C188 v1.20
C. 188, pp. 2-6.¶
Donderdag den {17900701} 1 July 1790,
by omvrage alle praesent, dempto den Heer Collonel Gordon.
Door den Equipagie Meester Cornelisz ingeleverd zynde een Rapport van volgende inhoude:
Aan den Hoog Edelen Gestrengen Heere Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c:
‘Hoog Edele Gestrenge Heer!’
‘Den ondergetekende Equipagie meester heeft in’t begin deeser lopende week de Eer gehad, UW Hoog Edele Gestr: by monde Rapport te doen, dat het thans ter Rheede leggend ‘S E: Comp:s Schip de Pollux ontbloot was van een Capitain Lieut: en Lieutenant, en dat die Bodem in dit Jaar Saisoen niet te vertrouwen was aan het gesag van een Jonge Sous Lieutenant; waar by ik de Eer heb gehad, terwyl er na gedane onderzoek geen Capitain Lieut: aan handen was, als die, dewelke thans op de Brig de Helena Louisa is bescheiden, nadien den in ‘t begin by arrivement dier bodem op den zelven geplaatsen Cap:tn Lieutenant wederom indispoost is geworden, dat dus gevoeglyker de ledige Brig onder het gesag van een Sous Lieutenant Kan blyven leggen, dan een rykbeladen Schip der Edele Maatschappye ; hebbende den ondergetekende daarenboven zich heden vervoegd by den Capitain van opgem:e Bodem de Pollux , welke betuigd zich wel in zo verre in Staat te bevinden, om wederom Scheepwaarts te Kunnen gaan, edog dat nog niet volkomen van de Scheurbuik was hersteld, en zeer ligt wederom in ziekte Konde Storten, dus daar voor veel ligt, dewijl er geene andere zee officieren aan handen Komen te zijn, om ‘t Commando van dit Schip op te neemen, in zodanig geval die Bodem zoude moeten blyven overwinteren. Zo neemd den getekende onder Correctie; andermaal de vryheid, dit Rapport UW HoogEd: Gestr: thans in Scriptis te doen, ten fine, zo wanneer uit die ontbloting ongelukken /:dat God gelieve te verhoeden :/ mogte Komen te resulteeren diesweegen niet aansprekelyk te ziyn.’
‘Waar meede de Eer heb met verschuldigde eerbied en Hoog achting te zyn.’
’/: onderstont :/ Hoog Edele Gestrenge Heer /: lager :/ Uwer Hoog Edele Gestr:e aller onderdanigste en Trouwschuldigste dienaar, /: was getekend :/ C: Cornelisz /: in margine :/ Cabo de Goede Hoop primo July 1790.’
Is door den Heere Gouverneur aan de Heeren Raadsleeden voorgeslagen, omme in aanmerking van de daar by geposeerde Redenen en motiven den Gesaghebber van het Scheepje de Helena Louisa , Breugeman provisioneel als Captein Lieutenant op voorschr: Schip de Pollux te plaatsen, waarin door de meerderheid /: met eene dubbele Concludeerende Stem van de Heere Gouverneur :/ geconscendeert zynde, heeft de Heer van Reede van Oudshoorn gedeclareert; hier tegen een Schrijftelyk Protest te zullen inleveren.
Aldus Geresolveert en Gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] J: J: Le Sueur in name geteekend
[Signed:] O: G: de Wet W: F:Van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aantekening bij de resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 7-86.¶
Vrydag den {17900702} 2 July 1790
‘S voormiddags, alle praesent, demto den Heer Collonel Gordon.
Na dat geresumeert was de Resolutie deser Vergadering van den 23 der even afgelopen Maand Junij, waar by den Heer Gouverneur hadde geSurcheert de Resolutie van den 15:e daar bevorens, tendeerende, om eene Commissie uit het Lichaam deeses Raads te benoemen, om by het Kielen van het Scheepje, de Helena Louisa in de Saldanha Baai praesent te Zyn gelievde welopgem: Heere Gouverneur nog tot Staving van zyn Ed Sustenue te advanceeren, dat zyn Ed: vermeinde, dat aan een Gouverneur de faculteit behoorde te verblyven, om eene resolutie uit te Stellen, zo lange en zo dikwils hy zulx nodig oordeelde. Dat thans S Meesters dienst meer dan oit Kwam te vorderen, dat alle de Leeden des Raads praesent bleeven, ten einde geene vertraging toe te brengen aan zaken, die noodwendig behoorden afgedaan te worden, dan dat zyn Ed aan de Hoog gebiedende Heeren Meesteren, by eene aparte Missive zoude versoeken, te mogen worden gelast, hoe zich in zyn Ed qualiteit, als Gouverneur in’t vervolg, bij diergelijke voorvallen te gedragen zoude hebben.
Waar op echter de Heeren Rhenius, le Sueur, de Wet, en van Reede van Oudshoorn, een ieder, afsonderlyk zodanige Schriftelyke protesten Kwamen in te leveren, als volgens hun ed begeerten, hier na woordelyks geinsereert, volgen.
‘Vermits in de laatst gehoude vergadering, by de resumtie van eene Resolutie met opsigt tot het Committeeren van de Heeren le Sueur en van Oudshoorn na de Salhanha Baai en welke by meerderheid van Stemmen was genomen, den WelEdele Gestrenge Heer Gouverneur toen op een Schriftelyk Protest van den Heer Independent Fiscaal van Lynden, deselve Resolutie heeft gelieven te Stellen buiten effect; zo is ‘t, dat de ondergetekende zich genoodzaakt vind, mits deesen jegens zodanige handelwyse te protesteeren, versoekende, dat dit in de Resolutien moge werden geinsereert.’
’/: onderstont :/’
’/: Was getek:/ J: I: Rhenius /: in margine :/ exhibitum in Rade van Politie den 2 Julij 1790.’
‘De ondergetekende met de uiterste Surprise hebbende moeten zien dat eene Resolutie by meerderheid van Stemmen genomen op eene propositie, door den Heere Secunde Rhenius voorgebragt, en waar by men na eenige debatten, heeft berust, by dier resumtie, alleen op een Schriftelyk advys en protest van een der meede Leeden des Raads, den Heer Independent Fiscaal van Lynden, door den WelEdele Gestrenge Heer Gouverneur is gesteld buiten effect; zo vind deselve zig verpligt tegens deese Willekeurige handelwyse van zyn WelEdele Gestr: en de gevolgen van dien, ten Sterksten te moeten protesteeren, met versoek, dat dit zyn protest by de Resolutie van dien dag, zynde geweest den 23 Passato, moge worden geinsereert: Terwyl teffens insteert, dat aanhem moge worden gesuppediteert Copia van opgem: advys en Protest van welgem: Heere Fiscaal van Lynden, ten einde daar tegens zodanige aantekening en Contra Protest te doen, als geraden vinden zal.’
’/: onderstond :/’
’/: Was getekend :/ J: J: le Sueur / in margine :/ overgegeeven in Rade den 2 July 1790.’
‘Den WelEdele Gestrenge Heer Gouverneur goedgedagt hebbende, op het ter vergadering van den 23 der afgewekene Maand Juny door den Heer Independent Fiscaal van Lynden ingeleevert Protest, de Resolutie ter Sessie, van den 15:e daar bevorens nopens het Committeeren van twee Leeden deeses Raads, tot het bezigtigen der gebreeken, die aan het Schip de Helena Louisa , by dies Kieling in de Saldanha baai mogten worden ontdekt; genomen te houden buiten effect, ofte zo als zyn WelEdele Gestr: zich nader gelievt te declareeren, deselve aan temerken als niet formeel en legaal genomen; vind den onderget: zich verpligt, in qualiteit als Lid deeses Raads tegens eene zodanige behandeling van zaaken als diametraal Strydig met de aloude en altoos in observantie geblevene ordres der Heeren Meesteren; en wel Speciaal de geene, die zich vervat vind, by Hoogst derselver aanschryvens van dato 23 July 1711, by deesen te moeten protesteeren, gelyk meede tegens alle gevolgen, die daar uit zouden mogen voortvloeien; zich, zulks onvermindert voorbehoudende, om tegens het voorm, door de Heer Independent Fiscaal ter vergadering van den 23 voorm:e ingelevert Protest zelve, zyne daar tegens opereerende Sustenuën by Contra Protest te produceeren, zo wanneer hem zal mogen geworden Copia van dat Protest, waar toe hy ter laatstgem:e Vergadering versoek heeft gedaan, en welks versoek, vermits wel opgem:e Heere Gouverneur daar op heeft gelieven te declareeren, dat het zelve by zyn WelEdele Gestr: wierd genomen in beraad, hy de vryheid neemd by deesen meede te reïtereeren.’
’/: onderstond:/’
‘Cabo de Goede Hoop den 2:e July 1790 /: was getek:/ O: G: de Wet.’
‘De ondergetekende door het Subit overlyden zyner Vrouwe Moeder ten dorpe Stellenbosch , zich derwaats hebbende moeten begeeven alzo de laatstgehoudende Vergadering niet hebbende Kunnen by woonen, by zijne terugkomst aan de Caab vernomen hebbende, dat door de meerderheid genomene Resolutie op den 15 Juny 1790, met betrekking tot het zenden van een Lid des Raads naar de Saldanha Baai , om by het Kielen van het Brigantyn Scheepje de Helena Louisa praesent te zyn ten einde van de gebreeken, die men onverhoopt nader aan dat Vaartuig zoude Komen te ontdekken, den Raade verslag te doen by dies resumtie, Schoon de Leeden by hun besluit waren blyven persisteeren, door den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur op een enkeld Protest des Heer Fiscaals van Lynden buiten effect gesteld is geworden; Vind zich genecessiteert tegen deese onvoorbeeldelyke handelwyse van opgem: Heere Gouverneur, mitsgaders tegen de gevolgen van dien by deesen op de plegtigste wyse te protesteeren, aan zich gereserveert houdende, in der tyd hier over zodanige repraesentatien en doleantien aan de Heeren Majores in ‘t Patria te doen, als hy uit hoofde van het gewigt der zaake in tyd te raden worden zal: Verzoekende in middels, dat dit zyn Protest mag worden geïnsereert, in de Resolutie van heeden, zo en in dier voegen als zulx voorheen altoos gebruikelyk is geweest’
’/: onderstont :/’
’/: was getekend :/ W: F: Van Reede van Oudshoorn. /: inmargine :/ overgegeeven in Rade den 2 July 1790.’
Welke Protesten geleesen zynde, gelievde den Heer Gouverneur daar tegen in te brengen, dat zyn Ed: de Resolutie niet haddegesteld buiten effect; maar alleen gesurcheert, en refereerde zich voorts aan het geene zyn Ed: ten deese belangen reeds gesegd hadde, terwyl zyn Ed voorts op het Protest van den Heere van Reede van oudshoorn kwam te remarqueeren, dat het apart Schryven aan de Hoog Gebiedende Heeren Majores aan Particuliere Leeden deeses Raads niet vrystont, maar alleen aan hem Heere Gouverneur, en den Heere Independent Fiscaal, by der zelver resp:e Instructien was gepermitteert met die reserve nogtans, om zulx, zo Spaarsaam mogelyk in ‘t werk te Stellen; Waaromme zyn Ed: den Heere van Reede versogt, die passage uit zyn Ed Protest te willen laaten, waar op door den Heere van Reede gerepliceert is geworden, daar toe bereid te zyn, zo wanneer zyn Ed eene ordre, waar by het apart schryven aan de Vergadering van XVII den Leeden deeses Raads verboden word, zoude worden vertoond; tegen het welke door den Heere Gouverneur zynde ingebragt, dat al waare het ook, dat hier omtrent geene uitdrukkelyke ordres exteerden, de aanbeveeling aan den Gouverneur en Independent Fiscaal, omme daar toe met alle Spaarsaamheid te procedeeren, deese ordre Stilswygende, Scheen in te houden; wierd echter door de Heer van Reede geïnsteert eene expresse ordre daar toe te moeten zien, voor en aleer zy Ed: Konde resolveeren die passage uit zyn Ed: Protest wegtelaaten.
En is voorts nog ter deeser gelegendheid door den Heer de Wet op expresse begeerte van den Heer Gouverneur gedeclareert, dat zyn Ed ten tyde de alnu geresumeerde Resolutie genomen is, niet anders versocht heeft als Copia van het protest door den Heer van Lynden, ten einde zyn Ed Contra Protest daar teegen te Kunnen inleeveren, waar by voorneemens is, zyn Ed Sustenue ten opsigte van het daar zyn eener Resolutie ter neder te Stellen als van gevoelen zynde, dat, wanneer eene zaak word geproponeert en aan den Raad voorgesteld, de Leeden Haar gevoelen deswegens uitbrengen, en denselver advys en Stemmen opgenomen worden, als dan, wanneer de meerderheid tot het een of het ander Concludeert, de zaak voor geresolveert of beslooten moet worden geacht, en dat dan de resumtie alleen dient voor de extensie der Resolutiën.
Wyders is de Secretaris des Raads gequalificeert, om aan de Heeren Rhenius, le Suëur, de Wet en van Reede van Oudshoorn aftegeeven Copyen van het voorsch: ter Vergadering van 23 Juny J:L: ingediend Protest van den Heer van Lynden.
Vervolgens is nog door deselve Heeren Rhenius, Le Sueur, de Wet en van Reede van Oudshoorn gesamentlyk ingedient een Schrijftelyk Protest, met versoek, om by de Resolutiën geinsereerd te worden, het welk bevonden is van navolgende inhoude.
‘Vermits ter Sessie van den 23 dezer geresumeert zyn geworden alle zodanige Resolutiën, als op den 15 bevorens ten opzichte van differente zaaken by deesen Raade zijn genomen geworden, dog de onderget: daar by geensins hebben mogen geinsereert vinden het besluit, gevallen op de propositie door den WelEdelen Gestr: Heere Gouverneur, betreffende de betalinge der gestipuleerde aanneemings, Penningen aan de Entrepeneurs tot het omkenteren en in vlot water brengen van het gestrand geweest Scheepje de Helena Louisa , welken aan gaande zyn WelEdele Gestr:, wanneer ter tafel waaren gebragt, twee Rapporten, ‘t eene geformeert door de meede ondertek:e Leeden deeses Raads Le Suëur en Reede van Oudshoorn, ‘t anderen door zeekundigen, door Welopgem Heere Gouverneur, geCommitteert geweest, om geadsisteert door den baas der Scheeps Timmerlieden ten overstaan van den Equipagiemeester deeses Gouvernements, te ondersoeken naar den tegenswoordigen toestand van bovengem:e Vaartuig de Helena Louisa , by wyse van prae advijs der Vergadering gelievde voor te draagen, om het by de Leeden des Raads in rond leesen geweest zynde Request der boven gec: aanneemen zynde geweest den onderCoopman Jan Fredrik Kirsten, en den Boekhouder Petrus de Wit, als volgens het Rapport van Zeekundigen, door zyn WelEdelen expres daar toe gecommitteert niet hebbende voldaan aan het Contract van aanneeming, te wysen van de hand, en vervolgens te amplecteeren het advys van den Heer Independent Fiscaal van Lynden, tendeerende, dat aan die aanneemers zoude kunnen worden uitgekeerd alleen zodanige Som van penn:e als deselve volgens eene, door hem intelevere Specificque Reecq: zouden hebben uitgeschooten, onder Conditie echter, van het bedragen dier penn: weder aan de E: Comp:ie te zullen restituëeren ingevalle de Hoog Gebiedende Heeren Meesteren zouden mogen oordeelen, dat uit hoofde van het manquement der voldoening aan het eerste Articul van aanbesteeding, die uitbetaaling niet had behoren te geschieden, met byvoeginge van zodanige redenen en motives, als zyn WelEd: meende tot Staving van deese propositie te verstrekken: dan welker beider gevoelens door de onderget: zyn gecontradiceertgeworden en door denselven geconcludeert, dat, dewyl die aanneemers, ingevolge den inhoude van ‘t bovengem: Rapport, der gecomm:s volkomen aan hunnen taak hadden beantwoord, aan hun ook de bedonge Penningen behoorden te worden voldaan; - zo neemen de onderget:s de vryheid te versoeken, dat het besluit, alsoo by de meederheid wettig genomen, als nog by bovengem: resolutie van den 15 deeser mag worden geinsereert: zich verplicht vindende, by weigering van dien, waar door, also de Selve Resolutie, gelyk den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur heeft gelieven te declareeren zoude blyven gesurcheert, tegens eene zodanige handelwyse, als Strydig met ‘S Comp:s uitdrukkelykste ordres, en waarvan misschien geene voetstappen in de retro acta deeses Gouvernements te vinden zullen zyn op het Sterkste te protesteeren; Terwijl de onderget:e tot Staving der redenen, die hun hebben gemoveert tot het neemen dier Resolutie meenen te moogen advanceeren, dat zonder in aanmerking te willen neemen, of niet den Raad zelve op voordragt der Leeden gecommitteert geweest tot die aanbesteeding en derselver gevolg, hebbende geamplecteert de propositiën door die aanneemers gepraesenteert, is afgegaan van de ontworpene poincten van aanneeminge; In deese zaak voor al diende in aanmerkingen te Komen, niet alleen het voorsch Rapport der Raadsleeden, als waar in op zeer aanneemelyke gronden, en genoegzaam is beweesen geworden, dat die aanneemers aan het Contract voor al in derselver gelukkige gevolgen aan het oogmerk deeser Regeering volkomen hebben voldaan, maar zelv ook, dat die zeekundigen, in dit Rapport, waar op de minderheid haar gevoelen bouwd, eigentlyk aan den inhoude hunner Commissie niet hebben voldaan; als wordende daar in alleen gelast, de gebreeken, dewelke het gem: Scheepje by dies Stranding mogt hebben bekomen, na het verrichten der omkentering, naauwkeurig te examineeren, mitsg:s te onderzoeken, of het van de geleede Schaade behoorlyk Konde worden gerepareert, of niet: zo Ja! Als dan te bepaalen, welke materialen en Equipagiegoederen daar toe zouden moeten worden geëmploijeert, mitsg:s binnen welken tyd, die reparatiën zouden Konnen geschieden, op hoe veel deselve, grosso modo, aan de E: Comp:ie zouden Komen te Staan, en of meerm:e Scheepje, door die reparatie in zodanigen Staat zoude Kunnen worden gebragt, om het zelve met gerustheid de reise na Europa te doen aanneemen: - Zonder een woord te reppen van de Kiel: Dat het Articul van aanbesteeding waarop het raisonnement van den Heere Gouverneur Steund, niet inhoud, de blootstelling der Kiel, zodanig, als die Zeekundige Commissie zulx op zo een Singuleere wyse heeft Komen te vorderen, en daar op geduurig aangedrongen maar alleen, dat de anneemers ‘t ged: vaartuig zodanig zouden moeten omkenteren, dat de Kiel zichtbaar was: Daar aan was, volgens het meerm: Rapport der Raadsleeden in het byweesen van een groot aantal aanschouwers voldaan, Zynde niet alleen dat gedeelte van ‘t Vaartuig volgens derselver opgave ter hoogte van 4 a 5 duimen zigtbaar genoeg geweest, maar had ook den Heere Capitain Rion gecommandeert hebbende het hier afgelegd Engelsch Konings Schip te Guardian en welke de goedheid Schynd te hebben gehad, die aanneemers in dit werk met zyne raad en hulpe te adsisteeren, in de teegenswoordig heid die Zeekundige Commissie, de gantsche Kiel van onderen met het vlakke zyner hand naargegaan en betast, zonder eenig gebrek daar aan te hebben Kunnen ontwaaren dat zo men al eene Strictere explicatie aan dit Articul zoude willen hegten, de observance daar van, volgens de gegronden aanmerkingen in dat Rapport nog dan maar alleen zoude Kunnen worden gevordert, indien zich eenige gegronde vreese had opgedaan, dat eenig gebrek of Schaade aan dat gedeelte van het vaartuig zoude zyn geKomen, ten einde als dan ‘t Schip in die Situatie te brengen, om het zelve behoorlyk te Kunnen repareeren, het geen dog bevonden weesende dat het ged: Scheepje geen Lekkage van belang had bekomen, de voorsigtigheid meer zou hebben aangeraaden, op het water na dat de gelegendheid zulx, op deese Rheede of in de Saldanha Baai aan de hand geeven zoude te effectuëeren, dan door eene dangereuse Kentering op ‘t strand, en deselve zeekundige Commissie oversulx ook veel minder had behooren te verönderstellen, dit de intentie van dit Articul te zyn geweest, om dat volgens de raisonnementen van anderen, deskundigen, daar over gehouden, eene zo ver gepousseerde omkentering van een Schip van gewoone Sterkte, op het strand geschiedende, byna onverantwoordelyk zyn zoude ofschoon meerm:e aanneemers, op afvrage der gecommitteert geweest zynde Leeden, hebben gedeclareert, in het geheel geen Swarigheid te vinden, om dat Scheepje, als zynde in ‘t geheel van Jaty hout getimmerd en gemerkt desselvs buitengewone Sterke Constructie, zelve over zyne Kiel te haalen, indien zy, ingevolge hunnen Eisch met de benodigde touwen uit ‘S E Comp:s Equipagie Pakhuis hadden Kunnen worden gerieft.’
‘Dat de aanneemers, geadsisteerd met deskundigen het naauwkeurigst ondersoek hebben gedaan, naar de gesteldheid van meerged: Kieltje, zelvs nog voor dies omkentering zo van binnen als buiten zonder dat aan het zelve iets heeft Kunnen werden ontwaard waaruit eenige de minste bedenkingen zouden Kunnen gebooren worden, dat het zelve door het Stranden eenig ander ongemak, vooral niet aan de Kiel zoude hebben bekomen, als welke door die anneemers bij de omkentering is ontdekt, en ook behoorlyk gerepareert geworden.’
‘Dat dit alles word geconstateert, dewyl het dikwils gem: Scheepje niet tegenstaande reeds zo eenen geruimen tyd, zedert den dag dat zo gelukkig van ‘t Strand is gered geworden, ter deeser Rheede heeft vertoevt, geen meer dan gewoon water maakt, en tot nog geen blyk zich opdoet van eenig manquement te hebben: zo als zulx ook ontegenseggelyk Komt te blyken, uit het Laatste Rapport eener zeekundige Commissie daar toe expres door den WelEdelen gestr Heere Gouverneur gelast, voor al uit een nader afzonderlyk gegeeven door een uit deselve, namentlyk den Capitain de Boer, die zich geen geringe moeite Schynd te hebben gegeeven, om alles met de Soigneuste zorge te inspecteeren.’
‘Dat eindelyk ‘t zeer zeker is, dat, by al dien meerm gecommitt:e Raads Leeden niet hadden voldaan aan ‘t versoek der aanneemers, om meerged:e Scheepje de Helena Louisa by ‘t toen op handen zynde hoog gety in vlot water te brengen, maar integendeel gedrongen, om, volgens het gevoelen dier zeekundigen, dien bodem verder over te haalen, waar door men dat Spring zoude hebben moeten laaten voorby gaan, het zelve in die Situatie met de open kuil na de zeekant gekentert, door de daags, na dat op de Rheede was gebragt geworden, op geKomen ruw weder, zeer waarschynlyk aan stukken zoude zyn geslagen, en dus ten eene maale onnut voor de E: Comp:ie geworden: Terwyl met betrekking tot de propositie, om aan die aanneemers alleen aftegeven de door hun uitgeschotene penningen, met de daar aan geäccroheerde voorwaarde de ondergetek: vermeenen, dat uit het beredeneerde van zelve voortvloeid, dat, wanneer al de Hoog gebiede Heeren Superieuren in’t een en ander geval deese aan besteeding, en de daar op gevolgde betalinge, niet mogten gelieven te approbeeren, zulx geensints tot eenige praejudice of Schade zal Kunnen verstrekken van die aanneemers, maar ter verantwoordinge Komen van den Raad, dewelke die aanbesteeding heeft gedaan, ofte wel van die Leeden, dewelke tot de volleedige betaling hebben geconcludeert.’
‘By al het welk de onderget:e nog hebben geoordeeld, in Consideratie te moeten neemen dat, wanneer zodanige difficulteiten wierden in de weege gesteld, dewelke deese aannemers in de onzekerheid hielden, om de promte voldoeninge te genieten, van ‘t geen aan hun is beloofd en toegezegd; men in zoortgelyke, egter onverhoope gevallen, een ieder zoude gerebuteert vinden van diergelyke onderneemingen, waar meede ‘s Comp:s belang en voordeel gepaart gaan; daar men boven dienzelvs reeds in het praesent geval geene andere Entrepeneurs heeft zien op daagen, als de geene aan welke het werk is aanbesteed geworden.’
‘En hoedanige exceptiën volgens het gevoelen der onderget:, voor al hier, te minder plaats dienden te hebben, daar die aanneemers op zo eene Genereuse wyse, zonder eenig voordeel voor zich zelven te beoogen, uit waare zugt voor den dienst der Meesteren, dit werk hebben ondernomen, alleenlyk bedingende de penningen, door hun daar toe uitgeschôten.’
‘De ondergetekendens inhaer eeren hun versoek, dat deese hunne Motives, gehegt aan derselver Protest in de Resolutie van den 15 der gepasseerde Maand mogen worden geinsereert.’
’/: Onderstond :/’
’/: Was getekend:/ J: I: Rhenius, J: J: le Sueur, O: G: de Wet; W: F: van Reede van Oudshoorn. / in margine:/ Exhibitum 2 July 1790.’
Hier na wierd door den Heer Gouverneur wederom in deliberatie gebragt, het bericht van de aanneemers tot het in vlot water brengen van het Scheepje de Helena Louisa , nopens hunne verrichting, gelyk meede het Rapport, diesweegens van de daar toe gecommitteert geweest zyn de Heeren le Sueur en van Reede van Oudshoorn, benevens drie Rapporten van den Equipage meester en verdere zeekundigen, nopens de door hen te werk gestelde Commissie, toen het voorsch:e Scheepje omgekenterd was, alle welke Stukken by de Heeren Leeden des Raads ter lecture zynde rond geweest, is daar op door den Heere Gouverneur geadviseert, dat, ofschoon zyn Ed van opinie was, dat door ged:e aanneemers zelvs niet was voldaan aan het eerste Articul van het bestek en zyn Ed overzulx vermeende niet bevoegd te Zyn, aan de selve de aanneem penn:e te voldoen, zyn Ed daar toe dus veele Swarigheden zoude vinden, zo deselve niet verviel door de offerte van de aanneemers zelve, die by hun bericht declareeren geene andere voldoening te vorderen, dan alleen de restitutie van hunne uitgeschotene penningen, waar van zy praesenteerden eene Specificque nota te zullen opgeeven, tot welke restitutie van uitgeschote penningen zyn Ed dan in aanmerking van de gelukkige reussite deeser onderneeming, wel wilde Condescendeeren mits deselve niet kwamen te excedeeren de Som, waar voor zy dit werk hebben aangenomen, en deese betaaling aan hen geschiedde onder Cautie de restituende, by aldien de Hoog Gebiedende Heeren Meesteren onverhooptelyk mogten verstaan, dat men tot deese betaling niet had behooren te procedeeren dan waar omtrent zyn Ed oordeelde, dat men Hoog ged: Heeren in eene gunstige dispositie behoorde te brengen, en Hun WelEd: Hoog Achtb: uit hoofde, dat deese zaak zo zeer na wensch was uitgevallen, op het ootmoedigst suppliceeren, gem: aanneemers van de voorschr: Cautie te libereeren, en aan hun het montant der uitgeschotenen penningen zonder eenige restrictie te doen genieten.
Het Welk door den Heere Gouverneur gepraeadviseert zynde, is zyn Ed: daar op toegetreeden tot de opneeming der respect:e Stemmen, van de Heeren Raadsleeden, waar op de Heer Rhenius voteerde, dat, vermits zyn Ed van gevoelen was, zo als te vooren reeds hadde gesegt, dat de aanneemers volkomen aan hun bestek voldaan hadden, hen overzulks ook de bedongene aanneem:s penningen niet konden bedisputeerd worden.
De Heer van Lynden Conformeerde zich met het gevoelen van den Heere Gouverneur, daar bij declareerende, dat zyn Ed geene kundig heeden genoeg van dat werk, nog van Scheepen of Scheepsvaart bezat, om het geene al nu een disput Scheen te zyn, tusschen de Heeren aanbesteederen, en de geCommitteerde zeekundigen te kunnen decideeren, en zich overzulx verpligt vond, Conform de gereïtereerde Rapporten dier gen:e zeekundigen te moeten vast stellen, dat er aan de Conditiën van aanbesteeding niet was voldaan geworden.
De Heer le Sueur was van opinie dat een besluit wel en wettig genoomen niet weder in omvrage konde gebragt worden.
Terwyl de Heeren de Wet en van Reede van Oudshoorn betuigden, te persisteeren by het geene Hun Ed ten deesen Subjecte gezegd hadden, dat namentlyk de aanneemers behoorden betaald te worden, en refereerde zich voorts aan het, door hun Ed, ten dien belange gediend, Schriftelyk protest.
Op al het welk den Heere Gouverneur geliefde te declareeren, dat alle de voorsch: Stukken, en die tot deese zaak verders betrekking hebben zullen worden overgesonden aan de Hoog gebiedende Heeren Majores, en de resolutie hier omtrent uitgesteld, tot dat hoogstderselver decisie dies wegens zal zyn uitgekomen, terwyl zyn Ed al nog betuigde, wel te mogen lyden, dat de uitgeschote penn:e in maniere, zo als zyn Ed: hier vooren heeft geproponeert, aan de aanneemers worden afgegeeven, om die mensschen, wegens het gemis van dat geld niet in ongelegendheid te brengen, en voorts daar op zelvs insteerde, dat deese zaak aan Hoogst ged:e Heeren, zo favorabel als mogelyk zal zyn worde voorgedraagen.
Wyders is door den Lieutenant in dienst van den Staat der verëenigde Nederlanden Cornelis Comans gepraesenteert het volgende Request.
Aan den WelEdelen Gestr Heer, Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop, en den Ressorte van dien, &c: &c: &c: benevens den WelEdelen Achtb: Raade van Politie deeses Gouvernements.
