zig meede te neemen: Sullende oversulx desselfs afgeschreeven geweest zijnde gagie van heeden af weederom Cours Neemen.
Aldus Geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede hoop ten dage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 232-239.¶
Dingsdag den {17550430} 30: April 1755:
‘S voormiddags alle present.
Is aen den Cap:tn ter Zee van het aenweesend’ uijtkomend’ Schip Middelburg Cornelis van Swanenburg op zijn hierom gedaan versoek gepermitteerd, om desselfs ter deeser plaatse getrouwde Huysvrouw Magdalena Crijgsmar met zig na Batavia te mogen meede Neemen.
Vervolgens wierd door den adjunct Secretaris deeses Raads Oloff Martini Bergh te kennen gegeeven, dat aen hem op gisteren een beslooten Testament, welkers Superscriptie Soo wel als het daarvan gehoudene afschrijft op de gerequireerde Zegels waaren gesteld, ter openinge gepresenteert weesende, hy by die occagie had bevonden dat in het Zegel ordonnantie niet Speciaal is uijtgedrukt ‘t Caliber van ‘t Zegel dat tot het declaratoir der opening moet werden genomen; met versoek dat het deesen Raade hierom behaagen mogte daartoe meede een Vast zegel te bepaalen: waarop goed gevonden en verstaan is dat wanneer by de resp: beampt Schrijvers Sal werden bevonden dat tot d’ omslagen der aan hun ter opening gepresenteert werdende Beslooten Testamenten, de by ‘t voorseijde ordonnantie gestatueerde Zegels Sullen gebruykt zijn, het declaratoir der opening als dan op een Zegel van 12: Stuijv:s Sal moeten werden geschreeven Conform het 56: Articul van meergemelde ordonn: dicteerende dat dusdanigen Zegel Sal moeten geemploijeert werden, tot alle actens die daarin niet explicite mogten weesen uijtgedrukt.
Hierna geleesen weesende Seeker Request door den Baas van ‘s Comp:s Thuijn in de baay Fals Jochem Corber in de volgende bewoordingen gepresenteert.
Aan den wel Edelen gestr: Heer Rijk Tulbagh Raad Extra ordinaris van Neederlands India mitsg:s Gouverneur van Cabo de goede hoop met den ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E: agtb: Raad van politie
‘Wel Edele Gestr: Heer en E: agbt:r Heeren’
‘Met de uijtterste ootmoedigheijd geeft Uwe Wel Edele gestr en E: agtb:r gantsch onderdanigen Dienaar Jochem Corber van ‘s hage Baas van ‘s Comp:s Thuyn in de Baay-Fals , te kennen, hoe hy Supp:lt in den Jaare 1718: met het Schip de Anna Maria voor Sold:t a ƒ9 p:r maand hier gearriveert zijnde, vervolgens bij eene Soldij Memorie van haer wel Edele groot agtb:r de Heeren Bewindhebberen ter kamer Zeeland de dato 14 April 1733: met eene Maand Ceel van Drie maanden gagie ten behoeve van desselfs huijs vrouw Adriaantje van der Sliet op zijne Soldy Reecq:g is belast geworden, dewelke den Supp:lt ook Seedert altoos voldaan heeft; dan dewijl voorm: des Supp:lts huijsvrouw nu reets Vijff Jaaren voorleeden is komen te overleijden, en den Supp:lt des niet teegenstaende gedagte Drie maanden gagie altoos heeft moeten voldoen; Soo neemt den Supp:lt de vrymoedigheijd zig in alle Eerbied te keeren tot Uwe Wel Edele gestr: en E: agtb:r; met gantsch needrig versoek om derselver gunstig voorschryvens aan hoogstgemelde haer Wel Edele groot agtb:r de heeren Bewind hebberen ter kamer Zeeland ten eijnde gemelde Maand Ceel geroijeert, en hem het te veel genootene weederom gerembourseert mogte werden. /:onderstont:/ ‘Twelk doende &:a’
Soo is goed gevonden en beslooten dat tot vernietiging der daarby vermelte Maandceel in zijn faveur aan haar wel Edele groot agtb:r de Heeren Bewindhebberen ter Camer Zeeland waar voor hy is uijtgevaaren Sal werden geschreeven.
Aldus Geresolveert ende gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 240-241.¶
Donderdag den {17550515} 15 Maij 1755:
‘S voormiddags alle present
Den Tweeden Permanenten Leeraar bij deese Caabse gemeijnte Gerardus Croeser en den predicant in ‘t Swart Land Christiaan Benjamin Voltelen Seer instantig hebbende komen te versoeken om met den anderen van Standplaats te mogen verwisselen, is goedgevonden en beslooten zulx aen deselve t’ accordeeren, in vertrouwen dat haar Eerw: hunnen dienst verder met ijver en getrouwheijd Sullen komen waar te neemen en zal wijders hiervan aen de resp: kerkenraaden Soo aen deese plaats als in ‘t Swart Land voorm:t by missive behoorlijk kennisse werden gegeeven.
Aldus Geresolveert ende gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 242-271.¶
Saturdag den {17550621} 21: Juny 1755.
‘S voormiddags alle present uijtgenoomen den E: Secret: Josephus de grand preez by Indispositie.
Na dat den Heere Gouverneur voor af hadde gelieven te kennen te geeven, dat zyn Edele uijt aanmerkinge dat de Sedert eenige weeken vernomene Siekte de kinderpokken gen:t niet alleen dagelijx meer en meer quam door te breeken, maar bovensdien ook van de gevaarlijkste besmetting wierd bevonden te zijn, d’ eerste en Tweede opperChirurgijns deeses gouvernements hadde geordonneert, om neevens enige der voornaamste Burger practisijns te overleggen of het voorsz: quaad door eenige Menschelijke Middelen Soude kunnen werden gestuijt, en welke zy alsdan Souden vermeijnen dat met hoope van Succes daar toe dienden in ‘t werk gesteld te worden; So geliefde welgem: zijn Edele vervolgens te produceeren ‘t Rapport dat dienaangaande door gem: Chirurgijns was overgeleevert Luijdende als volgt.
Aan den wel Edelen gestr: Heere Rijk Tulbagh Raad Extraordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur van Cabo de goede hoop en den ressorte van dien &:a &:a &:a
‘Wel Edele Gestr: Heer.’
‘Uwe wel Edele gestr: d’ ondergeteek:de Eerste en Tweede opperchirurgijns deeses gouvernements, neevens de meede geteek:de Burger practisijns alhier, hebbende gelieven te ordonneeren, om Nademaal men thans met het uijtterste Leetweesen komt te ondervinden, dat de Seedert eenige weeken herwaarts vernoomene kinder Pokjes, thans meer en meer komen door te breeken, en men daerby bespeurd dat die Siekte van de gevaarlijkste besmetting komt te weesen; dieshalven Uw Wel Edele gestr: van haare Consideratien te dienen of deselve door eenige menschelijke Middelen Soude kunnen werden gestuijt, aangemerkt deselve dit Land niet eygen komt te zijn gelijk deese Siekte in den Jaare 1713: /:voor of na welken Tijd deselve hier nooijt bekend is geweest:/ uijt India overgebragt zijnde, nu weederom met een der onlangs gepasseerde Ceylonse Retourscheepen hier te Lande is geraekt: So Sullen d’ onderget: om daaraan pligtschuldig te voldoen, d’ Eere hebben te Seggen.’
‘Eerstelijk dat by hun is aangemerkt, dat na dat de voorm: Siekte eenigen Tijd alleen in en omtrent de langs ‘t Strand Staande Plat huijsjes van den Burger Jan de Waal d’ oude hadde geregeert, deselve vervolgens in de meeste huijsen daar die nu gevonden word, ‘t eerst onder de Slaaven is ontstaan en dus tot het geheele huijsgesin overgegaan; dewijl nu in veele huijsen in ‘t geheel geen apartementen voor Slaaven gevonden werden, en de menschen dus gehouden zijn haare Slaaven in de Huijzen Self te laaten verblijven, en dat aan den anderen kant in andere huijzen, die al met eenige bijsondere vertrekken voor de Slaven voorsien zijn, die vertrekken doorgaans zo bekrompen zijn dat de Slaaven daarin maer even Lijfberging kunnen hebben, So moet hier uijt noodwendig volgen, dat Soo maer een eenige Slaaf met de voorm: besmettelijke Siekte behebt raekt, denselven Seer Schielijk eerst alle d’ andere Slaaven en daerna het gantsche huijsgesin moet aensteeken, invoegen het dan ten uijttersten noodsaakelyk is dat hierteegens wierde voorsien, waartoe d’ ondergeteek:de geen beeter middel hebben kunnen uijtdenken, dan dat ‘er door de besorging van Burgerraaden een of meer Huijzen wierde bestelt, in dewelke een ijgelijk daartoe geneegen weesende voor een Seeker Tantum van geld, zijn aen geciteerde Siekte Laboreerende Slaaf ofte Slaaven Soude kunnen Senden, om aldaar getracteert en gecureert te werden; en Soude onder andere als dan te neemene Maat regulen in die huijzen hoofdsaakelijk noodig zijn dat behalven de vereijschte opsigters, een vaste Chirurgijn in deselve gesteld wierd: dan dewijl het te vreesen is, dat ‘er menschen Sullen werden gevonden die voorsz Siekte onder hun gesin of Slaaven hebbende, Sulx om deese of geene oorsaaken Sullen komen bedekt te houden, waerdoor dan Ligtelijk andere hiervan onkundig zijnde kunnen besmet raaken, Soude het dierhalven meede Seer noodig zijn, dat aen een ijgelijk Sonder onderscheijd op Swaare penaliteijten teegens de overtreeders wierd geordonneert om Soo dra ‘er ijmand van de zijne met de voorsz: quaal mogte werden aengetast, daarvan inmediaat kennisse te geeven aen Sodanige Persoon als Uwe Wel Edele gestr: zal gelieven goed te vinden.’
‘Ten Tweeden, nademaal men by ondervinding heeft, dat Soo wel het versch Vleesch als warm of nieuw gebacken Brood, alle quaade humeuren Seer Sterk tot zig trekken, is ‘t dierhalven ook ten uijttersten noodsaakelijk dat Soo wel aen de Slagters als Bakkers op ‘t nadrukkelijkste geordonneert werd, om Soo dra ‘er een van derselver Slaaven van de gementioneeerde quael mogt werden aangetast, deselve inmediaat uyt hunne huijsen te doen, maer zij zelfs ofte hunne familien dan welandere Huijsgenooten daervan besmet raakende, als dan met hun neering Stil te Staan, omme dus te verhoeden dat langs deesen weg de besmetting niet tot andere mag overgaan: gelijk het om voorseijde Reedenen, dan ook noodsaakelijk diende afgeschaft te worden om in de Huijzen alwaar ijmand aen de kinder Pokken mogte gestorven zijn, geen het minste gebak op de begraffenissen aen de Lijkvolgers te presenteeren.’
‘Ten Derden diende meede geordonneert te werden dat de aan deese Siekte overleedene Menschen niet ontkleed maar met het gewaed waarin zy komen te Sterven ten allerspoedigsten gekist, de kist inmediaat toegemaekt, en So ras als maer immers mogelijk zal zijn ten minsten binnen de Twee mael Vier en Twintig uuren ter aarde gebragt werden, dog wat de Slaaven aangaat dat die absolut binnen het etmaal begraven werden.’
‘Ten Vierden, oordeelen d’ onderget: in deesen een Saek van ‘t uijtterste gewigt te zijn, dat ‘er een bysondere plaats geordonneert wierd, alwaar het Linnen of ander goed uyt de Huijzen in dewelke iemand met de voorsz: Siekte behebt geleegen heeft, kan gewasschen werden, Nademaal het bekent is, dat diergelyk vuijl Lywaat ten hoogsten besmettelijk komt te zijn.’
‘En dewijl de dikwilsgen: Siekte /:god beeterd:/ bereijts op eenige plaatsen ten platten Lande vernoomen werd, en dat hier omtrent by d’ onderget:de is opgemerkt, dat veeltyds de Lijken der op Sommige hiernabij geleegene plaatsen overleedene Menschen, herwaarts ter begravinge werden opgebragt, en dat Sulx by deese teegenwoordige omstandigheijd meede Seer dangereus komt tezijn, dewijl diergelijke Lijken met geen mogelijkheijd minder dan na verloop van Vier of Vijff daagen onder de aarde kunnen gebragt werden, waarby nog komt dat door de beweeging die met het oprijden derselver veroorsaekt werd, de quaade humeuren nog meer gaande gemaekt en dus t’ eerder een besmetting moeten te weeg brengen, Soude oversulx na het oordeel der ondergeteekende aen een ijgelijk der ten platten Lande woonende Menschen dienen gepermitteerd en geordonneert te werden haare Dooden op de plaatsen selfs te begraven.’
‘Vermeynende d’ ondergeteekende voor ‘t overige meede Seer dienstig te zijn dat de eygenaars der vooren aangehaalde teegens het Strand Staande plat huijsjes, die wooningen So dra Sulx Sonder eenig gevaar voor zig zelven ofte haare Slaaven zal kunnen geschieden, komen te reynigen en met eenige Suyverende ingredienten uyt te rooken; aengesien de meermaals gemelde Siekte in die wooningen t’ allerswaarste geregeert hebbende en veele in ‘t geheel uijtgestorven weesende, deselve daar en boven in ‘t generaal dermaaten digt in een getimmert zijn, dat sonder de voorsz reijniging de quaade dampen notoir langen Tijd in dat gantsche blok moet blijven, en door de wind verder verspreijt raaken.’
‘Dit nu alles zijnde dat d’ onderget. onder de Menschelijke Middelen hebben kunnen uijtdenken nut en dienstig te zijn om de besmetting deeser Siekte eeniger maaten te kunnen Stuijten is derselver hertgrondige wensch en beede dat den goedertieren godt daartoe zijn dierbaaren zeegen wil verleenen, en het Land van de Swaare plage genaadelijk verlossen.’
‘Middelerwijl d’ ondergeteekende zig d’ Eere geeven met het uijtterste respect te onderteekenen /:onderstont:/ Wel Edele Gestr: Heer, Uwe wel Edele gestr: ootmoedige en gehoorsaame Dienaaren. /:was geteekent:/ B:t de S:t Jean, J: V:D: Riet J:n Hassing, Dirk weydenaer, H: Maynier /:in margine:/ Cabo de goede hoop den 18: Junij 1755:’
Over welkers inhoude met andagt gebesoigneert weesende, is goedgevonden en verstaan.
Dat op het voorgestelde by ‘t eerste poinct, aan Burgerraaden Sal werden gedemandeert, een of meer huijsen te besorgen ten eijnde een ijgelijk hiertoe geneegen zijnde, zijn aen voorsz Siekte laboreerende Slaaf ofte Slaaven in deselve zal kunnen Senden om aldaar onder een betaling van Sesthien Stuijvers ‘s daags voor ijder Slaaf, getracteert en gecureert te werden.
Als meede dat aan een ygelyk Sonder onderscheijd Sal werden geordonneert om So dra er ijmand van de zijne van de gementioneerde quaal zal zijn besogt geworden, daarvan inmediaat kennisse te geeven aen den Chirurgijn die in de voorsz voor de Slaaven te bestellene huijzen het opsigt zal hebben, die daarvan behoorlijke Notitie Sal moeten houden op pœne dat de geene die hier omtrent in gebreeke Sullen blijven telkenmaale in een boete van 200: Ryxd:s Sullen komen te vervallen.
Dat voorts om de bedenkelijkheeden in ‘t Tweede poinct vervat, de Bakkers en Slagters gehouden Sullen zijn, om soo ras ‘er ijmand van hun gesin ofte Slaaven van de voorsz Siekte Sullen weesen aangetast, de Sodanige ten eersten uijt hunne huijzen te doen, ofte andersints met haere neering Stil te Staan, op pœne van 200 Ryxd:s telkenmaale te verbeuren voor den geenen die Sulx komt t’ overtreeden.
Mitsg:s dat ook geduurende deesen Slegten toestand van Saaken op geene begravenissen Sonder onderscheijd, geen het minste gebak van wat Soort ofte hoe genaamt, Sal mogen werden gepresenteert, op pœne van 50: Rijxd:s boete te verbeuren by de geene die de begravenis besorgd ofte eenige toesigt in het Sterf huijs zal gehad hebben.
Dat het derde poinct, Contineerende den Tijd binnen dewelke de aen meergemelde Siekte overleedene Menschen, ‘t zy Europeanen, Vrijswarten ofte Slaven, dienden begraven te werden, Sodanig als hetselve is voorgesteld, Sal werden in Train gebragt onder verbeurte eener boete van 50: Rijxd:s voor de geene die daaromtrent nalatig Sullen werden bevonden.
Soo als meede op het vierde poinct van ‘t voorseijde Schriftuur goedgevonden is te Statueeren, dat niemand die de kinder Pokken in zijn huijs heeft, dan wel Soude mogen gehad hebben, het vuijl Linnen of ander goed, Soo wel van haar Selfs als van hunne Slaaven zal vermoogen elders te laaten wasschen, dan in de langs ‘t Sogen: Roode hek afkomende Rivier of Sloot, dog met die bepaaling dat zy zulx niet hoger Sullen mogen doen, dan by de geregtsplaats en van daar de Stroom langs agter het Casteel tot beneeden aan ‘t Strand, Sonder dat ymand Sig zal mogen verstouten om aen de agter het Casteel loopende drinkfontijn of de daaronder gemetselde Steene waterbak te komen om te wassen op pœne van 200 Ryxd:s Boete voor d’ overtreeders, welke boete niet alleen Sal werden verbeurd door de geene die van haar Selfs dependeeren, maar ook by de Lijf Heeren wier Slaaven op ‘t een of ander Contrarie deese ordres Sullen werden geattrappeert, Sullende dusdanige Slaven bovensdien nog strengelijk werden gegeesselt.
Dat wijders om de meede by het voorsz Rapport aangehaalde Reedenen aen een ijgelijk der ten platten Lande woonende Menschen Sal werden gepermitteerd en teffens geordonneert haere Dooden op de plaatsen alwaar deselve komen te Sterven, te begraven, mits evenwel verpligt blijvende de gewoone kerke geregtigheeden te voldoen, om dus eeniger maaten te vervangen de Swaare oncosten die thans door deese Diaconij ter adsistentie van de noodlydende en behoeftige kranken moet gedragen werden.
Gelijk al verder verstaan is aan Burgerraaden te demandeeren om Sorge te dragen dat d’ eygenaars der teegens het Strand Staande plathuijsjes alwaar de meergem: Siekte ‘t eerst is ontstaan en vervolgens t’ allerswaarst geregeert heeft, die wooningen So dra Sulx Sonder gevaar voor haar ofte haare Slaven Sal kunnen geschieden, komen te reynigen en met eenige Suijverende ingredienten uijtterooken.
En dewijl by deese Tijds omstandigheijd ook is ontdekt geworden, dat ‘er Sommige ingeseetenen zijn die hun werk maaken met het verhuuren van Swarte kleederen aan Slaaven en andere om daarmeede ter begraaving te gaen, ‘t welk thans meede Seer dangereus ten opsigte der hieruijt voorttekomene besmetting geoordeelt werd te zijn, heeft men hierom noodsaakelijk geagt dat een ijgelijk Sal werden geinterdiceert om So lang als de Meergem: gevaarlijke Siekte Sal blyven duuren, aen Niemand ten voorsz: eynde eenige kleederen ‘t zij Swarte of andere te verhuuren, verkoopen ofte Leenen onder verbeurte by den overtreeder eener boete van 200 Ryxd:s Soo meenigmaal ijmand hierop zal werden agterhaald, Sullende deese So wel als de bevoorens gestelde Boetens werden verdeelt, een derde voor den aenbrenger, een Derde voor den officier die de Calange Sal komen te doen en een Derde voor de Diaconij armen deeser plaatse.
En is wijders verstaan dat van alle de voorseijde besluijten een behoorlyk placcaat geformeert zijnde, het Selve vervolgens tot narigt en observance van een ijgelijk Sal werden gepubliceert en alomme geaffigeert.
Hierna over het uijtschrijven eener Boet- Vast- en Beede Dag in dit gouvernement weegens de teegenwoordige bekommerlijken toestand van Saaken, gesprooken, dog dies aangaende in overweeging genomen weesende, dat er bereijts verscheijde huijsgesinnen zyn die met de dikwerf gemelte Siekte besorgt zijn, en uijt dien hoofde veele Menschen buijten Staat Sullen weesen ter kerke te komen, als meede dat het te dugten is, dat op diergelijken Dagh veele met geciteerde quaal onder de Leeden, in Gods huijs verschijnende, andere hier door gevaar loopen, van meede besmet te raaken; heeft men oversulx moeten besluijten om d’ uijtschrijving van bovengemelde plegtige byeenkomst uijtgesteld te laaten, ter tijd toe de gementioneerde Siekte van min gevaarlijke besmetting Sal werden bevonden.
Ende alsoo door het buyten gewoon groot getal menschen, dewelke Soo in deese als in de voorige Maand zijn komen te Sterven, het by de kerk leggende kerkhoff op een kleyn gedeelte na in ‘t geheel beset is, is hierom ten versoeke van de Diaconij deeser plaatse aen deselve een Stuk Lands neevens het Soldaatekerkhoff van die Selfde groote, namentlijk 429: quad:t Roeden en 140: d:o voeten in eygendom gegeeven, om te dienen tot een algemeen kerkhoff, waarin na dat het oude ten eenemaal vol zal weesen, de Lijken deeser Caabse ingeseetenen Sullen moeten begraven werden, onder betaaling van die Selfde kerke geregtigheeden, als of dusdanige Lijken op ‘t voorseijde oude kerkhoff waaren begraaven.
Dewijl ook door de voorseijde Continueerende Swaare Sterfte, de ordinaire Twee aanspreekers niet in Staat zijn om de begravenissen behoorlijk te bedienen, en door den Derden aanspreeker weesende den Boode deeses Raads Abraham Paling is te kennen gegeeven dat hy soo uijt hoofde van desselfs evengemelde functie als wel ten principaale weegens de beesigheeden die hem zyn dienst als afslager op de Vendutien komen te geeven, buijten Staat is om het voorsz aenspreekers officie te kunnen waarneemen, met versoek dat hy dierhalven daarvan mogte werden ontslagen, is oversulx goedgevonden en verstaan den Boek binder Jan van Asten in Steede van gemelte Paling, mitsg:s de Burgers Dirk van der Schijf en Jan Prins die Sulx al eenigen Tijd by provisie hebben komen waar te neemen tot aanspreekers aan te Stellen.
Sijnde laatstelijk mits het overleijden der geswooren ofte Stads Vroed vrouw Maria Magdalena Dieprona, weederom daartoe aangesteld met Sodanige emolumenten als evengemelde overleedene vroedvrouw heeft genooten gehad, de Burgeresse Willemina van Zeijl, dewelke door de beijde opperchirurgijns deeses Gouvernements g’examineert weesende, bevonden is, de vereijschte bequaemheeden tot het waarneemen van voorsz: functie te besitten.
Aldus geresolveerd ende gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 272-278 .¶
Dingsdag den {17550624} 24 Junij 1755,
‘S voormiddags alle present
Op heeden geleesen weesende een Missive des Stellenbosch e kerkenraads de dato 22: deeser luijdende als volgt.
‘Wel Edele gestr: Heer en Agtbaare Raad.’
‘Den kerkenraad ter deeser plaats, in aanmerkinge nemende de Slegte gesteldheijd van kerk en Arme Penningen, ‘t geen Selfs Soo verre gaat dat den daghloner Steets om zijn loon roept, gods Huijs geen bequame vergader plaas voor den kostelijken gods dienst blyven kan, ten zy ‘t zelve geheel verdekt word, ik Swijge dat ‘t derde Termeijn van predicants wooninge eerlang moet betaald werden, heeft zig in deese beklagelijke en ontfermens waardige toestand te vergeuws om hulpe by den Drakensteijn sen kerkenraad aengedrongen; om zig aen de Caabse kerk in deese droevige dagen, god beetere ‘t, de adresseeren, vind deselve niet raadsaam wijlse Selve haar liefde gaven, ten behoeve van armen en door gods hand besogten, zelve van nood en heeft.’
‘Om alle deese Reedenen voornoemd, heeft den kerkenraad eenpaarig onder goed keuringe van Uw Wel Edele Heer en Agtb:r Raad goed gevonden, een Collecte te laaten doen, onder de Ledemaaten van deese kerk en die geene die alhier ‘t groote voorregt genieten van onder de Middelen der genaade te leeven.’
‘Edog den kerkenraad wel vooruijtsiende, dat de Collecte Soo groot niet zal zijn als de nood der kerke wel vordert.’
‘Hierom is ‘t dat deselve de vrijheijd neemt, om ‘t verder bestier ter hulpe en reddinge van uw welEd: en agtb: op te dragen wel overtuijgt zijnde dat ‘er door uwe wijze raadslaagen sulke Middelen kunnen uijtgedagt en daer gestelt worden als ‘er ter volkomene hulpe dienstig zijn, immers de uijtvoeringe hier van Soude ons Stoffe van gejuijgh geeven en ons ‘t groote voorregt onder ‘t oogh brengen, te Leeven onder Christen overheeden die voetster heeren van gods kerk zijn en ‘t welvaaren van Zion ter herten neemen.’
‘In rykhalsende begeertens van een gunstrijke goed keuringe op onse geringe pogingen, ten besten van Gods kerk alhier.’
‘Teekenen wy ons na alvoorens uw dierbaarde Persoonen en Jehovaas genadige bewaaringe, ten besten van dit Land in deese haggelyke daagen bevolen te hebben /:onderstont:/ wel Edele en gestrenge Heer en Agtb:r Raad uw Lieder aller gehoorsaame en DW: Dienaaren /:was geteek:/ J: Appeldoorn, V:D:M: P:V:D:, Bijl, D: Malan, P:r Laubster P: Wion de jonge. /:in margine:/ Stellenbosch den 22: Juny 1755:’
Heeft men ter Consideratie van de daarby ter needer gestelde Slegte gesteldheijd der kerke en arme Penn: aen d’ eene, ende noodwendig te doene reparatie aan geciteerde kerk, mitsg:s verdere onvermeydelijke vereyschte uijtgaven aen d’ andere kant, goedgevonden het doen eener Collecte t’ approbeeren: zijnde egter ten belange van derselver verder versoek, om als te gemoed Siende dat voorsz: Collecte tot uijt voering van het noodige niet Soude komen toe te rijken, daaromtrent door deese Regeering te mogen werden geadsisteert, best geoordeelt, eerst af te wagten wat ‘er door meergem: Collecte Sal zijn ingekomen, om dus te kunnen weeten hoeveel ‘er verders Sal werden vereijscht; wanneer deesen aangaande Sodanig besluijt Sal werden genoomen als men Sal vinden te behooren.
Aldus geresolveerd ende gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 279-282.¶
Woensdag den {17550625} 25 Junij 1755:
‘S voormiddags alle present
Dewijl niet alleen te meermaalen is ondervonden dat ‘er Sodanige quaadaardige en ondeugende menschen zyn geweest, die zig niet hebben komen t’ ontsien eenige Schand- en Laster Schriften tot prejuditie van andere Lieden eer en goede naam, hier of daer aan te plakken, Sonder dat de daaders daarvan tot nog toe hebben kunnen werden ontdekt; maer dat men deesen morgen weederom tot bysondere ontstigting heeft moeten verneemen, dat ‘er dusdanige booswigten geweest zijn, dewelke tot die baldadigheijd zyn overgeslaagen, om op of teegens eene der op gisteren geaffigeerde placcaaten een ander geschrift te hegten, Strekkende om door hetselve de by ‘t voorsz placcaet gestelde Heijlsaame ordres waare ‘t mogelyk buijten effect te Stellen of veragtelijk te maaken, heeft men om niets onbesogt te laaten, ten eijnde diergelijke Booswigten die zig daaraan Schuldig hebben gemaekt, ter erlanging hunner welverdiende Straffe ‘t agterhaalen, goed gevonden en verstaan om by affixie van Billietten aen den geene die deselve weet t’ ontdekken Sodanig dat in handen van de Justitie geraakende van ‘t feijt kunnen werden overtuijgd toe te leggen een præmie van Twee hondert Rijxd:s waar en boven desselfs Naam des begeerende Sal werden Secreet gehouden; en dat wijders Soo wanneer ymand zig aen voorsz: Misdaad Schuldig gemaekt hebbende, zijn meede pligtige komt t’ ontdekken, invoegen dat deselve daarvan kan of kunnen werden overtuijgd, de sodanige niet alleen van zijne verdiende Straffe zal gepardonneert blijven, maer de voorsz: Premie van 200 Rijxd:s ook komen te genieten.
Aldus geresolveert ende gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 283-349.¶
Dingsdag den {17550715} 15: July 1755.
‘S voormiddags alle present.
De beyde opperchirurgijns deeses Gouvernements Bartho de S:t Jean en Johannes van der Riet, neevens de Burger practisijns Jan Hassing, Dirk Weijdenaar en Honoratus Maynier door den Heere Gouverneur geordonneert ende gedemandeert zijnde geworden, om ter oorsaake dat ‘er van de thans in groote meenigte aan de kinderpokken Siek leggende Slaaven der E: Comp: dagelijx Considerabel veel komen weg te Sterven, Sig dierhalven te Saamen in ‘s E: Comp:s Slaaven Logie te vervoegen ten eijnde op ‘t naaukeurigste t’ ondersoeken, of deselve behoorlijk gecureert, mitsg:s gepleegt en gade geslagen werden, om dus te kunnen ervaren of daar omtrent nog iets anders Soude dienen te worden in ‘t werk gesteld; en gem: Chirurgijns hierop het voorsz: aan haar geordonneerde behoorlijk verrigt, mitsg:s van derselver bevindinge aan welopgem: Heere Gouverneur Rapport in Scriptis overgeleevert hebbende, behaagde het zijn Edele dit Schriftuur als nu in Raade te produceeren, waarop na dies Lectuure goedgevonden en verstaan is hetselve alhier te doen inserceren, in voegen als volgt:
Aan den wel Edelen Gestr: Heere Rijk Tulbagh, Raad Extraordinaris van Neederlands India, Mitsg:s Gouverneur van Cabo de goede hoop met den ressorte van dien &:a &:a &:a
‘Wel Edele Gestr: Heer.’
‘Het van uw wel Edele gestr: welbehaagen geweest zijnde, aen d’ ondergeteekende Eerste en Tweede opperchirurgijns deeses Gouvernements neevens de meede geteekende Burgerpractisijns te ordonneeren en demandeeren, om ter oorsaake dat ‘er teegenwoordig niet alleen een Considerabel getal van ‘s E: Comp:s Leijf eygenen in de Logie van de nu Sterk regeerende Siekte der kinderpokken zyn aangetast geworden, maar dat deselve ook dagelijx in groote meenigte komen weg te Sterven, dierhalven zig gesaamentlijk in gemelte Logie te vervoegen ten eijnde op het naaukeurigste te ondersoeken hoedanig omtrent het cureeren der voorsz: Sieke Leyf eijgene werd gehandelt, en insonderheijd of deselve na behooren gepleegt en gade geslaagen werden, om dus te kunnen ervaaren of omtrent het een en ander nog iets anders ofte beeters Soude kunnen en dienen te werden in ‘t werk gestelt; hebben d’ ondergeteekende om gedagte Uw wel Edele gestr: geagt bevel pligtschuldig te voldoen, zig op gisteren te Saamen naar voorseijde Logie begeeven, en alle de aan de kinderpokken Siek zijnde Slaaven bestaande in 180: Stux Soo kloeke als halfwasse Persoonen en kinderen van beijde kunne een voor een exact gevisiteert, maar tot hun Leed weesen bevonden dat ‘er van alle deselve naauwelijx het Sesde gedeelte komt te zijn, waar van d’ ondergeteekende hoop van weeder opkomst zijn hebbende, dewijl d’ overige alle of met het allergevaarlijkste Soort van t’ Saamen geloopene Pokken, of met Swartte of Blaauwe Vlakken op ‘t Lighaem /: ‘t geen volstrekt dodelijke teekenen komen te weesen:/ behebt zijn, als hebbende d’ onderget: een ijder in zijn Particuliere Practijk bevonden dat van alle de Lijders die met de voorseijde Soort van Pokken besogt zijn geweest maar Seer weynige weeder opgekomen zijn, dog van die geene aan dewelke Sig Swartte, Blaauwe of paarsse vlakken vertoond hebben, niet een eenige ‘t Leeven ‘er van gebragt heeft.’
‘Wat nu het Cureeren der patienten betreft hier omtrent hebben d’ ondergeteekende bevonden dat Soo ten opsigte der Continueele visites door de geordonneerde Chirurgijns als haare behandelinge Selfs alles gedaan en geappliceert werd ‘t geen met hoope van Succes in deese Siekte Soude kunnen geschieden, invoegen d’ ondergeteekende dan deesen aangaande niets anders ofte beeters weeten op te geeven.’
‘En gelijk het Spijsigen der Slaaven bereyts eenige Jaaren herwaarts op een gewenste voet gebragt geweest zijnde, Uw Wel Edele gestr: al ten eersten by het doorbreeken deeser gevaarlijke Siekte die hoogst nodige Ordre heeft gelieven te Stellen, volgens welke alle de Sieke Slaaven nu van goed deksel voorsien zijn, als meede dat deselve niet alleen Dag en Nagt behoorlijk van andere Slaaven bewaakt en opgepast werden, maar over die oppassers nogeen Sufficeerend getal Europeaanse Opsigters zijn gesteld om Sorge te dragen dat de Sieken, behoorlijk bediend en gade geslagen werden; het appartement alwaar de Sieken komen te leggen, ook ruijm en groot zijnde, daar en boven Sodanig besorgd is dat hetselve na Tijds geleegentheijd in warme dagen Lugtig, mitsg:s by ruuw weer voor ‘t indringen van wind en koude digt gemaakt kan werden, hebben de ondergeteekende oversulx omtrent het een of andere meede niets tot verbeetering gevonden, waarom zig dan in hoope van hiermeede aan Uw wel Edele gestr: g’ Eerde intentie te hebben voldaen Sig de Eere geeven deese met verschuldigt Respect te onderteekenen /:onderstont:/ Wel Edele gestr: Heer, Uw wel Edele gestr: ootmoedige en gehoorsaame Dienaaren. /:was geteekent:/ B:t D: S:t Jean, J: V: d: Riet, Dirk weydenaer J:n Hassingh, H: Maynier /:in margine:/ Cabo de goede hoop den 10. July 1755.’
En dewijl door de voorseyde nog Seer Sterk regeerende Siekte, de ten platten Lande woonende ingeseetenen uijt vreese van besmettinge nu al Seedert eenigen Tyd herwaards het opkomen na deese plaats hebben komen te vermeijden, waar door dan genoegsaam in ‘t geheel geen producten van buijten opgebragt werdende, de weynige gepriviligeerde Bakkers die voor als nog van de meergem: Siekte bevreyd zijn, en uijt dien hoofde haere neeringe andersints nog Souden kunnen voortsetten, daarmeede egter mits gebrek aan Coorn eerstdaags genoodsaakt Sullen zijn tot groot ongerief der Ingeseetenen alhier, te moeten Stil Staan, heeft men dierhalven op de propositie van den Heere Gouverneur moeten besluijten om geduurende deese bekommerlijke Tijds omstandigheijd, aan de resp: Bakkers tot voortsetting van haare neering, het benoodigde Coorn uijt ‘s E: Comp:s graan Maguazijn tegens Neegen guldens ‘t mudde te laaten verstrekken.
Vervolgens al verder met relatie tot de meergem: Seer dangereuse Siekte in overweeging genoomen weesende dat bij arrivement van Schip of Scheepen in de Baay-Fals , men grotelijx te dugten heeft, dat door het komen en gaan naar, en van deese plaats, van dies Scheepelingen, principaal van ‘t gemeen, de voorseijde besmettelijke Siekte ligtelijk tot het gantsche Scheeps volk dus daniger Scheepen Soude kunnen werden overgebragt; Soo is ten eijnde Sulx Soo veel mogelijk voor te komen Raadsaam geoordeelt en dienvolgens beslooten den Posthouder in gementioneerde Baay Fals Adriaan de Nijs by missive te gelasten, om by aankomst van Scheepen aldaar, dies overheeden uijt naem en van weegen deese Regeeringe op ‘t nadrukkelijkste t’ ordonneeren, dat behalven de Cap:tns, Cap:tn Lieut:s of Schippers, mitsg:s onderkooplieden en Boekhouders, dan wel andere gequalificeerdens of passagiers van hooger Rang, niemand der Scheepelingen Sig Sullen hebben ‘t onderstaan om uijt de Simonsbaay naer eenige der Naast bij geleegene plaatsen der ingeseetenen te gaan, veel min herwaarts op te komen; en dat ten eijnde deese ordre des te beeter mag werden nagekomen, hij Posthouder behoorlijk Sorge zal moeten dragen, dat geene der onder officieren of van het gemeen des nagts aan de Wal komen te verblijven, maar zig des avonds by Tijds naer Boord begeeven.
Nademaal ook het om de kerk alhier leggend’ kerkhoff tegenwoordig Sodanig met Lijken vervult is geraekt, dat ‘er op hetselve geen meer kunnen begraaven werden Sonder dusdanige doode Lighaamen op andere nog onverteerde kisten te plaatsen; waar door deselve dan geensints ter vereijschte diepte onder d’ aarde kunnende werden gebragt, men by de nu voorhanden zijnde warme daagen niet als een vehemente Stank en gevaarlijke besmetting Soude te wagten hebben, Soo is tot voorkominge van dien dienstig geoordeelt en dienvolgens beslooten dat van nu af aan geene Lijken meer op hetselve oude kerkhoff Sullen mogen werden begraven en dat by aldien de noodsaakelijkheijd Sulx vereijscht, hetselve met een voet of Twee aarde zal werden opgehoogt, om dus alle ongemakken der gevreesde besmettelijke opdampingen dies te beeter te kunnen prevenieeren.
Hierna getreeden zijnde ter dispositie op het Schriftelijk Rapport dat door de Heeren Independent fiscaal Pieter Reede van oudshoorn, L:t Collonel Isaäk Meijnertzhagen mitsg:s Coopman en winkelier Corn:s Eelders is ingediend, weegens de bij haar E: E: gemaakte Schikkingen ten opsigte van Sodanige Articulen als in het by haar Hoog Edelens de Heeren der hooge Indiase Regeering teegens den prael en pragt g’Emaneert Placcaat, met betrekkinge tot dit gouvernement, absolutelijk eenige interpretatie hebben komen te vereijsschen, Luydende het voorsz: Schriftuur aldus
Aan den wel Edelen gest: Heere Rijk Tulbagh, Raad Extra ordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur van Cabo de goede hoop met den ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E: agtb: Raad van politie.
‘Wel Edele gestr: Heer en E: agtb:r Heeren’
‘Uwe wel Edele gestr: en E: agtb: d’ ondergeteek:de hebbende gelieven te demandeeren, om ter zaake dat in het by haar hoog Edelens de Heeren der hooge Indiase Regeering tot Batavia teegens den Praal en pragt aldaar g’Emaneerde en ook alhier ter observance herwaarts gesondene Placcaat, verscheijde periodes werden gevonden, die in dit Gouvernement of van geen applicatie quaamen te zijn, of ook wel om de Constitutie des lands niet wel practicabel konden werden gemaekt, en hetselve placcaat in dien opsigte noodwendig eenige interpretatie quam te vereysschen, oversulx daar omtrent een behoorlijke Schikkinge te maaken, Sullen d’ onderget: om aan deese haar opgedragenen Last behoorlijk te voldoen, d’ eere hebben Uw wel Edele gestr: en E: agtb:n by deesen te vertoonen, welke Articulen d’ onderget: zyn te vooren gekomen, die absolutelijk eenige interpretatie komen te vereijsschen, en op wat wijze Sulx naar derselver gevoelen onder het wijser oordeel uwer wel Edele gestr: en E: agtb: Soude dienen te geschieden, als’
‘onder de’
‘Eerste Titul’
‘van Rytuijgen en wat daartoe behoord en Rypaarden &:a’
‘Art: 1:’
‘Dat aan de Leeden des Raads ter Consideratie dat deselve ongeagt het Slordige weer in den winter, en de felle ZO:te winden geduurende den Somer gehouden zijn dagelijx tot het waarneemen haarer affaires in ‘t Casteel te komen; diende gepermitteert te zyn haare Coetsen aan te houden, Sonder deselve evenwel met wapens of Cijffers te mogen beschilderen, ofte met eenig verguldsel te mogen beleggen ‘t een en ander voor den Heer gouverneur alleen gereserveert blijvende.’
‘Art. 2.’
‘Dat aangesien in dit Gouvernement alles per As over langwijlige en moeylijke weegen van en naar buyten moet werden af en aen gevoerd, en de wagens oversulx met geen mogelijkheijd minder als met Ses Paarden kunnen bespannen werden, uijt dien hoofde het by dit Art: gedaane verbod om met geen Ses of vier Paarden voor de Wagens te rijden in geenen deele, hier practicabel kan gemaekt werden.’
‘Art: 3’
‘Kunnende de by dit Articul geordonneerde afschaffing van alle Europische Coetsiers meede niet geschieden, nademaal de meeste der Landlieden verpligt zyn op haare wagens, waarmeede deselve hunne producten komen op te Senden, Europische voerluijden te moeten gebruijken egter Soude ten opsigte derselver eene bepaaling kunnen gemaekt werden, dat diergelijke voorlieden niet anders dan in een ordinaire eenvoudige kleedinge Sullen mogen gekleed zijn, en Niemand dan den Heere Gouverneur en de Leeden des Raads haare Coetsiers Livry doen dragen.’
‘Art. 4.’
‘Houdende verbod om de Rytuijgen te vergulden of versilveren kan in alles werden opgevolgt, zijnde daar en teegen’
‘Art: 5: en 6:’
‘By dewelke gestatueert werd wat een ijgelijk zal moeten betaalen die een rytuijg tot zijn plaisier komt te houden, alhier van geen applicatie, nademaal hier geen andere Rytuijgen gehouden werden als de Sodanige die men tot zijn kostwinning of om daarmeede naer zijn bouwplaatsen te ryden komt te benoodigen.’
‘Art. 7: en 8:’
‘Behelsende een bepaaling omtrent het gebruijken van draagstoelen met glaasen en kleijne wagens voor kinderen kunne Sonder eenige veranderingen werden opgevolgt; dog waar en teegen’
‘Art. 9:’
‘Als eenelijk desselfs betrekking hebbende op het gebruijken van wagens en Paarden by Chineesen en inlanders tot Batavia hier geen applicatie vind, moetende op’
‘Art. 10: en 11:’
‘Werden aangemerkt dat de Persoonen die hier te Lande Chaisen gebruijken Sulx alleen komen te doen om daarmeede Spoedig van hunne woonplaatsen van buyten herwaards op te komen en weeder na het Land te rug te keeren, weshalven het aanhouden dier Rijtuijgen, dewelke buijten dien niet naemwaardig in getal zijn, Sonder eenige belasting Souden dienen gepermitteert te blijven.’
‘Art: 12:’
‘Spreekende van het Stil houden en uijt haalen voor de Regeering, Soude ter Consideratie van de welvoeggelijkheijd in Soo verre in dit gouvernement behooren practicabel te werden gemaekt, dat een ijgelijk Sonder onderscheijd voor den Heer Gouverneur Sal moeten uijt haalen en Stil houden, mitsgaders voor d’ overige Leeden des Raads Sonder Stil houden uijt den weg te haalen.’
‘Art: 13’
‘Nademaal ‘t grootste gedeelte van ‘S Comp:s Pakhuijzen in dit Casteel gebouwd zijn, en uijt dien hoofde alles met wagens naar deselve gevoerd en weeder afgehaald moet werden, kan dierhalven het by dit Articul gedaene verbod nopens het rijden met wagens in ‘t Casteel hier niet werden opgevolgt.’
‘Art: 14: en 15:’
‘Behelsende het bekleeden der Rijtuijgen van binnen, item de Lyzeelen der Paarden en het kleeden der koetsiers, kunnen in alles nagekomen werden.’
‘Art: 16:’
‘Waar en teegen dit Articul verbiedende het laaten loopen van Jongens met Rottingen voor de Rijtuijgen, en het draagen van Dammers, als hier nooijt in gebruijk geweest zijnde, oversulx geen betrekking tot dit Gouvernement heeft.’
‘Art: 17: 18: 19: en 20:’
‘Verbiedende het in den Rouw kleeden der Slaaven, de Rijtuijgen met Swart te bekleeden, of Sodanig te Schilderen, het behangen der Sterfhuijzen met Swart laaken, als meede om eenige Europische Dienaaren of vrije inlandsche Persoonen agter zig te mogen laaten gaan, kunnen alle in dit gouvernement meede werden opgevolgt.’