‘WelEdelen Gestr: Heer en Edele Achtbare Heeren!’
‘Met verschuldigde eerbied geeft te Kennen Uwer WelEdele Gestr: en E: Achtb zeer onderdanige dienaar Cornelis Coomans Lieutenant in dienst van den Staat der vereenigde Nederlanden.’
‘Hoe hy Supp:t gaarne met zyne alhier behuwde huisvrouw de reis na Nederland willende aanneemen, zich by den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur heeft vervoegd gehad, omme voor hem en zyne gem:e huisvrouw passage te versoeken op het onlangs van Strand gebragte ‘S Comp:s Brigantyn Scheepje de Helena Louisa , zo wanneer het zelve tot eene te huis reise mogt worden geexpediëert.’
‘Dat by die gelegendheid door welopgem Heere Gouverneur aan hem Supp:t is te Kennen gegeeven, dat men zich, by gebrek aan bekwaame Subjecten, zeer geëmbarasseert vond, aan wien het Commando vandat Scheepje op te draagen, en men dus ook het vertrek van het zelve nog niet Konde bepaalen:’
‘Dat hier op door den Supp:t dewelke zich altoos een bysondere Eere zal reekenen de Ed: Comp:ie van eenig nut of dienst te kunnen zijn, aan welgem:e Heere Gouverneur is gerepliceert geworden, dat wanneer dit de Swarigheid mogte zyn, die het vertrek van meerm:e Scheepje zoude retardeeren, hy Supp:t in dien gevalle zyn Persoon aanbood, om het zelve naar Nederland over te brengen.’
‘Dat dit aanbod door meer opgem:e Heere Gouverneur zynde gegouteert geworden, de Supp:t daar op aan Zyn WelEdele Gestr: de permissie heeft versogt, omme zich dienswegens by Requeste aan UwelEdele Gestr: en E: Achtb te addresseeren, het welk dan aan hem gratieuselyk zynde toe gestaan.’
‘Zo neemd hy Supp:t de vryheid omme zich mits deesen zeer reverentelyk te Keeren tot UWelEdele Gestr: en Ed Achtb:, met herhaalde aanbieding van zyn Persoon, omme dickgem:e Scheepje de Helena Louisa niet alleen na ‘t Vaderland te transporteeren, maar ook, ingevalle het zelve zo hy Supp:t vernomen heeft, ter vertimmering na de Saldanha Baay zal worden gesonden, het zelve als dan derwaarts over te voeren Willende hy Supp:t daar voor geene de minste gage of praemie genieten, maar zich rykelyk voldaan houden, zo hy de E: Maatschappy ten dienste heeft mogen Staan; waar toe hy Supp:t zich in alle gevallen, daar Zyn Metier zulx zal gedoogen, bereid zal toonen; alleen Solliciteert hy, ingevalle UWelEdele Gestr: en E: Achtb: Zullen Kunnen goedvinden, hem Supp:t tot het vorenstaande te Employeeren, vrydom van het gewoon transport en Kostgeld voor zyne gemelde Huisvrouw. /: Onderstond:/ ‘t Welk doende &c /was get:/ C: Comans’
Waar op gedelibereert zynde, was den Heer Gouverneur; benevens de Heeren Rhenius en van Lynden van gevoelen, dat men eene zo avantageuse gelegendheid behoorde te Capteeren, dan de Heer Le Suëur was daar tegen, wyl zyn Ed van Advies was, dat de Gesaghebber Breugeman op het voorsch vaartuig behoorde te blyven; De Heer de Wet, Vermeinde, dat vermits er eene ordre was dat geene ‘S Lands Officieren, op ‘S Comp:s Scheepen mogten geplaatst worden, men oversulx in het versoek van den Lieutenant Comans niet Konde treeden, wanneer men zich met ‘S Comp:s officieren konde redden.
De Heer van Reede van Oudtshoorn declareerde, dat aangezien zyn Ed op gisteren tegen het afneemen van den Gesaghebber Breugeman van voorsch Scheepje hadde geprotesteert, waar van zyn Ed aannam de redenen nader te zullen detailleeren en opgeeven, zyn Ed dus ook nu niet in het versoek van gem:e Lieutenant Comans Konde treeden, wanneer men zich met ‘S Compagnies officieren Konde redden.
De Stemmen dus balanceerende, heeft de Heer Gouverneur, in overweeging van de voordeelige Conditien, door meermelde Lieutenant Comans voorgeSlagen, en terwijl er geen een Comp:s officieren aan handen was, van die rang, en dat vertrouwen, om het gesag over dat vaartuig te Kunnen Confiëeren zich genood drongengevonden te Concludeeren tot de opinie, om den Selven Lieutenant Comans op die voorwaarden het Commando op het gez: Scheepje de Helena Louisa te Stellen, omme het zelve eerst na de Saldanha baay , en van daar weder herwaarts te rug geKeerd zynde, na Nederland overtebrengen, met meedeneeming van zyne huisvrouw, op deese laatstgen: Reis, voor de welke de vrydom van de gewoone Transport en Kostpenn:g by de meerderheid aan de decisie der Hoog geb: Heeren Meesteren is overgelaten.
Noch is geleesen het volgend versoekSchrift van den ontslagen Lieutenant van het Regiment van Meuron, de Polignij
Aan zyne Exellentje, de Edel Heer Gouverneur, en aan de Heeren van den Raad der Regeering van de Caap de Goede Hoop.
‘Edel Heer Gouverneur, en Myn Heeren!’
‘De ondergeteekende versoekt ootmoedelyk de Heer Gouverneur en de Heeren acht te neemen op zyn vraag, en de oorsaake te willen bedenken.’
‘Ik heb van het Regiment van Meuron maar myne demissie gevragt, als naar vrugteloos een verlof versoegt te hebben, om naar Europa te gaan by de Heeren Directeurs van de E: O: C: myn recht te vervoorderen, daar hun gerechtighied noe alreeds in voorsien heeft, genoodzaakt geweest zynde hier te blyven als ziek, heb ik hun Resolutie vernoomen, van hun eerste order te willen weideroopen, al permitteerende, dat de fransen in hunnen vorigen rang van avancemen zoude blyven, en vervolgens avanceeren tot den rang van hoverste, uitgenoemen myn fortuin en myn yver ten dienste der E: O: C: en laten myn niet toe deese Satisfactie, voor my Zo aangenaam, te veronnagsamen. Het is vervolgens met het grootste vertrouwen, dat ik verwagte van de goedheid van zyne Excelentie, den Heere Gouverneur en de Heeren van den Raad, dat zy myn niet zullen beletten, myn arrangementen, die ik genoemen heb, met de Capitein, Commandeerende, de Paequet boot, gaande naar Cylon , waar myn Regiment is.’
‘De Herkentenisse, die ik UEdele Heeren daar van zal hebben, zal zo veel te groot Zyn, dat UE myn in de moegelykheid Steld, van mynen dienst te vervorderen, degeene ik met leedweesen heb verlaaten.’
‘Dit doede zal U E myn ook de mid delen geeven, zo veel te eerder aan UE orders te voldoen van de Kolonie te verlaaten.’
’/:onderstond:/’
‘Actum Cabo de Goede Hoop den 2 July 1790 / was getek:/ de Poligny, L:t.’
Op het welk in aanmerking de Supp:t zich reeds te vooren aan deesen raade heeft geaddresseert, met versoek om van het Schip waar mede hy van Ceilon hier was gearriveert te mogen overblyven en daar op een weigerend antwoord bekomen hebbende, des niettegenstaande, Clandestine hier is verbleeven, verstaan is, des Supp:ts versoek te wysen van de hand, en den selven te injungeeren, om met de eerste Scheepsgelegendheid zyne reise na Nederland te vervorderen.
En is voorts op het versoek van den Capitain Jan van Straalen, Commandeerende het Schip de Pollux , omme te worden geadsisteert met zo danige Equipagie goederen, als hy, volgens eene daar van overgelegde lyst, betuigde te ontbreeken, verstaan, Copye van deese Lijst te Stellen in handen van den Equipagie meester deeses Gouvernements Cornelisz:, omme, des nodig oordeelende, den Supp:t van de daar by versogte noodwendigheeden te voorsien.
Vervolgens is op het gedaan versoek van den Burger Lieutenant Johannes Gysbertus van Reenen, omme vermits zyn Lichaams Corruptien hem niet meer toelieten, zynen gemelden dienst met dien ijver waar te neemen, welke tot deselve gevorderd word, oversulx behoudens qualiteit van alle burgerdiensten te worden ontslagen, goedgevonden, den Supp:t zyn voorsch: versoek toe te Staan.
Na het welk in overweeging genoomen zynde, dat zich alhier geene genoegsamen thuis varende matroosen aanhanden bevonden, om het manqueerend getal der retourScheepen ‘t Meeuwtje en de Pollux te Suppleeren zo is voor den dienst der E: Maatschappy best gedagt ten einde de voorn: bodems, in het reeds zo ver gevorderd Jaar saisoen, niet langer te laten wagten na zodanige te huisvarende manschappen, als zich nog ten Hospitale bevonden, en hunne herstelling nog niet gereCupereert hebben, omme den Soldy Boekhouder benevens den Equipagie meester deses Gouvernements te gelasten, om ten spoedigsten de gezegde Scheepen van de nodige manschappen te voorsien, met qualificatie om daar toe, des noods te employeeren zeevaarende, welker verbonden tyd nog niet geexpereert is, ten einde onder het genot van de helft der gewoone praemie daar meede te repatrieeren, met dien verstande nogthans, om hier toe geene anderen te neemen dat de zulke, die by de Soldy boeken niet meer te Kwaad staan, dan dat zy by aanlanding in Nederland met de E: Comp:ie Kunnen liquide zyn.
Wyders door de Heeren Rhenius en de Wet eene door hun Ed: in gevolge qualificatie deeser Regeering van den 27 April Jongstl: ontworpen Instructie voor Landdrost en Heem raade van Swellendam en eene door den Landdrsot aldaar afzonderlyk, zynde ingedient, is deselve gearresteert in maniere, als volgd.
‘Instructie voor Land drost en Heem raaden van Swellendam .’
‘1.’
‘Land drost en Heemraden voormeld zullen praecies alle drie maanden, op de eerste daar invallende Maandag moeten zamen komen en ter praesidie van den Land drost gewone zitting houden, en uitspraak doen over de geSchiilen der ingezetenen van hun district, na de bepaaling hier onder volgende: Zullende geene der Leeden uit die vergadering moogen absent blyven, dan by wettige reeden of hindernisse, op eene boete van Tien Ryxdaalers, telkens ten behoeve van ‘S Colonies Cassa te verbeuren.’
‘2.’
‘Omme de verre afgelegentheid der Swellendamse Ingezeetenen van de Hoofdplaats, en de menigvuldige Kosten en hindernissen, die dezelve daar door ontmoeten, om tot vordering van hun goed recht derselver zaaken ter eerster instantie voor den regter ter deeser hoofdplaatse te brengen, zullen Land drost en Heemraden van Swellendam Judicature hebben in alle Civiele Zaaken; niet exedeerende de Somma van Een Hondert Ryxdalers, en voorts in quaestiën over weiden; landscheidingen, waterleidingen en andere materiën van die Natuur.’
‘3.’
‘Maar op dat de gemelde Landdtost en Heemraaden zich geene verkeerde Jurisdictie zouden mogen aanmatigen, boven het geene hun omtrent de voorsch: regtspleging Simpelyk werd toegestaan, zo zal die Judicature alleen bepaald zyn ten reguarde van parthyen, die beide onder het district van deselve magistrature woonen; en zullen dierhalven de geene die in een ander district woonen, niet verpligt zyn van den ordinairen weg tot de recht banken van de Hoofdplaats af te wyken, en hunne parthyën, Schoon onder ‘t district van Swellendam wonende voor Landdrost in Heemraden aldaar, als deselver dagelyksen Rechter te roepen, ten waare hier toe uit zich zelvs inclineerende, veel minder dat de zodanige, gedaagd zynde; hunne parthyen voor gem: Land drost en Heemraaden zouden moeten volgen.’
‘4.’
‘Alvorens de voorkomende zaaken by vonnisse te termineeren, zullen Landdrost en Heemraden tendeeren, om deselve tusschen parthyen te beslegten, door middel van accoord.’
‘5.’
‘De parthye, die gedaagd is, en niet Compareert, zal, wanneer hy zyn default niet na genoegen purgeert, boven de Kosten van de Citatie ten profyte van ‘S Colonies Cassa verbeuren vyf Ryxdalers, en voor de tweede maal niet Compareerende, zal hy in het dubbele van die boete vervallen zyn, meede met de Kosten, maar wanneer hy door de derde maal geciteert zynde, niet en Compareert, zal men hem verklaaren Contumax en voorts in de zaak recht doen, op de Stukken of bewysen, met Condemnatie van Kosten.’
‘6.’
‘Alle vonnisse, by de voorseide Landdrost en Heemraden geweesen, die de Somma van vyf en twintig Ryxdaalers niet te boven gaan, zullen hebben Kragt van arrest, en zonder appellatie ter executie mogen worden gesteld.’
‘7.’
‘Maar van alle andere vonnissen, waar by Parthyen zich vinden beswaard, zullen deselve thien daagen na dies pronuntiatie mogen appelleeren ofte reformeeren aan den Raad van Justitie alhier, mits dat appel ofte reformatie prosequeerende binnen het Jaar, zullende by manquement van prosecutie, wanneer dien tyd verstreeken is, het appel of de reformatie werden verklaard desert.’
‘En zullen, niettegenstaande het geinstitueert appel in alle zaaken, die ten principale reparabel zyn, de vonnissen, by voorm: Land drost en Heemraden geweesen, by provisie mogen worden geexecuteert, onder Suffiçante Cautie die den Truimphant zal moeten Stellen voor de restitutie, indien by een hooger gewysde, zulx aan den appellant zoude moeten volgen.’
‘9.’
‘Wanneer bij vonnisse des Raads van Justitie verstaan werd, door den geenen, die zich by vonnisse van Land drost en Heemraden heeft vermeend, te zijn beswaard, kwalyk geappelleert te weesen, zal den appellant ter zaake van het fol appel vervallen in eene boete van Twintig Ryxdaler ten profyte der Colonies Cassa, welke boete den Selve ook zal moeten Consigneeren, alvorens zyn appel te mogen prosequeeren.’
‘10.’
‘Zo wanneer Land drost en Heemraaden by het vonnissen in hun gevoelen niet mogten over eenkomen, maar de verschillende Stemmen tegens elkanderen gelyk staan, zullen zy een der oud, of buiten functie zynde Heemraaden mogen assumeeren, om over de onafgedane zaak te helpen uitspraak doen.’
‘11.’
‘Voor Land drost en Heem raden zullen parthyen hunne zaaken zelve niet by geschrifte mogen defendeeren, als in gevallen daar Land drost en Heemraden absolut nodig vinden zulx toe te Staan, zullende andersins alles by monde voorgedraagen en door ieder der parthyen, de Stukken, tot Justificatie van zyn gesustineerde dienende, over gegeeven moeten worden.’
‘12.’
‘Gelyk ook niemand een ofte meer gemagtigdens, tot defensie van zyne zaak het zy by monde of by geschrifte zal mogen zenden, als dewelke by Land drost en Heemraaden zullen moeten worden afgeweeken, ten waare den geenen die Compareeren moest, door ziekte ofte andersins wettig wierde verhindert, zelvs te verschynen, waar van het Collegie als dan voor af gehouden zal weesen de bewysen in te zien, en volgens deselve na omstanidgheeden van Persoonen en tyden te werk te gaan.’
‘13.’
‘De voormelde zaaken zullen Land drost en Heemraaden de plano, Sommarie en Sonder figuure van proces gehouden zyn ofte doen, uiterlyk binnen den tyd van drie maanden na dat, parthyen voor hun zullen zyn verscheenen, maar wanneer zulx door bysondere beletselen wierd verhindert ofte dat parthyen van haare Zaaken nader te instrueeren, nog eenigens tyd van noden hadden, zullen Land drost en Heemraden als dan na de voorKomende omstandigheeden ofte de gelegendheid der plaatsen van waar zodanige bewysen moeten worden bekomen, den tyd daar toe aan deselve parthyen nader hebben te praefigeeren.’
‘14.’
‘En daar het grotelyks tot veragtering en nadeel der Justitie verstrekt, dat men in Crimineele zaaken, die in de verafgelegene districten worden gecommitteert, geene informatien, na genoegen bekomen Kan, door dien de zo wyd afwonende getuigen zich meestendeels verhindert vinden, in tyds of wel in ‘t geheel aan de Caab te verschynen, en voor gecommitteerdens uit den Raad van Justitie hunne dispositien af te leggen, door welke lankwyligheid of verlet de gevangenen dikwerf worden gepericliteert in de gevangenis om te Komen, of te vergaan, of de Justitie verhindert, de zaken na behooren af te doen, zo werden Heemraaden voorm:e gequalificeert, om in Crimineele zaaken de getuigen onder hun district woonende, wanneer er periculum in mirê is, of dat deselve belet worden tydig genoeg of in het geheel zich na de Caab te begeeven, voor hun te doen Compareeren, en aangaande allerley Crimineele zaaken de nodige praecedente informatien te beleggen, mits gaders wyders na een tusschen tyd, ten minsten van vier en twintig uuren de gegeevene getuigenissen te doen recolleeren en beëedigen, onvermindert nogthans de faculteit van den Raad van Justitie om, wanneer eenige abuisen ofte omissiën in de attestatien ofte informatien praecedente voorkomen mogten, de getuigen nog altoos voor haar te doen Compareeren, om nader tot opheldering van de ontbreekende omstandigheeden te worden ondervraagd en gehoord.’
‘15.’
‘Maar zullen Heemraden zich hebben te onthouden, de misdadigers of gevangenen te examinieeren, als dewelke ondervraagd en in hunne Confessiën gehoord zullen moeten worden voor den Raad van Justitie, alwaar zy zich moeten vinden vervolgd en te recht gesteld.’
‘16.’
‘Dewijl het meede niet mogelyk is, dat door Gecommitteerdens uit den Raad van Justitie op Crimineele gevallen, die in de ver afgelegene districten voorKomen ten opzichte der omstandigheeden dewelke oculaire, omspectie en examinatie vorderen, het vereischte ondersoek geschiede, en er veele zodanige gevallen voorKomen Kunnen, van welkers toedragt de Rechters nogtans op het naauwkeurigst en met voldoende zekerheid behooren te weesen geinformeert; zo worden Heemraden voorm: meede gequalificeert, om onder hun district in alle gevallen, daar Schouwing werd vereischt, met den Secretaris den Land drost te adsisteeren; ten einde alle omstandigheeden die de zaaken versellen, exactelyk op te neemen, en van hunne bevindingen behoorlyk declaratoir te verleenen: mits gaders ook in diervoegen te verrigten de Schouwingen der Lichamen van nedergeslagene ofte die andersins niet natuurlyker wyse omgekomen zullen zyn; naarstig inspecteerende de hoeveelheid en hoedanigheid der wonden, steeken, stooten, ofte andere aan het doode Lichaam te bespeurene tekenen, met de versellende omstandigheeden tot welke laatste zoort van Schouwinge onder behoorlyke Salaris van Colonies weegen; insgelyks verpligt zal zyn, deszelvs dienst te betoonen den geene, die als Burger Chirurgyn de Colonie is toegevoegd, na ten dien einde expresselyk onder eede te zyn genoomen.’
‘17.’
‘Landdrost en Heemraden zullen niet vermoogen eenige andere belastingen op de Ingezeetenen te leggen, als de geene die reeds zyn uit gevoerd ten waare door ons expresselyk daar toe gequalificeert zynde: en zullen deselvs mitsdien, zo wanneer eenige nieuwe belasting tot Support der Colonies Kosten mogt nodig weesen zulx aan ons moeten voordragen met het geene daar toe best dienen Kan.’
‘18.’
‘Zullende Landdrost en Heemraaden verders zorge moeten draagen, dat ‘S Colonies gebouwen in behoorlyken Staat onderhouden, en alle zo gewone, als buiten gewoone Reparatiën aan deselve na gemeen overleg, met alle mogelyke bezuiniging en bespaaring voor de colonie ter behoorlyker tyd aangewend worden.’
‘19.’
‘En zullen geene nieuwe gebouwen van ‘S Colonies wegen mogen worden gesteld, dan wanneer zulx niet meer te menageeren is, het geen men by het Collegie voor af wel in overweeging zal moeten neemen, eer en alvorens daar toe over te gaan, en het welk als dan evenwel nog niet zal worden ondernomen dan na dat zulx door den WelEdelen Gestrengen Heer Gouverneur, gelyk altyd in observantie is geweest, zal zyn geconsenteert.’
‘20.’
‘Zo als Land drost en Heemraaden insgelyks de nodige voorsorgen zullen hebben te gebruiken tot het onderhouden en repareeren der gemeene weegen, en het in Stand houden der ponton op de breede Rivier , waar toe deselve door hun op bequame tyden geschouwd, en de nodige ordres zullen worden gesteld.’
‘21.’
‘Deselve zullen Jaarlyx na voorgaande annuntiatie by billietten, op eene bekwame tyd Zitting houden tot den opgaav, die de Ingesetenen verschuldigd zijn te doen van hunne effecten, onder dit district geleegen weesende, volgens het geene dien aangaande by de geëmaneerde Placcaten is geordonneert geworden, mitsgaders vervolgens meede tot het ontvangen der quotisatie, Schaapen en runder gelden, als ‘S Colonies middelen en inkomsten.’
‘22.’
‘En in gevalle iemand in gebreeke bleev zyne verschuldigde quotisatie, Schaapen of runderen gelden, by de zitting, die tot den ontvangst derselve gehouden word, behoorlyk te voldoen, zal den zodanige vervallen zyn in eene boeten van Vyf Ryxdalers, onvermindert zyne verpligting tot de betaaling tot welkers voldoeninge hy als dan, zo wel als tot die der boete, ten overvloede een door den boode het zy mondeling, of Schriftelyk van weegens Landdrost en Heemraden zal moeten worden aangemaand, en ook als dan nog veertien daagen by zyne nalatigheid persisteerende, zullen Land drost en Heemraden van den zodanigen, na verloop van dien tyd, zonder verder uitstel, de gemelde Colonies middelen en boete by parate executie moeten innen’
‘23.’
‘Land drost en Heemraden zullen by de eerste vergadering, dewelke na de voormelde zitting tot den ontfangst gehouden werd, door den boode doen overgeeven een lijst van het geene hy wegens ‘S Colonies middelen en de opgelegde boetens heeft ingesameld en ontvangen, zullende die inzameling met de Generale betaals lysten geconfronteert, en daar op afgeschreeven moeten werden, en zal den boode ook te gelyk gehouden zyn, het geheel bedraagen der ingezamelde penningen in ‘S Colonies Cassa over te leveren; van al het welke men pertinente aantekening zal moeten houden by de resolutien’
‘24.’
‘De Cas der Colonie zal moeten berusten onder een der Heemraden, die het Collegie daartoe jaarlijx expres benoemen zal, de welke echter geene betalinge, hoe genaamd, zal mogen doen, dan na voorgaande, ten dien einde genome resolutie: Weshalven ook de deugdelykheid en bestaanbaarheid van alle rekeningen tot lasten der Colonie verstrekkende, voor af in de vergadering van Land drost en Heemraaden zullen moeten worden geëxamineert.’
‘En hoedanige reecqueningen, tot welkes betaling als dan het besluit genomen wert, men by ‘S Colonies Cassa rekening Specificq zal moeten opbrengen.’
‘25.’
‘Den Secretaris zal, met praecise aanwysing van den dag, pertinent register moeten houden van alle decreeten, vonnissen, resolutien, en alle andere zaaken by het Collegie passeerende, als meede de papieren en bescheiden onder den zelver in bewaring zynde, behoorlyk rangeeren en liäseeren, mitsgaders van alle acten en Instrumenten, voor hem in de functie als Notaris gepasseert werdende, naauwkeurig protocol houden: Zullende Landdrost en Heemraden Steeds letten, dat den Secretaris zyn pligt hier in betragt: En is den Secretaris altoos Schuldig, daar van te verantwoorden, zo wel als van het geene in zyn tyd zal weesen gepasseert, op poene van privatie van zyn ambt en den geinteresseerden te moeten vergoeden de Schade, die den zelve daar door Komt te lyden.’
‘26’
‘Wanneer den Secretaris Komt te overlyden, zal den Land drost daar van ten Spoedigsten moeten rapport doen, en in tusschen met adsistentie van twee Heemraden, terstond alle papieren, Registers en Protocollen, onder den Secretaris berust hebbende, doen neemen in bewaarde hand, en by pertinente inventaris, door hun gesamentlyk onderteekend, naderhand over teleeveren aan den geenen, die weder tot dat ambt word aangesteld: in welke forma ook de overgave zal moeten geschieden, by aldien den Secretaris van zyn ambt ontslagen en daar in door een ander vervangen word.’
‘27.’
‘By absentie van de Land drost zal den Secretaris zich moeten praesent houden, en alle Civiele zaaken, dat ambt betreffende waarneemen, daar in Communicatiev te werk gaande met den naast aan de hand zynden fungeerenden Heemraad, Sonder dat hy Secretaris egter als dan in de Vergadering zal mogen voorzitten, also de praesance voor zo lange by den oudsten Heemraad zal worden bekleed, zullende evenwel by absentie van den Land drost geene Vergadering mogen werden geconvoceert, als wanneer ‘er zaaken voorvallen mogen, die geen uit stel veelen kunnen: terwyl in Cas van overlyden van den Land drost, door de Secretaris dadelyk Kennisse daar van aan den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur overgezonden, en intusschen zodanig geageert zal moeten werden, als hun zo eeven ter betragting by absentie van den Land drost voorgeschreeven is, tot dat nader de nodige ordre zal zyn gesteld.’
‘28.’
‘Van deese Instructie zal door den Secretaris aan ieder der in functie zyn de Heemraden Copia autenticq moeten worden afgegeeven, omme te dienen tot der Selver narigt en observantie, welke Copiën vervolgens, om veelvuldig Schryfwerk te vermyden, de afgaande Heemraden telkens aan derselver vervangers zullen overgeeven.’
‘Instructie voor den Landdrost van Swellendam .’
‘1.’
‘Den Landdrost van Swellendam zal in dat district, na de bepalingen van het zelve by de respective Placcaaten gemaakt, volgens de pligt van een officier van Justitie moeten bewaaren en beschermen de Rechten en de autoriteit van de hooge Souverainen deeser landen.’
‘2.’
‘Hy zal in het zelve district het beleid hebben van alle Crimineele zaaken, om die te institueeren voor den Raad van Justitie alhier, en daar inne na de Constitutie deeses Lands moeten volgen, en observeeren de ordonnantie aangaande de Styl van procedeeren in Crimineele Zaaken van dato 9 July 1570. latende niet te min aan den Fiscaal Independent deeses Gouvernements zyn recht; van praeventie in zyn geheel, en die niet alleen by praeventie zal mogen agterhaalen en actioneeren alle zoorten van Delinquenten, maar ook hem Land drost zelve in Cas den zelven zich zoude Schuldig maaken aan Collusie, misdryf of fraude in ‘t Stuk van zyn ambt, en Contrarie onse intentie en goedvinden begaan wordende, om hem deswegens Persoonlyk voor den Raad van Justitie te calangeeren.’
‘3.’
‘Alle voorkomende gevallen van eenig het minste aanbelang, zo wel van binnens Lands, als langs de Zeekusten ter Kennisse van den Land drost gerakende, al waar het ook in het laatste geval buiten het Swellendamsche District zal den zelve met den meesten Spoed, aan den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur moeten rapporteeren; gelyk meede alle Criminieele accidenten, die in dat district Komen te exsteeren, van welke laatste het meede van zyne gehoudenisse is aan den Heer Praesident des Raads van Justitie met gelyke Spoed bericht te doen.’
‘4.’
‘Zynde Heemraaden van Swellendam gequalificeert, om ter requisitie van den Land drost te neemen de praecedente informatiën, aangaande alle Crimineele gevallen, in deselve Jurisdictie voorkomende, waar by de omstandigheeden, gelyk hunne Instructie nader zegd, vorderen zullen, dat de getuigen aldaar werden gehoord. En nadien misdaden ontstaan Kunnen zo zwaar en groot, dat zeer noodzakelyk, en zonder verlet de apprehensie van den delinquant zoude behooren te geschieden, dog de verre afgelegendheid der drostdye van de Hoofd plaats niet toe en laat dat altoos en in alle gevallen eerst het decreet van de Rechter daar toe kan werden versoekt, en afgeWacht, maar zulx zomwyle zoude Kunnen veroorsaaken, dat den delinqueant middel ter ontKominge vond, en de misdaad, alzo tot VerKorting der Justitie ongestraft blyven zoude, zo hebben wy al meede nodig geacht, den Land drost van Swellendam te qualificeeren, om wanneer uit de invoegen voorsch: genomene praecedente informatiën, zo wel van het fait, als van het Corpus delicti ten vollen zal zyn gebleeken, en dat het fait, waarover de informatiën zyn genomen, zo en in dier voegen, als het zelve in de genomene informatiëen is gecircumstatieert, na rechten en Placcaten, absolut en zonder eenige bedenking, lichamelyke Straffe vordert, met de vereischte omsigtigheid te mogen treeden tot apprehensie van den zodanigen tot welkers lasten de genomene informatien in Specie leggen, en die daar over is aangebracht en bericht, mits als dan ter Spoedigsten En zonder het minste tydversuim van deselve apprehensie Kennis geevende aan den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur, en het geene ter gelyker tyd; met byvoeging der genomene informatien zal moeten geschieden aan den Raad van Justitie, van deselve versoekende approbatie van dien, zullende hy Land drost daar van verantwoordelyk zyn, en voorts in alle andere gevallen zich stiptelyk hebben te reguleeren na de boven geciteerde ordonnantie op den Styl van procedeeren in Crimineele zaaken.’
‘5.’