‘Art. 21:’
‘De by dit Articul gemaekte bepaaling noopens het gebruijken van geborduurde en met passementen belegde Chabracquen en holster kappen, vereijscht geen andere verandering, als dat de Leeden des Raads van voorsz: bepaaling behoorden uijtgesondert te blijven.’
‘Art: 22: en 23:’
‘Concerneeren eenelijk het getal der Trek- en Ry-Paarden, dewelke by de hooge Indiasche Regeering en verdere Nominatim gestelde Ministers op Batavia Sullen moogen werden aangehouden, en zijn oversulx tot deese plaatse niet betrekkelijk.’
‘Art. 24 25: 26. 27: 28: en 29:’
‘Alsoo gelijk op Art. 2: reets is aangehaald dat dit geheele Land door allen arbeijd en vervoering van goederen met wagens en karren moet geschieden, en uijt dien hoofde daar toe een groot getal van Paarden werd vereijscht, kunnen oversulx de Ses bovenstaande Articulen, als Contineerende een bepaaling van het getal der Paarden die een ijder maar Soude vermogen aan te houden, hier niet practicabel werden gemaekt.’
‘Tweede Titul Van groote kipersollen en waxe Dammers.’
‘Art. 30:’
‘Weegens het misbruijk dat teegenwoordig aan deese plaatse Sterk in Swang gaat ten opsigte van het doen dragen van groote Sommereels, zoude het wel noodig zijn te Statueeren dat niemand minder als een onderkoopman en die met deselve in den Burger Stand gelijk zijn, en voorts geen andere Vrouwen of Dogters als wiens Mans ofte Vaders in eenig Collegie Sitten of geseeten hebben groote Sommereels Sullen mogen gebruijken.’
‘Art: 31:’
‘Houdende verbod aen een ijgelijk minder als een koopman om met een open kipersol by goed weer in ‘t Casteel te komen, kan Seer gevoeglijk tot deese forteresse relatief werden gemaekt.’
‘Derde Titul van de Manskleeding. van Art: 32: tot 40: inclusive’
‘Vereyscht geen de minste interpretatie, alsoo in deselve explicite is uijtgedrukt wat Soort van kleeding by een ijder na desselfs qualitijt Sal mogen gedragen werden.’
‘Vierde Titul van vrouwe kleederen en daar onder voornamentlijk Juweelen. van Art: 41: tot 48: toe.’
‘In deselve is d’ ondergeteekende niets te vooren gekomen dat eenige verandering Soude vereysschen, als eenelijk op Art: 47: waar omtrent d’ onderget: van gevoelen zijn, dat noopens het hier omtrent aen deese plaats in Swang gaande misbruijk Soude dienen gestatueert te werden, dat het draagen van zijde kleederen met zijde geborduurd ofte gestikt, als meede van fluweele Schoudermantels aen Niemand minder als een onderCoopmans vrouw, of die met deselve in den Burgerstand gelijk zyn, dog niet aen haare kinderen Soude dienen gepermitteerd te werden; als meede dat het dragen in of buyten den Rouw van kleederen die van agteren teegens den grond komen te Sleepen, welk misbruijk ook onlangs onder de Vrouwen is ingesloopen, uijt hoofde van de daarmeede bedoelde Staatsie in ‘t geheel behoorde te werden verbooden.’
‘Vijffde Titul van het opschikken en ‘t getal der Slaave Meyden. van Art: 49 tot 51:’
‘kan in alles hier ter plaatse werden opgevolgt.’
‘Sesde Titul van Slaaven of vrije Jongens met Liverij, ook Rokken mitsg:s koussen en Schoenen. van Art: 52: tot 56:’
‘In deesen geheelen Titul is aan d’ onderget: niets te vooren gekomen dat eenige verandering vereijscht, als op Art: 54: en 55: ten opsigte van het kleeden der Slaave Jongens met Baatjes van Lywaat, ‘t geen in dit koude Climaat volstrekt ondoenelijk zijnde, de Kleeding der Slaaven uijt dien hoofde met opsigt tot de Stoffe en ‘t fatsoen, edog gantsch effen Soude moeten blijven gelijk die thans in gebruijk is.’
‘Seevende Titul van ‘t Trouwen en onderTrouwen van Art: 57: tot 61:’
‘kan meede in allen deele hier ter plaatse uijtvoerig gemaekt werden, alleen met dit onderscheyd dat de Leeden des Raads, van de daarin gemaakte bepaalingen diende g’eximeert te blijven.’
‘Agtste Titul van de Bruijloften. Art: 62: 63: en 64:’
‘Neegende Titul van andere Maaltijden Art: 65:’
‘Thiende Titul van het kinderdoopen Art: 66:’
‘Vereysschen alle geene de minste interpretatie.’
‘Elfde Titul van de Begraffenissen by Avond. Art: 67:’
‘Dewijl de Begravingen hier te Lande niet anders als by Daag en nooijt met Rytuijgen geschieden heeft dit Articul oversulx alhier geen applicatie.’
‘Dan kunnen d’ onderget: ten belange deeser Materie niet afzyn Uwe Wel Edele gestr en E: agtb:r te vertoonen hoedat Seedert eenigen Tijd herwaarts is ingekroopen het misbruijk dat door een ygelijk Sonder onderschijd niet alleen voor de Sterfhuijzen maar Selfs een groot gedeelte van den weg waarover de Lijken Staan gedragen te werden, de Straaten met Strand Zand werden bestrooit, welk Zand vervolgens door de wind overal heen gevoerd werdende veel ongemak komt te veroorsaaken, tot weeringe van hetwelke d’ onderget: dan, Soo om de even aangehaalde Reedenen als wel principaalijk dat hiermeede alleenlijk eenige Staatsie beoogd werd, Souden vermeijnen dat het bestrooijen der Straten nooijt anders dan by ‘t begraven van een Heere gouverneur, mitsg:s de Leeden des Raads Soude mogen geschieden.’
‘Ook hebben d’ ondergeteek:de opgemerkt dat thans door Lieden van geen de minste Rang ofte qualitijt, by ‘t begraaven haarer naast bestaande Twee aanspreekers werden gebruijkt, ‘t welk almeede diende geweert te werden, en daarom met believen van Uw wel Edele gestr: en E: agtb:r het getal der aanspreekers op de volgende wijze moeten bepaald werden, als:’
‘Dat by het begraaven van een Heere Gouverneur Soo veel aanspreekers Sullen genoomen werden als van ouds gebruijkelijk is geweest.’
‘
| Voor de Heeren Secunde, Fiscaal independent en L:t Collonel | 3: |
| Voor de verdere Leeden van den Raad van politie, mitsg:s Capitains en Cap:ts Lieut:s So ter zee als Militair Item de Predicanten | 2: |
| Dog voor alle andere minder in Rang niet meer als | 1: |
| Voor de Heeren Secunde, Fiscaal independent en L:t Collonel | 3: |
| Voor de verdere Leeden van den Raad van politie, mitsg:s Capitains en Cap:ts Lieut:s So ter zee als Militair Item de Predicanten | 2: |
| Dog voor alle andere minder in Rang niet meer als | 1: |
‘Twaalfde Titul’
‘Van Art: 68: tot 122: de buijten Comptoiren van India in ‘t bijzonder Concerneerende, hebben dien volgens in ‘t geheel geen betrekking tot dit gouvernement.’
‘Art. 123: en 124:’
‘Betreffende den Tyd van het ingaen en Stand grijpen van alle gestelde Ordres, mitsg:s de Sorge noopens derselver executie by de resp: officieren, Souden alhier ook indiervoegen dienen plaats te hebben.’
‘En Soude voorts ten belange der Boetens die verandering dienen gemaekt te werden dat het geene by ‘t placcaat voor ‘t Seminarum is geweesen in dit gouvernement wierde gestelt voor de Diaconij armen ‘t zy hier aan de Caab als buijten na dat de Calange door den Independent Fiscaal of de Land drosten zal zyn gedaen geworden. Kunnende het geene by ‘t voorseyde placcaat voor de heemraads Cassa op Batavia bepaald is, gevoeggelijk tot de burger Cas hier aan de Caab, mitsg:s die van Heemraaden in de buijten districten gesteld werden.’
‘Synde dit nu al het geene dat d’ ondergeteekende in ‘t voorseyde placcaet hebben bevonden eenige interpretatie te vereysschen, weshalven deselve verhoopende met de in deesen gemaekte Schikking aen de g’Eerde Intentie uwer wel Edele gestr: en E: agtb: te hebben voldaan, geeven zy zig d’ Eere deesen te onderteeken /:onderstont:/ wel Edele gestr Heer en E:agtb:re Heeren, Uwe wel Edele gestr: en E:agtb:r onderdanige Dienaaren /:was geteekent:/ P:v:Reede van oudshoorn, I:k Meynertzhagen, Corn:s Eelders, /:in margine:/ Cabo de goede hoop den 15: Julij 1755:’
Soo is na resumptie van dien verstaan, zig met al het daarin ter needer gestelde te Conformeeren, en deselve propositien mitsdien in een besluijt deeses Raads te Converteeren, weshalven daarvan een afsonderlijk Placcaat tot interpretatie en ampliatie van het voorsz door haar Hoog Edelens g’Emaneerde, geformeert, mitsg:s tot narigt en observance van alle ende een ijgelijk in dit gouvernement Sal werden gepubliceert en allomme geaffigeert: dan aengesien door den Heer Secunde Sergius Swellengrebel is betuijgd geworden dat by het 59: Art: van het voorsz: Principaal Placcaat aan de resp: Secundes ter Custe Cormandel de vrijheijd is gelaaten om haare kleeding en andere Ceremonien op den voorigen voet te mogen aanhouden, en zyn E: Sustineerde dit niet minder aan hem te Competeeren, hy uijt dien hoofde versogte dat hieromtrent ten zijnen opsigte Speciaal reguard mogte werden genomen, heeft men goedgevonden het een en ander aan gem: Heer Secunde, als meede aan de Heeren Independent Fiscaal en L:t Collonel t’ accordeeren; waarbij teffens in overweeging genomen zijnde dat het gebruijk aen deese plaats komt meede te brengen dat by arrivement alhier van hoge gequalificeerdens Soo van onse eygene als vreemde Natien, de Leeden des Raads in ‘t generael bij ‘t recipieeren derselver present moeten zyn, en het hierom Soo by diergelijke als andere plegtige geleegentheeden, niet dan Seer billijk Soude weesen, dat ‘er tusschen gem: Raadsleeden als de Regeering deeses Lands meede komende uijttemaeken; en andere bediendens, ten opsigte der kleedinge min of meer eenige distinctie quaame te zijn, heeft men oversulx moeten besluijten, dat het aan de resp: Leeden des Raads gepermitteert zal blijven, om Sodanige kleederen te mogen dragen als deselve tot hier toe gewoon geweest zijn; En is voor het overige gearresteerd, d’ ordres op ‘t Stuk der Mans en vrouwe Kleeding in ‘t generael Ses Maanden nade publicatie van ‘t voorsz: t’ affigeerene placcaat, te doen ingaan.
Wijders geliefde den Heere gouverneur te kennen te geeven dat den Secret:s van Stellenbosch Jan Benjamin D’ Aillij by het overgeeven van de Rolle der Jongst aldaar gedaane opgave aan zyn Edele hadde bekent gemaekt dat ‘er verscheijde Coloniers uijt hoofde van derselver doenmaelige indispositie buijten Staat waeren geweest haare effecten te komen opgeeven, en by gevolge niet op voorseijde Rolle hadden kunnen werden bekent gestelt, Sonder dat gem: Secretaris hem Heere Gouverneur hadde weeten te berigten of Sulx op d’ een of andere wijze Stond te werden geremedieert; weshalven deesen aengaande verstaan is de gementioneerde opneem Rolle den land drost tot Stellenbosch voorm:t weederom te rug te Senden met ordre om de voorsz geen opgaave gedaan hebbende Persoonen alsnog voor hem, mitsg:s gecommitteerde Heemraaden t’ ontbieden en derselver effecten volgens gebruijk van haar op te neemen, mitsg:s na verrigting van dien, Sulx in meergem: Rolle behoorlijk te laaten invullen.
En alsoo den Tijd der verpagting van ‘S lands gemeene Middelen en inkomsten weederom begind op handen te Schieten, is dierhalven goedgedagt Sulx weederom op den gewoonen voet te laaten geschieden, mitsg:s tot bekentmaaking van dien de noodige Billietten te doen affigeeren.
Ook wierd door den Heer Secunde en Hoofd administrateur Sergius Swellengrebel met versoek van daerop dispositie te mogen erlangen geproduceert d’ onderstaande Memorie
‘Memorie van de Nabesz: glaase Ruijten, bieren, graauwe Moppen, klinkersteenen, houtwerken, Theer en diversse andere goederen uijt d’ onderstaande Bodems Soo te kort, gebrooken by pijling minder als tot ‘t opvullen verbruijkt; de fouly by ‘t openen van een Soekel in ‘t Negotie pakhuijs te kort, als meede de Leijfeygenen in de Ses Jongst gepasseerde Maanden September, October, November en December a:o pass:o mitsgaders January en februarij deeses Jaars door de Natuurlijke dood overleeden en ‘t vee in gem: Tyd zoo verrekt als door ‘t wild gedierte vernielt, alles volgens verklaringen hier annex blijkende; Namentlijk.’
‘
| Uijt 't Schip Slooten . | |||
| afschryven { | 395: | p:s glaase Ruijten van 12 en 14: d:m op 3000: p:s by 't openen van 15: kassen L:a J.J.J.J.J.J. gebroken | |
| 4: | Vaten Bier divers op 24: vaten by pyling minder bevonden, als 11: van 4 d:m, 7: van 5 d:m, 4 van 6 d:m en 2 van 7: d:m wan. | ||
| Uijt D' Eendragt . | |||
| afschrijven { | 403: | p:s glase Ruyten van 12 en 14 d:m op 3000 p:s by 't openen van 15 kassen L:a K K K K K K, gebrooken. | |
| Uijt de Waakzaamheijd | |||
| ten dienste der E: Comp: te gebruijken. { | 1555: | p:s graauwe Moppen op 10000: p:s | } gebrooken |
| 1205: | d:o klinkersteenen d:o 10000 d:o | ||
| afschrijven { | 1 1/2 | vaten Theer tot 't opvullen van 8 1/2: vaten verbruijkt | |
| Uijt Lapienenburg | |||
| afschrijven { | 197: | p:s glase Ruyten van 12: en 14 d:m op 2000: p:s by 't openen van 10: Cassen L:a A: A: A: gebroken | |
| Uijt Amelisweerd | |||
| afschrijven { | 137: | p:s glaase Ruyten van 12: en 14 d:m op 2000 p:s by 't openen van 10 kassen L:a Z:Z: gebrooken. | |
| Uijt Oud Carspel | |||
| afschrijven { | 131: | Cann: Clappus oly op 668: Cann: in 6: bierpijpen bij pyling minder, als 3: van 2: d:m 1: van 4: d:m 1: van 8 d:m en 1: van 1: d:m wan geweest, zijnde 19 5/8: pC:to Sch:s | |
| Uijt Stad wijk | |||
| afschrijven { | 4 1/2 | vaten Theer tot 't opvullen van 25 1/2 vaten verbruijkt: | |
| Uijt Overnes | |||
| afschrijven { | 2: | p:s Smeltkroesen op 20 p:s by 't openen van een vaatje L:a K K K. | } gebrooken |
| 27: | d:o drinkglaasen op 250 p:s by 't openen van een kas L:a M: M: M: | ||
| 174: | ld Spaanse Zeep, op 1194 ld by 't openen van 2: kassen L:a f f f. en g g g: by naweeging te kort. | ||
| Uijt Akerendam | |||
| afschryven { | 82 | ld Spaanse Zeep op 902 ld by 't openen van 2: kassen L:a H H H en J J J: by naweeging te min | |
| Uijt 't Huijs ten Boede | |||
| afschryven { | 1 9/36: | hoeden Smee koolen op 50 hoeden by nameeting | } te kort |
| 375: | ld gesort: yzer op 25000 ld by naweeging | ||
| 1: | vat Theer tot 't opvullen van 9 vaten verbruijkt | ||
| verkopen { | 2: | p:s gr: Latten van 1 1/2 en 2 d:m op 75 p:s | } gebroken |
| 5: | d:o d:o d:o d:o 1 d:o 1 1/2 d:o d:o 75: d:o | ||
| Uijt Oost Cappelle | |||
| afschryven { | 1 6/36: | hoeden Smee koolen op 40 hoeden by nameeting | } te kort |
| 250: | ld gesort yzer op 20000 ld by naweeging | ||
| 453: | p:s glaase Ruyten van 12: en 14 d:m op 4000 p:s by 't open van 12: kassen N:o 43 gebrooken. | ||
| 40 | ld hop op 450 ld by 't openen van 6: vaaten n:o 84: by naweeging te min. | ||
| 1 | blad wagenschot van 1: d:m op 50 p:s | } te kort | |
| 3 | d:o d:o d:o 1 1/4 d:o d:o 50 d:o | ||
| verkoopen { | 2: | p:s gr: Latten van 1: en 1 1/2 d:m op 25 p:s | } gebroken |
| 8: | d:o d:o d:o d:o 1 1/2 d:o 2 d:o d:o 120 d:o | ||
| Uijt Scholtenburg | |||
| 21: | p:s gr: deelen van 1 1/2 d:m op 350 p:s als | ||
| afschrijven 20: p:s te kort | |||
| verkoopen 1 d:o gebrooken | |||
| verkoopen { | 5: | p:s gr: deelen van 1: d:m op 250: p:s | } gebrooken |
| 4: | d:o d:o latten d:o 1 1/2 d:o en 2 d:m d:o 75 d:o | ||
| afschryven { | 1 3/4 | vaten Theer tot 't opvullen van 18 1/4: vaten verbruijkt. | |
| 124: | ld hop op 624: ld by naweeging van 2: Sakken N:o 1 en 2: te min ontfangen. | ||
| Uijt Voorland | |||
| afschryven { | 9 3/4 | Grossen lange Tabakspijpen op 48 grossen by 't openen van 1: Cas L:a E: gebrooken | |
| 6: | do korte Tabaks pijpen op 28 grossen by 't openen van 1: Cas L:a F: gebrooken | ||
| 32: | p:s Tonnetjes Swartzel op 1260 p:s by het openen van 3: Cassen L:a P:Q: en N 7: Leedig | ||
| 38: | d:o drinkglaasen op 250 p:s by 't openen van een Cas L:a CC: gebrooken | ||
| Uijt Zuyderburg | |||
| afschryven { | 80: | Cann: Clappus oly op 651: Cann: in 6: bier pijpen by pyling minder als 1: van 2: d:m 4: van 3: d:m en 1: van 8: d:m wan geweest zijnde 12 5/16: pC:to Sch:s | |
| Uijt Middelburg | |||
| afschryven { | 10: | grossen lange Tabakspypen op 50 grossen by 't openen van 2: kassen gem:t N:o 85: gebrooken. | |
| 7 | d:o korte Tabaks pypen op 25 grossen by 't openen van een kas gem:t N:o 86: gebrooken | ||
| 118 4/10 | Cann: olyven oly op 20 halfaamen by pijling minder bevonden als 17: van 3: d:m 2: van 4 d:m en 1: van 8 d:m wan. | ||
| 241: | ld Spaanse Zeep op 2071: ld by 't openen van 4: kassen N:o 91: by naweeging te kort. | ||
| 31 2/10: | Cann: wijn Tint op 2 halfamen, by welkers pijling 1: van 3: d:m en 1: van 9: d:m wan. | ||
| In 't Negotie Pakhuijs | |||
| afschrijven { | 23 | ld fouly bij 't openen van Een Soekel te kort. | |
| In 't Dispens | |||
| 800: | ld ofte 2: vaten vaderl:s Vleesch ten eenemaal bedorven. |
| Uijt 't Schip Slooten . | |||
| afschryven { | 395: | p:s glaase Ruijten van 12 en 14: d:m op 3000: p:s by 't openen van 15: kassen L:a J.J.J.J.J.J. gebroken | |
| 4: | Vaten Bier divers op 24: vaten by pyling minder bevonden, als 11: van 4 d:m, 7: van 5 d:m, 4 van 6 d:m en 2 van 7: d:m wan. | ||
| Uijt D' Eendragt . | |||
| afschrijven { | 403: | p:s glase Ruyten van 12 en 14 d:m op 3000 p:s by 't openen van 15 kassen L:a K K K K K K, gebrooken. | |
| Uijt de Waakzaamheijd | |||
| ten dienste der E: Comp: te gebruijken. { | 1555: | p:s graauwe Moppen op 10000: p:s | } gebrooken |
| 1205: | d:o klinkersteenen d:o 10000 d:o | ||
| afschrijven { | 1 1/2 | vaten Theer tot 't opvullen van 8 1/2: vaten verbruijkt | |
| Uijt Lapienenburg | |||
| afschrijven { | 197: | p:s glase Ruyten van 12: en 14 d:m op 2000: p:s by 't openen van 10: Cassen L:a A: A: A: gebroken | |
| Uijt Amelisweerd | |||
| afschrijven { | 137: | p:s glaase Ruyten van 12: en 14 d:m op 2000 p:s by 't openen van 10 kassen L:a Z:Z: gebrooken. | |
| Uijt Oud Carspel | |||
| afschrijven { | 131: | Cann: Clappus oly op 668: Cann: in 6: bierpijpen bij pyling minder, als 3: van 2: d:m 1: van 4: d:m 1: van 8 d:m en 1: van 1: d:m wan geweest, zijnde 19 5/8: pC:to Sch:s | |
| Uijt Stad wijk | |||
| afschrijven { | 4 1/2 | vaten Theer tot 't opvullen van 25 1/2 vaten verbruijkt: | |
| Uijt Overnes | |||
| afschrijven { | 2: | p:s Smeltkroesen op 20 p:s by 't openen van een vaatje L:a K K K. | } gebrooken |
| 27: | d:o drinkglaasen op 250 p:s by 't openen van een kas L:a M: M: M: | ||
| 174: | ld Spaanse Zeep, op 1194 ld by 't openen van 2: kassen L:a f f f. en g g g: by naweeging te kort. | ||
| Uijt Akerendam | |||
| afschryven { | 82 | ld Spaanse Zeep op 902 ld by 't openen van 2: kassen L:a H H H en J J J: by naweeging te min | |
| Uijt 't Huijs ten Boede | |||
| afschryven { | 1 9/36: | hoeden Smee koolen op 50 hoeden by nameeting | } te kort |
| 375: | ld gesort: yzer op 25000 ld by naweeging | ||
| 1: | vat Theer tot 't opvullen van 9 vaten verbruijkt | ||
| verkopen { | 2: | p:s gr: Latten van 1 1/2 en 2 d:m op 75 p:s | } gebroken |
| 5: | d:o d:o d:o d:o 1 d:o 1 1/2 d:o d:o 75: d:o | ||
| Uijt Oost Cappelle | |||
| afschryven { | 1 6/36: | hoeden Smee koolen op 40 hoeden by nameeting | } te kort |
| 250: | ld gesort yzer op 20000 ld by naweeging | ||
| 453: | p:s glaase Ruyten van 12: en 14 d:m op 4000 p:s by 't open van 12: kassen N:o 43 gebrooken. | ||
| 40 | ld hop op 450 ld by 't openen van 6: vaaten n:o 84: by naweeging te min. | ||
| 1 | blad wagenschot van 1: d:m op 50 p:s | } te kort | |
| 3 | d:o d:o d:o 1 1/4 d:o d:o 50 d:o | ||
| verkoopen { | 2: | p:s gr: Latten van 1: en 1 1/2 d:m op 25 p:s | } gebroken |
| 8: | d:o d:o d:o d:o 1 1/2 d:o 2 d:o d:o 120 d:o | ||
| Uijt Scholtenburg | |||
| 21: | p:s gr: deelen van 1 1/2 d:m op 350 p:s als | ||
| afschrijven 20: p:s te kort | |||
| verkoopen 1 d:o gebrooken | |||
| verkoopen { | 5: | p:s gr: deelen van 1: d:m op 250: p:s | } gebrooken |
| 4: | d:o d:o latten d:o 1 1/2 d:o en 2 d:m d:o 75 d:o | ||
| afschryven { | 1 3/4 | vaten Theer tot 't opvullen van 18 1/4: vaten verbruijkt. | |
| 124: | ld hop op 624: ld by naweeging van 2: Sakken N:o 1 en 2: te min ontfangen. | ||
| Uijt Voorland | |||
| afschryven { | 9 3/4 | Grossen lange Tabakspijpen op 48 grossen by 't openen van 1: Cas L:a E: gebrooken | |
| 6: | do korte Tabaks pijpen op 28 grossen by 't openen van 1: Cas L:a F: gebrooken | ||
| 32: | p:s Tonnetjes Swartzel op 1260 p:s by het openen van 3: Cassen L:a P:Q: en N 7: Leedig | ||
| 38: | d:o drinkglaasen op 250 p:s by 't openen van een Cas L:a CC: gebrooken | ||
| Uijt Zuyderburg | |||
| afschryven { | 80: | Cann: Clappus oly op 651: Cann: in 6: bier pijpen by pyling minder als 1: van 2: d:m 4: van 3: d:m en 1: van 8: d:m wan geweest zijnde 12 5/16: pC:to Sch:s | |
| Uijt Middelburg | |||
| afschryven { | 10: | grossen lange Tabakspypen op 50 grossen by 't openen van 2: kassen gem:t N:o 85: gebrooken. | |
| 7 | d:o korte Tabaks pypen op 25 grossen by 't openen van een kas gem:t N:o 86: gebrooken | ||
| 118 4/10 | Cann: olyven oly op 20 halfaamen by pijling minder bevonden als 17: van 3: d:m 2: van 4 d:m en 1: van 8 d:m wan. | ||
| 241: | ld Spaanse Zeep op 2071: ld by 't openen van 4: kassen N:o 91: by naweeging te kort. | ||
| 31 2/10: | Cann: wijn Tint op 2 halfamen, by welkers pijling 1: van 3: d:m en 1: van 9: d:m wan. | ||
| In 't Negotie Pakhuijs | |||
| afschrijven { | 23 | ld fouly bij 't openen van Een Soekel te kort. | |
| In 't Dispens | |||
| 800: | ld ofte 2: vaten vaderl:s Vleesch ten eenemaal bedorven. |
‘Volgens g’annexeerde Reekening van den opsiender van s Comp:s Slaaven Logie, en Secretariale verclaaringen, zyn in de Maanden 7:ber, 8:ber 9:ber en X:ber an:o pass:o, mitsgaders Jann:ij en Februarij deeses Jaars van ‘s Comp:s Leijf eygenen door de Natuurlyke dood overleeden’
‘
| afschryven { | 4 kloeke Jongens |
| 4 d:o Meyden | |
| 1 Suijgend Jongetje | |
| 3: bandiete Jongens |
| afschryven { | 4 kloeke Jongens |
| 4 d:o Meyden | |
| 1 Suijgend Jongetje | |
| 3: bandiete Jongens |
‘En volgens bygevoegde Reecq:g van de Landdrosten gesterkt met Secretariale verclaaringen zijn in voornoemde Tijd So verrekt als vernielt’
‘
| afschrijven { | 263: Stux Runderbeesten |
| 2 d:o Paarden | |
| 1 d:o Ezel |
| afschrijven { | 263: Stux Runderbeesten |
| 2 d:o Paarden | |
| 1 d:o Ezel |
’/:onderstont:/ In ‘t Casteel de goede hoop den 15 July 1755: /:was geteekent:/ S: Swellengrebel.’