‘De gevangenen die wegens hunne geperpetreerde delicten voor den Raad van Justitie alhier moeten worden te regt gesteld, zal den Land drost, zo Spoedig immers mogelyk zy, in bekwaame zekerheid na ‘t Caap moeten doen transporteeren, dog tevens verpligt zyn, op dat zodanige gevangenen met geen langwylige of onnodige opsluiting geKweld, maar ten eersten te recht gesteld mogen worden, niet alleen aan den Raad van Justitie van deese opsending Kennisse te geeven, maar ook daar by te voegen een Species facti, naar behooren geredigeert, houdende een bericht, tot de geringste omstandigheid toe, van het geene er zo tot lasten, als verschoning van den gevangenen voor handen is; met alle de bewysen die voor Heemraden behoorlyk ingewonnen, mitsgaders gerecolleert en na de ordre beëedigt zullen zyn, alles na dat het de zaaken en Circumstantien zullen meede brengen: op poene, dat zo wanneer door eenig het minste versuim in deesen, de gevangen langer op gesloten blyven dan tot vordering hunner zaaken nodig zy hy Land drost dubbeld zal moeten vergoeden de Kosten, welke daar door zullen weesen veroorzaakt, ter discretie van den Raad van Justitie en andermaal hier in nalatig blyvende met Suspensie in zyn dienst te worden gecorrigeert.’
‘6.’
‘Ook zal den Land drost hebben zorge te draagen, dat den Intrest der Maatschappye geensins worde verkort, maar die allesints moeten voorstaan en helpen bevorderen.’
‘7.’
‘Zullende door den Land drost naauwkeurig moeten werden onderhouden een Lyst van zodanige Leeningsplaatsen, als onder het Swellendamsche District uitgegeeven zyn, en nog uitgegeeven mogten werden met praecise aanteekening, van het geene daar op werd betaald; ten einde de geene, die met het opbrengen van ‘S Compagnies gerechtigheid voor deselve nalatig of in gebreeke blyven, telkens daar toe aan te Spooren, en des noods door middelen en wegen van Rechten te Constringeeren.’
‘8.’
‘En op dat de Comp:ie in haar gerechtigheid niet verkort, maar ter Contrarie in de inportante Kosten die zy, zo tot defensie deeser plaatse, en de bescherming der Ingesetenen als andersins, aanwenden moet, behoorlyk werde gesoulageerd, zo zal hy Land drost hebben te tellen, en waakzaam moeten zyn, dat binnen de gemaakte bepaling van zyne Jurisdictie zo veele plaatsen in leening werden uitgegeeven, als mogelyk zy, en zonder merkelyke praejudicie van elkanderen geschieden Kan.’
‘9’
‘Tot voorkoming van veelerley disputen, die over de Leeningsplaatsen, by derselver uit gaaven ontstaan, zal voortaan; wanneer iemand genegen is, een plaats in leening te neemen, en daar om by den WelEdelen Gestr: Heere Gouverneur verzoek zal willen doen, den Landdrost vooraf moeten onderzoeken of alzulke plaats zonder benadeeling van iemand uitgegeeven worden Kan; en daar van aan den versoeker een bewijs in handen Stellen, om aan Welgemelde Heer Gouverneur by het versoek vertoond en ter Secretarije bewaard te worden’
‘10’
‘Den Land drost zal alle drie maanden praecies, op de eerste Maandag die invald, vierschaar Spannen van fungeerende Heemraden en in hunne Vergadering, als Land drost, praesideeren, termineerende de plano, en zonder figuur van proces alle zaaken by deselve voorkomende, tot welkers afdoening zy volgens hunne Instructie zyn gelast en gequalificeert zorge dragende, dat deselve Instructie behoorlijk werden nagekoomen en agtervolgd.’
‘11’
‘En nadien aan den Landdrost, om dit ambt met behoorlyke autorieit te Kunnen bekleeden een Substitut en Ses ordonnantie ruiters zijn toegevoegd, in besolding van de Compagnie Staande, zal hy Land drost en ook zyn Substitut moeten zorgen en beletten, dat door deselve ordonnantie Ruiters genig overlast ofte Kwellinge aan de Ingezetenen werde gepleegd.’
‘12.’
‘Zullende den Substitut Land drost gehouden zyn na te Komen en uit te voeren het geen hem door den Land drost, zijn ambt raakende zal worden geordoneert.’
‘13.’
‘Den Substitut Land drost zal zo wel als den Land drost zelve Steeds toezigt moeten houden, dat de gevangenhuisen behoorlyk worden gereinigd, mitsgaders over het onderhouden en bewaaren der gevangenen zullende niet te min, dewyl wij niet willen dat aan het ambt van Substitut Land drost eenige verachting of versmading werde betoond, het opsluiten en leeden der gevangenen, mitsgaders de domestique afstraffingen der Slaaven, onder zijn opzigt, moeten geschied door de behandeling van zodanige der ordonnantie ruiters als zulx het best kan worden toevertrouwd.’
‘14.’
‘Wanneer den Land drost nodig hebben zal, na de Caab op te Komen, of zich anderzints verre van de Drost dye te begeeven zal hy voorsieninge moeten doen, dat, geduurende zyn afweesen, de zaaken, tot zyn ambt gehoorende, niet werden veronachtzaamd maar daar van voor zo verre het Civiele en de huisselyke bestellingen aangaat, overgave en aanbeveelinge doen aan den Secretaris, die voorgeschreeven is, hoe zich als dan daar inne te gedraagen; en de executie van dat ambt in het Crimineele aan zyn Substitut overlaaten, met byvoeging van al zulke ordres, als de omstandigheeden zullen komen te vereischen.’
Voorts wierd door den Heer Independent Fiscaal van Lynden gerapporteert, dat alhier met het Schip Huisduinen van Ceilon was gearriveert zeker Franschman, zich noemende Louij Hypolite de Verneuil, en zich uitgevende voor een Secretaris van den Heer Lieutenant Collonel de Meuron door dewelke hy voorgaf, herwaards te zyn gesonden om ged: Lieut: Collonel alhier af te wagten, dat deese Persoon zich zeer Suspect hadde gemaakt, van onder een valsche handtekening van meerm: L:t Collonel de Meuron alhier assignatien te hebben geformeert en deselve aan de geene op wier naam die getrokken waaren gepraesenteert, gelyk hy daar op ook werkelyk betaling had erlangd van den Secretaris der weeskamer alhier Tobias Christiaan Ronnenkamp, al het welk evengem: Heer Independent Fiscaal meende te Kunnen aantoonen door differente Brieven; by voorsch: Persoon gevonden, en zo meede door eenige losse afdruksels van Cachetten van dikwils gem: L:t Collonel de Meuron die men aan de toegemaakte brieven duidelyk kon zien, te zyn gedestineert en de reeds gebruikte te hebben gediend, om op de gesuspecteerde Verdigte Brieven te worden geplakt, welk een en ander door ged: Heer Independent Fiscaal in Rade wierd overgelegd, dog van welke facten meerm: Persoon niet konde worden overtuigd, weshalven welopgem: Heer Independent Fiscaal versogt, omme den selven onder overzending van voorsch: Origineele Stukken, met de thans aanweezende Pacquet Boot de Zeemeeuw wederom naar Ceilon te doen vertrekken, ten einde aldaar kome, te blyken, of en in hoe verre de hem drukkende Suspicie gegrond zyn of niet? En Schuldig bevonden wordende, loon na werken te ontfangen: in Welk versoek van den Heer Independent Fiscaal is gecondescendeert, en verstaan deese Persoon in Arrest na de Baai Fals te zenden, met een aanSchrijving aan den gesaghebber van voorschreeve Pacquet boot, dat hy in Arrest zal moeten verblyven, zo lange de Pacquet boot voornoemd ter Rheede is leggende en het voorts aan gedagten gesaghebber, ten zyne privative verantwoording word overgelaaten, om hem de Verneuil, naar mate van Zyne Conduite, geduurende de reis, al of niet in arrest te houden, mits in aller gevallen Steeds een waakend oog op hem houdende, en hem by arrivement op Ceilon weder in arrest overleverende.
Aldus geresolveert en gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten daage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] L: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de resolutien van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 87-93.¶
Woensdag den {17900707} 7 July 1790.
by omvrage , alle praesent demto den Heer Collonel Gordon.
Geleesen zynde het volgende rapport van den Equipagiemeester Cornelisz.
Aan den Hoog Edelen Gestrengen Heere, Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c:
‘Hoog Edele Gestr: Heer!’
‘Den ondergeteekende Equipagemeester geeft reverentelyk te Kennen, dat de Capitain Jan van Straalen, Commandeerende ‘S E: Comp:s retourschip de Pollux , officieren manqueert, en wegens indispositie geene alhier aan handen zynde, om daar op te plaatsen, zonder van een aanweesend Schip te ligten heeft gem:e Capitain, als Kennis hebbende aan een Sous Lieutenant in naame C: Lourents, die op ‘t Schip het Meeuwtje is bescheiden, versogt dat deselve, op zyn onderhebbende bodem, in qualiteit als Lieutenant mag werden geplaatst.’
’/:Onderstond:/’
‘’T welk doende &c:a /:was getekend:/ C: Cornelisz:’
Zo is verstaan den daar by vermelden Sous Lieutenant C: Lourents van ‘t Schip het Meeuwtje , in qualiteit als Lieutenant op het Schip de Pollux te verplaatsen, en zulx met halveering van gage van ƒ26 tot ƒ29 per maand
Insgelyks door den Capitain van ‘t zelve Schip de Pollux Jan van Straalen gepraesenteert zynde het volgende request.
Aan den Hoog Edelen Gestrengen Heer, Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den ressorte van dien &c:a &c:a &c:a
‘Hoog Edele Gestrenge Heer!’
‘Den ondergetekende, op desselvs aan UW HoogEdelen Gestr: en E: Achtb raad deser plaatse, gepraesenteerd Supplicque, omme by manquement van officieren ten Spoedigsten te mogen geadsisteert worden met een Capitain Lieutenant. - Neemt by deesen zeer nedrig de vryheid, UW: HoogEdelen gestrengen in allen Eerbied te berichten, dat hy zich in de volstrekte onmogelykheid bevind, de reis te Kunnen onderneemen met den Persoon van Breugeman, welke als Capitain Lieutenant van het Brig: Schip de Helena Louisa , op zyn onderhebbende bodem, in die qualiteit is geplaats; om reden, dat den selve niet alleen aangetast is van een anderendaagsche Koorts, en laboreert aan Venus Kwaalen en Krampen maar dat hy boven dien, tegens myne ordres, en buiten voorkennis van iemand, aan land is geKomen, zonder te hebben geobserveert de aan hem gegeeve ordres, om aan boord te blyven, en ‘t Schip gereed te maaken, om met de eerste goede gelegendheid zee te Kunnen Kiesen.’
‘Den ondergetekende, uit dien hoofde bevreesd zynde, geen dienst, hoegenaamd, van gem: Cap:tn Lieutenant te zullen hebben, en overtuigd van zyn onregelmatige Levens wys, neemd dierhalven nedrig de vryheid UW WelEdele Gestr: van dit zyn beswaar kennis te geeven, ootmoedig versoekende dat UW: HoogEdele Gestr: daar in gunstig gelieve te voorsien.’
‘Den ondergetekende imploreert hier op UW: Hoog Edelens Gestr: Wyse attentie, en heeft de Eer zich met de meeste hoogachting te ondertekenen.’
’/:onderstond:/’
‘HoogEdele Gestrenge Heer! /:lager:/ UW HoogEd: Gestr: onderdanigste dienaar /was getek:/ J: van Straalen /:in margine:/ Cabo de Goede Hoop den 5: July 1790.’
En uit dies inhoude zynde Komen te blyken; dat de onlangs op voorn:e bodem geplaatsten Capt:n Lieut: Breugeman, om redenen, by het zelve Request breder vermeld, in die qualiteit op voorsch: bodem niet Kan verblyven, heeft men zich om de verdere te huisreise van dat Schip geen delai toe te brengen, genoodsaakt geworden te besluiten, den Lieutenant van de Pacquet boot de Star , [.....] Reus, als Capitain Lieut: onder zyne thans winnende gage, daar op te plaatsen, en onder genot van zodanig douceur, als de Hoog gebiedende Heeren Majores hem zullen gelieven toe te leggen, met dat vooruitzicht, om den te vooren op het Schip de Pollux bescheidene en daarvan wegens ziekte afgenomene Capt:n Lieut van der Broz, des noods weder op gesegde Pacuet Boot te doen overgaan.
Aldus geresolveert en Geärresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop ten Jaare en dage voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] L: N: S: van Lijnden
[Signed:] J: J: le Sueur
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de resolutien van den 2:de Octbr: 1789
C. 188, pp. 94-137.¶
Vrydag den {17900709} 9 July 1790.
`S voormiddags, alle praesent, demtis de Heeren Gordon en le Suëur:
Den Heere van Oudshoorn by de omvrage op den 1:e deser, en nader ter vergadering van den 2:e daar aan volgende aan zich hebbende gereserveert gehouden, om de redenen te detailleeren, en optegeeven, waaromme zyn Ed dies tyds hadde geprotesteert tegen de Resolutie, by de meerderheid genoomen, om den gesaghebber Breugeman van het Scheepje de Helena Louisa afteneemen, en denselven in zyne qualiteit van Capitain Lieutenant te doen overgaan op het Schip de Pollux heeft daar op heeden in Rade overgelegd het onderstaande Schriftuur.
Den ondergetekende in de laatst gehoudene vergadering van den 2:e July geprotesteerd hebbende gehad, tegens het afneemen van den Capitain Lieutenant Bruggeman van de Brik de Helena Louisa , en daar door niet hebbende kunnen goedkeuren de aanstelling van den Lieutenant by het land Comans tot gesaghebber op deselve onder reserve de reedenen van zulx nader in der tyd te zullen opgeeven, thans daar van gebruik makende, zegd nu, dezelve te weesen de volgende als:
‘Eerstelyk, om dat het gebrek aan officieren op het Schip de Pollux , waar op voorsch: Bruggeman is geplaatst, zeer gemakkelyk Konde werden geSupplieert, met daar op te Stellen den Lieutenant van de aan dit Gouvernement moetende verblyven Pacquet Boot de Star , mitsgaders den Sous Lieutenant van ‘t Schip het Meeuwtje , die door den Capitain van Straalen Kundig genoeg geoordeeld wierden, de posten van Capitain Lieutenant en Lieutenant op zijnen bodem te bekleeden; terwijl als dan provisioneel tot Sous Lieutenant op ‘t Meeuwtje zoude Kunnen werden bevordert, ‘t zy een Cadet, dan wel ander daar toe Kundig Persoon, genoeg alhier aan handen: Welke Schikking de ondergetekende des te meer heeft gepraefereert, uit hoofde den Capitain Lieutenant Breugeman van de Brik genomen wordende, dat vaartuig aan een enkelde Sous Lieutenant wierd overgelaten, daar de Lieutenant van de Star en den Sous lieutenant van ‘t Meeuwtje tot het Schip de Pollux overgaande, op dien bodem dan nog altoos Twee dan wel het Compleet getal, de wagt toevertrouwde officieren, overig bleev.’
‘Ten anderen, om dat op het Rapport den zeekundige Commissie, regstreeks Strydig met die van den onderget:en en de Heer le Sueur in Rade overgegeeven, geen betaaling aan de aanneemers van het in vlot water brengen van het Scheepje de Helena Louisa is gedaan, en hy Bruggeman de defecten aan dat Kieltje, door dies Stranding bekoomen, met de onderget: geëxamineert, en zodanig bevonden hebbende, als door den ondergetekende in zyn bericht met voorsch Heeren le Suëur ingelevert, opgegeeven zyn geworden, gem: Bruggeman zich bovensdien aan de ondergetekende veräntwoordelyk had gesteld, voor alle verdere gebreeken, die de Brik buiten toedoen van Storm en onweder, mogte overKomen, waar aan door deselve nu niet hebbende Kunnen werden voldaan, protesteert de ondergetekende andermaal op de plegtigste wyse tegens de Schaade die het Schip geduurende de reise na de Saldanha baai dan wel by deszelvs kieling aldaar mogte overkomen: met betuiging, dat van wat aart ook de intekomene rapporten nopens de bevinding van dat vaartuig mogen zyn, die het ingelevert bericht, door den ondergetekende meede onderteekend, in ‘t minst zouden willen tegenspreeken; hy uit hoofde hem belet is geworden, door het buiten effect Stellen by den WelEdelen Gestrengen Heer Gouverneur der resolutie op den 15:e Juny Jongstleeden, door de meerderheid genomen, op eene legaale wyse oculaire inspectie te neemen van de nadere gebreeken, die aan dat Scheepje mogten zyn geKomen, daar aan geen geloof zal Kunnen nog mogen Slaan.’
‘Terwyl de motive, waarom de ondergetekende in de aanstelling van de Heer Comans geen genoegen heeft Kunnen neemen, deese is geweest, om dat volgens uitdrukkelyke ordre der Heeren Majores blykens extract Patriasche Secreete Missive aan de Hoge Ind:e Regeering Sub dato 23 November 1785, en d:o Bataviasche Resolutie van den 10:e July 1786, geene Lands officieren, nog Passagiers op ‘S Comp:s bodems mogen werden in dienst gesteld: En of Schoon dien Heer geoffereert heeft gehad, het Vaartuig na Europa te brengen, zonder daar voor te praetendeeren de minste gagie of praemie; kan dit voordeel niet als eene zuivere winst voor de E: Comp:ie worden beschouwt, aangesien daar en tegen door hem niet word betaald het kost en Transport geld, waar van hy andersins niet zoude hebben Kunnen weesen geexcuseert, mitsgaders van dat zyner huisvrouwe, dat zeer apparent op favorabel voordragt deeser Regeering aan de Hooggebiedende Heeren Meesteren gedefereert gelaten zal worden.’
’/:Onderstont:/’
’/:Was getekend:/ W: F: Van Reede van Oudshoorn /:in margine:/ overgegeeven den 8:ten July 1790.’
Het welk geleesen en besloten zynde, om het zelve by de Resolutien te insereeren, heeft de Heer Gouverneur daar tegens gedeclareert het volgende.
Den Gouverneur Kan nog vermag niet voorby, om aan deesen Rade te declareeren.
Dat hy ten uitterste gevoelig en aangedaan is over den inhoud van het nadere protest, van het Jongste Lid deeses Raads, den Heer van Reede, in dato den 8 deser en heeden in Rade geexhibeert - Waar by hy Gouverneur moet ondervinden, dat genoegsaam yder poinct in dat protest berispt en bedilt des Gouverneurs gehouden gedrag in die zaaken; en waar door dus zyn Caracter en autoriteit hem door zyne meesters in handen gesteld aangerand geworden is; - En of Schoon zulk eene handelwyse, en het motiev van dezelve in het oog Springen, en den Gouverneur op zyn tyd, deswegens zeker voldoening erlangen zal, reserveert hy zich des onvermindert, om ingevolge de gunstige permissie aan hem by zijne Instructie verleend, by eene aparte briev; zich omtrent zyn gehouden gedrag in deesen, Zo aan zyne Doorl: Hoogheid den Heere Prince van Orange; als opper Gouverneur en opper Bewind hebber, als aan de Illustre Vergadering van 17:en te Justificeeren, met ootmoedig versoek, om hem in zyn Caracter en autoriteit te maintineeren, en voor het vervolg tegenzulke handelwyse gunstiglyk te willen voorsien, begeerende, dat deese zal worden geinsereert daar en zo het behoord.
Waar op de Heer van Reede van Oudshoorn den Heere Gouverneur hebbende versogt te mogen weeten, in welken opzichte zyn Ed ‘S Gouverneurs Caracter en autoriteit had aangerand, heeft de Heer Gouverneur geantwoord, zich dieswegens te zullen expliceeren direct aan zyne Heeren en Meesteren.
Waarna door den Heer Hoofd-Administrateur Rhenius zynde ingediend de volgende Memorie, met 2 bylagen.
‘Memorie van de nabesch: Wasch en legger duigen, uit de lading van ‘t Schip de Pollux van Batavia voor dit Gouvernement, volgens ge annexeerde verKlaring van gecommittteerdens zo te min als gebrooken uitgeleevert te Weeten.’
‘
| 27 | lb Wasch Ruuw, op 200 lb in 5 groote stukken, te min uitgelevert, zijnde 13 1/2 pC:to |
| 20 | p:s Leggers duigen, op 300 p:s gebroken |
| 27 | lb Wasch Ruuw, op 200 lb in 5 groote stukken, te min uitgelevert, zijnde 13 1/2 pC:to |
| 20 | p:s Leggers duigen, op 300 p:s gebroken |
’/:onderstond:/’
‘In’t Casteel de Goede Hoop de 6 July 1790. /:was getekend:/ J: I: Rhenius’
‘De opperhoofden van’t Schip de Pollux werden op Reek:e van Soldye ten laste gebragt.’
‘
| Nederlands geld | Ducat:s van 66 Stvers:Nederl: geld | Indiaasch geld van 80 Stvers: p:r ducaton | |
| 21 lb wasch Ruuw met 1/2 Capitaal advans | ƒ23:08 | p:s 7 1/11 | ƒ28:07:08 |
| Hier op 25 p:to verhoging | 7:02:- | ||
| te Zamen | ƒ35:09:08 | ||
| Komt voor Reekening van | ƒ23:13 -: | ||
| den Capitain 2/3 | |||
| d:o d:o d:o van | |||
| den Capitain Lieut 1/3 | 11:16:08 | ||
| als boven | ƒ35:09:08: |
| Nederlands geld | Ducat:s van 66 Stvers:Nederl: geld | Indiaasch geld van 80 Stvers: p:r ducaton | |
| 21 lb wasch Ruuw met 1/2 Capitaal advans | ƒ23:08 | p:s 7 1/11 | ƒ28:07:08 |
| Hier op 25 p:to verhoging | 7:02:- | ||
| te Zamen | ƒ35:09:08 | ||
| Komt voor Reekening van | ƒ23:13 -: | ||
| den Capitain 2/3 | |||
| d:o d:o d:o van | |||
| den Capitain Lieut 1/3 | 11:16:08 | ||
| als boven | ƒ35:09:08: |
‘Den WelEdelen Gestrengen Heere Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: ons ondergetekendens hebbende gelieven te Committeren tot het ontvangen van zodanige goederen, als per het Schip de Pollux van Batavia voor dit Gouvernement zyn aangebragt, zo verklaaren wy zulx verricht, en de zelve aan de volgende Administrateurs overgeleverd te hebben als volgd.’
‘
| Voor den Heer Dispencier | |
| 200 | lb Wax Ruuw in 5 groote Stukken, Een Stuk te min ontf: te min 27 lb |
| 6 | Lasten en 60 Gantings Ryst bedragende 18600 Ponden Netto. |
| Voor den opziender van 't Hout Magazijn | |
| 300 | p:s Legger duigen, waar van 20 p:s gebroken. |
| Voor den Heer Dispencier | |
| 200 | lb Wax Ruuw in 5 groote Stukken, Een Stuk te min ontf: te min 27 lb |
| 6 | Lasten en 60 Gantings Ryst bedragende 18600 Ponden Netto. |
| Voor den opziender van 't Hout Magazijn | |
| 300 | p:s Legger duigen, waar van 20 p:s gebroken. |
’/:onderstond:/’
‘In’t Casteel de Goede Hoop den 25 Juny 1790. /was getekend:/ H: E: Eksteen D:d Kuuhl’
Zo is verstaan, den Capitain en Capitain Lieutenant van voorsch: Bodem de Pollux voor deese uitgeleverde minderheeden en defecten op de lading van dat Schip, op hunne respective Soldy Reeck:n in deeser voegen te doen belasten, als den Capitain voor 2/3 bedragende ƒ23:13 en den Capitain Lieutenant 1/3 ten montante van ƒ11:16:8:
Wyders geleesen zynde een dagregister, door den Equipagiemeester Cornelisz ingeleevert, van al het geene door hem, geduurende de Jongst afgeloopenen drie maanden, met lossen en laden van ‘S Comp:s zo eigene, als gehuurde Scheepen is verricht geworden, zo is goedgevonden, het zelve in Copia te zenden aan de Hooggebiedende Heeren Majores en aan de Hooge Indiasche Regeering.
Vervolgens is door de Capitains W: Raven, en A: Meurhad, Commandeerende de in Saldanha Baay leggende Engelsche Scheepen Jackal en Southampton , gepraesenteert het volgende request:
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop, en den ressorte van dien &: &: &: benevens den Ed Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en Edele Achtb: Heeren!’
‘UWelEdele Gestr: en E Achtb:s nedrige Dienaaren W: Raven, en A: Muirhead Commandeerende de Engelsche Scheepen Jackal en Southampton , geeven in allen eerbied te kennen, hoe zy met evengem: hunne bodems van Caab Horn zynde vertrokken, hunl: Equipagiën door de lange en fatigante reise, veel al door gebrek aan goed drinkwater, dermaten door de Scorbut Zyn aan getast dat zy daar door in de noodzakelykheid zyn gebragt, de Saldanha Baay te moeten binnen loopen in hope van daar eenig water en ververssching tot herstel voor hunne zieken te bekomen: dog dat zy Supp:ten tot hun leed weesen van den Posthouder aldaar, zyn onderrecht geworden, dat hy van wegens dit Gouvernement was gelast; aan geene vreemde vaartuigen eenig drinkwater ofte verversching te besorgen; weshalven zy Supp:ten genoodzaakt zyn, zich te keeren tot UWelEd: Gestr: en E: Achtb: en Hoogstdeselve te Smeeken, uit hoofde der ongelukkige Situatie, waar in zy zich met opzicht tot hunne Equipagiën komen te bevinden, en de deernis waardige gevolgen, waar aan zy zich geëxponeert vinden by aldien niet tydig met het zo hoog nodig en onontbeerlyk drink water en verversching worden geadsisteert aan de Supp:ten vryheid te geeven, zich van het een en ander, zo in die Baay als by Particulieren alhier te mogen voorsien’
’/:Onderstond:/ /:Was getek:/ W: Raven. A. Muirhead.’
Waar op gedelibereert zynde, is verstaan, den Supp:ten te permitteeren om met eene alhier in te huuren Landsboot zo veele provisiën na de Saldanha Baay aftezenden, als zy nodig zullen hebben, om zich in Staat te Stellen, om deese Rheede, dan wel Baai Fals te bereiken, alwaar zy zich verder zullen moeten proviandeeren.
Hier na wierd door den Heere von Hugel, Collonel Commandant van t alhier guarnisoen houdend Regiment van Wurtemberg ingelevert de navolgende memorie, waar by geannexeert was een extract uit het boek van dat Regiment.
‘Au tres Noble Conseil de la regence du Cap de bonne Esperance.’
‘Le nommé Jaque Bakes, natif de Langen , Hesse - Darmstadt , 18 ans de Son âge Lutherien de la Religion, marechal aufer de Son etat, arrivé ici au Cap par le Vaisseau Hollandois le General Moessel , engage ci devant dans le pays de Vurttemberg le 10 de May 1787, pour Servir au Regiment destiné à la Garnison du Cap, est diserté a la route par france a Saarbourg le 15 Septemb: 1787 Suivant les livres de Signal du Regiment.’
‘Par ordre de Son excellence Monsieur le Gouverneur le dit Soldat etoit mis aux arrêts jus qu ‘ace que tres Noble Conseil Jugera a propos, de le faire rendre comme deserteur au Regiment.’
‘Le Sous signè esperè, que le tres Noble Conseil voudra bien, l’accorder & donner les ordres necessaires a Cet egard.’
’/:Onderstond:/’
‘Au Cap de bonne esperance le 30 Juin 1790. /:Was getekend:/ V: Hugel’
Na welke lecture verstaan is, den daar by vermelden Soldaat in name Jacob Bakes, wederom te rug te geeven aan het voorsch: Regiment mits den Heere Collonel von Hugel zorge dat het geen hy by de E: Comp:ie nog te kwaad staan mogt, vooraf worde vergoed.
En is voorts verstaan den Heer Independent Fiscaal van Lynden te demandeeren, omme te ondersoeken, of en in hoe verre den Capitain en de verdere overheeden en Equipage van het in Baai Fals gestrande Schip de Zeenimph zich by dat ongelukkig voorval, aan eenig wandevoir of pligtverzuim hebben Schuldig gemaakt, omme in dien gevalle, tegens deselve zodanige actie te institueeren, als zyn E zal Vermeenen te behooren.
Vervolgens wierd ter deliberatie getreeden over de Poincten van beantwoording op de zeer geëerde Letteren, door de Kamer Amsterdam, ingevolge qualificatie van de Illustre Vergadering van XVII aan deese Regeering Sub dato 23 october Jongstl: geschreeven.
En is daar by in de eerste plaats te vooren gekomen de remarque van Hoogst ged: vergadering, omtrent de Justifatoire redenen, door deese Regeering ingebragt; met opzichte tot de afwykingen van de gestelde ordres, om geene Persoonen van de Lutherse gesindheid te verkiesen tot Leeden in den Raade van Politie en van Justitie, deselve fundeerende op een gebrek aan bekwame Stoffe onder de Gereformeerde, en eene hardigheid, welke in’t voorby gaan van Lutherse Persoonen van voldoende Capaciteiten in die gevallen, zoude geleegen zijn: omme welke redenen met grond te Kunnen beöordeelen, welopgemelde Vergadering nodig heeft geacht voorlopig te worden geïnformeert van de proportie, waar in het getal Lutheranen aan deesen uithoek Staat tot dat van de gereformeerden; hoedanige opgave deese Regeering gelast word, by eerste gelegendheid te doen opmaaken en oversenden, en wel onderscheidentlyk met opsigte tot ‘S Comp:s Politicique Dienaaren, het Militaire en den Burgerstand; met byvoeging, onder welke der gezindheeden, naar onse gedachten, wel de meest vermogende lieden en Familiën gevonden worden! - En is, ten einde aan deese geëerde last met de meeste accuratesse en promptitude te voldoen, goedgevonden, tot een zodanig ondersoek en opgave, het Politicque en den Burgerstaat betreffende, te Committeeren het Collegie van Commissarissen uit de Raad van Justitie, met qualificatie, omme overal waar het zelve zulx nodig zal Komen te oordeelen, de vereischte elucidatie tot dit werk te Kunnen vorderen Terwijl nopens het Militaire zodanige opgave van de respective Chefs der onderscheiden Corpsen zal worden afgevordert.