Naar welkers resumptie verstaan is dat met de daarby vermelde te kort komende mitsg:s bedurven en beschaadigde goederen, item de gestorvene Slaaven en ‘t verrekt beestiaal der E: Comp Sal werden gehandelt als in margine van gedagte Memorie Staat aangeteekent.
Synde daarna meede nagesien de generaale Reecq:g der weesgelden en effecten Sodanig als deselve onder Ult:mo December des gepasseerden jaars ter wees kamer alhier zyn bevonden geworden luijdendende als volgt.
‘
| Generaale Reekening der Weescamer aan Cabo de goede hoop onder Ult:mo Dec:r 1754: | ||
| 1754 | ||
| p:mo Jann:ij | ||
| was 't gantsche Capitaal op de boeken | Rx 285475:28: | |
| d:o 't restant des Contanten op d' openstaande boedel Reecq: | d:o 11744:17: | d:o 297219:45: |
| In dit Jaar bygekomen. | ||
| op de Boeken als | ||
| over de op intrest uytstaande Capitaalen verscheene Renten | Rx 7554:44: | |
| d:o nieuwe bewijzen | d:o 4276:08: | |
| d:o de ten voordeele der weeskamer Ingekomene penn:gen | d:o 9016:47: | |
| De openstaande boedel Reecq: | d:o 24545:-: | d:o 45393:03: |
| Rx 342613:-: | ||
| afgegaan. | ||
| op de Boeken als: | ||
| over betaalde bewijsen | Rx 1043:30: | |
| d:o uijtgegeevene Contanten tot voldoening en onderhoud der weesen mitsg:s Camer ongelden | d:o 23829:35: | |
| d:o d' openstaande boedel Reekeningen | d:o 21219:35: | d:o 46093:04: |
| Resteert onder dato deeses een Somma van | Rx 296519:44: | |
| Evengemelde Capitaal bestaat. | ||
| In diversse verbandbrieven | Rx 258183:32: | |
| d:o verscheene intresten | d:o 18138:41 | |
| d:o 't debet der weescamer tot Amsterdam | d:o 1233:12: | |
| d:o d:o d:o d:o d:o d:o Batavia | d:o 410:26: | |
| d:o d:o d:o d:o d:o d:o Rotterdam | d:o 3001:24: | |
| d:o 't restant der Contanten op de Boeken | d:o 482:23: | |
| d:o d:o d:o d:o d:o d' openstaande Boedel Reecqueningen | d:o 15069:30 | d:o 296519:44: |
| Generaale Reekening der Weescamer aan Cabo de goede hoop onder Ult:mo Dec:r 1754: | ||
| 1754 | ||
| p:mo Jann:ij | ||
| was 't gantsche Capitaal op de boeken | Rx 285475:28: | |
| d:o 't restant des Contanten op d' openstaande boedel Reecq: | d:o 11744:17: | d:o 297219:45: |
| In dit Jaar bygekomen. | ||
| op de Boeken als | ||
| over de op intrest uytstaande Capitaalen verscheene Renten | Rx 7554:44: | |
| d:o nieuwe bewijzen | d:o 4276:08: | |
| d:o de ten voordeele der weeskamer Ingekomene penn:gen | d:o 9016:47: | |
| De openstaande boedel Reecq: | d:o 24545:-: | d:o 45393:03: |
| Rx 342613:-: | ||
| afgegaan. | ||
| op de Boeken als: | ||
| over betaalde bewijsen | Rx 1043:30: | |
| d:o uijtgegeevene Contanten tot voldoening en onderhoud der weesen mitsg:s Camer ongelden | d:o 23829:35: | |
| d:o d' openstaande boedel Reekeningen | d:o 21219:35: | d:o 46093:04: |
| Resteert onder dato deeses een Somma van | Rx 296519:44: | |
| Evengemelde Capitaal bestaat. | ||
| In diversse verbandbrieven | Rx 258183:32: | |
| d:o verscheene intresten | d:o 18138:41 | |
| d:o 't debet der weescamer tot Amsterdam | d:o 1233:12: | |
| d:o d:o d:o d:o d:o d:o Batavia | d:o 410:26: | |
| d:o d:o d:o d:o d:o d:o Rotterdam | d:o 3001:24: | |
| d:o 't restant der Contanten op de Boeken | d:o 482:23: | |
| d:o d:o d:o d:o d:o d' openstaande Boedel Reecqueningen | d:o 15069:30 | d:o 296519:44: |
’/:onderstont:/ Ter weeskamer den Cabo de goede hoop ultimo December 1754: Continueerende en aankomende weesmeesteren /:geteekent:/ P: v Reede van oudshoorn, D:l Heyning, Jan Serrurier, L:C: Warneck, P: J: de Wit /:in margine:/ afgaande weesmeesteren: /:en geteekent:/ H:k v:n D:r Heijde, Pieter Coningh, H:k L: Bletterman’
Verders is in Steede van den onlangs overleedene: Barend van Dockum weederom tot Baas der Scheeps Timmerlieden alhier aangesteld, den met het schip Scholtenburg uijtgekomene onder Timmerman Albert van kempen van Amsterdam ende Sulx met verhooging van gagie tot ƒ50 ter maand.
Soo als ook uijt hoofde dat er noodwendig ijmand van die functie in dit gouvernement gerequireert werd, tot Ingenieur met Dertig guldens ter maand is aangesteld den Sergeant Joseph Ponte van Dantzig, die gem: dienst al eenigen Tijd by provisie waargenoomen hebbende men bevonden heeft daartoe de vereijschte bequaamheeden te besitten.
Ende alsoo door het overleijden van bovengem: van Dockum een brand meesters plaats is komen te vaceeren is dierhalven weederom tot gem: bediening verkooren den Burger Hendrik gintsenberg.
Synde laatstelijk op het diesweegens bij request gedaane versoek door den burger Paul Hartog de Jonge aan denselven in eygendom gegeeven een Stukje huijs Erfs en Thuijnland geleegen onder ‘t district van Stellenbosch aan ‘t Sogen: Moddergat tussen de plaatsen van de Landbouwers Jan odendaal en Michiel Romond ter groote van Twee Morgen netto, om zig daarop ter needer te Setten en desselfs Smits ambagt ten dienste der daar omstreex woonende ingeseetenen t’ oeffenen, onder conditie egter dat door hem op ‘t voorsz Land geen vee Sal mogen werden gehouden.
Aldus geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present
[Signed:] O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 350-351.¶
Dingsdag den {17550729} 29: July 1755:
‘Svoormiddags alle present uijtgenoomen d E: Nicolaas Heijning by Indispositie
Is uijt het by den Eerwaarden Kerkenraad deeser plaatse, dubbeld genomineert getal, in Steede van den overleedenen Anthony Martensz: en voor So lange als denselven nog dienst Soude hebben moeten doen, weederom tot Diacon aengestelt den Burger Jan Serrurier.
Aldus geresolveert ende gearresteert In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Præsent C:L: Neethling E.g.Clercq
C. 133, pp. 352-361.¶
Woensdag den {17550806} 6: aug:s 1755:
‘S voormiddags alle present.
Geleesen en geresumeert geworden zijnde, Seeker Schriftuur door weesmeesteren deeser Steede in de volgende bewoordingen gepresenteerd:
Aan den wel Edelen gestr: Heer Rijk Tulbagh, Raad Extraordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur aan Cabo de goede hoop en den ressorte van dien beneevens den E: agtb: politicquen Raad deeses Gouvernements.
‘Wel Edele Gestr: Heer en E: Agtb:re Heeren’
‘Vertoonen reverentelijk weesmeesteren deeser Steede, dat van alle oude Tijden af aan by hun Camer Soo wel als ook onder de particulieren deeses Lands by verkoopingen van Vaste goederen ordinair ende tot heeden toe in treijn is onderhouden geworden, dat men deselve gemeenelijk heeft laaten geschieden op drie eguale paaijen Mitsg:s onder borgtogte van Twee welgeErfde en gehuijsde Persoonen voor het geheele Capitaal der uijtgeloofde kooppenningen, Schoon bij de instructie door deese Regeering Sub dato 26: Juny 1714: aan der vertoonderen Camer verleent omtrent ‘t een en ander voorsz: niets bepaald is voorgeschreeven en geordonneert geworden, maar wel alleenlijk dat Sodanige vaste goederen niet anders Souden mogen werden verkogt als met vooraf verkreegene Consent van den geregte, en in allen gevalle niet anders als opentlijk en aan de meestbiedende; en dat zy verthoonders oversulx dan ook vastelijk gedenken, dat de door hunne predecesseurs tot heeden gehoudene beraaminge invoegen voorsz: Seekerlijk voortgevloeijt is uijt een goede voorsigtigheijd ter Secure verkryginge van de geheele uijtgeloofde kooppenningen ten behoeve hunner weesen, waerinne de verthoonders dan ook thans nog wel gaarne Souden willen berusten, en by die reets oude en langjaarige Costuijme permaneeren, ten waare by hun als nu door de teegenwoordige groote en droevige mitsg:s nog aanhoudende Sterfte onder de Erff en huijsgeseetene deeses Lands niet wierde te gemoed gesien een groote declinatie en vermindering noopens de te krygene Capitaalen voor de in deese Tijd reets ter publicque verkopinge open gevallene en nog open vallende vaste goederen, wanneer men in Maniere als voorsz: mogte komen te Continueeren; Maar alsoo zij verthoonders met bedugtinge zijn ingenoomen, of op hun by het maaken van eenige eijgen willige verandering daaromtrent, dewijl voorm: langjaarige Costuijme huns dunkens wel mogelijk Vim Legis mogte kunnen hebben aangenoomen, Somwijlen niet eenige haggelijke moeijelijkheeden, des zy hun in alle deelen voor altoos Seer gaarne wilden bevreyt houden, Souden mogen neederdaalen, Soo is t dat, naar alvoorens aan Uw Wel Edele gestr: en E: agtb:re in alle Submissie Slegts voorgestelt te hebben, dat zy verthoonders gedenken, dat den prijs der thans te verkopene vaste goederen by hun Camer mogelijk nog eenigsints Soude kunnen Staande gehouden werden, wanneer in deese droevige Tijdsgesteldheijd en langer niet, met bij behoudinge der voorsegde ordinaire drie Termeijnen, aen de koopers Slegts wierd opgelegt, omme voor de eerste paaij hunner uijtgeloofde kooppenningen, ende tot Tijd en wijle deselve door hun voldaan was, maar enkelijk Twee Borgen te moeten Stellen, en dat naar den verschijn Tijd der verdere Termijnen aen die koopers des benoodigt zijnde, deselve Successivelijk op weesmeesteren kennissen enkelijk onder verband van die gekogte vaste goederen mits behoudende nogtans altoos ‘t eerste hypoteecq Regt op deselve ten opsigte der in evengem: Cas geleende penningen, Sonder eenige Borgen ten behoeve der weesen, op intrest wierd vergunt, de Verthoonders hun wenden tot Uwe Wel Edele gestr: en E: agtb:re met needrig versoek, dat ‘t Uw Wel Edele gestr: en E: agtb: gelieven mooge noopens ‘t een en ander voorsz: aan de verthoonders hoog gunstelijk een vaste ordre te verleenen waar naar zy hun by deese Tijds omstandig heijd gerustelyk en ten meesten nutte hunner weesen Sullen hebben te gedragen. /:onderstont:/ ‘Twelk doende &:a /:lager:/ uyt naem en last van weesmeesteren voorn:t /:was geteekent:/ J:N:V:Dessin Secret:s /:in margine:/ Ter weescamer aan Cabo de goede hoop den 6. augustus 1755:’
Is naar over weeging van Saaken, en om de daarby geallegueerde reedenen goed gevonden en verstaan, dat aan deselve het daarby gedaene versoek zal zyn en blijven geaccordeert, Soo en in diervoegen als Sulx by dat Schriftuur word ter needer gesteld gevonden.
Aldus Geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Præsent C:L: Neethling E:g:Clercq
C. 133, pp. 362-368.¶
Maandag den {17550811} 11:n augustus 1755:
‘S voormiddags alle present.
Op heeden geleesen weesende eene Missive door den Land-Drost en Krygs Raad van Stellenbosch en Drakensteijn Sub dato 5: deeser loopende Maand augustus herwaards geschreeven, luijdende als volgt.
‘Cabo de Goede Hoop’
Aan den wel Edelen gestr: Heer Rijk Tulbagh, Raad extra ordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur van Cabo voorm:t ende den Ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E: agtb: Politicquen Raade aldaar
‘Wel Edele gestr: Heer en E: agtb: Heeren’
‘Den Tijd om by affixie van Billietten, de alhier dienst doende compagnien Dragonders en Compagnie Invalides te waarschuwen, dat de gewoonlijke Exercitien en optrek in de aanstaande Maend October, Sullen hebben te komen verrigten, thans op handen gekomen, dog teffens daarby gereflecteert geworden zijnde, hoe ten aensien bereets by eenige in deese districten, Ja Selfs tot in het Dorp alhier, de Seer besmettelijke Siekte der kinder pokken overgeslaagen is, men hierom te bedugten heeft,dat met het ten dien eijnde moeten herwaarts komen der Ingeseetenen ende bij Sulken geleegentheijd alhier Seer Sterken aanloop en t’ Samenkoming van deese en geene, den meerderen aengroeij dier besmettelijke Siekte, des te eer in deese districten, veroorsaekt worden mogte, mitsg:s dat het daar en boven Seer gevaarlijk Schijnt te zijn, dat wanneer bij het grasseeren deeser Siekte, de Land bouwers haere plaatsen kwaamen te verlaaten en oversulx andere in hun gebuurten en Contrijen, die onpasselijk geworden of reets geweest zijn, alleen moesten laaten, de Swervende Vagabonden en ondeugende Leijffeijgenen, als in Sulken Tijd geen genoegsaame weederstand te vreesen hebbende, tot meerdere ongereegeltheeden mogten komen over te Slaan, Soo hebben wy ‘t van onse Schuldigheijd geoordeelt, ‘t een en ander uw wel Edele gestr en E: agtb: onder ‘t oog te brengen, met Seer ootmoedige versoekdoeninge dat het uw wel Edele gestr: en E: agtb: mogten behaagen de alhier dienst doende Ingeseetenen, van de burgerlijke Exercitie en optrek voor dit Jaar, goed gunstelijk te Excuseeren.’
‘Waarmeede onder beede dat den almagtigen alle verdere plagen en besoekingen van dit Land en haare Inwoonderen genadelijk gelieve af te wenden, wy de Eere hebben met diep respect te blijven /:onderstont:/ Wel Edele gestr: Heer en E E: agtb: Heeren, uwe wel Edele gestr:en E E agtb: Seer onderdanige en gehoorsaame Dienaaren. /:was geteek:t A: V: Schoor, Joh: Louw, P: V:D: Bijl, A. Maesdorp, A:s Brink, D.D. Vos /:in margine:/ Ter Crijgs vergadering aen Stellenbosch den 5: aug:s 1755:’
Heeft men uijt aanmerkinge van de daarby ter needer gestelde billijke reedenen goed gevonden, dat de aldaar dienst doende Ingeseetenen voor dit Jaar van de gewoone Exercitie en wapenschouwing Sullen zijnen blyven g’Excuseert.
Aldus geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] J:s degrandpreez
[Signed:] Mij Prœsent C: L: Neethling E:g:Clercq
C. 133, pp. 369-372.¶
Saturdag den {17550830} 30. augs. 1755:
‘S voormiddags alle present behalven den Heer Lieutenant Colonel Isaac Meijnertzhagen item d’ E E: Corn:s Eelders en Josephus de grand preez Soo by occupatie als Indispositie.