De propositie, door deese Regeering gedaan, omme hier een Drukkerye te hebben, by Hun WelEdele Hoog Achtb: niet zynde gegouteert, edog aan dit Gouvernement vryheid gelaten omme alsulke Stukken, als daar toe zullen weesen gedisponeert, te mogen overzenden naar het Vaderland, om daar van een genoegsaam getal Exemplaaren, ten dienste van dit Gouvernement in voorraad te doen drukken, zyn de Hoofden der respective Comptoiren en verdere departementen, dien Conform, gelast, de zodanige stukken op te geeven, omme dezelve aan de Hoog Geb: Heeren Meesteren, ten fine voorschreve, toe te zenden.
Hun WelEdele Hoog Achtb: wyders als een poinct van menage gelievende te beschouwen het middel, om de Militairen alhier, naar het voorbeeld van andere Mogendheeden, aan de Fortificatiën te doen arbeiden, zal men de eere hebben, Hun WelEdele Hoog Achtb: hier omtrent in eerbiedige Consideratie te geeven, dat by alle Mogendheeden de Soldaat, wanneer hy tot eenig werk aan de Fortificatiën, of andersins, buiten zyn gewoonen dienst, gebruikt word, daar voor ook apart word betaald, en dan nog altoos vrywillig aan dien arbeid moet gaan, zonder daar toe te Kunnen worden gecommandeert of gedwongen, dat deese extraordinare betaling ongemeen Sterk word geäugmenteerd, Ja tot enorme Sommen klimt, naar mate van de gevaarlykheid van het werk in tyde van oorlog; dat ook het Regiment van Wurtemberg by het 17:e Articul van desselvs Capitulatie betaaling heeft bedongen voor die manschappen, die tot werken zullen worden geëmploiëert; dat eenige daar van in de laatste Criticque tyden, op dien voet ook aan de verstingwerken zyn gebruikt geweest, en dat ook de Fransche Recruten, welke alhier in het begin van den oorlog daar aan hebben gewerkt, daar voor daags twee Schellingen hebben getrokken, en dat men dus tegenwoordig, daar men Slaaven van Particulieren tegens 6 Rd:s ‘s maands kan inhuuren, en deese Slaaven tot allen werk gebruikbaar zyn, daar in tegendeel in deese Landen een Europees zich Schaamt, om met de Cruiwagen te werken, en bovendien nog tot veele diensten, die men door Slaven kan laaten verrichten, onwillig is, overzulx ook tot het laten werken van Militairen aan de vestingen op den voet, zo als zulx reeds heeft plaats gehad, niet durft overgaan buiten expresse qualificatie van Hun WelEdele Hoog Achtb:
Uittermaten geflatteert over de gunstige manier, waar op Hoogst ged: vergadering van XVII zich gelievt te expliceeren, omtrent de middelen, voor dit Gouvernement in ‘t werk geSteld, omme jaarlyx te worden voorZien van eene goede hoeveelheid bekwaam timmerhout en Tarwe uit de Plettenbergs en Mossel baaijen, zal men niet nalaten, deese operatiën by voortduurendheid met de meeste exactitude voort te zetten, en daar by alles, wat ‘S Meesters belang maar eenigsins bevorderen kan, pligtschuldig in ‘t oog te houden, en ter harte te neemen.
Dan hoe zeer deese Regeering Hun WelEdele Hoog Achtb: ook verzekering kan geeven van de goede hoedanigheeden, en by de uitkomst nader gebleekene Capaciteiten van den tot opzichter in voorsch: Plettenbergs Baay aangestelden Johan Fredrik Meeding, en den Heere Gouverneur zich zeer wel herinnert, dat de beswaaren, tegen denselve ingebragt, door een paar, zeer gemeene knapen, op zyn post toen bescheiden geweest, geschied zyn; en zulx op niets is uitgelopen en wy bovendien ook in onse brieven niet vinden, dat wy die zaak van dat aanbelang geöordeeld hebben, om Hun WelEdele Hoog Achtb daar van, te informeeren; zo is nu echter besloten den Adjunct Fiscaal Gabriel Exter, als toen hebbende waargenomen het ambt van den Heere Fiscaal, te gelasten, deesen Rade te dienen van een naauwkeurig bericht, wat er geweest zy van de Klagten, die door de arbeiders aldaar, tegens den zelven Meeding zyn ingebragt geweest; en van de gecommitteerdens over voorsch: Baay af te vorderen een oprecht getuigenis, hoedanig het gedrag van voorsch: Meeding, zo in zyne levenswyse, als in de Waarneming, van zynen dienst geweest zy, geduurende de tyden dat zy gecomm: aldaar Successivelyk in Persoon zyn, praesent geweest, door welke intekomene Stukken, men verhoopt, Hun WelEdele Hoog Achtb: volkomen te zullen konnen overtuigen van de ongegrondheid van voorsch: Klagten, en daar tegens van de redenen, welke in faveure van voorsch: persoon tot zyne aanstelling in dien post hebben gemiliteert.
En zal men verders niet in gebreeke blyven, plicht Schuldig naar te komen al het geene Hun WelEdele Hoog Achtb: deesen Gouvernemente met relatie tot het vellen der Bomen, in de Bosschen van meerm: Plettenbergs Baay , ter observance gelieven voor te Schryven waar op men ook al berichten van de gecommitteerdens over die Baay heeft gevordert, en ontvangen, om daar van Jaarlyks aan de Illustre Vergadering van XVII eerbiedig verslag te doen, terwyle men zo in dit, als in alle andere gevallen altoos de meest mogelyke menage zal betrachten
Tot het hoofd deel derCommercie, ‘t welk het voornaamste gedeelte van deese Hun WelEdele Hooge Achtb:e Missive uitmaakt, overgaande, gelieven Hun WelEdele Hoog Achtb: aanvankelyk wel derselver aanmerkingen te maaken over de verderffelyken Luxe, welke onder de Ingeseetenen deeses Lands, zo door aankoop van eigendommen, en Slaven, als andersints heerscht, en die dus verscheidene; zo niet de meeste, deeser ingezetenen met eene totaale ruïne onvermydelyk moet dreigen, en by gevolgtrekking het interest der Edele MaatSchappye, welke in den voorspoed en het geluk der Colonisten haar grootste belang moet Stellen, op eene gevoelige wyse ondermynen; Waaromme Hunne WelEdele Hoog Achtb: gelieven te begeeren, dat deese Regeering met allen ernst hare gedagten zal laten gaan over de middelen welke zouden kunnen Strekken, om dit Kwaad, zo veel immer mogelyk, tegen te gaan, een iegelyk weder te brengen en te behouden in den Kring, waar in hy naar mate van zyn vermogen behoort te zyn geplaatst; en also de ruine der Huisgezinnen voor te Komen.
Over welk poinct zeer aandagtig gedelibereert zynde, is verstaan, de Heeren Secunde, Rhenius, en Independent Fiscaal van Lynden op te dragen en te versoeken,met den anderen in overleg te treeden, welke middelen tot dit Salutair oogmerk naar Hun Ed insien, het meest gepast zouden worden geöordeeld, en hier omtrent te dienen van Welderselver Consideratiën en advys, omme deselve, ter pligtschuldige voldoening aan het voorsch: zeer geëerd requisit, aan Hun WelEdele Hoog Achtb eerbiedig overteleggen, en daar van dadelyk in ‘t werk te Stellen, dat geene, waar op Hun WelEdele Hoog Achtb: nadere qualificatie niet behoevd te worden afgewagt.
Gelyk men ook altoos als een der voornaamste grond zuilen van het geluk van een wel ingerigt Gouvernement in ‘t oog houdende omme, zo veel mogelyk de Jeugd van dit Land, door goede Leermeesters opteleiden tot nuttige voorwerpen voor ‘s Meesters dienst, en de onderlinge Maatschappy alreeds voor lange is bedagt geweest, op de middelen, welke tot zo een wenschelyk doel bevordelyk zouden kunnen zyn, en hier toe wel als een der Eerste beschouwende het aanleggen van Publicque Schoolen in de meest bewoonde plaatsen deeses Lands, waar toe Hun WelEdele Goog Achtb: deese Regeering gelieven te qualificeeren, zonder dat daar uit echter een nieuws beswaar voor de E Comp:ie zoude moeten resulteeren, zo is, in een billyk vertrouwen, dat een ieder Ingezeten wel tot een voor hem zo aangelegen poinct naar mate van zyn vermogen, en het natuurlyk belang dat hy daar in moet Stellen, van zyne zyde zal willen Coöpereeren, goed gevonden te Stellen extract van dit gedeelte van Hun WelEdele Groot-Achtb Missive in handen van Scholarchen deeser Reede, omme deesen Rade te dienen van bericht en Consideratien, of en in hoe verre men, met eenige gegronde hoop van Succes buiten beswaar der Ed Comp:ie zo hier aan de Hoofdplaatse, als in de meest bewoonde buiten districten aan deesen uithoek, de nodige publicque Schoolen, tot onderwys voor de Jeugd zoude kunnen aanleggen, en welke middelen daar toe zouden behooren te worden in ‘t werk gesteld.
By Hoogstged: Vergadering van XVII alwyders op de propositie, door deese Regeering dieswegen gedaan, eenige bedenkelykheeden zynde ontstaan, of het voor de E: Comp:ie wel raadzaam en mogelyk zoude zyn het getal Slaven Jaarlyks by de Colonisten benodigd zelve aan te brengen; Daar het Hun WelEdelen Hoog Achtb, omtrent de begroting van die benodigde quantiteit, ontbreek aan de Juiste informatien, also de opgave daar omtrent door dit Gouvernement gedaan, Hun WelEdele Hoog Achtb: niet wel mogelyk voorkomt, Weshalven Hun WelEdele Hoog Achtb: hier op naauwkeuriger begeeren te worden geinformeert; ten welken einde besloten is omme tegens een daar toe te Stellen termyn, de Comp:s dienaaren alhier even als de Burger Ingesetenen jaarlyx pleegen te doen, aan den Heere Independent Fiscaal en Gecommitteerde Leeden uit den Rade van Justitie, onder praesentatie van Eede, te doen opgeeven, het getal hunner Slaaven, omme dit montant, by het beloop der Slaaven, door de Burgers bezeeten wordende, en uit de Jongste opgaav Rolle te zien, te voegen, en uit de Generale Som daar van een Computatie zo na mogelyk te maaken van het getal Slaaven, dat men zal vermeenen, hier ieder Jaar benodigt te zyn.
Terwyle voorts met opzicht tot het heffen van een Recht van 10 Rd:s ten profyte van de E: Comp:ie voor ieder Slaav, die alhier word aangevoerd, buiten die, welke de Comp:ie zelve aanbrengt, gelyk meede tot het leggen eener douane van 5 pC:to op alle de goederen, met vreemde Scheepen, en ook met die van de Comp:ie anders, dan op de manier, die Hun WelEdele Hoog Achtb by deese Missive gelieven voor te Stellen uit Europa overKomende, als ook op de goederen, zo die in ‘S Comp:s Schepen onder de aan de overheeden gepermitteerde lasten, als welke door de vreemde Natiën uit Indiën worden aangebragt, insgelyks ten behoeve van de E: Comp:ie door den Heer Independent Fiscaal van Lynden gedeclareert zynde, dat zyn Ed Vermeinde, de hoog gebiedende Heeren Meesteren, op goede gronden te kunnen aantoonen, by het invoeren van het een ander, in zyn Ed ambt merkelyk te zullen zyn gepraejudiceert, Weshalven zyn E: Versogt, dat eene ampele memorie, welke zyn E: tot Staving van dit Zyn Ed: Sustenue hadde opgemaakt, en in Rade kwam overteleggen, mogte worden overgesonden na ‘t Vaderland, als wanneer zyn E: meende te mogen vertrouwen, dat Hun WelEdele Hoog Achtb volgens Hoogst derserver bekende billykheid, hieromtrent voorzeker eene andere dispositie zouden neemen; Welke memorie in vergaderinge zynde opgeleesen, is, om de positieven, daar by vervat, zo tot adstructie van het recht, dat ged: Heer Fiscaal op de voornoemde Inkomsten meend te Kunnen vestigen, als van de allesints bedenkelyke gevolgen, die daar uit voor deese Colonie zelve zouden kunnen ontstaan, en tevens in aanmerking van de Speciale periode, by deese Missive op dat poinct ter nedergesteld, dat namentlyk Hun WelEdele Hoog Achtb den voorslag om de Independent Fiscaals hier omtrent door eene jaarlyxe toelaag van ƒ36000 te dedomageeren, declineeren zo lange Hun WelEdele Hoog Achtb niet zyn overtuigd, dat de Fiscaal hierdoor eenig praejudice worde toegebragt, enzo meede, om de licentie Welke by het Slot deeser Missive aan deese Regeering word gelaaten, om, wanneer zig in de Executie van de ordres daarbij vervat merkelyke zwarigheeden mogten op doen, de aanmerkingen, welke dit Gouvernement op deese gestelde ordres zoude mogen hebben, alvorens deselve ter Executie te leggen, ter Kennisse van Hun WelEdele Hoog Achtb: te moogen brengen, best gedagt, het voorsch: Stuk, zonder zich voor als nog op de bysondere poincten, daar by voorkoomende, te kunnen expliceeren, aan Hoogstged: Heeren overtezenden omme Hoogst derselver geëerde deCisie daar omtrent af tewachten, en intusschen met het dadelyk in train brengen deser belastingen, tot zo lange te moeten Supersedeeren.
Met betrekking tot de uittezendene Articulen tot negotie door hun WelEdele Hoog Achtb besloten zynde, omme zo veel yser, Smeekoolen; pype duigen, en ysere heele leggers banden herwaards te doen transporteeren, als de Scheepsruimte toe zal laaten, omtrent welke goederen Hun WelEdele Hoog Achtb: zich met de voorgeslagene wyse van verkoping gelieven te Conformeeren, en het reguleeren der prysen onder behoorlyke betragting van ‘S Comp:ies intrest; aan de directie deeser Regeering over te laaten, terwyl Hun WelEdele Hoog Achtb de afscheeping van Klinkers en graauwe moppen, als al te onvoordeelig ter Negotie beschouwd zynde, geen gevolg zullen doen neemen: zal men niet in gebreeke blyven, by ontvangst der hier vooren gementioneerde Articulen, deselve op de voordeeligste Wyse van de hand te zetten.
Dan met opzichte tot de twee laatstgemelde Articulen, willen Hun WelEdele Hoog Achtb echter wel obvenieeren, aan de verlangens der Caabsche Burgerije, wanneer de Comp:ie Slegts op eene billyke Schadeloos Stelling Kan staat maaken voor welke nieuwe blyk van Hun WelEdele Hoog Achtb Vaderlyke zorge voor de ingesetenen deeses Lands, men niet omheen kan, Hun WelEdele Hoog Achtb op het nedrigst dank te zeggen; terwyle men voorts, omme gebruik te maaken van de gunstelyk verleende qualificatie, om te ondertasten, of, wanneer Hun WelEdele Hoog - Achtb: een Schip uitzonden met een Cargasoen van die articulen, de ingezetenen zich zouden willen verplichten, om by behoude arrivement van dat Schip aan deesen uithoek, het weezentlyk inKoops bedragen daar van behalven de reëele onkosten van den overvoer &:a nog beswaard met 1 1/2 perct:o voor interest, alhier te tellen in’t ‘S Comp:s Cassa, de Caabsche gulden gereekend tegens Holandsche Valuatie; besloten heeft, den Heer Hoofd Administrateur Rhenius te versoeken en te Committeeren tot een zodanig ondersoek; gelyk meede ingevolge de Verdere qualificatie van Hun WelEdele Hoog Achtb omme te beproeven, of niet de Colonie van de overige Articulen zouden kunnen worden geriefd, met deselve door de Colonisten te doen ontbieden uit ‘t Vaderland, wanneer deselve niet ‘S Comp:s Scheepen overgevoerd en alhier volgens de addressen zouden worden afgeleevert met een advans van 45 Percento voor de Comp:ie en omtrent de goederen van meer dan gewoon volumen, zo veel meer als deese Regeering zoude vermeenen te behooren, volgens nadere Schikkingen, door deselve daar op te beraamen, wanneer de Penningen in Cas geteld, en vervolgens in Nederland weder uitgekeert; de Gulden insgelyks gerekent tegens Hollandsche valuatie, en de termynen van betaling gereguleert op den voet der gewoone adsignatiën; ten welken einde aan ged:e Heer Hoofd Administrateur zal worden ter Hand gesteld extract van dit gedeelte van Hun WelEdele Hoog Achtb: Missive, omme Hier omtrent te dienen van Zyn Ed bericht en Consideratien.
Aldus geresolveert en Geärresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten Jaare en dage voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] L: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 138-248.¶
Dingsdag den {17900720} 20 July 1790
‘S voordemiddags, alle praesent, demtis de Heeren Gordon en LeSuëur
Wierd door den Heere Gouverneur in Rade geproduceert een briev door den Resident in Baai Fals de Heer Christoffel Brand aan zyn Ed geschreeven, luidende deselve.
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob Van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien, &:c &:c &:c
‘WelEdele Gestrenge Heer!’
‘Vermits men op gisteren een begin heeft gemaakt met het lossen van de Coffy boonen, waar van niet meerder als omtrent 3 Baalen droge heb ontvangen als zynde de overige nat, en het welke door de Peper, Busse Kruit, en gesmolte Suiker, dat zich met het zeewater te zamen in het ruim van ged: Kiel zodanig heeft vermengd, dat de Stank, die daar door is veroorsaakt, by na onverdragelyk voor het arbeidsvolk Komt te weesen, neem ik de vryheid, UWelEd: Gestr: by deese zeer eerbiedig te Solliciteeren, my, des gelievigs te willen gelasten, wat met deese nat gewordene boonen zal worden gedaan. Ik heb voors: natte Coffy boonen zo lang op het Strand in een tent by malkanderen laaten leggen, also men meend, dat het de onKosten van het opryden niet Kan beloonen, dewyl het reeds ten eenemaale van Couleur is verandert, en denkelyk over 3 a 4 dagen ten eenemale zwart zal zyn; door het uitzetten van voorsch: Coffy boonen, zyn alle de baalen in het ruim geborsten, overzulx men genoodzaakt is, die Bonen met ballast manden uit het water op te Scheppen, het welk een traage voortgang met het lossen maakt.’
‘Waar meede de Eer heb my met diepschuldige ontzag te tekenen /:onderstond:/ WelEdele Gestrenge Heer! /:lager:/ Uwer WelEdele Gestrenge zeer onderdanige dienaar /:was getek:/ C: Brand. /in margine:/ Simons Baai den 17 July 1790.’
Over welks inhoude gedelibereert zijnde, is verstaan voorsch Resident Brand aan te Schryven, omme die Coffy boonen en peper, welk nog tot eenig gebruik goed zullen bevonden worden, in de pakhuisen aldaar op te Slaan, en van de overige monsters herwaarts overtezenden, ten einde daar op nader dispositie te erlangen.
Voorts is geleesen het volgende vertoog van den Heere Cassier Olof Godlieb de Wet
Aan den WelEdele Gestrenge Heer Gouverneur en Ed:e Achtbare Rade van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en Edele Achtbare Heeren!’
‘Den ondergetekende Cassier neemt de vryheid Uwe WelEdele Gestrenge en E: Achtb: te vertoonen, dat, wanneer by Resolutie deeser Tafel in dato 4:e Aug: 1744 besloten was, om de penningen, geprovenieert uit de Goederen, dewelke toen Kort te vooren, ‘S Comp:s weege, in het openbaar waren verkogt geworden, ten bedraage van Rd:s 25098:- of Schoon deselve eerst in de maanden December, of january daar aan Stonden te worden opgehaald en ontvangen, des niet te min, dat geen, het welk daar op was geprofiteert; by dat lopend boek Jaar en zo ook nog by den Cassier het gantsche bedraagen, dier verkogte goederen ingenomen zouden moeten worden, deese resolutie dies tyds ingevolge haar dictamen, agtervolgd geworden zynde men zedert daar uit als by Consequentie is blyven useeren, om het bedragen der Penningen, de welke by de ‘S Comp:s weegen geschiedende verkopingen worden te goed gemaakt, gelyk reëele Contanten, by ‘S Comp:s Cas in te neemen, ongeacht niet alleen dikwerf de verkopingen laten gehouden, en de Vendu rekeningen ter in casseering dus een geruimen tyd daar na aan den Bode afgegeeven zyn geworden, maar ook den Cassier de penningen, dewelke deese Vendu reekeningen opleveren moeten altoos eerst maanden, Ja Jaaren daar na Successivelyk by ‘S Comp:s Cas heeft Kunnen ontvangen.’
‘Dat even het zelve ook thans wederom zoude moeten geschieden omtrent een montant van Rd:s 7020 1/2 wegens de Publicque verkopingen in datis 12 November 1789 en 5 en 6 February, mitsgaders 19 Maart deses Jaar 1790, ‘S Comp:s weegen gehouden, waar van hy Cassier, tegens twee Schriftelyke ordonnantiën van den WelEd: Gestr: Heer Gouverneur, beide onder ultimo Mai Jongstl gedateert, om deese Somma reëel, als Contant, by de Cas te ontvangen, voor eerst echter niets anders in de plaats zoude komen te toucheeren, als een bewys van den Negotie overdrager, dat onder denselve is berustende het handschrift, door den boode verleend, aan wien de vendu rekeningen, tot het ophaalen der penningen, afgegeeven zyn, daar hy echter uit de afdoening van den boode naderhand nog eerst moet te gemoet zien de penningen, die hy reeds als Contant by de Cas zoude hebben ingenomen, niet tegenstaande bereids nog telkens onder de maandelykse restanten der Cas in Computatie Komt een montant van Rd:s 10225:36, weegens vendu penningen, dewelke by de Cas moeten werden ingebragt, op vendu reekeningen in de Jaaren 1787 en 1788 door den Negotie overdrager aan den Bode Claassen ter incasseering afgegeeven, en dies tyds meede, in maniere voorsch: zeer oneigen, als reëele existeerende Contanten by de Cas ingenoomen.’
‘De ongerymdheid in deese behandeling resideerende, waar door de Contanten, die in ‘S Comp:s Cas uit de Rekeningen, blyken te berusten, er waarlyk niet zyn, maar grotendeels nog op een onzekeren tyd worden te gemoet gezien; het geen hem Cassier in de volstrekte onmogelykheid Steld, om overeenkomstig de aangeschrevenen intentie, en ordre der HoogEdele Heeren Seventhienen en de Hooge Indiasche Regeering, het restant in de Kleine of dagelyksche geld kas by de Cassa rekening in dier voegen te vertoonen, als in der daad tot de uitgaave voor de volgende maand in deselve overblyvt; heeft hem verpligt Uwe WelEdele Gestr: en Ed Achtb in Consideratie te moeten geeven, of wel deselve niet zouden gelieven goed te vinden, dat niet alleen het voorsch: montant van Rd:s 10225:36: nog door den bode Claassen, of van zynent weegen ingebragt werden moetende, maar ook de meede gesegde Somma van Rd:s 7020 1/2 dewelke aan vendu rekeningen, wegens de bovengeciteerde laatstgehoudene verkopingen onder den boode afgegeeven zyn; by de negotie boeken, onder haare eige benaming van vendu penningen werden ingenomen en by deselve indiervoegen blyven loopen, tot dat die penningen opgehaald zyn, en effectiev in ‘S Comp:s Cas ingebragt worden; door welke wyse van doen men meede duidelyker zoude Kunnen volgen het Model, door de hooge Indiasche Regeering, by Resolutiën van den 19 October 1781 en 17:e July 1789 vastgesteld, tot de opgaven der restanten by de Negotieboeken op de respective buiten Comtoiren, waar bij onder de debiteuren, en ten agteren Staan de rekeningen, ook een aparte post van vendu penningen begreepen Staat.’
’/:onderstond:/’
‘Cabo de goede Hoop den 9 July 1790. /:was getek:/ O: G: de Wet.’
Waar over gedelibereert zynde is, om de daar by ter nedergestelde redenen en motiven goed gevonden, zich, met het geproponeerde van voorsch: Heer de Wet te Conformeeren en dierhalven niet alleen het voorschr: montant van Rd:s 10225:36, dat nog van weege den overleedene Bode Claassen ingebragt moet worden, maar ook de mede gesegde Somma van Rd:s 7020 1/2 dewelke aan Vendu Rekeningen weegens de laatstgehoudenen verKopingen onder den Bode afgegeeven zyn, gelyk meede alle de Vendu-brieven, welke wegens de hier na te houdene verkopingen zullen worden opgemaakt, by de Negotie boeken, onder haar eigen benaming vanVendu penningen, te doen inneemen, en by deselve indiervoegen laaten voortloopen, tot dat die penningen opgehaald zullen zijn, en effectiv by ‘S Comp:s Cas ingebragt worden, tot welke in neeming by de Negotie boeken, invoegen voorsch: den Heer Hoofd-Administrateur voor nu en in vervolg gequalificeert word, gelyk mede den Heer Cassier, om het voorsch: montant van deese beide Sommen by de Cassa boeken af teschryven.
Hier na is door den Heere Gouverneur ter tafel gebragt eene Missive van den Engelschen Lieutenant Rion, gecommandeert hebbende het Konings Schip the Guardian , waar hy deselve onder dankbetuiging voor de aan hem verleende adsistentie van officieren en manschappen tot redding van de overblyfsels van die ongelukkige Kiel, versogt te mogen hebben een Rekening van onKosten over die officieren en Manschappen, omme deselve te betaalen, aan wien het deese Regeering zoude believen; waar op verStaan is den Soldy Boekhouder Matthiessen, by extract deses te gelasten; omme met overleg van den Equipagie Meester Cornelisz eene zodanige onKostrekening op te maaken, naar het getal der Manschappen welke ‘S Comp:s wegens aan dien Bodem zyn toegevoegd geweest, en den tyd, dat zy daar op respectivelyk zyn bescheiden geweest, en deese Rekening geformeert zynde, in Raade te exhibeeren.
Voorts is ten versoeke van den Heer Secunde Rhenius in qualiteit als president in Raade van Justitie goedgevonden, den Heer Cassier de Wet te qualificeeren, omme de inteKomene tweede paay van een der gerechtelyk verkogte huisen van den in Contumaciam gesententiëerden Eersten gesw: Clercq Horak het montant van Rd:s 8722- : in ‘S Comp:s Cassa te ConSigneeren.
Wyders zyn door de Heere le Sueur de Wet en van Reede van Oudshoorn tegens het protest door den Heer van Lynden ter vergadering van den 23 Juny Jongstl: ingelevert zodanige Contra protesten ingediend als hier na woordelyk geinsereert volgen
‘WelEdele Gestr: Heer en Edele Achtb: Heeren!’
‘In de verhoopte Suppositie, dat eenige adsertiën van den Heer Fiscaal van Lynden, vervat in zyn Ed protest ingelevert ter Vergaderinge, op den 23 Juny Jongstl:, tegens eene by meerderheid van Stemmen, wel en wettig genome Resolutie, veel eer eene Casus positie dan eene wesendlyke Stelling zullen inhouden, zonder welken de Leeden tegens welke deselve zyn aangevoerd geworden, ter Conservatie haarer Eer en reputatie, ten Sterksten zouden behooren te doleeren, tegens de hatelyke insimulatiën, die andersints daar in zouden resideeren, zal de onderget: thans alleen zyne tegenbedenkingen tegens het verder daar in geposeerde, noteeren, en dan vooraf remarqueeren, dat het zeer te verwonderen is; dat den Heer van Lynden, wanneer op de propositie, van’
‘den Heere Secunde Rhenius het besluit der meerderheid was gevallen, om eene Commissie uit den Raad na de Saldanha baay te zenden, en die Resolutie dus daar was, alleen heeft berust met zyne negative gevoelens te declareeren, zonder als toen aan zich te hebben gereserveert gehouden in der tyd daar teegen zyn protest te willen inbrengen.’
‘De Heer van Lynden gelievd verder in de praemissen van zyn protest, de meerderheid welke tot het bestaan van gem: resolutie hebben geconcludeert, te noemen eenezogenaamde meerderheid: Maar daar den Edelen Heer Gouverneur de propositie om eene Commissie uit den Raad te decerneeren, in omvrage gebragt hebbende bevonden wierd, dat er vier Stemmen voor die Commissie waaren en daar en teegen maar twee Stemmen deselve afKeurden komt ‘t den onderget: voor, dat hier wel eene wesendlyke meerderheid heeft plaats gehad, of men zoude die Leeden moeten laaten aantoonen, dat in eene zaak al en in eene andere weder niet vermogten te Stemmen; wat de noodsakelykheid tot die Commissie betreft, de onderget: herinnert zich, dat die by de propositie en raisonnementen over het neemen dier Resolutie genoegsaam is aangetoond, en daar deselve meend ook redelyke begrypen te hebben van de digniteit eens RaadsLid welke ook, op alle mogelyke wyse, zo lang hem zulx toegelaten zal worden, zal trachten te Conserveeren, moet hy declareeren, dat niet kan penetreeren, dat zodanige Commissie daar aan de minste attentie zoude hebben toegebragt, ten minsten, dat zo er maar het minste nut, al was het van ter zyde, mede gemeleerd was, hy met het aanvaarden van zodanige Commissie, nimmer Zyne digniteit zoude gecompromitteert oordeelen.’
‘Zonder zich in ‘t breede uit te laaten over de Stelling in het eerste Lid vervat, Zal de onderget:s alleen remarqueeren, dat een der motives daar toe in ‘t geheel geen plaats zoude hebben gehad, en dus van zelvs vervald, dewyl, wel verre, dat die Commissie eenige onKosten aan de E: Comp:ie zoude hebben veroorsaakt, de daar toe gedespicieerde Leeden, niet alleen zich zouden hebben moeten voorsien van alle de nodige provisiën, zelvs lyfberging op het Strand, geduurende den tyd, dat daar zouden moeten vertoeven, maar zelvs in de noodzakelykheid Zyn geweest; om ter harer Kosten, eene wagen te huuren, dewyl geen zodanig bekwaam op ‘S Comp:s Stal te vinden was; daar en boven weet men, dat in de meeste Commissien nimmers eenige onKosten van dag gelden, als andersins in Rekening worden gebragt.’
‘Het tweede Lid betreffende, te weeten dat by het neemen dier resolutie geene meerderheid zoude hebben plaats gehad, vermeend de onderget: hier voor genoegsaam te hebben betoogd, waar uit dan ook volgen moet, dat ook die Leeden, Schoon gecommitteerd geweest tot de zaak van het gestrand geweest Scheepje de Helena Louisa niet kan worden bedisputeert dat haar Stemmen, en wel Concludeerende, Konden uitbrengen, tot het decerneeren eener Commissie, Ja, ofte Neen! en die zelvde faculteit behielden, wanneer het tweede Lid deser propositie op ‘t tapyt kwam, namentlyk het noemen van persoon ofte persoonen tot die Commissie, ten ware men konde objiciëeren dat het voordeel of eigen interest van zodanig Lid of Leeden daar meede gemelleert was, andersins zoude men verscheide Resolutien deeser tafel, waar in de Leeden zich zelvs tot deese of geene Commissie hebben moeten nomineeren, voor nul moeten houden; het geen waarlyk hier meede ook anders niet kan geleegen zyn zo lang tot zodanige Commissie, persoonen uit den boesem van den Raad moeten worden gekooren.’
‘De remarques van den Heere van Lynden, met betrekking op de regeerings form in ‘t Vaderland zyn zeer Juist en daar de onderget: meend, dat daar ook op geschoeid is de ordre van Regeringe in de Colonien van de Staat is het ook gevoeglyk dat de ordre van Voteering in de resp:e Vergaderingen even als daar, moeten Stand grypen; dat ieder Lid zyn vryë Stem moet hebben, en de meerderheid van Stemmen, de beraadslaging tot eenbesluit formeeren; zo als zulx ook ten duidelyksten blykt, niet alleen uit de verscheiden, door de respective Heeren Commissarissen over dit Gouvernement ter observance nagelaten memoriën, maar zelvs het successiv zeer gehonoreerd aanschryven der Hooggebiedende Heeren Meesteren, toond zulx op verscheide plaatsen aan: Waar in Haar Hoog Achtb: ordres Stellen, hoogst derselver ongenoegen te kennen geeven, Ja mulcten opleggen, niet den Hoofd gebieder alleen, maar het gantsche Lichaam van den Raad, dewelke ook altoos zoude als de Hoofd gebieder aansprakelyk zyn gehouden van alle verrichten, dewelke uit hunne besluiten Source hebben genoomen; en het is er zo verre van daan dat de raadsleeden alleen als adviseerende Leeden zouden zyn geconsidereert geworden en dus alleen als Raadsluiden den Hoofdgebieder toegevoegd, dat in tegendeel voorbeelden aan handen zyn, waar in het den Raadsleeden zeer Kwalyk is genomen geworden, dat den Hoofd gebieder na Willekeur de zaaken hebben laten behandelen, zo als evident is uit zeker extract Patriasche Missive, geschreven aan Generaal en Raden de dato 9 July 1715. met betrekking tot de Bengaalsche Directie: Wel is aan de Hoofd gebiederen op de differente Etablissementen voorbehouden om bij het Staaken der Stemmen met haare Stem de Conclusie te brengen tot die zyde, met welkers gevoelens zich gelievd te Conformeeren: En hoe zeer ook de onderget: gaarne wil avouëeren, dat elk gesenseerd Lid wel doet te defereeren aan de gevoelens van een Hoofd gebieder in onverschillige of zaaken van weinig aanbelang, Zal men ecter ook wel willen begrypen, dat dit op alle voorvallende zaaken toepasselyk gemaakt, van te gevaarlyke gevolgen zouden Kunnen zyn.’
‘de Ondergetek: herhaald nogmaals dat ter verwydering van alle verdere onaangenaame discussiën gaarne wil blyven in het vriendelyk gevoelen, dat het geposeerde in dit 3:e deel van ‘t Protest, alleen moet worden geconsidereertin gevalle het zo waareen zal daaröm alleen ter enerveering van de bedenkinge van den Heere van Lijnden omtrent de namaagschap der geweest zynde meerderheid noteeren, dat die van weinig beduidenis is: de namaagschap dog, welke subsisteert tusschen den Heere Rhenius en den onderget: is zo verre te zoeken, dat de onderget: zeer twyffeld, of een van beiden wel zouden weeten waar van deselve afteleiden, en zal den Edelen Heer Gouverneur zich wel gelieven te rappelleeren hoe menigwerf het is gebeurd, dat de onderget: niet alleen met welgem: Heeren Rhenius, maar zelvs met den Heere de Wet aan wien door Zwagerschap verbonden is, over deese en geene voor werpen in deese Vergadering heeft gediScrepeert: trouwens, hunne Hoog Achtb:, de Heeren Superieuren, zyn geensints van oordeel, dat na maagSchap, in zekere graad een obstacul zoude Kunnen zyn, om iemand te verhinderen Sessie, en dus ook Stem in der Raad te hebben: ten minsten de zeer geëerbiedigde Schikkingen van Hoogst deselve daar omtrent geordonneert, in de aanstelling van wylen den Heer Cassier Cruywagen tot Lid in deesen Rade Schoon deszelvs dogter aan de Heere Rhenius gehuwd was, Steld dit buiten disput; in hoe verre de zaaken, al ofte niet, alleen ter verantwoordinge van den Heere Gouverneur zijn bekend de onderget: niet te Weeten, maar het geen hem zeer wel bekend is, is, dat zaaken van belang, niet alleen van het Hoofd, maar te gelyk van den Raad moeten afKomen en verantwoord worden, zo als dit word gelast by geëerd Patriasche aanschryven aan Generaal en Raden van 29 Nov. 1710. - dat alle ordres de beschikkinge deser Colonie, ofte de belangens der Maatschappye rakende aan den gantschen Raad worden gedemandeert dat over de non observance van zodanige ordres de niet behoorlyke behartiging der thans zo nodige Zuinigheid en Spaarsaamheid in de onkosten van dit Gouvernement, aan den gantschen Raad worden geimputeert, waar van de, zedert eenigen tyd ontvange Missives der Hoog gebiedende Heeren Meesteren, tot des onderget: grootste Smerte, de levendigste bewysen draagen.’
‘Eindelyk twyffelt de ondertget: geensints,of de Consequentie, welke de Heer Fiscaal van Lynden uit deszelvs instructie trekt is te regt, vooral wanneer deselve op het gantsche Lichaam der Regeering word applicabel gemaakt.’
‘De onderget: blyvende pesisteeren by voorn: Resolutie, als wel Wettig, regulier en volgens de ordre genomen, versoekt, dat deese zyne Contra aantekening tegens voorsch protest, in de Resolutie van heeden moge worden geinsereert.’
’/:Onderstond:/ /was getek:/ J: J: Le Suëur /in margine:/ overgegeeven 20 July 1790.’
Aan den WelEdelen Gestrengen Heer Gouverneur en Edele Achtbare Rade van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer en Edele Achtbare Heeren!’
‘Den ondergetekende heeft zich indispensabel verpligt gevonden, om teegens het door den Heer Independent Fiscaal ter Vergadering van den 23 Junij Jongstl: overgeleverd protest, zyne Sustenuën by Contra protest voor te Stellen.’
‘Eerstelyk, om dat hy meende tegen de door den Heere Independent Fiscaal bygebragte argumenten te moeten aantoonen de grond en reeden, om welke hy Sustineert dat het besluit by het protest aangehaald als zodanig had behooren Stand te grypen, en te worden geëxecuteert en wel voor namentlyk meede.’
‘Ten anderen, om dat hy niet onverSchillig Konde zyn, van door de positiën en assentien, en dat protest voorKomende gelyk deselve daar toe anders veel aanleiding moeten geeven, zich blootgesteld te moeten vinden om by zyne heeren Meesteren verdagt te worden van onbetamelyke Stappen, Strydig tegens de verpligting die op hem legdt.’
‘Aan het eerste zal den onder get: Kunnen voldoen, met het bybrengen der ordres van Hoogstgem: zyne Heeren Meesteren, en Speciaal degeene die zich vervat vind by Haar WelEd: Hoog Achtb: aanschrijven aan dit Gouvernement in dato 23 July 1711 dus luidende:’
‘“Voorwaar expressien die ons gantsch indecent en onstigtelyk te vooren Komen, want Schoon genomen, dat voorm: Gouverneur al hadde vermeind, goede redenen aan zyne zyde, en tot Soutien van zyn voortgebragt advys Kwam te militeeren, tot het praefereeren van voorm: Schipper de coning, boven voorm: opperstuurman op voorm: Schip Bentfeld bescheiden, zo vermogt hy deselve in den Caabsche Raad, tot informatie wel voortbrengen, en allegueeren dog moest dien onvermindert, egter met en volgens de meerderheid tot een besluit Komen, zonder zyn Particulier Sentiment boven dat der andere Raadsleeden te willen doen praevaleeren; ja, wat meer is, dien Contrarie, tot het tegendeel Concludeeren, en zulx met er daad werkstellig maaken, gelyk wy vinden, in Cas Subject geschied te zyn, wyl op dit wyse den gantschen Caabschen Raad niet nodig zoude weesen, by aldien men konde goedvinden de zaaken door den Gouverneur alleen na Zyne eige fantasie te laten behandelen, en ter executie te leggen, dog dat zy verre daar van daan; weshalven om ons op deese Stoffe niet al te zeer te eslargeeren, zo zullen wy, beneffens Generaal en Raden, hem Gouverneur rakende, dit voorwerp renvoieeren aan een naarstig examen der Papieren, en retro acta aan de Caab berustende, en Speciaal aan de welgestelde Instructie van den Commissaris Generaal, de Heer van Mydregt g g, voor dit Gouvernement geformeert, alwaar hy by en uit de reSumtie van dien genoegsaam Zal worden geinformeert, hoedanig zich, dien Conform, voor het aanstaande zal Kunnen ook moeten gedraagen.”’
‘En welke aanschrijven in’t bysonder haar applicatie heeft op het preasente geval.’
‘Dog of in het Stuk van Regeering, byde Concludeerende meerderheid in geene aanmerking zoude behooren te Komen, Leeden die zich gecommitteert hebben gevonden in de Zaak, waar over de deliberatie valt, acht den onderget:, dat meer op onwraakbare gronden, dan by eene enkele sustenue zoude moeten worden aan getoond; daar dog by rechterlyke bewysdens zelvs in het Sententieeren over dood Schuldigen, van de Conclusive Stemming nimmer uitgesloten werden; Leeden dewelke tot het examineeren van den beklaagden de Schouwing van het Corpus delicti, ofte andere accidenteele Circumstantien hebben gevaceert gehad; en waarlyk met reeden, alzo zulke Leeden zich nader dan de andere, in de mogelykheid bevinden, om over de door hun besochte omstandigheeden, te oordeelen.’
‘Het zal er dan alleen op aan Komen, of eene Zaak ter deliberatie aan den Raad voorgesteld, ten einde op deselve te besluiten, wanneer de Stemmen van het meerder getal der Leeden geheel Contrarie de opinie van den Hoofdgebieder uitKomen, dien Hoofdgebieder de faculteit bezit, om de Stemmen, by die meerderheid gevallen, te hou en buiten Conclusie, het welk dog even zo veel is, als de ConClusie van die meerderheid te houden buiten effect, en zelvs Contrarie het gevoelen van die meerderheid de zaak na deszelvs opinie ter uitvoer te brengen, en dit Sustineert den onderget: dat volkomen aanloopt tegen de voren aangehaalde duidelijk verklaarde intentie der Heeren en Meesteren, waarom hy ook verpligt is, dit gevoelen te blyven foveeren tot dat het Hoogst deselve zoude mogen gelieven, hier omtrent iets naders te decideeren.’
‘Om die zelvde reden is den onderget: onder Correctie, van oordeel, dat de Stemming van de meerderheid tot eenig besluit daar zynde, zulx de Conclusie van de meerderheid van zelvs insluit, het geen mitsdien haar executie vordert, zonder dat die Executie nodig heeft tot de resumtie te blyven vertoeven; daar de resumtie eigentlyk en alleen omtrent de extensie der resolutie nodig is. - Een menigte van extracten uit de Korte notulen, van het geene by de Hooge Indiasche Regeering geresolveert is toonen dog aan dat men om het geen aan die Hooge Tafel besloten word, dadelyk te doen effect Sorteeren, geensints op de extensie der Resolutie, veel minder op dies resumptie blyft wagten: en waarlyk wanneer hier op zoude moeten werden gewagt, vooral in zaaken die eene Spoedige executie vorderen, gelyk in het praesente geval plaats heeft gehad, waaraan zouden dan ‘S Comp:s belangen veeltyds niet al worden blootgesteld?’
‘En niet alleen het gebruik van alle gepolitieerde Natien, maar zelvs ook de natuurlyke reden zegd H: de Groot, in zyne verantwoording van de Wettige Regeering van Holland en West Vriesland Cap 8. brengt meede, dat “in het Stuk van regeering overeenstemmig vallen moet; aangesien de difficulteiten van de materiën, daar over gedelibereert werd, en de verscheidenheid van de menSchelyke humeuren niet toe en laat, dat op alle zaaken eenpariglyk zouden worden geadviseert, en de zaaken dikmaals ordre en dispositie vereischen en notoirlyk onredelyk is, dat het meerder getal het minder zoude volgen” - waarom ook nimmer van eenig Lid der Regeering kan worden gevergd, dat zijn deference voor een Hoofd gebieder, Zo groot zouden zyn, om, ten einde tegen desselvs opinie geen overstemming te doen plaats hebben, Contrarie de overtuiging, die by hem resideert, zyn advys of Conclusie uit te brengen: het welk iemand even zo wel wraakbaar Steld, als een toeleg en dadelyke uitvoering om met andere Leeden overeenkomsten te maaken, ten einde eenige poincten na hun Welgevallen, tegens het goedvinden en Sentiment van hunnen gebieder, onder zich te reguleeren, en hem als dan deselve op te dwingen: Indien dog zulx in het præsente geval plaats had gehad, ware het wenschelyk, dat den Heer Independent Fiscaal de geene, die zich hier aan moeten hebben schuldig gemaakt, deswegens overtuigde, en nagelaten had, door de daar omtrent gebruikte raisonnementen generalyk alle de Leeden, welke de meerderheid Hebben uitgemaakt, van een zodanig Condemnabel opzet te instimuleeren: Ten ware dat, wanneer eenige Leeden derselver voteerende Stemmen, Strydig met dien van den Hoofd gebieder uitbrengen, en de meerderheid aan hunne zyde hebben, zulx altoos vryheid laat van daar uit een zodanig opzet by Consequentie tegens hun te deriveeren:’
‘De Leeden des Raads Kunnen zich mede met geen mogelykheid vleyen, dat by Hunne Heeren Meesteren tot bekwame verantwoording zoude verstrekken, wanneer zy, overtuigd werdende eenige Resolutie tegens hun beter weeten, Strydig met ‘S Comp:s belangen te hebben helpen neemen, geene andere verschoning Konden inbrengen, dan alleen uit deference voor den Hoofd gebieder de overstemming te hebben vermyd; also Hoogst deselve niet den Hoofd gebieder alleen maar ook alle Leeden des Raads verantwoordelyk houden; waar van een menigte van voorbeelden, zo van vroeger daagen, als zelvs in de laatst ontvangene aanschrijvens voor handen zyn: - En de vergoeding aan de E: Comp:ie, waar in den praesenten Heer Hoofd gebieder zich met de Leeden des Raads volkomen eguaal heeft gesteld, wanneer het de Heeren Meesteren behaagd heeft, die vergoeding te ordonneeren, in het geval, dat de toegelegde douceur aan den Ingenieur Thibeault en de gagien aan de Cadets te hoog waaren genomen toond duidelyk aan, dat zyn WelEdele Gestrenge Zelvs de Raadsleeden niet minder dan een Hoofd gebieder heeft verantwoordelyk gehouden’
‘En wat betreft de Sustenue van den Heer Independent Fiscaal onder andere om tegens de Conclusie tot het decerneeren eene Commissie op twee Leeden des Raads tot het inspecteeren der gebreeken, die aan het Scheepje de Helena Louisa zoude worden ontdekt, van nulliteit en verval te moeten protesteeren, om dat deese Commissie onnodig, Contra dignitatem deeser Raadsleeden en van het minste effect zoude zyn, berust den ondergetek: in het vertrouwen dat een onpartydig, onbevoor oordeeld en bedaard insien het welk het eerste rapport der zeekundige Commissie en den Equipagiemeester Staat te ontmoeten en eene vergelyking van het zelve, met het geene de daar op gevolgde besluiten deeses Raads en verdere Rapporten, tot die zaak betrekkelyk, meede brengen; en ook door de uitkomst omtrent het gem: Scheepje is bevestigd, niet Slegts de noodzakelykheid van eene zodanige Commissie zal bevinden, maar ook te gelyk, dat deese Commissie, wel verre van eene Strydigheid met de waardigheid deeser Raadsleeden te hebben, in tegendeel tot Conservatie van die waardigheid zoude hebben komen te verstrekken; vooral ten opzichte van de twee Leeden, die op eene pligtmatige wyse voor ‘S Comp:s belangen tot behoud van dat Scheepje hunne ieverige pogingen hebben aangewend, en dat derhalven al was er dan, ook geen ander effect uit te verwagten geweest, deese Commissie echter om die reeden had behooren Stand te grypen; zonder dat in zulk een geval genoeg zouden zijn, dat de gecommitteert geweest zynde Leeden de faculteit hadden, om voor hun Particulier, de inspectie van het Scheepje of van desszelvs Kiel te neemen: want indien ieder Lid in diervoegen op zich zelvs zoude mogen ageeren, dan was er noit geen Commissie op deselve nodig: voor hun in ‘t Particulier hadden zy geen Intrest in’t Scheepje, maar wel voor hunne Meesteren; of anders in hun een faculteit te erkennen, die ieder particulier heeft; maakt hun even zo onbevoegd, als ieder particulier, om van derselver bevinding een legaal Rapport in te brengen.’
‘Ook en Kunnen de Kosten geen object tegens deese Commissie hebben uitgemaakt daar deselve met overleg even zo wel buiten de minste Kosten voor de Compagnie, zoude hebben Kunnen worden geëxecuteert, als in den gepasseerde Jaare de Commissie op een vry verderen afstand na Swellendam , zonder een penning Kosten voor de Comp:ie met volkomene bereidwilligheid, door de Heer Secunde Rhenius; en den ondergetekende ten uitvoer is gebragt geworden.’
‘Deese redenen en motiven nopens het Concludeeren van den onderget: tot de meergesegde Commisie, zo plausibel zynde, Kan zyn Vota ook geensins worden afgeleid uit vermaagschapping, immers heeft geen vermaagschapping tusschen hem en een der andere Leeden plaats, in dien graad, dat deselve hem zoude Kunnen disponeeren, om eenig meerder particulier belang te Stellen in het helpen decerneeren van eene zodanige Commissie dan wel in het nalaten van dien, en de naaste vermaagschap tusschen hem en de andere Leeden, in de Swagerschap met de Heer le Suëur bestaande, zullen de verschillende opinien, die er nu en dan by dien Heer en hem, omtrent deese en geene zaaken; dewelke in den Rade voorkomen, resideeren, tot overtuiging verstrekken, dat zelvs deese Swagerschap laat Staan eene zeer verre vermaagschapping met de Heeren Rhenius en van Oudshoorn, geen den minsten invloed op hem heeft om het voortbrengen van zyn waarachtig gevoelen, wanneer het zelve met dat van hun E:E: differeert, daarom te menageeren, trouwens eene duidelyke preuve hier van is te vinden by de Resolutie tot het langer in quarantaine houden van ‘t Schip Avenhorn , zo hy meend in de Maand April of May des Jaars 1788 genomen, En welk besluit, waar door dat Schip aan een gevaarlyk JaarsSaisoen wierd geexponeert, en ook werkelyk verongelukt is, hem naderhand nog meer heeft doen inSien, dat het niet altoos met ‘S Comp:s belangen overeenKomt, wanneer men meend, zich te Kunnen verantwoorden met het rapport of advies te volgen van de geene, in wien men de naaste Kennis van eenig voorkomend poinct moet veronderstellen zo er bedenkelykheeden militeeren, die het opvolgen van dien afraaden.’
‘By dat gesegde meend den ondergeteek het te mogen laten berusten, als in zich behelsende de grond en reeden van zyn gehouden gedrag in het voorsch geval, en Strekkende ter wederlegging van de by het door den Heer Independent Fiscaal overgelevert Protest, voorKomende positien en assertiën, mitsg:s ter zijner Justificatie by zyne Heeren en Meesteren waarom hy dan ook verseert in het zekere vertrouwen, dat wel verre van door deese Positie en assertiën by Hoogst deselve Heere Meesteren in eenige nadeelige verdenking te werden gebragt, Haar WelEdele Hoog Achtb: dit zyn geheel gedrag, als uit de betamelykste grond beginselen, tot voorstand van ‘S Comp:s belangen gericht zynde, uit een gunstiger oogpunt, hem altoos tot eene aangename belooning verstrekkende, Zullen gelieven te beschouwen.’
‘Hy moet overigens op de Kragtigste wyze protesteeren van daar meede niet anders te hebben bedoeld, dan de verpligting te volgen, die als Lid des Raads, op hem legt, nog ook eenig het minste oogmerk te hebben gehad, veel minder, het zy in dit of eenig ander geval zich Schuldig te Kennen aan een enkelen Stap indringende of ingereerende in de post, gebied of autoriteit van den Hoofd gebieder: integendeel voor zich zelvs die Satisfactie genietende, dat hy in de onderscheidene posten die hy de Eere heeft gehad, in den dienst der Maatschappy, by dit Gouvernement te beKleeden, en nog occupeert; een ieder zyner Hoofd gebiederen volkomen Contentement heeft mogen geeven; en het zy hem gepermitteert; zich dien aangaande, met betrekking tot den presente WelEdelen Gestr Heer Gouverneur te mogen beroepen op de blyken die deswegens by de Resolutiën deeses Raads, en de brieven aan de Heeren Meesteren voor handen zyn: dan hy vind zich om de bygebragte redenen, behoudens het respect, aan het Caracter van een Hoofd gebieder Verschuldigt, in zyne hoedanigheid, als Lid des Raads verpligt, aan welgem: praesenten Heer Gouverneur over te laten de verantwoording van het bovengem: ter Vergadering van de 15:e pass:o by de meerderheid genomen besluit, niet te hebben ge executeerd en mits dien tegens deselve non executie, gelyk meede tegens de gevolgen die daar uit zouden mogen ontstaan by deeser op het Sterkste te moeten protesteeren.’
’/: Onderstond :/ Cabo de Goede Hoop den 20 July 1790. /: was getek: / O: G: de Wet.’
‘Bij lecture van het protest; door den Heer independent Fiscaal van Lynden op den 23 Juny laatstleden in Rade overgelegt tegen het besluit, door de meerderheid der Leeden den 15:e bevorens, genomen, om den ondergetekende, nevens den Heer le Sueur, uit hun midden na de Saldanha Baay te Committeeren, ten einde aldaar, oculaire inspectie te neemen van de gebreeken, welke men by de Kieling van het Scheepje de Helena Louisa aan dat vaartuig nader zoude mogen ontdekken, om van hunne bevinding vervolgens aan de vergadering verslag te doen, en op welk ingelevert protest, de voorsch: Resolutie der meerderheid, door den Heer Gouverneur buiten effect gesteld geworden is, den inhoude van dat Stuk, den onderget: in den eersten opslag voorgekomen zynde te weesen van dien aart, dat hy heeft gemeend niet om heen te Kunnen de daar by voorkomende particuliere Stellingen een weinig nader te ondersoeken, en ter beoordeeling van deesen Raade open te leggen, is dit de reden, dat hij Copye van het zelve heeft versogt gehad.’
‘Dan dat, na dat hem die Copye bezorgt geworden was, en hy zich dadelyk met dat ondersoek had verleedigt, hem als toen wel nader gebleeken is, dat de gantsche Schakel van dat protest in zyn zoort is geheel nieuw en overwaardig de attentie niet alleen van den Raad alhier, maar ook van de Heeren Majores in ‘t Patria; maar dat hy by die gelegendheid teffens heeft begreepen, dat, zullen de voorsch: gebiederen in ‘t Vaderland het gewigt der daar by voorKomende allegatiën wel voelen en derselver zin regt verstaan die dan door geene uitleggingen, verminkt worden; te minder, om dat deselve duidelyk en klaar zynde, het but, dat men zich voorgesteld heeft, dus ook zeer gemakkelyk kan worden gepenetreert; maar dat deselve, zo als zy zyn en haaren Zamenhang dienen te Komen onder het verligt oog van Haar WelEdele Hoog Achtbarens.’
‘Dat de ondergetekende derhalven afzien de van zyn eerste voorneemen, om zich in eene breedvoerige refutatie in te laaten, daar om nu maar in Steert, dat dit protest, zo als het legt, met alle de nog onverzondene Stukken, die eenige relatie hebben tot de Historie van de Helena Louisa nevens deese zyne Contra aantekening, hoe eer, hoe liever aan de vergaderinge van Zeventhienen mag werden overgezonden, ten einde haar WelEdele Hoog Achtb:s de decisie daar op af te wagten.’
‘Zo nogthans dat hy niet om heen kan tot betere elucidatie van zommige passagien, die eenige ophelderinge zouden kunnen nodig hebben, gelyk ook, om zich te zuiveren van de imputatie, zo kunstiglyk onder ingewikkelde termen, door voorsch Heer Fiscaal van Lynden in desselvs protest geglisseert, als of den ondergetek: niet alleen hadde te buiten gegaan den last, by hem, met betrekking tot het afwinden van meergem: Brik de Helena Louisa ontvangen, maar zich ook met zyne medeleeden zouden hebben ingelaten in het neemen van af Spraken, en het maaken van over een Komsten, om den Heere Gouverneur te dwingen, Conclusiën tegen zyn goedvinden, en na de zinnelykheid van den ondergetekende en zyne meedeleeden te formeeren, om het even, of deselve tegen het belang van de Comp:ie waaren Strydende, ofte niet intusschen ter neder te Stellen.’
‘Dat daar het waar is, dat het decerneeren van Commissiën van zodanigen aart, als is het afwinden van gestrande Scheepen, en het examineeren van derselver gebreeken op Leeden van den Politicquen Raad in tyden wanneer een ieder zich van zynen pligt gequeeten, en voor ‘t belang zyner betaalheeren na gemoede gewaakt heeft, een zeer Kwade gratie gehad, Ja zelvs tegen de digniteit der Regeeringe zoude gestreden hebben, het ook ontegensprekelyk zeker is, dat diergelyke Commissiën, in een tyd, gelyk deese, ter bereiking van de Intrest der Meesters, voor al in dit Gouvernement, aller noodzakelykst zyn geworden.’
‘Dat het behoud van het voormelde Scheepje de Helena Louisa het eenig oogmerk van den onderget: zynde geweest en hy zich met zyne meede gecommitteerde geconsenteerd hebbende gehad om zulx op de min Kostbaarste wyse werkstellig te maaken, in zo verre dat wanneer derselver afzending na de Saldanha baay , ingevolge het besluit der meerderheid des Raads had mogen doorgaan, de reise ten hunne privative Kosten zoude zyn gedaan geworden; er gevolgelyk nimmer eenige quaestie van onKosten voor reecq: der E: Comp:ie in deesen aantewenden geweest is: Waarom dan ook niets van de Kant des Heer Fiscaals ongefundeerdes uitgedagt Konde geworden zyn, dan zyne protestatiën hoofd zakelyk op dit voorwendsel te gronden.’
‘Dat de ondergetekende, wel verre van oit ofte immer met eenig Lid des Raads afspraak genomen te hebben, om den Heere Gouverneur te Contracurreeren in zaaken waar in maar den Schyn heeft geleegen, dat het te doen is geweest om de behartiging van ‘S Comp:s belangen; in tegendeel zeer dikwils met ged: Heeren Gouverrneur heeft geConcurreert in het neemen van Resolutiën tegen de advysen der Leeden welke nu met hem Komen te harmonieeren invoege deeze toevallige onvereenstemming niet anders is, als het gevolg van een Klaar besef dat de ondergetekende met de leeden, thans de meerderheid des raads uitmakende, in dit geval van zyn verpligting heeft gehad.’
‘Terwyl de onderget: met betrekking tot des Heer van Lynden’s Sustenue’
‘Dat eenig Lid des Raads tot deese of geene Commissie gecommitteert zynde daar door desselvs Concludeerende Stem zoude Komen te Verliesen.’
‘Dat daar en teegen aan een Hoofdgebieder de faculteit en wagt is vrijgelaten, om voorstellingen die gedaan zyn te Concludeeren dan wel geheel buiten Conclusie te laaten.’
‘En dat de Leeden des Politicquen Raads niet anders Kunnen aangemerkt worden dan als Raden, den Hoofd gebieder toegevoegd, om hem in den last, hem opgelegd; te adsisteeren zonder de faculteit te bezitten van tegen zyn welbehaagen, eenige Resolutien te mogen neemen, betuigen moet van een gantsch Contrarie oordeel te weesen, en voor indisputabel te houden.’
‘Dat wanneer een ofte meerdere leeden uit het midden des Raads gecommitteert zyn; om in deese of geene taak te vaceeren, zy als dan het Corps der Regeeringe zelve repraesenteeren; dat zy gevolgelyk nimmer Kunnen werden geconpromitteert met, of als parthij geConsidereert van zodanige persoon of perSoonen, in wiens post zy zich, uithoofde van hunner last ingereeren, en wiens gedrag zy nagaan moeten: maar dat zy integendeel niet Slegts, wanneer zy haare Commissie volbragt en van haare verrigtingen aan derzelver Committenten verslag gedaan hebben, maar ook zelvs hangende, hunne voorsch: Commissie, by de deliberatie op het Sujet, waar over hunnen last gaat altoos en onafgebroken eene Concludeerende Stem hebben en blyven houden.’