Naar behoorlijke klocke geklep en uijtroepinge van den Boode op heeden agtervolgens de dientweegen geaffigeerde Billietten, getreeden zijnde tot de publicque verpagting der gemeene Middelen en inkomsten deeses gouvernements; So zyn deselve ingemeijnd geworden door alsulke Persoonen, en tot Sodanige prijzen als hier onder staan uijtgedrukt, Namentlijk.
| 'T Moutbier | ||
| Aletta de Nijs wed. wijlen Cap:tn ter Zee Gerrit Reyndersz: Vos | ƒ875: | |
| Brandewijnen | ||
| Eerste quart Jan fredrik Hörling | ƒ2150: | |
| Tweede d:o Dirk de Jong | d:o 2400: | |
| Derde d:o d:o d:o d:o | d:o 1375: | |
| Vierde d:o Jan frederik Hörling | d:o 1250: | d:o 7175: |
| Vaderlandsche Bieren en Wijnen | ||
| Jan Marten Vogel | d:o 1800: | |
| Caabse Wijnen | ||
| Eerste quart Jan Marten vogel | ƒ3500: | |
| Tweede d:o Joch: Daniel hiebner | d:o 3550: | |
| Derde d:o d:o d:o d:o | d:o 3600: | |
| Vierde d:o d:o d:o d:o | d:o 4000: | |
| 14650: | ||
| Welke Laastgemelde vier perceelen van de Pagt der Caabse Coele wijnen, vervolgens Naar den inhoude der pagtconditien, in Eene generaale Massa weeder opgeveijlt En afgeslaagen weesende, zyn deselve Ingemeijnd geworden by den Burger Jochem Daniel Hiebner, Sulx hy generaalen pagter der Voorseijde wijnen is gebleeven voor een Somma van | d:o 20500: | |
| Caabse wijnen ensz: aan 't Ronde Bosje en in de Baaij-Fals . | ||
| Jan Frederik Horling | d:o 1100: | |
| Coele en Brandewijnen aen Stellenbosch en Drakensteijn | ||
| Albregt Herholt | d:o 600: | |
| Soodat de geheele pagt penn:gen bedragen | ƒ32050: |
| 'T Moutbier | ||
| Aletta de Nijs wed. wijlen Cap:tn ter Zee Gerrit Reyndersz: Vos | ƒ875: | |
| Brandewijnen | ||
| Eerste quart Jan fredrik Hörling | ƒ2150: | |
| Tweede d:o Dirk de Jong | d:o 2400: | |
| Derde d:o d:o d:o d:o | d:o 1375: | |
| Vierde d:o Jan frederik Hörling | d:o 1250: | d:o 7175: |
| Vaderlandsche Bieren en Wijnen | ||
| Jan Marten Vogel | d:o 1800: | |
| Caabse Wijnen | ||
| Eerste quart Jan Marten vogel | ƒ3500: | |
| Tweede d:o Joch: Daniel hiebner | d:o 3550: | |
| Derde d:o d:o d:o d:o | d:o 3600: | |
| Vierde d:o d:o d:o d:o | d:o 4000: | |
| 14650: | ||
| Welke Laastgemelde vier perceelen van de Pagt der Caabse Coele wijnen, vervolgens Naar den inhoude der pagtconditien, in Eene generaale Massa weeder opgeveijlt En afgeslaagen weesende, zyn deselve Ingemeijnd geworden by den Burger Jochem Daniel Hiebner, Sulx hy generaalen pagter der Voorseijde wijnen is gebleeven voor een Somma van | d:o 20500: | |
| Caabse wijnen ensz: aan 't Ronde Bosje en in de Baaij-Fals . | ||
| Jan Frederik Horling | d:o 1100: | |
| Coele en Brandewijnen aen Stellenbosch en Drakensteijn | ||
| Albregt Herholt | d:o 600: | |
| Soodat de geheele pagt penn:gen bedragen | ƒ32050: |
Aldus gedaan en Uijtgevoerd In het Casteel de Goede hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present C:L: Neethling E:g:Clercq
C. 133, pp. 373-382.¶
Dingsdag den {17550902} 2: Septemb:r 1755:
‘S voormiddags alle preesent, behalven den E: Secretaris J:s de grand preez bij Indispositie.
Heeft den Heer Hoofdadministrateur Sergius Swellengrebel, met versoek van daarop dispositie te mogen erlangen, in Raade geproduceert d’ onderstaande Memorie.
‘Memorie van de nabesz: Tabak by ‘t openen van diverse kassen in ‘t Negotie Pakhuijs te kort, als meede eenige goederen geduurende dit Boekjaer ofte Seedert p:mo September A:o pass:o tot Ultimo deeser in de pakhuijsen by diversse administrateurs onbequaam en onbruijkbaar bevonden, gelijk te Sien is by de verklaaringen van gecommitteerdens hier annex Namentlijk:’
‘
| In't Negotie Pakhuijs | |||
| Afschrijven { | 774 | ld Tabak by 't naweegen van 984: Rollen in 26. kassen gemerkt van L:a F:F:F:F:F: tot V:V:V:V:V: in den voorl: Jaare met het Schip Marienbos aengebragt, te kort bevonden. | |
| Verkoopen { | 44: | P:s Pijlaaken | } gemotteert |
| 7: | d:o kleijne waakrokken | ||
| 119: | paar koussen | ||
| 19: | Ellen Trijp | ||
| In 't Hout Maguazijn | |||
| Ten dienste van 's Comp:s Pot en Steen ovens te gebruijken { | 2: | p:s Eijke planken van 2 1/2 d:m | } verrot |
| 778: | d:o vellingen | ||
| 80: | d:o dubbelde Spaeken | ||
| 6: | d:o Juffers | ||
| verkoopen { | 12: | d:o g:r Latten van 1 1/2 en 2: d:m | } gebrooken |
| 18: | d:o d:o d:o d:o 1: d:o 1 1/2 d:o | ||
| Inde Wijnkelder | |||
| Verkoopen { | 62: | p:s heele Leggers, ongequaam | |
| In't Equipagie Pakhuijs | |||
| verkoopen { | 1 | p:s viszeegen, onbequaam | |
| In's Comp:s Hospitaal | |||
| verkoopen { | 7: | p:s Siften | } onbequaam |
| 1: | p:s Copere Staert pan | ||
| 1: | d:o Tinne water Vles | ||
| 12: | d:o gang bekkens | ||
| 13: | d:o Incisie Schaaren | ||
| 6: | d:o wond Spuijtjes | ||
| 3: | p:s Scheermessen | ||
| 42: | d:o Lancetten | ||
| In 's Comp:s Stal | |||
| afschrijven { | 1: | Veld Cales, onbequaam |
| In't Negotie Pakhuijs | |||
| Afschrijven { | 774 | ld Tabak by 't naweegen van 984: Rollen in 26. kassen gemerkt van L:a F:F:F:F:F: tot V:V:V:V:V: in den voorl: Jaare met het Schip Marienbos aengebragt, te kort bevonden. | |
| Verkoopen { | 44: | P:s Pijlaaken | } gemotteert |
| 7: | d:o kleijne waakrokken | ||
| 119: | paar koussen | ||
| 19: | Ellen Trijp | ||
| In 't Hout Maguazijn | |||
| Ten dienste van 's Comp:s Pot en Steen ovens te gebruijken { | 2: | p:s Eijke planken van 2 1/2 d:m | } verrot |
| 778: | d:o vellingen | ||
| 80: | d:o dubbelde Spaeken | ||
| 6: | d:o Juffers | ||
| verkoopen { | 12: | d:o g:r Latten van 1 1/2 en 2: d:m | } gebrooken |
| 18: | d:o d:o d:o d:o 1: d:o 1 1/2 d:o | ||
| Inde Wijnkelder | |||
| Verkoopen { | 62: | p:s heele Leggers, ongequaam | |
| In't Equipagie Pakhuijs | |||
| verkoopen { | 1 | p:s viszeegen, onbequaam | |
| In's Comp:s Hospitaal | |||
| verkoopen { | 7: | p:s Siften | } onbequaam |
| 1: | p:s Copere Staert pan | ||
| 1: | d:o Tinne water Vles | ||
| 12: | d:o gang bekkens | ||
| 13: | d:o Incisie Schaaren | ||
| 6: | d:o wond Spuijtjes | ||
| 3: | p:s Scheermessen | ||
| 42: | d:o Lancetten | ||
| In 's Comp:s Stal | |||
| afschrijven { | 1: | Veld Cales, onbequaam |
’/:onderstont:/’
‘In ‘t Casteel de goede hoop den 30: augustus 1755: /:was geteekent:/ S: Swellengrebel.’
Welken aangaande best is gedagt, dat met de daarby vermelde in ‘S Comp:s pakhuijsen te kort bevondene Tabak, mitsg:s de in dit gouvernement by de resp. administrateurs onbequaem en bedurven bevondene goederen, Sodanig Sal werden gehandelt, als ter zijden van die Memorie Staet aangeteekent.
Waarna nagesien en geresumeert weesende de Reecq:g van den ontfangst en uijtgaef der Zeguls met dies restanten, luijdende als volgt.
‘
| Zeegels D' A:o 1754/55. | ||||||||||||||||||||
| Debent | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| Rd:s | 1/8: | 1/4: | 1/2: | 3/4: | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| onder ult:mo February Restant verbleeven | 287: | 94: | 503: | 7: | 114: | 65: | 21: | 3: | 97: | 34: | 36: | 7: | 12: | 5: | 3: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| den 28 Februarij bygekomen | 1000: | 1000: | -: | -: | -: | -: | -: | 20: | -: | -: | -: | 20: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| den 17. Julij | -: | -: | -: | -: | 200: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| den 7: Augustus | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | 50: | -: | -: | 20: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| Somma | 1287: | 1094: | 503: | 7: | 314: | 65: | 21: | 23: | 97: | 34: | 36: | 77: | 12: | 5: | 23: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Credunt | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| Rd:s | 1/8: | 1/4: | 1/2: | 3/4: | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| van primo Maert tot dato deeses verkogt | 743: | 428: | 322: | 1: | 126: | 37: | 3: | 10: | 31: | -: | -: | 31: | -: | 1: | 2: | 3: | -: | -: | -: | -: |
| dato deeses Restant | 544: | 666: | 181: | 6: | 188: | 28: | 18: | 13: | 66: | 34: | 36: | 46: | 12: | 4: | 21: | 49: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Somma | 1287: | 1094: | 503: | 7: | 314: | 65: | 21: | 23: | 97: | 34: | 36: | 77: | 12: | 5: | 23: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Zeegels D' A:o 1754/55. | ||||||||||||||||||||
| Debent | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| Rd:s | 1/8: | 1/4: | 1/2: | 3/4: | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| onder ult:mo February Restant verbleeven | 287: | 94: | 503: | 7: | 114: | 65: | 21: | 3: | 97: | 34: | 36: | 7: | 12: | 5: | 3: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| den 28 Februarij bygekomen | 1000: | 1000: | -: | -: | -: | -: | -: | 20: | -: | -: | -: | 20: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| den 17. Julij | -: | -: | -: | -: | 200: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| den 7: Augustus | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | -: | 50: | -: | -: | 20: | -: | -: | -: | -: | -: | -: |
| Somma | 1287: | 1094: | 503: | 7: | 314: | 65: | 21: | 23: | 97: | 34: | 36: | 77: | 12: | 5: | 23: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Credunt | ||||||||||||||||||||
| van | van | van | van | van | van | van | van | van | van | |||||||||||
| Rd:s | 1/8: | 1/4: | 1/2: | 3/4: | 1: | 2: | 3: | 4: | 5: | 6: | 8: | 10: | 12: | 15: | 20: | 25: | 30: | 40: | 50: | 60: |
| van primo Maert tot dato deeses verkogt | 743: | 428: | 322: | 1: | 126: | 37: | 3: | 10: | 31: | -: | -: | 31: | -: | 1: | 2: | 3: | -: | -: | -: | -: |
| dato deeses Restant | 544: | 666: | 181: | 6: | 188: | 28: | 18: | 13: | 66: | 34: | 36: | 46: | 12: | 4: | 21: | 49: | 6: | 6: | 6: | 11: |
| Somma | 1287: | 1094: | 503: | 7: | 314: | 65: | 21: | 23: | 97: | 34: | 36: | 77: | 12: | 5: | 23: | 52: | 6: | 6: | 6: | 11: |
’/:onder Stont:/’
‘In ‘t Casteel de goede hoop ulimo Augustus 1755: /:was geteekent./ S:s Swellengrebel /:in margine:/ Deese Reekening door ons onderget. Fiscaal en gecommitteerdens uijt den Raad van Justitie alhier behoorlijk nagesien en met de restanten geconfronteert zijnde, is deselve in allen deele accordeerende bevonden datum als boven /:was geteekent:/ P: V: Rheede van oudshoorn, N:s Heyning, C:l Brand /:lager:/ mij present:/:en geteekent:/ J:n F:k Tiemmendorf, Secret:s.’
Uijt dewelke is komen te blijken, dat het rendement der verkogte Zeguls, in de laatst gepasseerde Ses maenden bedraegt een Somma van Rix. 1205 5/8: Is hierop gearresteerd, dat die penn:gen p:r ordonn: van den Heer gouverneur in ‘S Comp:s Cassa gebragt en by de Negotie Boeken deeses gouvernements Sullen moeten ingenoomen worden.
En dewijl de Swaarelijk hier geregeert hebbende Siekte der kinderpokken, waardoor Soveele Menschen in het graf zijn weggerukt, waerscheynelijk ter deeser plaetse is aangebragt; met een der Jongst ter deeser Rheede aangeweest zijnde Ceijlonsse Retourscheepen; is om iets diergelijx in ‘t vervolg Soo veel mogelijk zij, voor te komen, als nu op het voordragen van den Heer Gouverneur goedgevonden en noodsaakelijk geoordeelt, dat den Equipagiem:r deeses gouvernements, dewelke gewoon en wiens pligt het is, aanstonts by ‘t arrivement der Scheepen na Boord te vaaren, Sig voortaan naauwkeurig zal hebben te inquireeren, of ‘er eenige Siekte van die Natuur op gemelde Scheepen, voornamentlijk degeene die van Ceylon en Bengaalen komen, mogt worden gevonden, en Soo ja, aenstonds ordre te Stellen, dat de daarmeede besmet zijnde Persoonen, ofte haere goederen en Lijwaat, Selfs ook dat van degeene die al weederom geneesen mogten zijn, niet aan de wal komen, ofte aan Land werde gebragt, opdat de besmetting daardoor alhier niet weederom op Nieuws werde overgebragt; Sullende bovensdien bij zijne te rug komst van Boord, hiervan ten eersten kennis aan welgemelten Heere Gouverneur moeten geeven, ten eijnde verders de nodige ordres op deese Zaak door zyn Edele gestelt Sullen kunnen worden.
Wijders is meede op het voordragen van den Heere Gouverneur in Steede van den overleedenen Boekhouder en ordinaris Gecommiteerde Reynier La Febre, weederom daartoe bevordert den boekhouder Jan Frederik Pricelius.
Sijnde Laatstelijk tot Brandmeester in plaats van den overleedenen Alexander de Kok weederom aangestelt geworden den Burger Hendrik Veersen.
Aldus Geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Præsent C: L: Neethling E:g:Clercq
C. 133, pp. 383-395.¶
Dingsdag den {17550916} 16 September 1755:
‘S voormiddags alle present.
Op heeden, neevens de daartoe Relatief zijnde Resolutie der Heeren Majores, geleesen geworden zijnde het geagt aanschrijvens hunner wel Edele Hoog agtb:re, van den 12: april deeses Jaars, dat met het aanweesend Schip ‘S Gravensande alhier is aangebragt; waarby ter geleegentheijd van de Vreede breuk der Algerijnen met onsen Staat geordonneert wordende, dat ‘S Comp:s Retourscheepen, die voor dat deese Tyding in India Sal kunnen weesen aangekomen, van daar herwaarts Sullen zyn afgesonden by hunne komst ter deeser plaatse, door het daar aan toevoegen van eenige Manschap, mitsg:s van het benoodigde geschut en Ammonitie van Oorlog, behoorlijk en na best vermoogen, in Staat van defentie teegens de aanvallen deeser Roovers Sullen moeten worden gestelt, heeft, na dat hier over met aandagt geraedpleegt en in aenmerkinge genoomen was, dat ter oorsaake uijt dit guarnisoen, dewijl hetselve thans niet meer ja Selfs minder dan voltallig is, geen Manschap kan worden gemist, dat ook onsen voorraad van buskruijt geringer is als denselven andersints na de ordre Soude behooren te weesen, mitsg:s dat men nog bovensdien van geen ligt geschut met de daartoe behoorende Rolpaarden is voorsien, dat eeniglijk aan de voorseijde Retourscheepen Soude kunnen te pas komen, om daarvan ter defentie het nodige gebruijk te kunnen Maaken, by overweeging van dit alles, ter opruijminge deeser Swarigheeden, nadat onsen Equipagiemeester Hendrik Taal over het een en ander in vergaderinge was gehoort; ten meesten dienste der E: Comp: moeten worden beslooten, dat vermits meest alle de Retourscheepen van Batavia, Ceylon , Bengale en China Sullen weesen vertrokken, voordat de voorseijde Tyding van den Oorlog met de Algerijnen aldaar Sal kunnen weesen aangebragt, uijt dien hoofde ten behoeve der gedagte Retour Bodems die men wel op omtrent Twintig Stux kan Stellen, van de verwagt wordende uytkomende Scheepen Sullen worden geligt.
Om dus na maate van ijders benoodigtheijd over geciteerde Retour Scheepen te kunnen worden verdeelt, Sullende verders by aldien dit volk en buskruijt nog niet toereijken mogt, om aan het voorgestelde oogmerk te voldoen, de overige Manschap uijt dit guarnisoen en onsen voorraad van buskruijt, Soo veel mogelijk zij worden gesuppleert in hoope dat hier meede aan de Intentie onser Heeren en Meesteren ter Conservatie hunner kostelijke Retour bodems Sal weesen voldaan, en dat ook haar wel Edele groot agtb: de Heeren der hooge Indiaasse Regeering de Noodsaakelykheijd van dit ons genoomen besluijt in ziende, Sig hetselve Sullen gelieven te laaten welgevallen.
Sijnde al verders nog goedgedagt dat het op heeden in geleeverde geschrift door de overheeden van het voorwaerts gementioneerde Schip ‘S gravensande , inhoudende de Reedenen waarom zyl: na eenigen Tijd in ‘t Canaal na het Zeeuws Schip Vrijburg te hebben gewagt, ten laatsten Sonder hetselve haere Reijze hebben moeten voortsetten, in Copia authenticq aan haar wel Edele groot agtb: de heeren Bewindhebberen ter Camer Delft Sal toegesonden worden.
Ter vervullinge der open gevallende officiers plaatsen onder deese burger Militie, zyn de volgende nieuwe aangestelt, te weeten:
Gijsbert Rogier tot Luijtenant in Steede van wylen Willem van Schoor.
Hendrik Abraham Möller, en Albert Meijburg Jansz: beyde tot vaandrigs en de Sulx Soo in plaetse van gemelte Rogier als van den overleedene Paulus Artoijs.
Jacob van Rheenen de jonge tot Cornet in Steede van den gestorvene
Jacobus Johannes de Weth, in verwagtinge dat Se hun bij voorvallende geleegentheeden als wakkere Luijden Sullen gedragen.
Sijnde laatstelijk na resumptie van Seeker versoek Schrift van den Burger Crijgs-Raad deeser plaatse van den 15: deeser Maand September luydende als volgt
Aan den wel Edelen gestr: Heere RijkTulbagh, Raad Extraordinaris van Neederlands India, en gouverneur aen Cabo de goede hoop beneevens den E: agtb:r Raad van politie.
‘Wel Edelen Gestr: Heer en E: Agtb:re Heeren!’
‘Vertoonen met verschuldigt Respect den president en de verdere Leeden van den Burger Crijgsraad alhier aen de Caab, hoe by hunlieden op den 3: deeser maand September geresolveert is, omme de Jaarlijxe Exercitie en wapenschouwing op den gewoonen Tijd in de maand October te laaten geschieden en dat daarvan ook reets met voorkennisse van den Edelen Heer Gouverneur door affixie van billietten aen de Ingeseetenen onder dit district gehoorende de vereijschte kennis is gegeeven, in dat vertrouwen, dat de kindersiekte, die thans alhier aan de Caab grasseert, teegens dien Tijd mogte weesen g’eijndigt,dan dewijl de Supp:ten met Smerte ondervinden dat die plaage als nog blijft Continueeren en dus de Manschappen die alsdan van buijten Souden opkomen; alhier aan de Caab logeeren, en Slaapen in Huijzen en op Beddens, die nog niet ten vollen van de Siekte gesuijvert zijn en gevolgelijk daer door besmet en die plaage ten platten Lande /:dat god verhoede:/ zig verder uijtbreijden en dus algemeen worden, en dat ook te vreesen is, wanneer de Siekte in dien Tijd, by de buijten woonende Ingeseetenen Sig quam te openbaren /:waarvan reets eenige weynige plaetsen zyn besogt:/ dat in Sulken geval de gesonde Manschappen genoodsaekt zoude weesen tot bijstand hunner Sieken te huys te blyven, en meede om het Land te beveyligen voor quaad doenders en vagabonden, die van de Swakke gesteldheyd willende profiteeren, geweld en moedwil Souden kunnen pleegen, bovens dien Souden de Compagnien /:die door het afsterven van So veele manschappen, het verlies van Trompetters Pypers en Tamboers /:dewelke tot nog niet ten volle hebben kunnen worden gesuppleert:/ reets heel Swak zijn, in een Seer gering aansien verscheynen, by aldien opdien Tijd eenige Vreemde Naties Scheepen /:So als dikwils geschied:/ hier op de Rheede mogten weesen, derhalven neemen de Sup:tn de vryheijd uwe wel Edele gestr: en E: agtb: op het Eerbiedigst te versoeken dat de Exercitie en gewoone Wapenschouwing deesen jaare Mag werden uijtgestelt en Sulx by nadere affixie van Billietten aen de ingeseetenen bekent gemaekt.’
‘Waarop wy in verwagting van een gunstige appostil met d’ uytterste veneratie verblyven /:onderstont:/ wel Edele gestr Heer en E: agtb: Heeren uwe wel Edele gestr: en E: agtb: onderdanige en gehoorsaeme Dienaeren /:was geteekent:/ I: Meijnertzhagen, H:J: Prehn, J: H: Blankenberg, H L: Bletterman, H v:d: Heyde, J: Hassing, Jan Serrurier, J: f: W: Bottiger, Gysbert Rogiers, H:k Muller /:in margine/ Cabo de goede hoop den 15: September 1753’
Nog verstaan dat deese Caebse Ingeseetenen dit Jaer van de gewoone Exercitie en wapenshouwing Sullen zyn en blyven geeximeert.
Aldus geresolveert ende Gearresteert In ‘t Casteel de goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Præsent
[Signed:] C: L: Neethling E:g:Clercq
C. 133, pp. 396-408.¶
Dingsdag den {17550930} 30 Septembr: 1755:
‘S voormiddags alle present, demptis den Heer Secunde Sergius Swellengrebel, mitsg:s d E: E: Cap:tn Militair Rudolph Sigfried Alleman en Secret:s Josephus de grand preez by Indispositie, item den Heer L:t Collonel Isaäk Meynertzhagen mits occupatie.
Heeden geresumeert zynde geworden het geagt aanschrijvens van haer wel Edele groot agtb:r de Heeren Bewindhebberen ter kamer Enkhuijsen de dato 22 mey deeses Jaars, het welk met het aanweesend Schip Welgeleegen hier is aangebragt, is daarop goed gevonden en verstaan, dat om aen het deesen aangaende geordonneerde door welgem: Heeren Bewindhebberen pligtschuldig te voldoen, met de eerste bequame Scheeps geleegentheijd aen deselve in Copia authenticq Sullen werden overgesonden, alle de Stukken dewelke in het proces teegen den gesaghebber van het Schip Langewijk Ring Barendsz: de Vries voor den Raed van Justitie deeser plaetse hebben gediend, wanneer haar wel Edele Groot agtb:r teffens ten belange der alhier geconfisqueerde particuliere goederen, namentlijk door wien en op wat wijze deselve in ‘t Schip gebragt zijn, in allen Eerbied Sullen werden berigt, dat men hiervan niets meer heeft kunnen te weeten komen, als het geene dies aangaande by de voorsz over te sendene Justitieele Stucken genoteerd gevonden werd, nademaal de bij gedagte goederen gehoord hebbende Brieven, onaangesien het daerna gedaane ondersoek, alhier voor ‘t meerengedeelte niet te vinden geweest zijnde, deselve Brieven oversulx, en misschien ook wel eenige goederen, door gementioneerden gesaghebber de Vries, na alle waarscheynelijkheijd Sullen zyn ‘t Soek gemaekt, So dra denselven heeft te gemoed gesien, dat weegens zijne gepleegde Malversatiën Stont te werden geactioneerd; invoegen men hier door dan ook buijten Staat is gesteld geworden, om ten opsigte van het meede gerequireerde berigt door haer wel Edele groot agtb:r te weeten aen wien meergemelde goederen geaddresseert zijn geweest, deselve hier omtrent iets anders ofte naders als de onder voorseijde processtukken gehoorende Notitie, houdende hoedanig de geciteerde aangehaalde Goederen gemerkt en beschreeven geweest zijn, ter elucidatie Sal kunnen laaten toekomen.
Ende nademaal hoogst gemelde Heeren Bewindhebberen by derselver voorsz Missive weederom haer ongenoegen komen te betuygen, over de Slegte gesteldheijd van Twee der vijff leggers met wyn die A:o pass:o met het Schip Straalen van hier zijn overgesonden; So geliefde den Heere Gouverneur in Raade te doen binnen komen den keldermeester Jan Raek, en aen denselven op de nadrukkelijkste wijze te ordonneeren, niet alleen Sorge te dragen om altoos d’ alderbeste Soorten van wyn die hier te bekomen zyn, na het Vaderland af te Scheepen, maer ook Naauw keuriglijk te Letten dat het Vaatwerk waarin de wijnen Staan af te gaan, van de vereyschte Suijverheijd en deugd komen te zijn, met byvoeging wijders dat hy keldermeester ingevolge de door zijn Edele reets aen hem gegeevene en van Tijd tot Tijd herhaalde Ordres, van deese ingeseetenen geen andere dan deugdsaame en van de besten Soorten van weijnen voor d’ E: Comp: Sal hebben in te Slaan, of dat andersints ten hoogsten daarover Staat gecorrigeert te werden
Synde vervolgens op de propositie van welgemelden Heere gouverneur gearresteerd, dat by aldien in ‘t Schip Spaarenrijk /:’t welk als door de overheeden van ‘t aanweesend Schip ‘t Slot van Cappelle na haere gedagten voor deese Wal gesien zijnde hier om alle ogenblikken alhier te gemoed werd gesien:/ geen Bier voor dit gouvernement mogt weesen afgescheept, het Randsoen van dien aen ‘s Comp:s gequalificeerde Bediendens, alsdan op denselven voet als meermaals is geschied, met Caabse wyn Sal werden verevent, ten eijnde dus met het Sluijten der Negotie Boeken behoorlijk te kunnen doen voortgaen.
Laatstelijk behaagde het den Heere Gouverneur nog vermits d’ indispositie van den Heere Secunde en Hoofd Administrateur Sergius Swellengrebel in Raade te produceeren d’ onderstaande Memorie
‘Memorie van de nabesz Olijven Oly uijt het Schip Osdorp by pyling minder bevonden, als meede de Leyffeygenen in de 6: Jongst gepasseerde Maanden, Maart, april, May, Juny, July en augustus deeses Jaars, door de Natuurlijke dood overleeden, en ‘t vee ingem: Tijd So verrekt als door wildgedierte vernielt, alles volgens verclaringen hier annex, Namentlijk’
‘Uijt ‘t Schip Osdorp .’
‘110: Cannen olijven oly op 20: halfaemen by pyling minder bevonden als zijnde 7: van 2: d:m, 10: van 3 d:m en 3: van 4: d:m wan geweest.’
‘Volgens g’ anneerde Reekening van den opsiender van ‘s Comp:s Slaven Logie en Secretariale verklaringen, zijn in de maanden Maart, april, mey, Juny, July en aug:s van ‘s Comp:s Leyffeygenen door de Natuurlijke dood overleeden te weeten.’
‘
| 74: | kloeke Jongens | |
| 14: | School dito. | |
| 9 | Zuijgende dito | |
| 6: | Bandite dito | |
| 39 | kloeke | } Meijden |
| 8 | School | |
| 13 | Suygende | |
| 36: | Rio de la goase | |
| 1: | bandiete |
| 74: | kloeke Jongens | |
| 14: | School dito. | |
| 9 | Zuijgende dito | |
| 6: | Bandite dito | |
| 39 | kloeke | } Meijden |
| 8 | School | |
| 13 | Suygende | |
| 36: | Rio de la goase | |
| 1: | bandiete |
‘En volgens by gevoegde Reekenings van de Landdrosten gesterkt met Secretariale verclaringen, zijn in voornoemde Maenden van ‘S Comp:s Beestiaal Soo verrekt als door het wild gedierte vernielt.’
’/:onderstont:/ In t Casteel de goede hoop den 30: 7ber 1755: /:was geteek/ S: Swellengrebel.’
Naar welkers Resumptie verstaan is gemelten Heer Secunde te qualificeeren om de te kort komende olyven olij mitsg:s de gestorvene Leijffeygenen en ‘t verrekte Beestiaal der E: Comp: byde voorseyde Negotie boeken te doen afschrijven.
Aldus Geresolveert ende g’arresteert In ‘t Casteel de goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 409-415.¶
Dingsdag den {17551014} 14: October 1755:
‘S voormiddags alle præsent.
Geleesen weesende Seeker Request door de Wed:we wijlen den Cap:tn ter Zee Gerrit Reijndersz: Vos in de volgende bewoordingen gepresenteert.
Aan den wel Edelen gestr: Heer Rijk Tulbagh, Raad Extra ordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur van Cabo de goede hoop met den Ressorte van dien &:a &:a &:a beneevens den E:agtb:r Raad van politie
‘Wel Edele gestr: Heer en E: Agtb:r Heeren!’
‘Geeft met de uijtterste Eerbied te kennen Uwer wel Edele gestr: en E: agtb: Seer Needrige Dienaresse Aletta de Nijs wed: wijlen den Cap:tn ter zee Gerrit Reyndersz. de Vos, hoe in den Jaare 1750, met voorkennisse van den gerepatrieerden Edelen Heer Gouverneur, Hendrik Swellengrebel, mitsg:s den thans regeerenden wel Edelen gestr: Heer gouverneur Rijk Tulbagh, als toenmaalige præsident van den E: agtb:re Raad van Justitie alhier, den boedel van haar Suppliants Schoon Soon, den gegagieerden en vermits desselfs dik wervige Sinneloosheijd op ‘t Robben Eyland geplaatsten Bootsman Laurens Staf, door gecommitteerde Leeden uijt voorm: E: agtb: Raed van Justitie geinventariseerd, en voorts onder de administratie van desselfs huys vrouw Elisabeth Biesel gesteld gewerden zijnde, evengemelde haare Supp:ts dogter nu onlangs aan de grasseerende Siekte der kinderpokken is komen te overleijden, naarlaatende eene by voorm: haaren Man verwekte dogter, voor welkers educatie de Suppliante als groot moeder, gaarne de behoorlijke Sorge willende dragen, Soo neemt de Suppliante dierhalven de vrijheijd Sig te keeren tot uwe wel Edele gestr: en E: agtb:re met ootmoedig versoek, dat het van derselver welbehaagen zijn mooge, de Suppliante te permitteeren, omme het voormelde kinds-kind na haer te mogen neemen, mitsgaders eenige der in dien Boedel gevonden werdende Slaaven, beneevens de Losse goederen So dra mogelijk te verkoopen, het daaronder meede Sorteerende huijs by eene beetere Tijds gesteldheyd insgelijx te gelde te maaken, ende van het een en ander te provinieerene Penningen ten voordeele van gedagte haar Suppliants kinds-kind te mogen administreeren.’
’/:onderstont:/ ‘Twelk doende /:was geteekent:/ Aletta de Nijs.’
Is daarop goedgevonden en verstaen, het by dit Schriftuur versogte aen deselve t’accordeeren, mits dat sy verpligt zal zijn om voor de penn:gen dewelke uijt de voorsz by haar t’ administreerenden Boedel Sullen werden geprovenieërt, behoorlijke Cautie in handen en ten genoegen van Weesmeesteren deeser plaetse te moeten Stellen.
Aldus geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten Daage en Jaere voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present
[Signed:] O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 416-430.¶
Dingsdag den {17551021} 21: october 1755.
‘S voormiddags alle præsent:
Ter oorsaake dat binnen korte dagen onder meer andere Vaste goederen door wijlen de Burgeresse Aletta van den Bergh, wed:w Jan Holst, nagelaten, het huijs en Erff gemeenelijk het laatste Stuijvertje gen:t meede by publicque vendutie Staat vercogt te werden; door den Heere gouverneur op heeden voorgestelt geworden zijnde, dat nademaal het oude slagthuijs der E: Comp: door de voltoyinge van het nieuw opgebouwde, eerst daegs afgebrooken, en de grond van hetselve ingevolge het gearresteerde onder den 24 Julij 1753: met Coorn pakhuijsen Staat betimmert te werden; het voorsz: Huys en Erff als annex het gedagte oude Slagthuijs Staande, tot betere Constructie der geciteerde op te Settene graan Maguasijnen niet alleen Seer wel Soude te pas komen, maer dat buyten des ‘t besit van ‘t Selve voor d’ E Comp: van Seer veel aangeleegentheijd Soude zyn gemerkt dit gebouw den meesten Tijd tot een Taphuijs of Sogen: Schaggerij gehouden en dus by Continuatie van Slegt en rukeloos Volk gefrequenteert werdende, dierhalven ten opsigte van Brand als andersints Seer Sorgelijk voor de voorsz: op te Settene graan Maguasijnen aen d’ eene, en ‘s Comp:s tegen over hetselve Staende wijn pakhuijsen aen d’ andere zijde komt te weesen; Soo is by overweeging van ‘t een en ander, als meede dat de vaste goederen in ‘t generaal thans op een lage prijs zijnde, Sulx nu ‘t profitabelste voor d’ E: Comp: Soude kunnen geschieden; goedgevonden en verstaan, om het meergem: huijs en Erff ten eijnde als gemelt is bij aldien het daarvoor Sal te krijgen zijn voor de Somma van tusschen de Ses a Seeven duijsent guldens te laaten inkopen.
Vervolgens by geleegentheijd dat nu Seedert eenigen Tijd herwaerts by het niet presseeren van andere noodsaakelyker werken dagelijx aan het repareeren der om deese forteresse Leggende fausse braaije, mitsg:s het uijtdiepen van de gragt en het opsetten met Steen aen beijde Seyden van deselve is gearbeijd geworden, meede in overweeging genoomen weesende, dat de voorseijde fausse braaije niet verder dan tot aen de hoek van ‘t beestioen Buuren lopende, ‘t Casteel van daar tot aen de Couvre face Imhoff en dus aen de Zeekant daer hetselve vooral diende bedekt te zyn, gantsch open komt te leggen; is dierhalven op de propositie van welopgem: Heere gouverneur Noodsaakelijk geoordeelt en dienvolgens beslooten dat tot remedieering van het voorsz: defect, mitsg:s tot meerder defentie voor gemelde Couvre face Self, dat werk met een Linie van klip steen opgemetseld tot teegens het voor de poort leggend Ravelyn Sal aengetrokken, en dus de meergem: opening daarmeede behoorlyk geslooten werden.
Dewijl Seedert weynigen Tijd is ingekropen het misbruijk dat veele hottentotse vrouws persoonen ofte Sogen: Bastaard Hottentottinnen in Steede van bij ordentelijke ingeseetenen te dienen, gelijk bevoorens gebruykelijk is geweest, Sig de Vryheijd hebben aengemaatigt op zig zelven te gaan woonen, en alsoo door haarl: ongereegelde en vuijle Leevens wijze, niet alleen veel overlast aen andere goede ingeseetenen, maar in ‘t bijsonder groote Stank en onreijnigheijd in deese plaats komen te veroorsaeken, gelijk by de onlangs geregeert hebbende Siekte der kinderpokken is ondervonden, dat van de voorseijde Bastaard Hottentottinnen tot agt à Thien toe te Saamen gewoond hebbende, deselve genoegsaem door Stank en onreynigheijd quamen te vergaan, So dat daardoor onvermeydelijk grooter onheijlen Souden hebben moeten ontstaan, by aldien daar teegens niet met haer ten Coste deeser Diaconij te doen plaetsen en geneesen, was voorsien geworden; waarby nog komt, dat veele van dat gespuijs Sig in de Taphuijsen of Sogen: Schaggeryen ophoudende, in deselve vooral een Schandeleus en ergerlijk Leven komen te voeren; heeft men dierhalven tot weeringe van voorsz: ongeregeltheeden noodsaakelijk geoordeelt en dienvolgens beslooten om by affixie van Billietten te interdiceeren dat van nu af aan geene Bastaerd hottentottinnen Sig Sullen mogen verstouten, om direct of indirect op haar Selven te gaan woonen of eenige bysondere huijshoudingen te hebben veel min Sig in Schaggerijen of Taphuijsen op te houden, maar dat deselve in teegendeel in ‘t vervolg niet anders dan alleen bij ordentelijke Europische ingeseetenen ter deeser plaetse Sullen mogen inwoonen en getollereert werden, op pæne dat so wanneer en eenige dier hottentottinnen Sal bevinden, ‘t zy op haer Selven dan wel in een Taphuijs te woonen, deselve inmediaat Sonder forme van proces Strengelijk gelaarst, en de Tappers of waarneemers dusdaniger Taphuijsen, dewelke zig verstouten diergelijke Vrouwspersoonen in haare huysen te doen inwoonen, bovensdien in een boete van Een hondert Ryxd:s te verdeelen a Usu Sullen werden gecondemneert.
Ende nademaal men ook komt te ondervinden, dat veele deeser in woonderen teegens de dies weegens aen deselve door Burgerraaden gedane aanmaaning, So wel haer eijgene huijsen als de geene waar over zij de administratie hebben, by Continuatie geslooten houden, waardoor de quaade Lugt die door de voorsz Siekte der kinderpokken in de huijsen is geraekt, daarin beslooten blyvende, bij deese warme daagen ligtelijk een Nieuwe besmetting Soude kunnen komen te veroorsaaken; Is hierom dienstig geagt dat aen een ijgelijk Sonder onderscheijd insgelijx by Billietten Sal werden geordonneert, om Soo wel van haare eygene als de onderderselver opsigt Staende huijsen by ‘t minste bequaame weer, dagelyx de deuren en vengsters open te Setten, ten eijnde die wooningen van de daarin Sijnde Schadelijke Lugt mogen gesuijvert raaken, als meede om ‘t bedde goed dat in de meergem: Siekte is gebruijkt geworden, behoorlijk te doen reynigen en uyt lugten, op pœne dat de geene die omtrent het een of ander nalaatig Sullen werden bevonden een boete van Vijfftig Rijxd:s, om ook volgens gewoonte verdeelt te werden, Sullen komen te verbeuren.
Sijnde Laatstelijk op het bij Request gedaane versoek door den oud Burgerraad Alexander Coel aen denselven een Stukje erfs annex desselfs oude Land in de Schotse Cloof , ter groote van 475: quad: Roeden en 64: d:o voeten, ten eijnde daarop eenige gebouwen te Setten in eygendom gegeeven.
Aldus geresolveert ende gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten dage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 431-435.¶
Donderdag den {17551106} 6: nov: 1755.
‘S voormiddags alle present.
Het Huijs en Erff van de wed: wijlen Jan Holst het laetste Stuyvertje gen:t in Corformite van het geresolveerde in de Jongste vergaderinge, by publicque vendutie ter Somma van ƒ6900: voor d’ E: Comp: ingekogt, en dies aengaende als nu in overweeginge zynde genomen, dat by afbreuke van ‘t selve, het daarvan komende houtwerk en andere Materialen, d’ E Comp. by het Construeeren der Coorn maguasijnen die op en neevens de grond van ‘t geciteerde Huys Staen geset te werden, ofte tot andere werken weijnig ofte niet kunnen te Stade komen, is dierhalven ten meesten voordeele der E: Comp: best geoordeelt en dienvolgens beslooten, om het voorsz gebouw op den 17: deeser Lopende Maand november, wanneer ten deesen Casteele vendutie van deese en geene Negotie goederen der E: Comp: Staat gehouden te werden, ook publicquelijk aen den meest biedende voor Contant geld, ofte ter eerster aenmaaning van den Boode tot den afbreuk te laaten verkoopen.
En alsoo het Houdwerk van het oude comp:s Slagthuijs voor het grootste gedeelte vergaan is en oversulx dat almeede geen employ by d’ opregting van andere gebouwen der E: Comp: kan gegeeven werden, heeft men hierom dan ook goedgevonden en verstaen, dat het gedagte oude Slagthuijs insgelijx ten voorsz: daage invoegen als gemelt is, dog afsonderlijk tot den afbreuk Sal werden verkogt: onder expresse conditie wijders, dat beyde deese te vercopene opstallen binnen den Tijd van vier maanden naden vercoopdag ten eenemaal Sullen moeten afgebroken zyn, ten eijnde de E: Comp: als dan het noodige gebruijk van den Ledigen grond deeser beijde gebouwen Sal kunnen maaken.
Aldus geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede hoop Ten dage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 436-491.¶
Dingsdag den {17551209} 9: December 1755.
‘S voormiddags alle præsent uijtgenoomen den E: Secret:s Josephus de grand preez by Indispositie
Door d’ E E: Nicolaas Heyning en Cornelis Eelders in qualité als gecommitteerde Examinateurs der Negotie en Soldy-Boeken deeses gouvernements, op heeden in Raade ingediend zynde de versoek Schriften van den pakhuijsmeester, Dispencier en keldermeester, tendeerende omme te mogen genieten d’ ordinaire jaarlijxe afschryvingen op de goederen dewelke door haarl: geduurende den voorl: Jaare zyn verstrekt geworden, welke versoek Schriften aldus waaren Luijdende
Aan den wel Edelen gestr Heer Rijk Tulbagh, Raad Extraordinaris van Neederlands India mitsg:s gouverneur van Cabo de goede hoop en den Ressorte van dien, beneevens den E: agtb: Raad van politie deeses gouvernements.
‘Wel Edele Gestr Heer en E: E: agtb:re Heeren!’
‘Den ondergeteek:de Coopman en Pakhüijsmeester versoekt Seer eerbiedig, dat aen hem volgens gebruijk mag werden toegestaan Sodanige afschrijvingen te mogen genieten als ‘er geduurende het laatst afgeweekene Boek Jaer op de hier onder gespecificeerde goederen zyn ontstaen te weeten.’
‘
| Cramerijen | ||
| 20: | ld alluijn op 660 ld over het Jaer geleegen hebbende a 3 pC:to | |
| 17 | d:o Leijm op 343. ld | } a 5 pC:to |
| 34: | d:o Styfsel d:o 685: d:o | |
| Yser | ||
| 1185: | ld gesorteert als | |
| 675 ld op 45027 ld over het jaer geleegen hebbende a 1 1/2 pC:to | ||
| 510 d:o d:o 56983 ld. binnen het jaer aengebragt a 1 pC:to | ||
| Spijkers | ||
| 288: | ld gesorteerde ijsere op 15210 ld over het Jaer geleegen hebbende a 1 1/2 pC:to | |
| Verwen | ||
| 51 | ld gesorteerde grove op 1708 ld over 't Jaer geleegen hebbende a 3 pC:to | |
| Tabac | ||
| 178: | ld op 5947 ld a 3 pC:to | |
| Specerijen | ||
| 1 1/2 | ld Nooten op 164 3/8 ld | } over 't Jaer geleegen hebbende a 1 pC:to |
| 1 | d:o Nagelen d:o 119 3/8 d:o | |
| 2 | d:o Foely d:o 193 3/8 d:o | |
| 1 1/2 | d:o Canneel d:o 149 3/8 d:o | |
| Coffij Boonen | ||
| 70 | ld als. | |
| 63 ld op 3160 ld over 't Jaer geleegen hebbende a 2 pC:t | ||
| 7 d:o d:o 690 ld binnen het Jaer aengebragt a 1 pC:to |
| Cramerijen | ||
| 20: | ld alluijn op 660 ld over het Jaer geleegen hebbende a 3 pC:to | |
| 17 | d:o Leijm op 343. ld | } a 5 pC:to |
| 34: | d:o Styfsel d:o 685: d:o | |
| Yser | ||
| 1185: | ld gesorteert als | |
| 675 ld op 45027 ld over het jaer geleegen hebbende a 1 1/2 pC:to | ||
| 510 d:o d:o 56983 ld. binnen het jaer aengebragt a 1 pC:to | ||
| Spijkers | ||
| 288: | ld gesorteerde ijsere op 15210 ld over het Jaer geleegen hebbende a 1 1/2 pC:to | |
| Verwen | ||
| 51 | ld gesorteerde grove op 1708 ld over 't Jaer geleegen hebbende a 3 pC:to | |
| Tabac | ||
| 178: | ld op 5947 ld a 3 pC:to | |
| Specerijen | ||
| 1 1/2 | ld Nooten op 164 3/8 ld | } over 't Jaer geleegen hebbende a 1 pC:to |
| 1 | d:o Nagelen d:o 119 3/8 d:o | |
| 2 | d:o Foely d:o 193 3/8 d:o | |
| 1 1/2 | d:o Canneel d:o 149 3/8 d:o | |
| Coffij Boonen | ||
| 70 | ld als. | |
| 63 ld op 3160 ld over 't Jaer geleegen hebbende a 2 pC:t | ||
| 7 d:o d:o 690 ld binnen het Jaer aengebragt a 1 pC:to |
’/:onderstont:/’
‘In ‘t Casteel de goede hoop ultimo aug:s 1755: /:was geteekent:/ C:l Brand.’