‘Dat een hoofd gebieder wel zo lang hy goedvind, aan de Kennisse van den Raad kan onthouden deese of geene zaak, die ter deliberatie van deselve moet gebragt worden alzoo de gevolgen, die uit een onnodig voorstel mogten resulteeren, Komen voor zyn rekening, dog dat eene zodanige zaak, eenmaal in overweging gebragt zynde, hy Gouverneur niet meer het recht nog de magt heeft om de Selve aan haare decisie te onttrekken; neen, maar wel degelyk gehouden is, na dat de Stemmen, over het onderwerp in quaestie opgenomen zyn de resolutie naar het gevoelen der meerderheid aan den secretaris te dicteeren en effect te doen Sorteeren, al waare het ook, dat het gevoelen der voorsch meerderheid was aanlopende regtsstreeks tegen het welbehagen en het begrip van den Heer Gouverneur zelve.’
‘En dat de Leeden van den Politicquen Raad niet zyn Raaden van den Gouverneur, die hy Kan raadpleegen of voor by gaan, na goeddunken, maar wel de gelyk raaden van de Oost Indische Maatschappy met wie hy Heer Gouverneur gehouden en verpligt is over haare belangen te handelen en aan wien de meesters zelve de magt toekennen, om den hoofdgebieder te Kunnen en te moeten tegengaan, als zy oordeelen, den zelven niet langer in voorkomende zaaken na zyn eigen goed dunken te mogen laaten voortvaaren, gelyk dit een en ander, behalven by zo veele andere instructive papieren meer, hun wel distinctelyk voorgeschreeven en ernstig ter observantie aanbevolen is, als:’
‘Eerstelyk by de memorie by forme van Reglement door den Hoog Edelen Heer Commissaris Johannes van Steeland in den Jaare 1713 tot narigt van dit Gouvernement, alhier agtergelaaten, waar in onder anderen gesegt word.’
‘Gemerkt de beste Kennisse van Zaaken verkreegen word door het resumeeren en registreeren of onthouden van S Comp:s Successive ordonnantiën, is ook niet, als des te beter en Secuurder voor een opperhoofd te beraadslagen met leeden daar ieder een heeft Kennisse van Zaaken, als dat een hoofd, hoe gaauw en voorzichtig hy zyn mag, met onnodige contradicante raisonnementen word opgehouden; want tot dien einde is ook een Gouverneur alhier den Raad toegevoegd tot Soutien, gantsch niet om alleen te regeeren, want dan was er geen Raad van noden, gelyk gem: Haar WelEdele Hoog Achtb nu onlangs, by Missive van 23 July 1711 aan den Gouverneur Louis van Assenburg en Raad aan Cabo de Goede Hoop geschreeven, onder anderen zich in deese termen gelieven te vervatten.’
‘Voor waar expressien, die ons gantsch indecent en onstigtelyk te vooren Koomen want, Schoon genomen, dat voorm: Gouverneur al hadde vermeind goede reeden aan zyne zyde, en tot Soutien van zyn voorgebragte advys kwam te militeeren, tot het praefereeren van voormelde Schipper de Koningh, boven voorm: opperstuurman, op voorsch: Schip Bentem bescheiden zo vermogt hy’
’/: Gouverneur :/ deselve in den Caabschen Raad tot informatie wil voortbrengen en allegueeren, dog moest dien onvermindert, egter met en volgens de meerderheid van Stemmen tot een besluit Komen Zonder zyn particulier Sentiment boven dat der andere Raadsleeden te willen doen praevaleeren; Ja wat meer is, dien Contrair tot het tegendeel Concludeeren en zulx met er daad werkstellig maaken, gelyk wy vinden in Cas Subject geschied te zyn, wyl op die wyse den gantschen Caabschen raad niet nodig zoude weesen, by aldien men konde goedvinden de zaaken door den Gouverneur, alleen na Zyn eige fantasie, te laten behandelen, en ter executie te leggen, dog dat zy verre daar van daan, weshalven om ons op dees Stoffe niet al te zeer op te houden, zo zullen wy, beneffens Generaal en Raaden, hem Gouverneur, rakende dit onderwerp renvoyeeren aan een naarstig examen der papieren, en retroäcta aan de Caab berustende.’
‘En laatstelyk nog door de Heeren Majores zelve by haar WelEdele Hoog Achtb: geëerde letteren van den 31 December 1788 in Substantie dus luidende.’
‘De Gouverneur wyders kennisse geevende dat men iverig bezig was met het executeeren en verbeeteren van die werken, die geen uitstel Konden lyden, en dat men vervolgens, als de oude Enveloppe die om de Citadel legt, opgemaakt zoude zyn, provisioneel de beide geprojecteerde Bastions tusschen het Casteel en den Duivels berg zoude doen onderhanden neemen, en ook de defectueuse Battery Chavonnes veranderen, en zonder tyd versuim in beteren Staat doen brengen, almeede zonder op gave van onkosten, Kunnen wy onse bevreemding daar over niet ontveinsen, en achten het in deese, nog zo kommerlyke tyden voor de finantiën van de Comp:ie, zelvs nodig, ten ernstigsten aan te beveelen, dat voor al geene andere der door hem voorgestelde werken worden geexecuteert, zonder daar toe Speciale qualificatie te hebben erlangt, also het niet is tegen te Spreeken, dat door zodanige verrigtingen de zaak kan worden gebragt uit zijn geheel, en het provisioneele werk tog niet Kan gedaan worden zonder kosten, welke geheel nutteloos zyn verspild indien den aanleg van de werken, volgens het oordeel, dat daar over eenmaal beslissend zal worden geveld, of verandert moet worden, of uit voorkomende Consideratien geheel onnodig word geacht.’
’/: onderstont :/ :was getek :/ W: F: V Reede Van Oudshoorn /: in margine :/ overgegeeven in Rade den 20:e July 1790.’
Welke Schtiftuuren geleesen zynde, is goedgevonden deselve aan de Hoog gebiedende Heeren Meesteren in Patria over te zenden, en daar van intusschen aan den Heere van Lynden ten zynen versoeke, Copia’s te verleenen, terwyl den Heer Gouverneur aan zich gereserveert hield, daar omtrent verder te doen, het geen zyn Ed zoude nodig oordeelen
Waar na door den Secretaris deeses Raads van Aerssen, wierd gediend van de volgende Memorie.
Aan den WelEdelen Gestrengen Heere Gouverneur en de Edele Achtbare Heeren Raaden van Politie deeses Gouvernements.
‘WelEdele Gestrengen Heer en WelEdele Achtb Heeren!’
‘De ondergetekende Secretaris deeses raads, vind zich in de onaangenaame noodzakelykheid gebragt UWelEd: Gestr: en E: Achtb: op het eerbiedigst te repraesenteeren,’
‘dat, wanneer de ondergeteek:s aan UwelEd: Gestr: en Ed: Achtb: het door hem gecoucheerde generaal verslag van zaaken aan de Hooggebiedende Heeren XVII ter teekening heeft laten praesenteeren, de Heeren le Sueur en van Reede van Oudshoorn daar in hebben gedifficulteert, en dien briev niet geteekend, voor reede daar van gevende, / gelyk de Clercq, die met deese Commissie is gechargeert geweest, woordelyk uit de mond van die Heeren heeft opgeschreeven, en daar van het hier nevens gevoegd declaratoir verleend:) dat namentlyk de Heer Le Suëur geen Swarigheid maakte, het generaal verslag van de overige zaaken te tekenen, maar dat het verhandelde omtrent de Helena Louisa niet met zyn Ed begrip overeenkwam; en dat de Heer van Reede het Generaal verslag van zaaken niet tekenen Kon, uit hoofde dat zyn Ed als dan zoude advouëeren, dat de zaaken omtrent de Helena Louisa zodanig waaren voorgevallen, als in den briev vermeld Staat.’
‘Dat de ondergetekende uit deese, beide antwoorden meent te moeten trekken eene voor hem allesints fletrissante Suspicie, als of hy in zyn ambt in Staat waare geweest Zaken, die met de waarheid niet over eenKomstig waaren, in deesen briev te Stellen, en deselve dus ter kwader trouwe, door UWElEd: Gestr: en Ed Achtb: te laaten tekenen.’
‘De ondergetekende kan met de Resolutiën, die in Rade geresumeert zyn, aantoonen, dat het Sentiment van de Heere le Sueur even zo woordelyk, als dat der andere Heeren uit deselve, in den briev overgebragt is, en Kan dus door den Heere le Suëur niet worden geaccuseert, hier in eenig abuis te hebben gepleegd.’
‘Even zo min kan de Heer van Reede hem te laste leggen, eenige onwaarheeden in den briev te hebben gesteld, die zyn Ed: niet zoude Kunnen advoueeren, daar de gantsche passage in den briev, het geval van de Helena Louisa rakende, is eene getrouwe Copye van de Resolutiën dieswegens gehouden, die door de resumtie haare Sanctie hebben erlangd en voor geene verandering meer Susceptibel zyn.’
‘Het is dan overzulx, dat de ondergetekende vermeend, vooral in de tegenswoordige omstandigheeden, daar alle discrepances tusschen de Heeren van den Raad, en dus ook de gevolgen daar van, zeer naauwkeurig en gedetailleert, onder het oog van onse Hoge gebiederen worden gebracht, niet te Kunnen of te mogen Stilzitten, omtrent iets, waar uit voor hem zulke nadeelige Consequentiën Kunnen worden getrokken; en waar van het herdenken hem door alle tyden heen, zo by zyne Heeren Meesteren, als, by de Leeden deeser Regeering aan eene frauduleuse handelwyse zoude Kunnen Suspect maaken, zo hy zig daar van niet dadelyk zuiverde, of door eene nadere interpretatie van de woorden van voorsch: Heeren le Suëur en van Reede van Oudshoorn gezuivert wierd.’
‘Waaromme dan de ondergetekende vertrouwende, nimmer aan UW WelEdele gestrenge en Ed Achtb: eenige reedenen tot dergelyke Soupçons te hebben gegeeven, te raade is geworden, deese zyne beswaarnissen ter Kennisse van UWEd Gestr: en Ed Achtb: te brengen, met ootmoedig verzoek, dat het van welderselver goede gelievte zyn moge, hierinne zodanig te voorzien, als zal Kunnen strekken om des ondergeteek:s Eer en goede Naam te Conserveeren, en hem voor alle Soupçons, die hier uit tegens zyne integriteit, in qualiteit als Secretaris deeses Raads, zouden Kunnen worden geformeert, voor nu en in ‘t toekomende te beveiligen.’
’/: onderstond :/’
‘’T Welk doende &c: /: Was getekend :/ C: van Aerssen.’
‘Verklaare ik ondergetekende Lambertus Philippus van der Poel, ordinair Clercq ter Secretarye van Politie, ter requisitie van den Koopman en Secretaris van den E: Achtb Raad van Politie, de Heer M:r Cornelis van Aerssen, hoe waar is, dat ik my op Woens dag den 15:e deeser maand vervoegd heb ten woonhuisen van de opperkooplieden, Leeden uit gem: E: Achtb: Politiquen Raad, de E: Achtb: Heeren William Ferdinant van Reede van Oudshoorn, en M:r Jacobus Johannes le Suëur, en aan hun Edelens het generaal verslag van zaaken deeses Gouvernements ter tekening gepraesenteert had, waar op van eerst gem: Woordelyk tot antwoord bekomen heb.’
‘“Dat ik het Generaal verslag van zaaken niet tekenen kan, uit hoofde als dat ik dan zou avoueeren, dat de zaaken omtrent de Helena Louisa , zodanig waaren voorgevallen, als in gem: briev vervat staan, dog versoeke, dat het Schip de Pollux daarom niet mag werden opgehouden.”’
‘En van de Heer le Suëur’
‘“over het generaal verslag van de overige zaaken heb ik eigentlyk geen zwarigheid voor om te teekenen, maar omtrent het verhandelde van de Helena Louisa , dat het niet volgens myn begrip overeenkomt.”’
‘Dit bovenstaande bekenne ik de Sinceere waarheid te zyn, en indien zulx vereischt word, ben ik bereid, het zelver ten allen tyden met Solemneele eede te Staven.’
’/: onderstont :/ Caab de Goede Hoop den 19 July 1790 /: was getek :/ P: L: van der Poel.’
Van welke verstaan is te Stellen Copyen inhanden van de Heeren Leeden deeser vergadering le Suëur en van Reede van Oudshoorn, omme daar op te dienen van berigt en belangen
Het welk tot dus verre afgelopen zynde, is op heeden verder gecontinueert de resumptie der geeerde Letteren van de edele Heeren Bewindheberen ter Camer Amsterdam de dato 23 Octob 1789.
Met welke resumtie ter Jongster vergadering gevordert zynde, tot het poinct alwaar hun WelEdele Groot Achtb de verlangst van de Illustre vergadering van XVII gelieven te kennen te geeven, omme namentlyk de tiendens van de alhier inge oogst wordende graanen, op eenen meer regelmatigen voet voor de Ed Comp:ie te doen percipieeren, ten welken belangen Hun WelEd: Groot Achtb: vermeinen te moeten vallen in het Concept deser Regeering, dat de fraudes op dat Stuk gepleegd wordende, niet zonder grond door deselve toegeschreeven worden aan de wyse waar op die tiendens worden geheeven, volgens welke ieder landman gehouden is, Jaarlyx eene opgaave te doen van alles wat by hem gewonnen is, waar van als dan de tiendens hem, by uitbetaling van het geleverde aan de Comp:ie worden gedecorteert.
Deese Regeering kan niet omheen, hier omtrent nog nader te remarqueeren dat deese wyse van heffinge der voorsch thiendens niet alleen, zo als Hun Wel Edele Groot Achtb: met veel recht, gelieven aan te merken, gelegendheid moet geeven, tot het pleegen van fraude, maar ook eene notoire hardigheid in zich sluit voor die geene, welke als brave en ondergeschikte ingezetenen, den Heer van ‘t Land, zo veel in hun vermogen is, van graanen voorsien, die dus na mate van deese betrachting hunner pligt, ook meer moeten Contribueeren tot dit articul van ‘t Heeren geregtigheid, als andere, die /: zo als de voorbeelden daar van thans meer dan oit te voren aanhanden zyn :/ onwillig zyn, om de Ed Comp:ie met dat zo hoogbenodigt product hunner Landeryen te gemoet te Komen, waar uit dus zeer zeeker op het laatst eene voor de Comp:ie zeer nadelige vertraging by deese eerstgem: zoude ontstaan, om met dien yver, die in hen zo zeer gepreesen moet worden, aan dit zo essentieel poinct van hunne verpligting te voldoen; zo niet Hoogged: Vergadering had de geampledeert den
voorslag deesen Regeering om de gerechtigheid deswegens aan de E: Comp:ie Competeerende op eene geheel andere wyse te doen invorderen, door namentlyk even als ten opsigte der wynen onder de naam van Vatgeld plaats heeft, ook van alle Graanen, die het Casteel passeeren, op den naam dat geenen, welke deselve uit het Land opbrengt, of de Particulieren, die deselve by levering ontvangen, onder de naam van passagie geld te doen betaalen eene douane, berekend na het tiende gedeelte der prysen, welke de E: Comp:ie voor de zelve ordinair betaald.
Dan in aanmerking de ondervinding alleen zal moeten beslissen, of in hoe verre de reäliteit van dit te beproevene middel, hoe plausibel het zelve ook Schynen moge, aan de verwachtingh, die men daar van vermeend te mogen hebben, zal beäntwoorden; het aan de illustre vergadering van XVII goed gedagt hebbende, de qualificatie, welke Hoogstdeselve daar toe op deesen Rade gelievt te verleenen, Slegts te bepaalen op een tyd van drie Jaaren, tot eene preuve, ten einde als dan het besluit op goede gronden van vergelyking te Kunnen opmaaken, en eene finaale disspositie hier omtrent te neemen; zo is goed gevonden en verstaan, deeze zeer geëerbiedigde ordre dadelyk te executeeren, en daar van het Publiecq by affixie van billieten, de nodige Kennis te doen toekomen, omme zo wanneer zich in de uitvoering hier van zodanige zwarigheeden, Kwamen op te doen, welke men voor als nog niet Kan voorzien, daaromtrent alzulke andere maatregulen in ‘t werk te Stellen, als de voorsigtigheid en het behoud der rust en Vreede in deese zo importante Colonie, zullen vereisschen, en daar van, zo wel als van de goede reüssite van deese onderneeming in Contrarie geval, in der tyd aan Hun WelEdele Hoog Achtb eerbiedig verslag te doen.
En ten einde deese douäne op een geregulden voet te doen ontvangen, heeft men, in afwachting van Hun WelEd: Hoog Achtb geëerde approbatie hieromtrent, te moeten besluiten, daar toe expresselyk een Persoon aan te Stellen en in Eede te neemen, onder de benaming van Commies, wiens werk het zal weesen, niet alleen dit passage geld van de wagens, die aan de Patroulle wagt met graanen passeeren, maar ook van de wagens, met wyn belaaden, het vatgeld te ontvangen, en aan den Heere Gouverneur, ofte dengeenen, die zyn Ed daar toe sal gelieven te Committeeren, te verantwoorden; zullende also ter gelyker tyd voldaan worden aan de Resolutie deeser tafel van den 27 Nov:br des gepasseerden Jaars, omme namentlyk ter voorkooming van de menigvuldige fraudes welke men by het opbrengen van deese laatstgem: gerechtigheid, op den voet, zo als die te voren plaats heeft gehad, hadde ontdekt, tot deesen ontvangst insgelyx een expres persoon aan te Stellen, en onder Eed te neemen, en is tot deese bediening door den Heere Gouverneur voorgedragen en by den Raad aangesteld, den persoon van Willem Garnitz, voor den welken en zyne Successeuren de Heer de Wet en van Reede van Oudshoorn zyn versogt en gecommitteert, een Instructie te formeeren, de Gage emolumenten en Salaris te reguleeren, en den Eed te Concipieeren, mitsgaders te bepaalen, hoe groot de borgtogt zal moeten weesen, die deese bediende, by de aanvaarding van zyn Ambt zal behoeven te Stellen.
Het introduceeren van een recht op den uitvoer door vreemde Natiën van eenige producten, by deese Missive nader vermeld, even als thans ten aanzien van de wynen plaats heeft, insgelyx een poinct zynde waar by de Heer Independent Fiscaal van Lynden, by zyn Ed voorsch: vertoog declareerde gepraejudiëert te zullen zyn; heeft men moeten besluiten, de executie daar van uitgesteld te laaten, tot dat men de decisie van Hun WelEd Hoog Achtb op het meerm: vertoog zal hebben vernomen, als wanneer men, zo Hun WelEd: Hoog Achtb: zulx nader Komen te requireeren, niet in gebreeke zal blyven omtrent de propositie welke in de waarde van elk product is geobserveert geworden, te dienen van Consideratiën en nader advies.
En daar het by deese Regeering, tot verbeetering van ‘S Comp:ies finantien Weesen alhier voorgeslagen middel, om van de Leenings Plaatsen, zo dikwils deselve voorthaan zullen worden verkogt ofte veraliëneert, in ‘s Comp:s Cas te doen betaalen den tienden penning van het Waare Koopsbedragen, by Hun WelEd: Hoog Achtb: vermeinen, dat de billykheid vordert, dat deese plaatsen daarom dog niet van het betaalen van eenige geregtigheeden aan den Heer zouden weesen geëximeert; weshalven Hun WelEd: Hoog Achtb hier omtrent hebben gelieven vast te Stellen, dat zodanige plaatsen by verkoop ofte veralieneering voortaan zullen Subject zyn de betaaling van den 40:e penning, en niets meer; zo is goedgevonden, den Heer de Wet, als in deeze partye zeer ervaaren zynde, te versoeken, en op te draagen, omme hier omtrent te dienen van zyn Ed elucidatiën, ten einde aan Hun WelEd: Hoog Achtb: nader te deduceeren de billijkheid, welke in dit gedaane voortstel aan deese Regeering resideert, en het groot onderscheid, dat er geleegen is in de Verkoping van Eigendoms goederen, en de zodanige, die maar in leening bezeten worden, omme hier meede verder aan Hun WelEd: Hoog Achtb te betoogen de gronden, op welke men hier destyds heeft geargumenteert, dat Hun WelEd Hoog Achtb van den Verkoop van leening plaatsen, waar van dus altoos den eigendom aan den Heer van ‘t Land verblyft, groter gerechtigheeden Kan praetendeeren, als van goederen die den verKoper in eijgendom toebehooren, gelyk meede, Waar omme men verondersteld, dat de E Comp:ie meerdere voordeelen zouden hebben by het verkoopen der Leening plaatsen onder zodanige restrictiën, als men daaromtrent zoude kunnen bepaalen, als by het verder in Leening uitgegeeven van de Selve; terwyl men intusschen in afwagting van Hun WelEd: Hoog Achtb nadere dispositie hier omtrent, het recht van den 40:e penning by verkoop van leening Plaatsen zal introduceeren, en hier van de gemeente by Publicatie adverteeren.
En zyn de Heeren Rhenius en Le Suëur versocht, Hun Ed:s gedagten te willen laaten gaan over de verdere poincten der verbeetering van ‘t financie weesen, waaromtrent Hun WelEd: Hoog Achtb: de nadere berichten deeser Regeering gelieven te vorderen; als daar is het introduceeren van een recht van Collateraal, verhooging van het klein Zegul op zommige articulen, en andere poincten van dien aart, omme hier omtrent deesen Raade te dienen van Hun Ed: Consideratien en advies.
Daar wyders al nu zyn Komen te Cesseeren de reedenen, welke door Landdrost en Heemraden van Stellenbosch en Drakenstein in den Jaare 1786 zyn opgegeeven, waaromme men des tyds onder de Ingesetenen ten platten lande geen belastingen meende te Kunnen invoeren zal men thans nader, niet alleen van dat College, maar van dat van Land drost en Heemraden, zo van Swellendam als van Graaff Reinet afvorderen derselver Consideratiën en advies, welke belastingen onder de Ingesetenen in derzelver respective districten met de meeste gevoegelykheid zouden Kunnen worden ingevoerd, ten einde d. E: Comp:ie op de minst drukkende wyse voor de Colonisten te gemoet te Komen, in de zwaare Kosten welke zy, om zich alhier in een behoorlyk postuur van defensie te Stellen en te Souteneeren, genoodzaakt is te dragen, en zal aan de voorsch: Collegien te gelyker tyd worden Kennis gegeeven, van de dispositie der Hoog gebiedende Heeren Meesteren, omme van alle de graanen, die alhier het Casteel passeeren, en dus naar deese Hoofdplaatse worden opgereeden, even als zulx omtrent de wynen met het betaalen van ‘t daar op gestelde vatgeld plaats heeft te doen betaalen, eene douane bereekend na het tiende gedeelte der opgeladene producten, onder den naam van Passage geld, welke belasting dus alleen door de bewooners van de Hoofdplaats moetende opgebragt worden, zullen Landdrosten en Heemraaden voorm: by deese gelegendheid wel ernstig hunne gedagten moeten laaten gaan, welke aequivalente belasting daar tegen onder de ingezetenen van ‘t platte land zouden Kunnen en naar billykheid behooren te worden geintroduceert, en omme voorts pligtschuldig na te Komen Hunner WelEd Hoog Achtb beveelen, om Conform het overgesonde bericht van den geweesen Dispencier Ronnenkamp, alhier, een voorraad van Graanen, voor den tyd van een Jaar aan handen te hebben, en met de daar toe genomene en by Hun WelEdele Hoog - Achtb gunstiglyk geapprobeerde dispositien voort te varen, zal men aan de Heeren Hoofd Administrateur en Dispencier van dit gedeelte Hunner WelEd Hoog Achtb Missive extract afgeeven tot Hun Ed narigt.
Gelyk meede aan den Heer Hoofd Administrateur van de daar op volgende periode, alwaar gezegt word, dat, zo dikwils de articulen en Koopmanschappen , by het bericht van den Capitain Duminy tot den Slaven handel opgegeeven, zullen worden geeischt, daar op reguard zal worden genomen, en de Kameren van Amsterdam en Zeeland Speciaal zyn versogt, om die articulen te voldoen.
Zullende men wyders de Ingezeetenen by affixie van Billieten adverteeren, van de by Hun WelEd: Hoog Achtb bepaalde vragtpenn:e voor de wynen, welke deselve met ‘S Comp:s eigene of gehuurde Scheepen op vragt zullen willen overzenden.
Hun WelEd Hoog Achtb al nog blyvende te gemoet zien, het geen verder Staat verricht te worden, omtrent de verdeeling van dit Vlek in Wijken de verkiesing van Wykmeesters, en het arresteeren van eene Instructie voor deselve, mitsgadrs het bericht van Commissarissen op het invoeren van Gildens, zal men Extract van dit gedeelte Hunner WelEd: Hoog Achtb geëerde Missive Stellen in handen van Commissarissen uit den Raad van Justitie, omme aan deese gerequireerde poincten, hoe eer zo beter te voldoen, en aan Hun WelEd Hoog Achtb in allen onderdanigheid adviseeren, dat men thans met het in train brengen van dit een en ander zo veel mogelyk bezig is, gelyk men ook reeds de straaten van dit Vlek met naamen heeft voorsien.
Wyders zal men de Eere hebben ter kennisse van Hun WelEd Hoog Achtb te brengen, dat de Heer Gouverneur nu al zedert een geruimen tyd in Stricte observance heeft gehouden, om geen Leening plaatsen meer te doen overdraagen, ten zy de nieuwe beleende de daar op ten achteren Staande recognitie penningen dadelyk betaalen, of voor die betaaling instaan, het geen zo wel als de aanmaaningen, welke reeds by billiëtten aan de geene die in het voldoen van hun verschuldigd agterweesen nalatig bevonden wierden, zyn gedaan, van dat gewenscht effect is geweest, dat deese gerechtigheeden veel regulierder, als voorheen, worden op gebragt:
En zal men voorts niet in gebreeken blyven de agterstallige recognitie penn:e, door den Burger Jacobus van Reenen verschuldigt, behoorlyk te doen invorderen:
Met betrekking tot het formulier van den nieuw ontworpenen vrybriev, zal men de Eer hebben, Hun WelEd Hoog Achtb in allen onderdanigheid nader te repraesenteeren, dat de verpligting, dat een vry burger volstrekt 20 Jaaren het zelve ambagt moet exerceeren, aan deese Regeering, onder eerbiedige Correctie meer verbindende is voor gekomen, dan het verbod, by de oude vry briev gestipuleert, om zyn ambacht, niet buiten Speciaal Consent van de Regeering te mogen quitteeren, daar de dagelykse ondervinding leerd, dat de nieuwe vry gegevenen Burgers al zeer ligtelyk, onder het een of ander voorwendsel van hun beroep of hand werk begeeren te desisteeren en waar door dan deese Regeering uit hoofde van het gebrek, dat alhier aan goede handwerklieden heerscht, dikwils in de onvermydelyke noodzakelykheid gebragt word, om een bekwaam Ambagtsman ten dienste van ‘t algemeen in burger vrydom te Stellen, dat men zich omtrent het niet uitgeeven van Land in eigendom aan een Vry burger, eerbiedig Submitteerende aan het wyse oordeel van Hun Wel Ed Hoog Achtb, alleen nog de vryheid zal gebruiken, op het derde poinct Hun WelEd: Hoog Achtb: in Consideratie te geeven, hoe oneindig veel erger de Staat van een vry gelaten, dan van een vrygeboren Burger is, zo wanneer de Straffe die voor den eersten in Cas van malversatie gestatueert is, op den tweeden niet kan applicabel gemaakt worden, daar men zeker moet onderstellen, dat een ‘S Comp:ies dienaar van een bekend losbondig en onregulmatig gedrag zich niet ligtelyk zal ondervinden, te versoeken, om in burger vrydom gesteld te worden, en daar toe ook vermeld genoeg zynde, daarinne niet zal reüsseeren; terwyl in tegendeel een vrygeboren Burger, hoe Slegt zyn gedrag ook moge zyn, van zyn Burgerrecht rustig en Vreedig Kan Jouisseeren, zonder aan de Correctie, die zyn meedeburger in bedwang kan houden, Subject te zyn.
Dit dan voor de nadere Consideratie deeser Regeering op dit Articul zullende dienen, zal men, ingevolge de geëerde beveelen van Hun WelEd Hoog Achtb, het oude formulier doen Stand houden, tot dat Hun WelEd Hoog Achtb hier omtrent nader zullen gelieven te beschikken.
Gelyk men alvoorts het publiecq by billietten zal adverteeren, van Hunner WelEdele Hoog Achtb zeer gerespecteerde begeerte; op de propositie deeser regeering gemanifesteert, dat voortaan geene leenings plaatsen meer zullen worden uitgegeeven, dan aan de zulke, die in het district, alwaar de verzogt wordende plaatsen leggen, woon achtig zyn.
En is laatstelyk met relatie tot de remarques, dewelke door den voorheen in het Regiment van Luxemburg gediend hebbende Capitain de la Brousse, omtrent de tegen woordige Constitutie van ‘t Regiment van Meuron, thans op Ceilon Guarnisoen houdende, aan Hoogst gedagte Vergadering van 17:e opgengelegd geworden zyn, goedgevonden, daar op in alle onderdanigheid te rescribeeren dat
in ‘t bysonder geklaagd word over de directie van den Chef, en onder anderen over de hardigheid, dat de Fransche officieren dewelke by de oprigting en in dienst neeming van dat Regiment zyn geagreëert geworden, dog thans volgens de nieuwe Constitutie van ‘t zelve, daar in geene verdere bevordering Kunnen bekomen, waarby den zelven geweesen Capitain van ‘t Regiment van Luxemburg voorn:t, dan ook aan Hun WelEd: Hoog Achtb in Consideratie hadde gegeeven om zulx weder te veranderen - zo nogtans, dat deselve officieren niet zoude konnen auspiceeren na de posten van Collonel, Lieutenant Collonel en Major, maar hunnen Rang weder zouden verKrygen boven diegeene, dewelke hun onregtmatig zoude zyn voorbygegaan, dan wel, om die officieren, met eenig gering voordeel uit hunnen dienst te demitteeren:
Dat Hun WelEdele Hoog Achtbaarheeden, niet buiten onderzoek hebbende willen laaten de Klagten over een zo teder poinct, als dat ‘S Comp:s Militairen dienst Concerneert, en dat den voorn: de la Brousse zich op het getuigenis van deesen Raad beroepen hebbende Hun WelEdele Hoog-Achtb goedvonden, om daar op de ConSideratien in een bericht deeses raads te vorderen.
Dat, door dien het voorn:e geordonneerde bericht Concerneert eene byna pure militaire zaake de Leeden deeses Raads den Heere Gouverneur hebben versogt, zich daar meede te Chargeeren.
Dat, om daar aan, en aan de geeerbiedigde ordres van Hun WelEdele Hoog Achtb te voldoen, welopgem Heere Gouverneur de Eere zoude hebben Hun WelEdele Hoog Achtb: open te leggen.
Dat het zyn Ed: al aanstonds was voorgekomen, dat de Resolutie of de ordre waarby werd vastgesteld, dat geen officier dienende in ‘t Regiment van Meuron, een Franschman zynde, verder mogt of Kon in Rang avanceeren, dan dewelke deselve op dien tyd, door hun dienst verkregen hebben zoude, eene groote hardigheid involveerde, en wel om de navolgende reeden, als.
Om dat de Heeren Gecommitt: by de oprigtingen van dat regiment / in Frankryk zynde,) meer dan apparent hebben Kennisse gedragen, dat den Chef van het zelve aan Hun Edelens / of Schoon de capitulatie zulx verbood :/ tot officieren destyds, eenige Fransche van geboorte, om in ‘t voorsch: Regiment geëngageert en geplaatst te worden, voorgedragen heeft - daar zeker in die tyd, als men de omstandigheeden, waar en zich de Republicq in ‘t Generaal en in ‘t bysonder, met relatie tot Frankryk bevond, gade Slaat, niet veel zwarigheid in gemaakt kunnen worden.
Dat hy Heere Gouverneur zich ook herinnert, in den tyd dat het voorsch: Regiment hier Guarnisoen hield, wel te hebben gehoord, dat zelvs eenige weinige officieren, Franschen van geboorte, door het Fransche Ministerie en andere zeer gedistingueerde Persoonen, aan de Heeren Commissarissen voorn:, ofte wel den Chef propriëtaire van dat Regiment, en door deesen aan welgemelde Heeren Commissarissen, om als officieren by het zelve te worden geplaatst, zeer instantelyk aanbevoolen zyn.
En dat, zo de voorn:e Heeren Commissarissen daar van onkundig geweest mogten zyn, den Chef,die het zeker niet geweest is, als dan een Stap zoude hebben begaan, die hy Heere Gouverneur vermeind, alleen ter beoordeeling van Hun WelEdele Hoog Achtb te moeten overlaten.
Dat, hoe dit dan ook zyn moge, alle die officieren zich ter bescherminge van de possessiën van de Republiecq, by Solemneele Eede hebben verbonden, op eene verbintenis of op eene Capitualtie, voor dat Regiment gemaakt, en waar op dus ieder officier en Soldaat, van hunne Zyde, eene gerechtelyke aanspraak heeft.
Dat, daar nu in dat Contract er niets van gezegd nog bepaald word - daar deselve in forma op die Capitulatie geëngageert en na der geagreëert geworden zyn, daar deselve daar op hunne posten of bestaan in hun Vaderland verlaten, en zich als brave officieren gedragen hebben, zy lieden dan ook zeker mogten zyn, dat zy, volgens die Capitulatie in tyd en wyle, en na de omstandigheeden, hun avancement en beter fortuin zouden hebben gemaakt.
dat als men den Krijgsman op zich zelven beschouwd, althans ook met die qualiteit, die, den Soldaat in ‘t bysonder Caracteriseert, namentlyk het poinct d’ honneur en ambitie, - deselve officieren niet alleen door de voorsch: nadere ordre verstoken waaren van verder avancement, maar zelvs op dien voet in dat Regiment niet Konden blyven dienen.
Dat zulx ook het gevolg daar van is geweest; want dat de meeste, en mogelyk thans genoegsaam al de officieren; die Franschen van geboorte waaren, hunne dimissiën reeds genoomen, en ‘t Regiment dus ook onse possessiën alweder verlaaten hebben.
Dat hy Heere Gouverneur altoos ten vollen overtuigd en zeker geweest zynde, van de aequitabele en edelmoedige denkings wyse der Regeering van ons gelievd Vaderland, zulx ook nader bevestigd vond in de geneigdheid, die blykbaarlyk in dit gedeelte van Hun WelEd: Hoog Achtb: geeerde briev doorstraald, dat Hun WelEd Hoog Achtb namentlyk in ‘t Post van voorsch: officieren eene hardigheid bespeuren, en deselve op eene gevoeglyke wyse begeeren te redresseeren.
Dat zyn Ed dan ook ter deeser gelegend heid niet voorby konde Hun WelEd: Hoog Achtb met allen eerbied te verzekeren, dat zyn Ed het neemen van de voorsch:e Resolutiealleenop reekening van den Chef van dat Regiment gesteld hadde, dat zyn Ed te meer daar in gesterkt was geworden, om dat de meeste deeser officieren zich tegen de handelwyse van de administratie in het zelve Regiment verzet hebben gehad, en gevolgelyk by dien Heer desweegens in ongenade vervallen waaren.
Dan, dat die zaake en omstandigheid nu in die termen, en daar by in Consideratie genomen zynde, de allergelukkigste omwenteling van zaken die door ‘S Hemels gunst ‘t Vaderland zedert te beurt gevallen is; - Hy Heere Gouverneur vermeinde Eerbiedig Hun WelEd: Hoog Achtb in Consideratie te moeten geeven, of het niet best waare, die zaak maar daar te laaten, en de voorsch: Resolutie te doen Stand houden, daar het anders te voorsien zoude zyn dat veel van die officieren die het Regiment al hebben gequitteert; weder zouden aanhouden, om daar by op nieuw te worden geplaatst - daar al van de vroegste tyden af de ondervinding heeft geleert, dat onse Natie beeter met de Engelschen, Duitschers en Zwitsers, dan met de Franschen harmoniëert
Dat ook de Franschen het gebrek hebben, dat zy onse taale volstrekt niet leeren kunnen, en dus, vooral in tyden van Oorlog, veele Confusië, die Schromelyke gevolgen konnen hebben, en onvermydelyk zelvs alleen om die reeden ook hebben moeten, daar uit te verwagten zyn.
Dat, zo men deese redenen dan ook al ter zyde wilde Stellen, hy Heere Gouverneur des onvermindert, vermeende, dat de propositie van den Capitain de la Brousse, namentlyk om de Fransche officieren in hun vorigen rang te herstellen, zeer groot misnoegen aan de geenen, dewelke nu ook al weder aangesteld en geagreëert zyn en dus in dat Regiment al weder een nieuw ongenoegen en Confusie veroorsaaken zoude.
Dat, wat aanbelangd, om deselve officieren, niet verder, dan tot den graad van Capitain te doen op klimmen, en deselve van de hogere avancemente excludeeren, men zulx ook niet konde aanprysen, om dat men met het Caracter van den officier niet overeenKan brengen, dat hy met genoegen in zulk een Corps dienen kan; daar hy verstooken moet blyven, om van Zyne Talenten en Militaire Kundigheeden, door Studie en door eene lange ondervinding verkreegen, oit het genoegen te konnen hebben, om deselve eens, in eenen gedistinqueerden graad te deployeeren.
Dat deese immers Steeds zullen omzien, om zo het mogelyk zy, hun Staat te verwisselen, en zomwylen, eene gelegend heid vindende in een andere dienst overgaan, om als dan daar gebruikt te maken van hunne Militaire en Locale Kundigheeden dewelke deselve, ten kosten van deesen staat, zouden verkreegen hebben.
Dan, dat om de officieren, Fransche van geboorte, die zich nog in ‘t Regiment voorm mogten bevinden, zo deselve geneegen zyn onsen dienst te verlaaten, een Sort te maaken geëvenredigt na haare tegenswoordige omstandigheeden, als ook der geene, dewelke reeds hebben gequitteert, by aldien die zich desweegens by Hun WelEd: Hoog AchtbL mogten Komen te addresseeren; Hy Heere Gouverneur onder zeer ootmoedige Correctie vermeinde, dat zulx zelve voor het vervolg in tyde van nood, en in het geval, waar in men thans verseert, aequitabel en edelmoedig weesen zoude.
Dat zyn Ed verhoopte, hier door dan aan de ordres van Hun WelEd: Hoog Achtb te zullen hebben voldaan, en terwijl het Hun WelEd Hoog Achtb hadde behaagd, deselve gedagten daar op te weeten, zyn Ed dan ook nog vertrouwt, dat het hem niet ongunstig zal worden genomen, dat hy heeft gehazardeert, om met vrijmoedigheid zyne gedagten deswegens aan Hun WelEd: Hoog Achtb opregtelyk, en zonder eenige dissimulatie, dog niet min eerbiedig voortedraagen.
Aldus Geresolveert en gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten Jare en dage voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 249-252.¶
Maandag den {17900726} 26 July 1790.
bij omvrage, alle praesent, demtis de Heeren Gordon en le Suëur, beide by indispositie.
Is geleezen een Rapport der gecommitt: tot het tekenen der onlangs gearresteerde Kleine papiere munt Speciën, luidende het zelve.
Aan den WelEdelen Gestrengen Heere Cornelis Jacob van de Graaf, Gouverneur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a bevenvens den E: Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en E: Achtbare Heeren!’
‘In opvolging van UWelEd:e Gestr: en E: Achtb:s altoos zeer geerde ordre, vervat by derselver Resolutie van den 12 Maart deeses Jaars, hebben de onderget:s de eer UWelEd gestr: en E: Achtb:s by deesen te Communiceeren, als dat door haar wederom in gereedheid waaren gebragt en geteekend.’
‘Een duisend zes Honderd p:s op papier gestempelde munt van een halve Ryxdaler’
‘Vier Honderd p:s op papier gestempelde munt van een Ryxdaler.’
‘Hebbende de ondergetekende de eer deesen te laten dienen voor nedrig rapport.’
’/: onderstont :/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop den 20 July 1790, /: was getekend :/ C: van Eerten, C: Cruywagen.’
Uit welk’s inhoude gebleeken zynde, daar door gez: gecomm: weder van die munt in gereedheid waren gebragt.
| 1600 | p:s van een halve Rd:s | ieder rd:s 800: |
| 400 | d:o d:o een Ryxd: | d:o d:o 400 |
| te zamen | Rd 1200 |
| 1600 | p:s van een halve Rd:s | ieder rd:s 800: |
| 400 | d:o d:o een Ryxd: | d:o d:o 400 |
| te zamen | Rd 1200 |
Zo is verstaan, deese nieuwe getekende muntStukken, in ‘S Comp:s groote Geld Cassa te doen overbrengen, en by de negotie Boeken deeses Gouvernements in te neemen.
Aldus geresolveert en gearresteer in ‘t Casteel de Goede Hoop, ten Jaare en dage voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 253-330.¶
Dingsdag den {17900727} 27 July 1790.
‘S Voormiddags, alle praesent demtis de Heeren Gordon en Le Suëur.
Door den Heer Secunde Rhenius ingelevert zynde het volgende Contra protest.
‘De ondergetekende; Copia ontvangen hebbende van ‘t door den Heer van Lynden op den 23 Juny in Raade van Politie ingelevert protest, jegens eene Resolutie van 15 dito, welke by meerderheid van Stemmen was genomen; heeft de eere, op het zelve kortelyk te remarqueeren, dat ‘t daar in voortgebragte, een ieder door den Klank zoude inneemen, indien de ordre, zo met betrekking tot het Concludeeren bij meerderheid van Stemmen, als ten aansien van de affiniteit der raadsleeden by de Heeren van ‘t bewind voorgeschreeven en bepaald, en in de retroacta te vinden, in aanmerking genomen zynde, dit geheel raisonnement niet ten eenemaale deede vervallen. Terwyl de ondergetekende wyders nopens eene afspraak, en overeenkomst met de Raadsleeden, om te Caballeeren, betuigd, dat zulk een handelwyse, verre beneden zyne wyse van denken zynde; dit gesustineerde op ‘t geweeten laat van de geene, die zich daar aan Schuldig Komen te maaken.’
’/: onderstont :/’
’/: Was get: / J: I: Rhenius / in margine / exhibitum in Rade van Politie den 20 July 1790 /: in Capite / aan den onderget: Secretaris thuis gesonden den 23 July 1790, en in Rade g’exhibeert den 27 July 1790. / Was get: / C. van Aerssen.’
Zo is verstaan, het zelve, in gevolge zyn Ed begeerte, nevens de overige protesten aan de Hooggebiedende Heeren Meesteren toe te zenden, en daar van aan de Heer van Lynden, op zyn Ed verzoek Copyen af te geeven.
Voorts wierd geleesen eene Missive van den Lieutenant in dienst van de Staat Commandeerende het thans in Saldanha baay leggend, Scheepje de Helena Louisa , by welke Missive was geannexeert eene verKlaring, luidende dit een en ander, als volgd.
‘HoogEd: Geboren Heer’
‘Hebbe de Eer UW Hoog Ed geb: hier nevens te zenden eene verklaring van myn Scheepsvolk, dewelke my door myne officieren is ter hand gesteld, en waar van ik zelvs met den Bootsmansm:t van de Equipage werff als getuigen ben, dat het volk niet door de officieren tot het doen van voorn: verklaring zyn aangezogt, maar deselve uit hunnen eigen wil hebben doen opmaaken.’
‘Benevens eene lyst van het water en ledig pompen van het Schip, zo als ik het zelve heb bevonden, geduurende de tyd, dat ik het Schip heb gecommandeert’
‘Na myn in U Hoog Ed geb: protectie aanbevoolen te hebben, hebbe ik d’ Eer, my met Hoog Achting te noemen.’
’/: onderstont :/’
‘UW Hoog Ed geb: D:W: dienaar / was getek: / C:s Comans / in margine :/ in ‘S Comp:s Schip Helena Louisa , geankert in de Hoetjes Baay den 22 July 1790.’
‘De ondergeteekende, alle bescheiden zynde op ‘s E: Comp:s Brik Schip Helena Louisa , verklaaren ter requisitie van den Sous Lieutenant ter Zee D: Schriek, en den Sous Lieutenant ter zee H: Franken beide op bovengem: Schip by ons bescheiden zynde.’
‘Dat door den vorigen gesaghebber genaamd J: Breugeman, verscheiden Ponden en zakken van onse Randsoenen bestaande in Ryst, Erwten, Boonen, Zuiker en Boter, zyn aan de wal gesonden, ten huise van de Jufrouwen Mostert en Anna Mulder, en dat in zo verregaande veelheid dat wy die tyd reeds over de zelve aan de Ed Groot Achtb: Heeren wilde klaagen, waar op den zelve aan ons heeft gesegt, dat hy voorn: randsoenen moest aan de wal zenden, om te laaten weegen, overmits den Selven geen gewigt aan boord had.’
‘dat wyders voorn:e gesaghebber heeft aan de wal gesonden door den Jolleman, genaamt Joseph Heins een Zak Ryst en een tros in een Gonny zak.’
‘Dat alwyders den gesaghebber voornt: gezien hebbende, voorn: Brik te moeten verlaaten, hy ons alle heeft aangesogt om ons ziek te houden ten einde met deselve te repatrieeren, waar op wy hem rondborstig geantwoord hebben, Neen, wy willen met geen randsoen dief van ons meer vaaren.’
‘Alle het vorenstaande verklaaren wy de zuivere en oprechte waarheid te zijn bereid zynde ( des gerequireert werdende, met Solemneele Eede te bevestigen’
’/: onderstont :/’
‘Aldus gedaan in ‘S Comp:s Schip voornt: den [.....] 1790 in praesentie van de nagenoemde getuigen als / was getekend :/ Matthys Godfried Lont, Martin Hansen X dit is de handtekening van Louwrens Burgerson, Jacobus Kranenburg, Govert Pieters, dit is de Handtekening van Jacob alleen, / B Timmerman, Reinier Keiser, X dit is de handtekening van Jacobus Siraat, Johan Adam Walrap, X de handtekening van Jacobus Johansius Marteyn Johan Adam Hahn, /: ter zyde stond :/ /: en getekend :/ C: Coomans; Casten Classen, bootsmans maat van de werf.’
‘Zo als wy ondergetekende, geduurende de tyd, zo in zee als hier op de reede leggende, het water by de pomp hebben bevonden’
‘
| 'S avonds | 6 July 1790 lieten wy om 8 uuren lens pompen op 5 duim en bevonden S morgens om 6 uuren | 14 d:m | ||||||
| 7 d:e pompten weder lens op 5 d:m en gingen onder zeil om 8 uuren weder | 14 d:m | |||||||
| Pompten | lens | op 5 d:m | ten | 10 | uuren | weder | 16 d:o | |
| d:o | d:o | op d:o | d:o | 12 | d:o | d:o | 16 d:o | |
| d:o | d:o | op d:o | d:o | 2 | d:o | d:o | 18 d:o | |
| d:o | d:o | op d:o | d:o | 4 | d:o | d:o | 25 d:o |
| 'S avonds | 6 July 1790 lieten wy om 8 uuren lens pompen op 5 duim en bevonden S morgens om 6 uuren | 14 d:m | ||||||
| 7 d:e pompten weder lens op 5 d:m en gingen onder zeil om 8 uuren weder | 14 d:m | |||||||
| Pompten | lens | op 5 d:m | ten | 10 | uuren | weder | 16 d:o | |
| d:o | d:o | op d:o | d:o | 12 | d:o | d:o | 16 d:o | |
| d:o | d:o | op d:o | d:o | 2 | d:o | d:o | 18 d:o | |
| d:o | d:o | op d:o | d:o | 4 | d:o | d:o | 25 d:o |
‘
| Leyden op de Rheede, deeden als vorens lens pompen, hadden om | ||||||
| 8 uuren weder | 16 d:o | |||||
| pompten als voorens | ||||||
| 8 | July, S morgens om | 8 | uuren | 16. | ||
| 8 | July 'S morgens | 8 | uuren | 17 d:o | ||
| 9 e | d:o 'S morgens | 8 | uuren | 18 d:o | ||
| S avonds | d:o | d:o | 18 d:o | |||
| 10:e | d:o 'S Morg: | d:o | d:o | d:o | 18 d:o | |
| S av: | d:o | d:o | d:o | 18 & 19 | ||
| 11 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| 'S av: | d:o | d:o | d:o | 20 d:o | ||
| 12 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 20 d:o | ||
| 13 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 16 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 20 d:o | ||
| 14 | d:o 'S morg:s | d:o | d:o | d:o | 19 d:o | |
| d:o ' av:s | d:o | d:o | d:o | 19 d:o | ||
| 15 | d:o 'S Morg: | d:o | d:o | d:o | 16 d:o | |
| 'S av: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | ||
| 16 | d:o S morg | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 24 d:o | ||
| 17 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | ||
| den | 18 | July 1790. | 'S morgens | 8 | uuren | 20 d:m |
| d:o d:o | 'S avond | d:o | d:o | 22 d:o | ||
| 19 | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 19 d:o | |
| d:o d:o | 'S av:s | d:o | d:o | 17 d:o | ||
| 20:e | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 20 d:o | |
| d:o d:o | 'S av:s | d:o | d:o | 24 d:o | ||
| 21:e | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 21 d:o | |
| d:o d:o | 'S av:s | d:o | d:o | 21 d:o | ||
| 22 | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 20 d:o | |
| d:o d:o | 'S avonds | 19 d:o | ||||
| 23 | d:o d:o | 'S morgens | d:o | 18 d:o |
| Leyden op de Rheede, deeden als vorens lens pompen, hadden om | ||||||
| 8 uuren weder | 16 d:o | |||||
| pompten als voorens | ||||||
| 8 | July, S morgens om | 8 | uuren | 16. | ||
| 8 | July 'S morgens | 8 | uuren | 17 d:o | ||
| 9 e | d:o 'S morgens | 8 | uuren | 18 d:o | ||
| S avonds | d:o | d:o | 18 d:o | |||
| 10:e | d:o 'S Morg: | d:o | d:o | d:o | 18 d:o | |
| S av: | d:o | d:o | d:o | 18 & 19 | ||
| 11 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| 'S av: | d:o | d:o | d:o | 20 d:o | ||
| 12 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 20 d:o | ||
| 13 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 16 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 20 d:o | ||
| 14 | d:o 'S morg:s | d:o | d:o | d:o | 19 d:o | |
| d:o ' av:s | d:o | d:o | d:o | 19 d:o | ||
| 15 | d:o 'S Morg: | d:o | d:o | d:o | 16 d:o | |
| 'S av: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | ||
| 16 | d:o S morg | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 24 d:o | ||
| 17 | d:o 'S morg: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | |
| d:o 'S av: | d:o | d:o | d:o | 22 d:o | ||
| den | 18 | July 1790. | 'S morgens | 8 | uuren | 20 d:m |
| d:o d:o | 'S avond | d:o | d:o | 22 d:o | ||
| 19 | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 19 d:o | |
| d:o d:o | 'S av:s | d:o | d:o | 17 d:o | ||
| 20:e | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 20 d:o | |
| d:o d:o | 'S av:s | d:o | d:o | 24 d:o | ||
| 21:e | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 21 d:o | |
| d:o d:o | 'S av:s | d:o | d:o | 21 d:o | ||
| 22 | d:o d:o | 'S morg: | d:o | d:o | 20 d:o | |
| d:o d:o | 'S avonds | 19 d:o | ||||
| 23 | d:o d:o | 'S morgens | d:o | 18 d:o |
‘Hebbe altoos op 5 duim laten lens pompen.’
’/: onderstond :/’
’/ Was getekend :/ C: Coomans D: Schriek Janz:n H:k Franken, Boosm:t van de Equipagie werf Kasten Clasen d:o van ‘t Schip Mattys Godfried Lont, 3:e Timm: Reinier Keyser.’
Waar van goedgevonden is te Stellen Copyën in handen van den Heer Independent Fiscaal van Lynden, omme hier in zodanig te ageeren, als zyn Ed geraden zal vinden
En is wyders geleesen eene Missive door den Heere Gordon, Collonel en Hoofd der Militie alhier, aan deesen Rade geschreeven, luidende.
Caap de Goede Hoop den 20 July 1790.
‘WelEdele Gestrenge Heer! en E: Achtbaare Heeren!’
‘Tot nog toe geene uitwerking gezien hebbende van de Commissie, door den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur benoemt ten opzichte der zaake der Pippinieren in myn advies van den 6 February 1789 in Rade ingelevert, beneffens myne tweede Memorie dito die zaak, in dato den 13 dierselver maand: en met die selve Commissie (op hun E: Versoek) gecorrespondeert hebbende van den 5 April tot den 15 July van dat zelvde Jaar en vernomen hebbende, dat reeds overlange, die Commissie hun Rapport in Rade ingebragt hebben, en die Stukken geleesen zyn; zo hebbe ik de Eere met deese te vraagen om Copye van alle die Stukken, gelyk meede van het resultaat, dat daar op gevolgd is:’
‘En versoekende, dat er aantekening van deese brief mag gehouden worden, zo hebbe ik de eere, van my met alle verschuldigde onderdanigheid te teekenen’
’/: Onderstont :/’
‘WelEdele Gestrenge Heer en E. Achtbare Heeren, /: lager :/ UWelEd gestr en E Achtb:s onderdanigen en gehoorzamen Dienaar /: was getekend :/ R: J: Gordon Hoofd der Militie.’
Waar op den Heere Gouverneur heeft gelieven te declareeren, dat vermits zyn Ed: nodig hadde geoordeelt, andere zaaken, die of ‘S meesters dienst meer interesseerden, dan deese, vooraf ter deliberatie van deesen Rade te moeten brengen, men overzulx deselve nog niet hadde kunnen afdoen.
Vervolgens wierd door Welopgemelde Heer Gouverneur in Rade overgelegd eene notitie van zodanige Equipage goederen, als den Capitain Steffens, Commandeerende de onlangs van Ceilon gearriveerde Pacquet boot de Maria Louisa , betuigde tot wedervoortzetting van zyne reis benodigd te zyn; Van welke notitie verstaan is te Stellen Copye in handen van den Equipagemeester deses Gouvernements Cornelisz omme voorsch: Bodem, des nodig oordeelende, te voorsien.
Na het welk ter tafel gebracht Zynde, de by de Heeren Leeden deeses Raads rondgeleesene zeer geëerbiedigde Missive door de Hoog Edele Heeren Bewindhebberen ter vergadering van XVII gedeputeert op den 3 december des gepasseerden Jaars aan deese Regeering geschreeven, zal men zich de daar by voorkoomende ordres en aanschrijvingen pligtschuldig ter observancie doen Strekken, terwyle op de poincten, waar op onse rescriptie vereischt word, goedgevonden is, in alle onderdanigheid ter neder te Stellen.
Dat, hoe zeer wy zelve wenschten in Staat te zyn, om te Kunnen voldoen aan Hunner WelEdele Hoog Achtb begeerte; omme namentlyk het gewoon verslag der zaaken in het voorige Jaar gepasseert van hier af te doen gaan, met de Scheepen van de eerste bezending, men hier in veele obstaculen zal ontmoeten, die het nakomen deeser ordre, zo niet ondoenelyk, ten minsten by uitstek moeyelyk zullen maaken; ten welken einde men de eere zal hebben, Hun WelEdele Hoog Achtb:in eerbiedige Consideratie te geeven, dat, wel is waar het Hoofd Comptoir Batavia, vry omslagtiger Komt te zyn, als dit Gouvernement, maar dat ook het getal der dienaaren welke in de differente departementen worden geemploiëert, naar deesen omslag geëven reedigt is, en bovendien deselve omslag zedert ettelyke Jaaren, niet is geaccresseert, maar integendeel, door het gemis van differente buiten Comptoiren, die de E: Comp:ie in vroeger Jaaren besat en zo meede door het afvaardigen van mindere Scheepen, als voorheen, na eenige der nog in besit van de Maatschappye zynde buiten Comptoiren, merkelyk is gediminueert, zonder dat zulx eenige de minste reductie, onder het getal der dienaaren heeft veroorsaakt, daar te Contrarie, door de meerdere bevolking van deese Colonie, de Sterkere bemanning van dit Guarnisoen en meer andere redenen, den omslag van dit Gouvernement, zedert de laatste tien Jaaren dermate is toegenomen, dat men het werk op de bysondere Comptoiren, uitwysens de aldaar geseporeerde papieren, en documenten, zeer gerust verdubbeld mag reekenen, terwyle het getal der pennisten alhier nog zo weinig geaugmenteert is, dat deselve ter afdoening van’t werk niet toereikende zyn, waar omtrent zo wel, als wegens de redenen van ‘t achterlyk blyven van ‘t Negotie werk den Heere Hoofd Administrateur, Rhenius aangenomen heeft, deese Rade nader te zullen elucideeren, ‘t welk ingeKomen en gevoegd zynde by onse voorsch: Consideratiën, men verhoopt, dat Hun WelEdele Hoog Achtb: in gunstiger denkbeelden zal brengen, omtrent de manier, waar op de dienaaren, ten deese Gouvernemente, een ieder in ‘t zyne, aan hunne verpligting tragten te voldoen, en Hun WelEdele Hoog Achtb volkomen overtuigen, dat deese verwyling in het afzenden van het Jaarlyx verslag van zaaken niet is te attribueeren aan eenig pligtversuim of negligentie, maar dat men in tegendeel alle vermogens zal blyven inspannen, omme het zelve alle Jaaren, zo Spoedig doenlyk, van hier aftevaardigen.
Dat wat aanbelangt den alhier gedaanen inkoop van het Scheepje de Helena Louisa , waarover Hun WelEdele Hoog Achtb zich onvergenoegd gelieven te betoonen, zulx aan ons door de Hoge Indiasche Regeering zelve aan de hand is gegeeven, en men daar en boven gemeend heeft, ‘S meesters interest daar by in allen deelen te behartigen, aan gesien men zich, destyds, door het afzenden van de Meermin naar het Vaderland, ter vertimmering, ten eenemaal zoude hebben ontbloot gevonden, van eenig permanent Vaartuig voor dit Gouvernement, en de Soliditeit en goede gesteldheid van dit vaartuig, waar van de uitKomst de blyken heeft opgeleevert, ons het zelve zeer bekwaam deed toeschynen, om tot den vaart op de baayen van dit Land, of wel tot de Slavenhandel te worden geemploieert.
Dat Hunner WelEdele Hoog Achtb verwondering, hoe met een Scheepje van dat Caliber een aantal van 150 Slaaven Kunnen worden overgevoerd, ras zal vervallen, wanneer men de vryheid gebruikt, Hoogst deselve te doen remarqueeren, dat men hier meenigmaal de Franschen met oneindig veel Kleinder vaartuigen en nog aanzienlyker getal Slaven, ziet transporteeren tot na de West Indiën, gelyk zulks by gelegendheid van het laatst ongelukkig Stranden van verscheidene Scheepen ter deesen Rheede is gebleeken met het Fransche Scheepje la Diane waar in 300 Slaaven waaren geëmbarqueert; en het welk van niet veel grooter Caliber was, als de Helena Louisa .
Dat het deese Regeering uittermate heeft gesmert; te moeten zien dat Hun WelEdele Hoog Achtb deese Koop, als duur, gelieven te beschouwen, daar men hier omtrent eene meer gunstige uitspraak van wegen Hun WelEdele Hoog Achtb meende te mogen hoopen, op de geëerde welduiding, die de Hoge Indiasche Regeering by Missive van den 28 oct: 1788, over deese onse verrichting heeft gelieven te doen blyken, en daar van als eene bysondere reede te allegueeren de ongemeene Civiele prys, waar voor dat Scheepje is in geKogt.