‘Den wel Edelen Gestr: Heer Rijk Tulbagh, Raad Extra ordinaris van Neederlands India en gouverneur van Cabo de goede hoop &:a beneevens den E: agtb: Raad van politie, werd zeer Eerbiedig versogt, dat aen den ondergeteekende Dispensier mag werden toegestaen de ordinaire afschryving van d’ onderstaende goederen, dewelke door Spillagie, Lekkagie, aenslaen der Muuren als andersints onvermeydelijk in een Rond-Jaer zyn ontstaen, Namentlijk.’
‘
| 347 | Mudd: Tarw a 2 pC:to van 17353: Mudd: naer Batavia als Ceylon afgescheept, door 't harp loopen en uijt meeten vermindert | |
| 5 3/4 | d:o Rogh a 3 pC:to van 194 mudd: na Batavia als Ceijlon afgescheept, en vermindert als vooren. | |
| 65 | d:o Boonen, a 5 pC:to van 1301: mudd: in 't verstrekken uijtdrogen, uijtsleepen van Rotten en Muijsen vermindert. | |
| 16: | mudd: Erten a 1 1/2 pC:to van 1074 mudd: in 't verstrekken als vooren vermindert. | |
| 28 | d:o Garst a 1 1/2 pC:to van 1870 mudd: door Calanders en als vooren. | |
| 11589 | ld Rijst a 3 pC:to van 386330: ld door het uijt eeten van de Calanders, en uijtweegen by veele kleyne quantiteyten. | |
| 565 | d:o Hard brood a 1 pC:to van 56508 ld door 't uijteeten van kakkerlakken, Rotten en muijsen als uijtweegen vermindert. | |
| Suyker over als volgt | ||
| 1566: | ld witte a 2 pC:to van 78331 ld | } door Spillagie, Lekkagie uijtsleepen der Rotten en Muysen en uijtweegen by kleyne parteijen |
| 872 | d:o Candy a 2 pC:to van 43644: d:o | |
| 4: | ld Hop a 1 pC:to van 381 ld door het uijtdroogen, 't versleepen van Rotten en uijtweegen by kleijne partheijen. | |
| 20: | d:o Peeper a 1 1/2 pC:to van 1382 ld door het verstuijven en uytweegen by kleyne quantiteijten | |
| 22 | d:o Cattoen a 1 pC:to van 2244 ld zijnde deese quantiteijt meest met 1 ld en 1/2 ld uijtgewogen. | |
| 26: | wax a 2 pC:to van 1312 ld door het vermeyten en uytweegen vermindert. | |
| 20 | d:o waxcaersen a 1 pC:to van 2007 ld voor als boven. | |
| 71 | d:o Zeep a 2 pC:to van 3564 ld door 't vermeyten en uytdrogen en uytweegen vermindert. | |
| 18 | Cann: Clappus Oly a 3 pC:to van 612: Cann: door 't uytlekken, en by 't uijtmeeten van kleyne quantiteijten vermindert. |
| 347 | Mudd: Tarw a 2 pC:to van 17353: Mudd: naer Batavia als Ceylon afgescheept, door 't harp loopen en uijt meeten vermindert | |
| 5 3/4 | d:o Rogh a 3 pC:to van 194 mudd: na Batavia als Ceijlon afgescheept, en vermindert als vooren. | |
| 65 | d:o Boonen, a 5 pC:to van 1301: mudd: in 't verstrekken uijtdrogen, uijtsleepen van Rotten en Muijsen vermindert. | |
| 16: | mudd: Erten a 1 1/2 pC:to van 1074 mudd: in 't verstrekken als vooren vermindert. | |
| 28 | d:o Garst a 1 1/2 pC:to van 1870 mudd: door Calanders en als vooren. | |
| 11589 | ld Rijst a 3 pC:to van 386330: ld door het uijt eeten van de Calanders, en uijtweegen by veele kleyne quantiteyten. | |
| 565 | d:o Hard brood a 1 pC:to van 56508 ld door 't uijteeten van kakkerlakken, Rotten en muijsen als uijtweegen vermindert. | |
| Suyker over als volgt | ||
| 1566: | ld witte a 2 pC:to van 78331 ld | } door Spillagie, Lekkagie uijtsleepen der Rotten en Muysen en uijtweegen by kleyne parteijen |
| 872 | d:o Candy a 2 pC:to van 43644: d:o | |
| 4: | ld Hop a 1 pC:to van 381 ld door het uijtdroogen, 't versleepen van Rotten en uijtweegen by kleijne partheijen. | |
| 20: | d:o Peeper a 1 1/2 pC:to van 1382 ld door het verstuijven en uytweegen by kleyne quantiteijten | |
| 22 | d:o Cattoen a 1 pC:to van 2244 ld zijnde deese quantiteijt meest met 1 ld en 1/2 ld uijtgewogen. | |
| 26: | wax a 2 pC:to van 1312 ld door het vermeyten en uytweegen vermindert. | |
| 20 | d:o waxcaersen a 1 pC:to van 2007 ld voor als boven. | |
| 71 | d:o Zeep a 2 pC:to van 3564 ld door 't vermeyten en uytdrogen en uytweegen vermindert. | |
| 18 | Cann: Clappus Oly a 3 pC:to van 612: Cann: door 't uytlekken, en by 't uijtmeeten van kleyne quantiteijten vermindert. |
’/:onderstont:/’
‘In ‘t Casteel de goede hoop ult:mo August: 1755: /:was geteekent:/ N:s Heyning.’
Aan den wel Edelen gestr: Heer Rijk Tulbagh, Raed Extraordinaris van Neederlands India, mitsg:s gouverneur van Cabo de goede hoop en den Ressorte van dien &:a &:a beneevens den E: agtb: Raed van politie.
‘Wel Edele Gestr: Heer en E: agtb:r Heeren.’
‘Uwe wel Edele gestrenge en E: agtb:r werd door den ondertegeekende keldermeester Seer eerbiedig versogt, dat aen hem de afschryving op de Caabse koele wijnen, Seedert p:mo September 1754: tot ultimo aug:s 1755 verstrekt, door Suijvering en Spillagie vermindert mag valideeren, bedragende 18404: kannen op 460119 kannen, zijnde vier pC:to.’
’/:onderstont:/’
‘In ‘t Casteel de goede hoop den 31: augus:t 1755 /:was geteekent:/ J:n Raek.’
Soo is naer Resumptie derselver verstaan, dat de daerby aengehaelde minderheeden als niet excedeerende, by de voorseijde Negotie Boeken Sullen werden afgeschreeven.
Waerna meede is nagesien de door den Heere Hoofd Administrateur Sergius Swellengrebel geproduceerde ‘t Samentrekking der Lasten deeses gouvernements geduurende dit Boekjaer 1754/55 neevens die van ‘s Jaers bevoorens ofte d’ Annis 1753/54 bedragende als volgt, Namentlijk:
‘
| 1754/55 | 1753/54 | |
| Onkosten van Scheepen | ƒ151224:18:08: | ƒ132980:01:08: |
| Ordinaire Rand Soenen | d:o 91381:04:-: | d:o 74316:07:-: |
| Ordinaire Onkosten | d:o 27423:03:08: | d:o 25164:11:-: |
| Extra ordinaire d:o | d:o 4066:03:-: | d:o 10404:05:08: |
| Timmeragie en Reparatie | d:o 10241:11:-: | d:o 21854:03:08: |
| Fortificatien | d:o 2579:13:-: | - - - - - - - - - - - - - |
| Oncosten van 's Comp:s Leyfeygenen | d:o 21621:06:-: | 30676:12:08: |
| 't Hospitaal | d:o 11961:08:-: | 15088:18:08: |
| Reecq: van Condemnatie en Confiscatie | d:o 2298:01:-: | 1764:14:08: |
| Onkosten van Chaloupen en minder vaertuygen | d:o 3328:07:08: | 7536:12:-: |
| Betaalde Scheeps Soldijen | d:o 11832:13:-: | 16605:04:08: |
| Betaelde guarnisoens Soldijen | d:o 135661:09:08: | 130562:06:-: |
| Commissarissen en Commandeurs der Retourvloot | - - - - - - - - - - - - | d:o 360:-:-: |
| De gouverneurs Tafel | - - - - - - - - - - - - | 1686:09:08: |
| Somma | ƒ473619:18:-: | ƒ469000:06:-: |
| 1754/55 | 1753/54 | |
| Onkosten van Scheepen | ƒ151224:18:08: | ƒ132980:01:08: |
| Ordinaire Rand Soenen | d:o 91381:04:-: | d:o 74316:07:-: |
| Ordinaire Onkosten | d:o 27423:03:08: | d:o 25164:11:-: |
| Extra ordinaire d:o | d:o 4066:03:-: | d:o 10404:05:08: |
| Timmeragie en Reparatie | d:o 10241:11:-: | d:o 21854:03:08: |
| Fortificatien | d:o 2579:13:-: | - - - - - - - - - - - - - |
| Oncosten van 's Comp:s Leyfeygenen | d:o 21621:06:-: | 30676:12:08: |
| 't Hospitaal | d:o 11961:08:-: | 15088:18:08: |
| Reecq: van Condemnatie en Confiscatie | d:o 2298:01:-: | 1764:14:08: |
| Onkosten van Chaloupen en minder vaertuygen | d:o 3328:07:08: | 7536:12:-: |
| Betaalde Scheeps Soldijen | d:o 11832:13:-: | 16605:04:08: |
| Betaelde guarnisoens Soldijen | d:o 135661:09:08: | 130562:06:-: |
| Commissarissen en Commandeurs der Retourvloot | - - - - - - - - - - - - | d:o 360:-:-: |
| De gouverneurs Tafel | - - - - - - - - - - - - | 1686:09:08: |
| Somma | ƒ473619:18:-: | ƒ469000:06:-: |
Uijt welke t’ Samentrekkinge dan komt te blijken dat de lasten in ‘t generaal deesen Jaare ƒ4619:12: meerder als Anno pass:o bedragen hebbende, ijder Last post in ‘t bysonder, het volgende meerder of minder heeft komen te rendeeren, als:
‘
| Minder | Meerder | |
| Onkosten van Scheepenen | ƒ18244:17:-: | |
| Voortkomende weegens de gedane verstrekking aen 'S Comp:s Soo uijt gaende als Retourneerende Scheepen van gesouten Rundvleesch, mitsg:s bovendien nog van Erweeten, boonen, Azijn en meerder wijn als bevoorens aan de Retourscheepen in 't bysonder alles ingevolge 't aen geschreevene door haer Hoog Edelens de heeren der hooge Indiasche Regeering tot Batavia geschied. | ||
| Ordinaire Randsoenen | d:o 17064:17: - : | |
| Sijnde veroorsaekt geworden Eerstelijk door dien dat het Randsoen van Bier aen 'S Comp:s gequalificeerde Bediendens voor Annis 1753/54 mits het agterblyven der g'Eijschte Bieren uijt het vaderland, daermeede niet hebbende kunnen voldaen werden, als nu met wyn is verevent, en ten Tweeden uijt de provisien &:a die tot de Tafel van den Heer gouverneur zyn verstrekt geworden, dewelke bevoorens afsonderlijk op Reecq:g van de gouverneurs Tafel geloopen hebbende thans volgens d' ordre op deese Reecq:g gebragt zijn. | ||
| Ordinaire Onkosten | d:o 2258:12:08: | |
| Welk meerder bedragen is voortgekomen weegens de verstrekte huijshuuren en gagiement penn:gn van diversse bediendens die bevoorens alle op Reecq:g van Extraordinaire onkosten zyn afgeschreeven geworden, mitsg:s het verbruijkte ijser, dat op Reecq:g van Timmeragie en reparatie geloopen heeft. | ||
| Extraordinaire onkosten | ƒ 6338:02:08: | |
| Sijnde dit minder Rendement veroorsaakt door de hierbovengem: op ordinaire onkosten overgeschreevene huyshuuren en gagiement penn:gn, als meede dat het geene het welk jaerlijx aende gras maeijers verstrekt werd, op Reecq:g van ordinaire Rand Soenen is gesteld geworden. | ||
| Timmeragie en Reparatie | ƒ 11612:12:08: | |
| Komende deese Reecq:g de neevensgem: | ||
| Somma minder te beloopen, uijt hoofde dat 'er in den voorleeden Jaare, behalven een officiers wooning nog een Nieuw Slagthuijs, hout Maguazijn, en kuypers Winkel opgebouwd zijn, als meede dat het verbruijkte yser van deese Reecq:g op die van ordinaire onkosten is overgebragt. | ||
| De Fortificatiën, die voor deesen by de boeken hebben voortgeloopen, dog voortaan volgens d' ordre in deeservoegen onder de Last posten moeten gesteld werden bedragen dit Jaer weegens de Materialen die tot reparatie der fortificatie werken Syn verbruykt geworden | d:o 2579:13:-: | |
| Onkosten van 'S Comp:s Leyff Eygenen | d:o 9055:06:08: | |
| Minder als A:o pass:o bedragende is Sulx toegekomen, Eerstelijk door het dalen van den prijs van 't versch vleesch. Ten Tweeden dat het Randsoen en de kleeding der Caffers van deese Reecq: op die van Condemnatie en Confiscatie is overgeschreeven. | ||
| Ten Derden, door gedaane verstrekking van Rijst in plaets van Meel aen de voorseyde Leyfeygenen. En ten Laatsten dat 'er van Deselve Leyfeijgenen deesen Jaere een Considerabel getal gestorven weesende, dit gevolgelijk een Merkelijke vermindering omtrent de onkosten derselve heeft te weege gebragt. | ||
| Het Hospitaal | d:o 3127:10:08: | |
| Sijnde het weyniger bedragen deeser Reecq: eenelijk door de voorengemelde vermindering van den prijs van 't versch vleesch veroorsaekt. | ||
| Reecq: van Condemnatie en Confiscatie | d:o 533:06:08: | |
| Welk meerder Rendement is voort gekomen Door het Randsoen en kleeding der Caffers die gelijk boven gesegd is van d' oncosten van 's Comp:s Leyffeygenen op deese Reecq: van Condemnatie is overgeschreeven. Staende andersints deese Reecq:g weegens de geconfisqueerde goederen van d' officieren van het Schip Langewijk nog ƒ6770:1: te vooren. | ||
| Onkosten van Chaloupen en mindere vaertuijgen | d:o 4208:04:08: | |
| dus weyniger beloopende, uyt hoofde dat A:o pass:o de bood D' Admiraal de Ruijter opgebouwd zijnde, deesen Jaare niet anders dan de noodsakelijke reparatien aan voorsz Vaartuygen zyn gedaen geworden. | ||
| Betaalde Scheeps Soldijenkomende dit minder bedragen alleen voort, dat de in deesen Jaere gedaane verstrekkingen van Maendgelden aen 't volk van diversse Scheepen So veel minder als in A:o pass:o zijn gevallen. | d:o 4772:11:08: | |
| Betaalde guarnisoens Soldijen veroorsaekt door de meerder verstrekte goede Maanden, mitsg:s Subsidie en Cost penn:gen. | d:o 5099:03:08: | |
| Commissarissen en Commandeurs der Retourvloot | ||
| Deese Reecq:g die voortaan niet meer op zig selfs mag loopen maer volgens d'ordre op Extra ordinaire onkosten moet belast werden, heeft in 't voorl: Jaer gerendeert | d:o 360:-:-: | |
| D' Gouverneurs Tafel. in 't vervolg Meede niet meer afsonderlijk by de Boeken Sullende Loopen, dewijl het daervoor verstrekte op reecq:g van Ordinaire Randsoenen moet werden Gebragt, heeft A:o pass:o bedragen | d:o 1686:09:08: | |
| Somma | ƒ41160:17:08 | ƒ45780:09:08: |
| Minder | Meerder | |
| Onkosten van Scheepenen | ƒ18244:17:-: | |
| Voortkomende weegens de gedane verstrekking aen 'S Comp:s Soo uijt gaende als Retourneerende Scheepen van gesouten Rundvleesch, mitsg:s bovendien nog van Erweeten, boonen, Azijn en meerder wijn als bevoorens aan de Retourscheepen in 't bysonder alles ingevolge 't aen geschreevene door haer Hoog Edelens de heeren der hooge Indiasche Regeering tot Batavia geschied. | ||
| Ordinaire Randsoenen | d:o 17064:17: - : | |
| Sijnde veroorsaekt geworden Eerstelijk door dien dat het Randsoen van Bier aen 'S Comp:s gequalificeerde Bediendens voor Annis 1753/54 mits het agterblyven der g'Eijschte Bieren uijt het vaderland, daermeede niet hebbende kunnen voldaen werden, als nu met wyn is verevent, en ten Tweeden uijt de provisien &:a die tot de Tafel van den Heer gouverneur zyn verstrekt geworden, dewelke bevoorens afsonderlijk op Reecq:g van de gouverneurs Tafel geloopen hebbende thans volgens d' ordre op deese Reecq:g gebragt zijn. | ||
| Ordinaire Onkosten | d:o 2258:12:08: | |
| Welk meerder bedragen is voortgekomen weegens de verstrekte huijshuuren en gagiement penn:gn van diversse bediendens die bevoorens alle op Reecq:g van Extraordinaire onkosten zyn afgeschreeven geworden, mitsg:s het verbruijkte ijser, dat op Reecq:g van Timmeragie en reparatie geloopen heeft. | ||
| Extraordinaire onkosten | ƒ 6338:02:08: | |
| Sijnde dit minder Rendement veroorsaakt door de hierbovengem: op ordinaire onkosten overgeschreevene huyshuuren en gagiement penn:gn, als meede dat het geene het welk jaerlijx aende gras maeijers verstrekt werd, op Reecq:g van ordinaire Rand Soenen is gesteld geworden. | ||
| Timmeragie en Reparatie | ƒ 11612:12:08: | |
| Komende deese Reecq:g de neevensgem: | ||
| Somma minder te beloopen, uijt hoofde dat 'er in den voorleeden Jaare, behalven een officiers wooning nog een Nieuw Slagthuijs, hout Maguazijn, en kuypers Winkel opgebouwd zijn, als meede dat het verbruijkte yser van deese Reecq:g op die van ordinaire onkosten is overgebragt. | ||
| De Fortificatiën, die voor deesen by de boeken hebben voortgeloopen, dog voortaan volgens d' ordre in deeservoegen onder de Last posten moeten gesteld werden bedragen dit Jaer weegens de Materialen die tot reparatie der fortificatie werken Syn verbruykt geworden | d:o 2579:13:-: | |
| Onkosten van 'S Comp:s Leyff Eygenen | d:o 9055:06:08: | |
| Minder als A:o pass:o bedragende is Sulx toegekomen, Eerstelijk door het dalen van den prijs van 't versch vleesch. Ten Tweeden dat het Randsoen en de kleeding der Caffers van deese Reecq: op die van Condemnatie en Confiscatie is overgeschreeven. | ||
| Ten Derden, door gedaane verstrekking van Rijst in plaets van Meel aen de voorseyde Leyfeygenen. En ten Laatsten dat 'er van Deselve Leyfeijgenen deesen Jaere een Considerabel getal gestorven weesende, dit gevolgelijk een Merkelijke vermindering omtrent de onkosten derselve heeft te weege gebragt. | ||
| Het Hospitaal | d:o 3127:10:08: | |
| Sijnde het weyniger bedragen deeser Reecq: eenelijk door de voorengemelde vermindering van den prijs van 't versch vleesch veroorsaekt. | ||
| Reecq: van Condemnatie en Confiscatie | d:o 533:06:08: | |
| Welk meerder Rendement is voort gekomen Door het Randsoen en kleeding der Caffers die gelijk boven gesegd is van d' oncosten van 's Comp:s Leyffeygenen op deese Reecq: van Condemnatie is overgeschreeven. Staende andersints deese Reecq:g weegens de geconfisqueerde goederen van d' officieren van het Schip Langewijk nog ƒ6770:1: te vooren. | ||
| Onkosten van Chaloupen en mindere vaertuijgen | d:o 4208:04:08: | |
| dus weyniger beloopende, uyt hoofde dat A:o pass:o de bood D' Admiraal de Ruijter opgebouwd zijnde, deesen Jaare niet anders dan de noodsakelijke reparatien aan voorsz Vaartuygen zyn gedaen geworden. | ||
| Betaalde Scheeps Soldijenkomende dit minder bedragen alleen voort, dat de in deesen Jaere gedaane verstrekkingen van Maendgelden aen 't volk van diversse Scheepen So veel minder als in A:o pass:o zijn gevallen. | d:o 4772:11:08: | |
| Betaalde guarnisoens Soldijen veroorsaekt door de meerder verstrekte goede Maanden, mitsg:s Subsidie en Cost penn:gen. | d:o 5099:03:08: | |
| Commissarissen en Commandeurs der Retourvloot | ||
| Deese Reecq:g die voortaan niet meer op zig selfs mag loopen maer volgens d'ordre op Extra ordinaire onkosten moet belast werden, heeft in 't voorl: Jaer gerendeert | d:o 360:-:-: | |
| D' Gouverneurs Tafel. in 't vervolg Meede niet meer afsonderlijk by de Boeken Sullende Loopen, dewijl het daervoor verstrekte op reecq:g van Ordinaire Randsoenen moet werden Gebragt, heeft A:o pass:o bedragen | d:o 1686:09:08: | |
| Somma | ƒ41160:17:08 | ƒ45780:09:08: |
Terwijl wyders uyt de voorsz t’ Samentrekking meede is komen te Consteeren dat de Suijvere Winsten en ‘S Lands inkomsten deesen Jaere ƒ136554:14: en dus ƒ16670: minder als in ‘t voorl: Jaer hebben komen te rendeeren, ‘t welk door de volgende toevallen is veroorsaekt geworden.
Eerstelijk dat door de onlangs geregeert hebbende kindersiekte een Considerabel getal van ‘s Comp:s Leyfeygenen gestorven weesende geduurende den winter meede een groote meenigte van derselver Beestiaal is komen te verrekken.
Ten Tweeden door het minder rendeeren der pagtpenn:gen
En Laatstelijk dat de Landbouwers uijt vreese voor de voorsz: kindersiekte niet van buyten hebbende derven opkomen, daardoor het betaalen der Recognitie penn:gen voor de Leenplaatsen &:a mitsg:s de voldoening der Thiendens is agtergebleeven; dan aangesien deese Twee posten te Saamen ƒ11726:8: bedragende bij de Nieuwe Boeken Staan verevent te worden Soude oversulx het weesentlijke minder rendement der winsten maer ƒ4943:12: komen te beloopen
En is ten deesen belange voorts verstaen gedagten Heer Hoofd administrateur Sergius Swellengrebel te qualificeeren om met het Sluijten der voorseijde Negotie Boeken te doen voortgaen. Waarna door zyn E: is bekent gemaekt geworden dat het oude Slagthuijs der E: Comp: beneevens het uijt den Boedel van de wed: Holst ingekogte Huijs, ingevolge het gearresteerde onder den 6: der Jongst afgeweekene Maand November, den 17 dito daaraan by vendutie verkogt zijnde, het eerstgem: 201. en ‘t andere 413 7/8: Ryxd:s komen te rendeeren, welk bedragen dierhalven by de meergemelde Negotie Boeken behoorlijk Sullen moeten werden ingenoomen.
Vervolgens geliefde den Heere gouverneur te kennen te geeven, dat onlangs door de Executeurs des Testaments van wijlen den Burger Christiaan Akkerman by publicque vendutie vercogt, en door den Burgerraad Paulus Artooijs in gemeynd zijnde geworden Seeker Stuk huys Erffs geleegen in deese Tafelvalley mitsg:s groot Twee en Sestig quadraat Roeden en 24 dito voeten, hoogstgem: zijn Edele by deese geleegentheijd bevonden had, dat het gem: Erff Seer digt agter ‘S Comp:s Paarde Stal heen Strekkende, aldaar voor dit gebouw So ten opsigte van het water dat ten dienste der Leerbereyderije derwaarts moet geleijd worden, als andersints niet alleen Seer ongeleegen komt te leggen, maar dat zijn Edele daar en boven al voor eenigen Tijd voorneemens geweest zynde, om de voorseyde Leerbereydereije tot wegneeminge van de daar door veroorsaekt werdende Schadelijke Lugt voor de paerden, mitsg:s ter bekoominge van meerder Ruijmte in de Stal, buijten en agter deselve te verplaetsen, het geciteerde Erff dan daar toe Seer wel Soude te pas komen, Soo is hierom goed gevonden en verstaen, dat hetselve van gementioneerden Burgerraad Artoijs ingevolge de diesaangaende door hem gedane presentatie, voor deselfde Cooppenn:gen waarop hy dit Erff heeft komen in te meijnen, te weeten Een hondert en vijff guldens indische valuatie voor d’ E: Comp: sal overgenomen, en het So evengem: bedragen aen hem ujt ‘S Comp:s Cassa weederom werden gerembourseert: Synde voorts nog goedgedagt dat Terwijl het dikwilsgen: Erff voor als nog niet aen gesegden Artoijs is getransporteert geworden, men dierhalven tot vermeyding der ongelden die andersints wegens ‘s heeren Regt: &:a door hem Souden moeten gedragen en dog weederom door d’ E: Comp: vergoed werden, het Transport daarvan door d’ Executeurs van wijlen voorwaartsgem: Christiaan Akkerman maer direct aen welgemelde E: Comp: Sal laaten doen.
Ook behaagde het welopgem: Heere Gouverneur ter Lectuure over te geeven Seeker Relaes, luydende als volgt:
‘Relaas gegeveeven door den Burger Dirk Marks, weegens eenige berigten die door verre Landwaerts in woonende Hottentotten aen de natenoemene met desselfs wagen uijt geweest zijnde persoonen Syn gedaen geworden weesende van volgenden inhoude.’
‘Dat hy Relatant desselfs wagen den 26: Aug:s pass:o onder opsigt van de Burgers Andries du preez en Pieter Ferreira in ‘t veld gesonden hebbende om oliphanten te schieten, gem: Persoonen by derselver te rug komste aen hem hebben gerapporteert.’
‘Dat wanneer zy tusschen de Sondags en Bosjesmans Rivieren gekomen waaren zij eenige van haarl: meede genoomene Hottentotten naer een Strand waard leggende Craal hadden afgesonden, om te verneemen of by deselve geen Oliphants Tanden te bekomen waaren, ten eynde deselve van haer voor d’ E: Comp: in te ruijlen gemelte door hun afgesondene hottentotten vervolgens met eenige der bewoonders van voorsz kraal weederom by de wagen waren te rug gekomen, meede brengende Een Blaauw Lakense Bussel, een bont hemt, een fijne hoed, beneevens een pistool en andere kleynigheeden meer, die zy seijden van de Hottentotten uijt gedagte Craal getrocqueert te hebben; gelijk dan ook van de met hun meede gekomene hottentotten uijt deselve Craal d’ eene een Lap Rood laaken en andere een Stuk Zeijldoek om ‘t Leijf, mitsg:s alle wolle mutsen ofte hoeden op ‘t hoofd hadden.’
‘Dat zy Dupreez en Ferreira de voorsz: meede gekomene Hottentotten hierop gevraegt hebbende waer en op wat wijze zy aan die goederen gekomen waaren, deselve hun daerop ten antwoord hadden gegeeven dat zy die alle op ‘t Strand bekomen hadden: waarop gem: Dupreez en Ferreira haarl: verder hadden afgevraegt, of dan daar omtrent een Schip was komen te verongelucken, dog hierop van deselve niet anders kunnen te weeten krijgen, als dat op een Seekeren Tijd teegens den avond een Schuijt met drie persoonen aldaar aan de wal geweest was, die des anderen daags ‘S morgens weederom vertrokken weesende, zij alsdoen op ‘t Strand gekomen waaren, en daar de voorsz: goederen met eenige Leedige vaaten /:die nog op ‘t Strand lagen:/ hadden gevonden.’
‘Dat meergem: du preez en Ferreira naer die hottentotten deesen aangaande nog een en andermaal ondervraegt, dog telkens geen ander antwoord van haar hebbende kunnen bekomen, daarop haare Reijze met de weynige oliphants Tanden die zy op deesen Togt hebben kunnen magtig werden, en door den Relatant aan d’ e: Comp: zyn opgebragt, haare Reijze weederom herwaards hadden voortgeset, met ende beneevens Twee hottentotten uijt de voorsz kraal, die hun versogt hadden met haarl: naer des Relatants woonplaets te gaen, ten eijnde wat Tabacq op te doen en daer meede weeder naer de Craal te rug te keeren.’
‘Dat, nadat zy bereijts een Maend op de te rug Reijze geweest en dus naby des Relatants plaats gekomen waaren, met eens der Twee bovengem: Hottentotten, weesende een Jongeling, over de by haer gevondene goederen in gesprek geraekt zijnde, zy als doen uijt hem hadden verstaan, dat de bewoonders van zyne Craal die goederen van andere nader by ‘t Strand leggende Hottentotten hadden gekreegen, en dat hy gehoord had, dat ‘er op ‘t Strand daer de meergemelde goederen gevonden waaren; veel doode Menschen, neevens verscheijde vaaten met Stukken vet, /:waerschijnelijk Spek:/ lagen, als meede dat ‘er eenige van de Christenen, die nog in ‘t Leeven waaren geweest, door de Hottentotten Souden weesen doodgeslaagen.’
‘Op het welke dikwilsgem: dupreez en Ferreira d’ andere grooten hottentot dies aangaende nader hadden ondervraegt, dog dat denselven alles ontkent en van niets anders hadde willen weeten als dat de hottentotten van d’ andere Craal, met de drie persoonen die met de Schuijt aan Land waaren geweest, wel gevogten maer deselve niet dood geslagen hadden, waarom zy, Du preez en Ferreira dan presumeeren, dat gedagte groote hottentot, ‘t zy met de bewoonders van zijn Craal Selfs aen het doodslaan der menschen Schuldig weesende, dan wel uijt vreese voor die van d’ andere Craal, haarl: uijt dien hoofde de Saaken niet naer waarheijd of Conform het berigt van de kleyne hottentot heeft willen ofdurven verhaalen.’
‘Voegende den Relatant hier nog bij dat de voorsz door zyne hottentotten meedegebragte duffeltjes geen hollands, maar veeleer een Engels of Frans maeksel schijnen te zijn, gelijk ook op de door haer meedegebragte en thans onder hem relatant berustende pistool het woordje Paris te Leesen is.’
‘Anders niet relateerende geeft den Relatant voor, Reedenen van weetenschap als in den Text, met presentatie ‘t voorenstaande des begeerd werdende nader gestand te doen.’
‘Aldus gepasseert ter politicque Secretarije In ‘t Casteel de goede hoop den 5: December 1755: /:was geteek:t:/ Dirk Marks /:lager:/ In kennisse van my /:geteek: O: M: Bergh adj:t Secret:s /:in margine:/ als getuijgen /:en geteek: C: A: Haupt, T: J: d: vlamingh.’
Over welkers inhoude met andagt gebesoigneert en dies aangaande in aanmerking genomen weesende dat uyt de daarby ter needergestelde omstandigheeden met veel waerscheijnelijkheijd moet werden gepresumeert dat ‘er ergens op de Custen omtrent de by ‘t voorseyde Relaas vermelde Conterije een Schip of ander Vaartuijg zal verongelukt zijn, en het hierom van Seer veel aangeleegentheijd voor den dienst der E: Comp: komt te weesen, om hiervan het vereyschte nader berigt t’ erlangen heeft men dierhalven noodsaakelijk geoordeelt, hetselve Relaes den landdrost tot Swellendam Jan Andries Horak Copieelijk toe te Senden, met ordre dat hy ten eersten eenige manschap derwaerts Sal hebben uyttesenden, ten eynde zig by de daar om Streex woonende Hottentotten, op het naaukeurigste t’ inquireeren, waar en op wat wijze zy eygentlijk aan de bij haer gevondene goederen zijn gekomen, welke particulariteijten zijl: van het Schip dat men vooronderstelt daar verongelukt te zijn, mitsg:s van dies Scheepelingen Sullen weeten te berigten, als meede of ‘er nog eenige goederen van belang onder gedagte hottentotten gevonden werden, van waar het voorsz: Commando Sig vervolgens naer het digt daarby leggend Zeestrand Sal moeten vervoegen, om alles Selfs nader t’ ondersoeken, namentlijk op wat plaats diergelyk Schip of vaartuijg is komen te Stranden, of en welke goederen daervan nog op ‘t Strand te vinden zijn, gelijk ook of ‘er nog eenige Scheepelingen van ged: verongelukten Bodem afgekomen weesende zig aldaer ergens mogten komen op te houden, welke Persoonen zij als dan met hun herwaarts Sullen moeten opbrengen, dog dat dewijl het uijt het ter needergestelde in ‘t voorsz: Relaas niet presumptief is dat er nog eenige Menschen van hetselve in ‘t Leeven Sullen zijn, het Commando hierom met destemeer exactitude uijt d’ overblyfsels van ‘t Schip of opgespoelde goedere Sullen tragten t’ ervaaren of het een Schip of minder Vaartuijg is geweest, als meede aan welke Natie hetselve mag hebben toebehoord, gelyk zyl: wyders op het Strand overal met d’ uijtterste oplettentheijd Sullen moeten rondsoeken of ‘er nog eenige boeken, Papieren of geschriften komen te leggen, die zy alsdan, hoe gering haer die ook Souden mogen toescheijnen, meede herwaarts Sullen moeten opbrengen, ten eynde uyt deselve eenig meerder Ligt te kunnen bekomen en insonderheijd of diergelijk verongelukt Schip of Vaartuijg door geleedene Rampen, dan wel met eenig bijsonder Oogmerk op de voorsz: Cust is komen te verscheynen.
En dewijl bovengem: Dirk Marks het land Soo wel als het zeestrand ter plaatse daar de voorsz: Naspeuring Sal moeten geschieden, ten vollen bekend is, en men hem Soo hierom als weegens desselfs by andere geleegentheeden betoonde vigilantie, tot het verrigten van al het voorenstaande Seer bequaam geoordeelt heeft; Sal gedagten Landdrost oversulx ook werden aangeschreeven, dat het Commando over de voorsz: uijttesendene Manschappen aen denselven op gedragen, en gesegde Marks door hem Land drost dienvolgens in alles nader Sal moeten geinstrueert werden, vooral om by aldien Sig nog eenig Schiet geweer onder de hottentotten mogte bevinden, hetselve haer by weege van Ruylinge of andere vriendelijke wijze afhandig te maaken.
Maer nademaal ten opsigte van dit geval, het deesen Raade gantsch Vreemd en onbehaaglyk is te vooren gekomen, dat gementioneerden Landdrost Horak heeft kunnen goedagten, om na dat hem die Saek was berigt geworden, eenelyk aen bovengem: Dirk Marks by geleegentheijd dat denselven tot het verrigten zijner particuliere affairen herwaarts quam op te reyden, te gelasten, om by desselfs aenkomst alhier daervan aan den Heere Gouverneur verslag te doen, in plaatse dat hy Land-Drost inmediaat op ‘t bekomen van ‘t voorsz: berigt de burgers Andries du preez en Pieter Fereira neevens de hottentotten, die met hun uijtgegaen mitsg:s van ginder herwaarts gekomen zijn, dienaangaande Selfs hadde behooren t’ examineeren, en dit geval vervolgens sonder eenig versuijm nader te doen ondersoeken, of ten minsten de bekomene Informatien ten allerspoedigsten aan welgem: Heere Gouverneur op te Senden, om daerop zijn Edelens ordres te kunnen erlangen, door welke verkeerde handelwijze men thans te vreesen heeft, dat door den Tijd die nu bereets is en nog Staat te verloopen, de voorhebbende ontdekkingen mogelijk niet So wel Sullen te doen zijn dan wanneer gem: Land-Drost daarop in tijds de nodige Ordres hadde gestelt; Is dierhalven verstaan dat denselven weegens het in deesen door hem gepleegde versuijm Scherpelijk zal werden gereprocheert, met recommendatie om in den aanstaande by het weeder voorkomen van diergelijke en andere Saaken van belang, allesints met de vereyschte oplettendheijd en vigilantie te werk te gaen, ten eijnde men by faute van dien, niet genoodsaakt mogte zijn, het daardoor veroorsaekte ongenoegen als dan op een minsagte wijze aan hem te moeten betoonen.
Sijnde voorts beslooten, dat ‘er billietten Sullen werden geaffigeert tot waarschouwing dat den Heer Independent Fiscaal Pieter Reede van oudshoorn, neevens gecommitteerde Leeden uijt den Raad van Justitie, binnen weynige daagen, Schouwinge der Straaten en weegen binnen dit Caabse Vlek Sullen doen, ten eynde een ijder de vuijlnis Nesten en andere onreynigheeden van voor sijn Deur Sal kunnen doen opruijmen en wegmaaken, om zig alsoo voor Schaade te hoeden.
Waarna geresumeert weesende de ingediende Nominatien der resp: kerkenraaden So hier aen Cabo als in de buijten districten, heeft men zig de gedaene verkiesingen van ouderlingen laaten welgevallen, en verders uijt het dubbelt genomineert getal tot Diaconen verkooren, de volgende persoonen te weeten:
In de kerk hier aen Cabo
Jan Hassing tot ouderling in plaetse van den afgaanden Hendrik van der Heyden. Jan van der Riet en Gysbert Rogiers tot diaconen voor d’ uijtgediende Jeremias Auret en Jan Serrurier.
In de Stellenbosche kerk
Nicolaas Vlok tot ouderling in Steede van Gerrit van der Bijl. En tot Diacon Dirk de Vos in plaets van den afgaenden Pieter Laubser.
In de kerk aen Drakensteijn
Wijnand Louw tot ouderling in de plaets van den afgaanden Pieter du Toit d’ oude, mitsg:s tot Diaconen. Roeloff van der Merwe en Pieter du Toit de jonge voor de uijtgediende François Retief en Pieter Loret.
In de kerk in ‘t Land van Waveren
Pieter Terron tot ouderling en Hercules du Preez tot Diacon den Eersten in plaatse van Jan Theron en d’ anderen voor pieter du plessis.
In de Swart landse kerk.
Jan Pool tot ouderling in Steede van wijlen Johannes albertus Laubser en Hendrik van der Westhuijsen voor den uijtgedienden Paul Retief.
Sullende gem: kerkenraade in de buyten districten wyders werden aangeschreeven, dat dewyl er deesen Jaare geen Commissaris politicq tot opneeming haarer kerkelijke Reecq:gen Staat af te gaan, zy deselve Reecq:gen hierom ten Spoedigsten herwaarts Sullen moeten opsenden.
En zijn voorts uijt de in dubbelen getale genomineerde persoonen om na gebruijk in de onderstaende Collegien dienst te doen de volgende verkooren, als.
Tot Burgerraaden
Henning Joachim Prehn en Hendrik Lodewijk Bletterman, in Steede van Paulus Artoijs en Hendrik van der Heyden
Tot weesmeesteren
Jan Frederik kersten en Jacob van Rhenen in plaetse der af te treedene Daniel Heyning en Jan Meijndertsz kruywagen.
Tot Commissarissen van Civile en Huwelyxe Saaken.
Christiaan Ludolph Neethling en Joachim Johan Lodewijk Warnich; in plaatse van den afgaanden Lodewijk Christoff Warnecke en overleedene Willem van Schoor.
Tot Heemraaden van Stellenbosch en Drakensteyn .
Andries Brink, Hendrik Emanuel Blankenberg, Jacobus van der Spuij en Jan de Villiers, in Steede van Gerrit van der Bijl, Adriaan van Brakel, david de villiers en Hendrik Hop.
Tot Heemraaden van Swellendam
Philip du preez en Nicolaas de Bruijn in plaetse van Andries Holtshausen en Laurens de Jager.
Sijnde voorts op het door den Landdrost en heemraaden aldaer gedaane versoek verstaan om den onder voorseijde Collonie Sorteerenden Burger David Leeuw ter oorsaake van desselfs Slegte Conduite voor Matt:s a ƒ9: ter maand in dienst der E: Comp: te neemen en als sodanig van hier weg te Senden.
Ook is by resumptie van Seeker missive des krijgs raeds van ‘t Selve district de dato 24: october pass:o goedgevonden de gedaane aanstellingen der Burgers Hendrik gildenhuijsen en Adam Bernard tot wagt meesters, mitsg:s die van andries gouts Louis van Wijk en Pieter ter Blanche tot Corperaals onder de Comp: Dragonders aldaer t’ approbeeren.
Maar gemerkt uijt d’ overgesondene Monsterrol van gedagte Comp: Dragonders is komen te blijken, dat deselve thans bereyts tot 124: Coppen aengegroeijt zijnde, dienvolgens te Sterk voor eene enkelde Comp: komt te zijn, heeft men oversulx zyne gedagten laeten gaen om uijt deselve nog een Tweede te formeeren; weshalven gem: krijgsraed Sal werden aengeschreeven te berigten welke persoonen deselve Souden vermeijnen bequaam te weesen om, tot hoofdofficieren, te weeten Ritmeester, Luijtenant en Cornet over gedagte op te regtene Tweede Comp: te kunnen werden aangesteld; als wanneer daarop een nader besluijt Sal kunnen genomen werden.
Sijnde laatstelijk ten versoeke van den oud heemraed Johannes Louw Jacobsz:en den Landbouwer Adriaen Louw aen deselve een veeplaats geleegen over t roode Sant aen deese kant van de Breede Rivier in eygendom gegeeven, onder Conditie om behalven de jaarlijxe recognitie van 24 Ryxd:s tot een erkentenisse de Somma van Tagtig Ryxd:s eens aan d’ E: Comp: te moeten betaalen.
Aldus geresolveert ende Gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten daege en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] C Brand
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s
C. 133, pp. 492-498.¶
Dingsdag den {17551223} 23 dec: 1755.
‘S voormiddags alle present demptis d’ E: E:s pakhuijsmeester Christoffel Brand en Secret:s Josephus de grandpreez beyde door indispositie.
Het Seer geagt aanschryvens van haar wel Edele groot agtb:re de Heeren der Hoge Indiase Regeering tot Batavia de dato 15 october deeses Jaers, neevens de daartoe gehoorende bylagen, als meede Seekere Circulaire Missive van den 16: Mey bevoorens, alle per het Retourschip de Standvastigheijd hier aangebragt, heeden met de vereijschte attentie geresumeert zijnde, is ten opsigte van het geordonneerde by eerstgem: Missive te weeten om de g’ Eyschte 700: Lasten Tarw en 300 Leggers wyn ten vollen te voldoen, Sonder iets meerder boven die petitie daarby te voegen, verstaan; dat Sulx pligtschuldig Sal werden nagekomen, en dat hiervan aen onse Hoog gebiedende Heeren en Meesteren in ‘t vaderland de vereyschte kennisse zal werden gegeeven.
Ook is nopens het aengeschreevene bij bovengem: Circulaire Missive, verstaan de Specerijen alhier voortaan volgens de daarby gespecificeerde prijsen te laaten verkoopen; dog ten opsigte van het doen cesseeren van ‘t middel van bestaen, haer hoog Edelens in allen Eerbied te berigten, dat nademaal door zijn hoog Edelheijd den Heere Gouverneur Generaal Gustaaf Willem baron van Imhoff, by desselfs hier nagelatene Memorie Instructief, de middelen van bestaen voor ‘S Comp:s Bediendens in dit Gouvernement is gereguleert geworden, en hoogstgemelde heeren Majores daerop byderselver gevenereerde Letteren van den 5: September 1744: de in voorseijde Memorie gestelde ordres generalijk hebben gelieven t’ approbeeren, Sonder aangaende het voorsz bepaalde douceur sedert iets naders of anders gelast te hebben, uijt dien hoofde het Reglement dat nopens het middel van bestaan voor ‘s Comp:s dienaeren op Batavia door haer Hoog Edelens is beraemd geworden in dit gouvernement nooijt is ingevoert geweest.
Sijnde verders aengaende de voorwaerts gem: ontfangene bylagen gearresteerd, dat deselve Sullen werden afgegeeven ter plaetse daer ‘t behoort omme te dienen tot narigt, mitsg:s ook ter observancie voor Soverre de daarby ter needer gestelde Saaken tot dit gouvernement applicabel mogten zijn, en dat dies aengaende alhier bereijts geene andere ordres onser hoogstgem: Heeren Majores in ‘t vaderland Sullen komen te Leggen: middelerwijl dat de meede herwaerds gesondene bevinding op de negotie Boeken deeses gouvernements d’ Annis 1751/52 ingevolge het geordonneerde, beantwoord, mitsgaders met de gerequireerde elucidatien voorsien, by eerste geleegentheijd na Batavia Sal werden te rug gesonden.
Aldus Geresolveerd ende gearresteerd In ‘t Casteel de goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] R Tulbagh
[Signed:] S Swellengrebel
[Signed:] P: v Reede van Oudshoorn
[Signed:] I: Meinertzhagen
[Signed:] R S Allemann
[Signed:] N:s Heijning
[Signed:] Corn:s Eelders
[Signed:] Mij Present O M Bergh Adj:t Secret:s