Daar nu deese Heeren de intrinsicque waarde van dat vaartuig bekend is, meend deese Regeering zich ook met reeden te mogen vleyen, dat Hun WelEd. Hoog Achtb deesen aan Koop met een favorabeler oog zullen Kunnen beschouwen, wanneer Hoogst deselve dit Scheepje, by dies arrivement in Nederland door desKundigen zullen gelieven te laten examineeren, en als dan ten overvloede van de goede Constitutie van ‘t zelve geinformeert Zyn.
Dat; hoe zeer ook de remarque van Hun WelEdele Hoog Achtb zeer gepast is, dat de Spykerhuid als een zeer essentieel vereischte in de deugdzaamheid van een vaartuig moet worden beschouwd, dit Scheepje op het voorbeeld van meest alle vaartuigen, die van Jaty hout getimmert zyn, daar van niet is voorsien om dat de ondervinding de nodeloosheid hier van by de Portugeesche en andere Natien heeft aangetoond als dewelke Jaaren lang met Jaty houte Scheepen in Indie navigeeren, zonder dat deselve byna oit van Spykerhuid zyn omgeeven.
De aanmerkingen, welke Hun WelEdele Hoog Achtb verders gelieven te maaken, over de noodlottige ramp, het Schip Avenhorn overgekomen zyn deese Regeering by uitstek Smertelyk gevallen daar Hun WelEdele Hoog Achtb dit droevig ongeluk aan een versuim van de nodige Spoed, om dien bodem afte vaardigen, Schynen toe te Schryven, en hier omtrent de verantwoording van deese Regeering nader gelieven te requireeren.
Men zal dan in de eerste plaats de Eer hebben, Hun WelEdele Hoog Achtb in eerbiedige Consideratie te geeven, dat het eigentlyke tydstip van de Kentering der Mousson, alhier zeer wisselvallig is; daar deselve zomtyds in April, zomtyds in May, en zomtyds wel in Juny plaats heeft van welk eerste geval men hier nog Zeer versch het droevig voorbeeld aan handen heeft gehad, daar op den 12 April deeses Jaars, door eenen Swaaren Storm uit den Noordwesten, / die gemeenlyk de Kentering aan kondigt :) van de ter deezer Rheede leggende Scheepen, t het droevig lot van Avenhorn hebben moeten ondergaan, terwyle als toen door eene bysondere Schikking van de al goede voorsienigheid niet meer als een brik Scheepje van de E: Comp:ie, dat ook naderhand weder gelukkig is gered, dit ongeluk heeft getroffen, Schoon er destyds twee zeer ryk geladene alhier geankert lagen.
Dat wat aanbelangen de redenen waarom deese Kiel van hier niet eerder is gedepecheert geworden, hier toe veele ongelukkige omstandigheeden hebben zaam geloopen, als wel principaal de kinderziekte, welke op dien bodem geduurende de reise had gegrasseert; waar door men zich in de onvermydelyke verpligting heeft gevonden, om, onder Gods zeegen, alle mogelyke praecautiën in ‘t werk te Stellen, om deese Colonie niet aan de voorheen reeds gevoelde, zo gevaarlyke en Facheuse uitwerkselen van deese ziekte te exponeeren, waar door niet alleen de Komst van dat Schip ter deeser Rheede merkelyk is geretardeert maar ook door de maatregulen, die nog genomen moesten worden; geduurende de ontlading van het zelve deese ontlaading, met geen mogelykheid, met dien Spoed heeft Kunnen worden geeffectueert, als by dat werk hier altoos plaats heeft.
Dat men wyders, ten einde zich niet bloot te Stellen aan de verschrikkelyke verantwoording van zo veele duisend zielen aan eene ziekte, die hier byna de pest evenaart, door enen al te grote praecipitance te hebben op geoffert in deese niets anders heeft Kunnen doen dan letterlyk te werk te gaan volgens de advijsen van de MediCynsche faculteit uit dewelke ter dien einde eene expresse Commissie
was benoemd, en welker Schriftelyke Rapporten men nogmaals de Eere zal hebben; Hun WelEdele Hoog Achtb in Copia autenticq aan te bieden.
Dat eindelyk deese ongelukkige Kiel met veel Sukkelens van zyne meede gebragte lading gelost en weder van eenen nieuwe voorsien en tot voortzetting zyner reise in gereedheid gebragt zynde, nevens de alstoen nog ter Rheede leggende Scheepen Spaaren , de Goede Intentie , en de vrouwe Agatha door geduurige Contrarie winden daar inne is verhindert geworden, tot dat het zelve onder de hevige Storm, waarmeede het Godt behaagde, deese Rheede op den 16 Mey te bezoeken, heeft moeten beswyken, en dus het einde van alle zyne rampen ondergaan.
Door deese waarachtige verantwoording meend men met grond van Hunner WelEdele Hoog Achtb aequiteit te mogen hoopen, dat Hoogst deselve deese Regeering als volkomen op dit Stuk geëxCulpeert zullen gelieven te beschouwen, en dus ook eene favorabeler uitspraak over onse handelwyse in deesen, te vellen.
En ten Einde Hun WelEdele Hoog Achtb in alle onderdanigheid te elucideeren, omtrent het verzuim, dat Hoogst deselve veronderstellen alhier plaats te hebben, weegens het niet belasten der Soldy Rekeningen van de Scheeps overheeden voor de te min of defectueus uitgeleeverde ladingen, is verstaan extract van dit gedeelte Hunner WelEdele Hoog Achtb Missive te Stellen in handen van den Heer Hoofd Administrateur Rhenius, omme deswegens te dienen van bericht.
Gelyk meede ten zelven einde zal worden afgegeeven extract aan den Heere Dispencier van Reede van Oudshoorn van dat poinct, waar by Hun WelEdele Achtb nader begeeren te worden onderricht, hoe men verstaan moet het geposeerde by het overgezonden bericht van den geweesen Dispencier Ronnenkamp dat de quantiteit van 6000 Mudden Koorn zoude uitmaaken de lading van een Schip van 150 voeten, daar die zelfde hoeveelheid, de Mud gerekend tot 175 ponden Slegts 262 Scheeps lasten zoude bedraagen.
Terwyle ins gelyks aan het onderzoek van evengemelde Heer Dispencier van Reede van Oudshoorn zal worden gedemandeert, op welke wyse en tegens hoedanige betaaling de Soldaaten, in de Mosselbaay in bezetting leggende, dewelke alleenlyk nu en dan, als het de nood vereischt, een of meer daagen, tot het omzetten van het Koorn aldaar, ten einde het zelve te praeserveeren tegens Schadelyke insecten, worden geemploieert.
En zullen de Heeren Leeden deeses Raads de Eere hebben, Hun WelEdele Hoog Achtb op ‘t nedrigst dank te zeggen voor de aan Hun Ed gunstiglyk verleende Concessie, om elk Jaarlyx ƒ2000 op den gewoone voet onder de bepaalde qualificatie van Vyfton, door ‘S Comp:s Cas, naar ‘t Vaderland te mogen overmaaken.
Zullende men, om te voldoen aan Hun WelEdele Hoog Achtb geëerde beveelen, om voortaan het bedragen der Cas by de overzending van de Geld Eisch bekend te Stellen, tot op het tyd Stip, dat dien eisch word geformeert, hier van extract Stellen in handen van den Heer Hoofd Administrateur Rhenius, tot zyn Ed naricht.
En zal men wyders, ten vervolge van deese onse eerbiedige beantwoording, de Eere hebben, te Schryven.
Dat het deese Regeering zeer Smertelyk is te vooren geKomen, dat Hun WelEdele Hoog Achtb in het idée Schynen te verseeren, als of men by het werk van Fortificatiën en timmeragiën niet hadde betragt die menage, welke in ‘S Comp:s Jegenwoordige omstandigheeden zo onöntbeerlyk is; dat men Hun WelEdele Hoog Achtb van het Contrarie van dien zal tragten te overtuigen, met het nagelate praeciës van de Heeren, uitmakende de Militaire Commissie, volgens resolutie van Haar Hoog Mogende door zyne Doorluchtige Hoogheid herwaards gezonden, waar by die Heeren hebben beKend gesteld, welke werken alhier geen uitstel kunnen veelen, en waarna men alhier, met dit Gouvernement in behoorlyk postuur van defensie te brengen, is te werk gegaan; dat den Heer Gouverneur alle de Stukken tot deese Commissie betrekkelyk, heeft overgesonden, aan Hoogst ged: zyne Doorlugtige Hoogheid, die daar omtrent meer dan apparentelyk Hoogstdeselvs idées aan Hun WelEdele Hoog Achtb reeds zal hebben gecommuniceert; dan dat men de eere zal hebben Hunner WelEdele Hoog Achtb zeer gerespecteerde beveelen afte wachten, of men met het Werk der Fortificatien, volgens het plan van meermelde Heeren Commissarissen verder zal hebben voortevaaren.
Terwyle intusschen besloten is, van dit gedeelte Hunner WelEdele Hoog Achtb Missive te Stellen extract inhanden van den H:r Collonel en Directeur der Fortificatiën, Gilquin, ten einde deesen Raade te dienen van de daar by gevraagde elucidatiën, en tevens van zyn Ed Consideratien en advys, of en in hoe verre het alhier, volgens de inrigting van de huishouding van dit Gouvernement mogelyk en faisabel zyn, omme letterlyk te executeeren de geeerde ordres van Hun WelEdele Hoog Achtb, om voortaan hier geene reparatien meer te doen, dan op permissie van den Politicquen Raad; welke Permissie verleend zal moeten worden op zodanige wyse, als Hun WelEdele Hoog Achtb daar by verder gelieven voor te Schryven; als wanneer men ingevolge het intekomen advys van Welgem Heer Gilquin deese ordres dadelyk zal obtempereeren; zo zich in de executie daar van geene voor de Maatschappye nadeelige obstaculen Komen voor te doen, dewelke men in dien gevalle de vryheid zal gebruiken, in alle onderdanigheid aan Hun WelEdele Hoog Achtb te repraesenteeren.
En daar Hun WelEdele Hoog Achtb: meer Specificq begeeren te worden onderricht, weegens de reedenen der vermeerdering van de Lasten van dit Gouvernement, zo is beslooten van de 14 § van deese geëerde Letteren afte geeven extract aan den Heer Hoofd Administrateur Rhenius, omme gedetailleert op te geeven de elucidatien, die Hun WelEdele Hoog Achtb daar by gelieven te requireeren.
Zullende men ondertusschen de eere hebben met relatie tot de hier ingekogte Statie Koets, aan Hun WelEdele Hoog Achtb eerbiedig voor te dragen dat, daar men zich in de noodzaakelykheid bevond, ten einde te voldoen aan de alhier plaats hebbende oude usantie, om Persoonen van een gediStingueert Caracter, zo van vreemde als onse eige Natiën, in Statie te recipreeren, ‘S Comp:s weege in de plaats van een door ouderdom onbruikbaar geworden rytuig, weder een ander aan te Koopen, men gemeend heeft; hierin met geen minder Spaarzaamheid te Kunnen te werk gaan, dan met de Koets van den gerepatrieerden Heere Secunde Hacker voor een zeer modicquen prys intekopen; kunnende men op Hunner WelEd: Achtb vrage waar deese Koets gemaakt is? niets zekers antwoorden; vermits ons dat onbekend is.
Hun WelEdele Hoog Achtb verders by het nasien der Negotie boeken deeses Gouvernements van de Jaaren 1786/7 zynde voorgekomen zodanige aanmerkingen, als Hoogst deselve by de 15 § van deese Missive gelieven te maaken, omtrent den inKoop van 400 lb Staal, van een party Ryst en Tarwe, en van eenige Jaty balken en duigen; is verstaan, aangaande dit eerste Articul te vragen de elucidatiën van den Heer Hoofd Administrateur Rhenius, en aangaande de twee laatste, namentlyk de Ryst en Tarwe en het Hout, die van den Heer Dispencier van Reede van Oudtshoorn, omme Hun WelEd Hoog Achtb dien Conform, omtrent deese poincten, nader eerbiedig verslag te doen.
Met veel aandoening van Leedweesen alvoorts uit de 16 § gezien hebbende
Dat Hun WelEdele Hoog Achtb onder anderen, betrekkelyk de wapenKamer, deeses Gouvernements ook met veel ongenoegen hadden gevonden.
,,Dat onder Ult:o Maart des Jaars 1787 was gedaan een inkoop van 79‘400 p:s vuursteenen; en naauwlyks konden begrypen, hoe men dusdanigen nodeloosen en exhorbitanten inKoop hadde gepayeert, zonder de nodige inzage, of er reedenen waaren, die deselve wettigden, en zo al Ja, met hoedanige quanteit men het dan Stellen kon, daar nogtans op de 22 Nov:r 1786 met ‘t Schip de Vrouwe Wynanda Luberta 20 000 p:s vuurSteenen in dit Gouvernement waaren aangebragt, en er dus geen gebrek weesen Konde, maar zelvs dat de voorm: met het voorn: Schip aangebragte 20‘000 p:s eenen genoegzamen voorraad hadde uitgemaakt, blykens de restant lyst onder Ult:o Augustus 1787, waar op men ter neder vind gesteld 98,196 p:s en dat des niet tegenstaande men had kunnen overgaan tot den inKoop voorn:t &c:a begeerende, dat deese regeering aan Hoogst deselve zoude mededeelen de redenen, die men meende gehad te hebbe, om dien aankoop te doen, en of deselve zo gegrond was, “dat onaangezien het hier boven geciteerde, ‘S Comp:s Penningen egter op zulxs eene wyse moesten worden besteed.”
Den Heere Gouverneur den toedragt dier omstandigheeden, en de redenen waar om te dier tyd de voorsch aankoop was gedaan, zich zeer wel herinnerende, heeft zyn Ed op zich genoomen, omme met alle onderdanigheid aan Hun WelEdele Hoog Achtb: zeer gevenereerde ordres ten deesen in ‘t bysonder te voldoen, gelyk zyn Ed dan gelievde te declareeren.
Dat zyn Ed in den Loop van den Jaare 1786, dog vooral in ‘t einde van het zelve door verscheidenen brieven van zeer gedistingueerde Persoonen telkens tydingen beKomen hebbende van den gevaarlyken en droevigen toestand, waar in de Republiecq zich destyds bevond - en men daar by telkens aan zyn Ed te Kennen gaf in wat eenen gevaarlyken toestand ‘S Comp:s possessien dikwils, zeer onverwagt zouden Kunnen geraaken, met enrstigste waarschuwing om dog op hoede te zyn tegens alle Facheuse evenementen, dewelke men zo zeer apprehendeerde.
Dat deese tydingen zyn Ed dan ook alles deeden inspannen, wat in zyn Ed vermogen was, om des noods ten minsten prompt en goed gebruik te Konnen maaken van de middelen van defensie, die des tyds hier voorhanden waaren.
Dan, dat, na dat in de Maand van Augustus desselven Jaars 1786 den Staat van de onderscheidene Administratiën, als naar gewoonte, waaren op genomen, hy Heere Gouverneur den Negotie overdrager van Eerten ( toen nog geen Commis der Magasynen van oorlog alhier zynde, requireerde, om met hem over eenige poincten, den voorraad der ammunitie van oorlog rakende, te Spreeken, dewelke zyn Ed: onder andere rapporteerde, dat er destyds geen eene vuursteen op de Wapenkamer meer over was.
Waarover hy Heere Gouverneur zeer ontzette en verbaasd ontroerde, en hem Negotie overdrager raad vroeg, wat in die akelige, Ja Schromelyke omstandigheeden best te doen, en of er onder de Ingeseetenen niet eene quantiteit vuursteenen inte Kopen weesen zoude, met byvoeginge, dat zyn Ed immediaat ordre zoude Stellen, om te zien of men daar in reusseeren Konde, en zo mogelyk, zonder tyd versuim den aankoop van eene quantiteit vuur Steenen zoude laten doen. Gelyk zyn Ed: dan ook zo gelukkig was geweest, om by diverse Persoonen, dog niet meer, dan de quantiteit van ruim 79 000 p:s vuursteenen by een te krygen, dewelke dan ook dadelyk, ten minsten in den loop van de maand van September voorn op ‘S Comp Wapenkamer overgebragt geworden zyn, alles blykens eene verklaring van den hier bovengem: Negotie overdrager van Eerten dewelke men de Eere zal hebben, Eerbiedig aan Hun WelEdele Hoog Achtb te Suppediteeren.
Dan, by wat toeval er zo veel tyd verloopen was, eer dat die vuursteenen by de Negotie boeken ingenoomen, en eerst in de maand van Maart des volgenden Jaars 1787 uit ‘S E: Comp:s Cassa betaald geworden waaren, moest hy Heere Gouverneur tot zyn leedweesen, betuigen, dat hem zulx ontdagt was.
Dat hier op de Wynanda Luberta in de maand November van het evengem: Jaar 1786, en dus eerst ruim twee maanden, na dat den aankoop van de voorsch 79‘000 p:s vuursteenen gedaan was, ten deese Gouvernemente aanlandde, ons aanbrengende eene quantiteit van 20000 p:s vuursteenen, Zo dat men daar van geheel onKundig was, en al had men ook Kennisse gedraagen, dat men met dien bodem vuursteenen te wagten hadde, was die reise aan zo veel wisselvalligheeden onderworpen, dat men in zulk eene Seriëuse zaak daar op nog kon nog mogt vertrouwen
Ook wierd den gedaane aanKoop daar door niet minder noodzakelyk, terwyl voorn. Quantiteit van 20,000 p:s, met de reeds aangekogte te zamen, Slegts eenen voorraad van omtrent 99000 p:s vuursteenen opleverde dat de vreugde en gerustheid, die deesen aanKoop, hoe gering dien voorraad dan ook in vergelykinge van die quantiteit vuursteenen, die er in voorraad, wierden vereischt, aan Hem Heere Gouverneur te dier tyd ook gegeeven hadde, eenige maanden later door de Consecutive ingekomene tydingen, Steeds vergroot wierd, en voor al na de aankomst van S Lands Fregat van Oorlog, gecommandeert door den Capitain ter Zee, Kuvel, die met Secreete ordres aan den Gouverneur, door zyne Doorlugtige Hoogheid den Heere Prince van Orange, als ook van Hun WelEd: Hoog Achtb van dato [.....] Novemb 1787 belast was.
Uit het vorenstaande vertrouwde hy Heer Gouverneur, Hun WelEd: Hoog Achtb te Konnen aantoonen, dat, toen den aankoop van de 79000 p:s vuurSteenen is gedaan; er althans geene genoegsame voorraad voor handen maar zelvs dat er op die tyd geen een enkelde vuursteen in ‘S Lands Magasyn in voorraad was.
En wat eene Sensatie zulx by hem Heere Gouverneur, aan wien Hun Wel Ed: Hoog Achtbaarheeden die zorge voornamentlyk hebben aanbetrouwd, voor al in Zulk een Criticq tydstip moest maaken, doet zich inmediaat voor, als men maar een ogenblik inziet, dat door het manqueeren van vuursteenen genoegsaam den Soldaat buiten de mogelykheid zoude worden gesteld, om zich te Kunnen verweerden, en eene behoorlyke defensie te doen, en dus door ‘t gemis van dien alleen alle den voorraad der Ammunitie, en andere gemaakte præparatien, voor de Infanterie inutiel moesten worden, en het Gouvernement aan eenen ongepermitteerde, onverantwoodelyke en allergevaarlykste omstandig heid bloot gesteld zoude zyn; en aan wat eenen Verantwoording zou zich een Gouverneur daar op een ogenblik verzuimd hebbende, /: zo er mogelykheid was, daar in te voorsien :/ hebben Schuldig gemaakt? Zyn Ed durft zich dan ook gerust en zeker houden, dat Hun WelEdele Hoog Achtb, dit alles in ziende, dan ook den voorsch aankoop niet meer zullen beschouwen, als nodeloos, en zonder inzage gedaan te zyn.
Hun WelEdele Hoog Achtb gelieven dan ook al wyders in gunstige aanmerking te neemen, dat de in Septemb aangekogte 79 400 p:s vuursteenen, met de in de Maand van Nov.br daar aan volgende in onse Magasynen door de Wynanda Luberta aangebragte 20‘000 p:s vuursteenen, Slegts te zamen min of meer 99 000 p:s vuursteenen tot den voorraad in de Magasynen aanbragt - en dat er voor eene matige, verdeediging ten minsten eene voorraad van 400‘000 p:s vuursteenen zoude vereischt worden.
Het zoude dan hier zeeker de plaatse zyn, om op eene voldoende en overtuigende wyse te Computeeren de benodigde quantiteit van Vuursteenen, dewelke alhier, om des noods een behoorlyk gebruik van de Infanterie te Konnen maaken, vereischt word, onderdaniglyk aan Hun WelEd: Hoog Achtb open te leggen.
Dan om Hun WelEd: Hoog Achtb pretieuse attentie daar meede niet op nieuwe te occupeeren, zal hy Heere Gouverneur de vrymoedigheid neemen, om zich te gedragen aan de Generale petitien voor den benodigden Staat van ammunitie van oorlog voor dit important Etablissement, eerst door den Selven ontworpen, voorts door eene Commissie, die zyn Ed daar toe van eenige Kundige Militaire officieren expresselyk heeft benoemd, nader ge Computeert, zo als deselve eisschen aan Hun WelEd: Hoog Achtb reeds in den Jaare 1786 eerbiedig zyn over gelegd, en nu, in den gepasseerde Jaare 1789 ook nog weder door de Militaire Commissarissen, de Heeren Vailliant Verhuel en Graevenstein, op nieuw herzien, en volkomen zyn geapprobeert geworden, en waar by onder anderen word nodig geoordeelt, dat onse Magasynen altoos van eene quantiteit van 500 000 vuursteenen behoorden voorsien te zyn:
Zo dat hy Heere Gouverneur vermeinde, met eene volkomene autoriteit te mogen poseeren, dat den voorraad, dewelke zich Ult:o Augustus 1787 /en wel in zulk een Criticque tyd :/ er niet meer dan 98196 p:s vuursteenen heeft bedragen zeer gering en gantsch nog niet voldoende was, waar uit men zich dan ook al verder durft vleyen, dat Hun WelEd: Hoog Achtb dit poinct al meede uit een gunstiger oogpoinct zullen beschouwen.
Om dan wijders ook nog tot eene eerbiedige verantwoording te treeden, nopens den hogeren prys, en dat men omtrent driemaal zo veel voor ‘t Duisend Vuursteenen, als deselve by Factuur worden bereekend betaald heeft gehad, gelievde welopgem: Heer Gouverneur alverder te advanceeren.
Dat, wanneer Hun WelEdele Hoog Achtb alleen den nood, waarin men des tyds verseerde, zullen gelieven in te zien dat men die vuursteenen, by kleine parthijen den Ingesetenen, als uit de handen heeft moeten breeken, en dat in zulk een ver af geleegen Land, daar men deselve zo wel voor leevens onderhoud, als tot leevens beveiliging voor de in en opgezeetenen zo zeer nodig heeft, en daar deselve voor die menschen niet dan na verloop van byna een Jaar, weder Konden beKomen worden, zulx ook natuurlyk ten gevolge moest hebben, dat men daar voor meer heeft moeten betaalen, en het welk min of meer, op drie Capitaalen boven gewoone aanrekenings prysen, beloopen heeft.
Dan, dat hoezeer deese driemaal hogere prysen in den eersten opSlag ook exorbitant Schynd, zulx ook ras vervallen zal, wanneer men in Consideratie neemd, dat de meergem: alhier by Particuliere ingekogte vuur Steenen voor de Jagt principaal uitgesonden, en dus van de aller beste Zoort waaren; dat zeker die dewelke met zeer grote quantiteiten aan de E: Comp:ie afgeleevert worden dat niet zyn, maar van eene zeer mediocre, Ja zelvs van een Slegte Soort zyn, en dat daaronder dan ook nog eenen grote quantiteit geheel onbruikbaar vuurstenen worden gevonden, zo dat eene dier fyne by Particuliere ingeKogte vuursteenen, ten minsten zo goed in ‘t gebruik is, als drie der anderen.
Dat, wel is waar, als de beste uit de aan ons afgesondene vuursteenen er worden uitgezogt, deese voldoende zyn - daar het by het gebruik tot het doen der Exercitien, wel niet goed en voor de Corpsen onaangenaam is, dat daar door zo veele geweeren weigeren maar als dit nu min of meer indifferent poinct, wanneer men tegen een vyand moet ageeren, beschouwd word, verandert dit terstont van gedaante, en dan word het een poinct van het hoogste aanbelang, dat daar in ook in tyd behoord te worden voorsien.
Deese verantwoording verhoopt men, dat Hun WelEd Hoog Achtb in gunstiger denkbeelden op dit poinct zal brengen, daar Welöpgem: Heere Gouverneur met grond meend te moogen vertrouwen, dat Hun WelEd: Hoog Achtb in aanschouw van de zeer Criticque omstandigheeden waar in men des tyds verseerde, de door zyn Ed daar in gehoude handelwyse veel eer zullen billyken, als afKeuren.
En zal men niet in gebreeke blyven te voldoen aan Hunner WelEd Hoog Achtb geëerde Last, om namentlyk voortaan by onse brieven bekend te Stellen op hoe veel de permissie beloopt, die men hier Jaarlyx geevt aan differente Persoonen, om hunne maand gelden p:r Procuratie in Nederland te laten ontvangen,
Terwyle men voorts, om aan Hun WelEd: Hoog Achtb te Suppediteeren die elucidatiën, welke Hoogst deselve gelieven te requireeren, omtrent verscheidene Persoonen die alhier ten Hospitale ingenoomen, by vertrek hunner Scheepen als absent bevonden en naderhand weder te voorschyn zyn geKomen, mitsgaders waar het by toekomt, dat alhier zo veele Militaire meer zyn gebleeven, dan versonden, goedgevonden is, van dit gedeelte deeser Missive te Stellen extract in handen van den Soldy boekhouder Matthiessen, omme hier omtrent te dienen van bericht
Zullende men alwyders met gezichte tot Hunner WelEd Hoog Achtb vrage omtrent de versendingen van het alhier aan handen zynde Nationaal depôt, de Eere hebben, zich in alle onderdanigheid te refereeren aan het geene in den voorleeden Jaare, omtrent de versending, van deese manSchappen na Batavia, ter defensie van’S Comp:s possessiën op het Eiland Celebes aan Hun WelEd Hoog Achtb is geschreeven.
Wyders is besloten van den 18 § van deese zeer geerde Letteren, waar by Hun WelEd Hoog Achtb: Hoogst derselver remarques gelieven meede te deelen, over de verleende qualifiCatie aan den Curator ad lites, om tot berging der goederen van overledene in ‘t Hospitaal, een Pakhuis, of andere dienstige gelegendheid van Particulieren in te huuren, te Stellen extract in handen van den Soldy boekhouder Matthiessen, omme zo wel hier omtrent, als omtrent de verdere elucidatien die Hun WelEd: Hoog Achtb daar by begeeren deesen Raade te dienen van bericht en zo meede, omme voortaan Jaarlyx op tegeeven het getal der gestorvenen in het Hospitaal.
En daar Hun WelEd. Hoog Achtb alvoorts Hoogst denselver bevreemding te Kennnen geeven over de Swaare verStrekkingen van Kruid en Lood, die aan de Stellenbosche en Swellendamsche Burgeryën, mitsgaders aan de Veldwagtmeesters van ‘t eerst gem: district zyn gedaan, met begeerte eener opgave hoedanig deese benodigheid is bereekend, is verstaan zodanige eene nadere, met reede beKleedde opgave te vorderen van Landdrosten en Krygs Raaden der twee voorn: Disctricten.
Zullende men zich de eere geeven op de 20 § van deese Missive zeer eerbiediglyk te antwoorden, dat men zich in de indispensabele verplichting vind, alnoch te blyven insteeren, dat het Hun WelEdele Hoog Achtb gunstiglyk behagen moge, het bepaald montant der Assignatiën te vergrooten, daar men Hun Wel Ed Hoog Achtb al nog verzekeren moet, dat de handel der Caabsche Burgeren op Nederland, hun eenigste of voornaamste middel van bestaan moet uitmaaken, en zal men ten einde Hun WelEd: Hoog Achtb hier van nader te overtuigen, en te elucideeren, waar in dien handel eigentlyk bestaat, en hoe zy die goederen erlangen, de vryheid gebruiken pligtschuldig ter neder te stellen; dat de meeste handel van de Caabsche Burgeren bestaat, in de eerste en onontbeerlyke noodwendigheeden van het leeven, tot dekking, als Spysing der Ingezetenen, hoedanige koopmanschappen zy verkrygen met gepermitteerde Kisten van Scheepelingen; die door hunne Correspondentën in Nederland voor haar Rekening gevuld worden, Welk middel men Hun WelEd: Hoog Achtb: als zeer geschikt moet voordraagen, aangezien de onnoemelyke inconveniente die uit eene onverhoopte Stremming van het zelvde, onvermydelyk, zouden gebooren worden, en verstrekken Kunnen tot ruine deeser gantsche Colonie niet alleen, maar ook tot een merkelyk praejudice voor de Commercie in Nederland; want zo de Caabsche Burgery dit middel, om die allernood zakelykste behoeftens over te krygen, wierd afgesneeden, zoude hier uit notoir resulteeren, dat zy die door Vreemde Natiën zouden laaten aanbrengen, die deselve voor oneindig veel hoger prysen zouden bereekenen, waar door dus alle deese goederen en waaren daar men zich tot leevens onderhoud niet van Kan dispenceeren enorm in waarde zouden Stijgen, Ja het vermogen van verScheide lieden te boven gaan, waar by dan nog zoude Komen, dat, daar deese vreemdelingen zich met de hier rouleerende papiere munt niet Kunnen behelpen, al het zilvergeld uit het land zoude worden gesleept en men zich eindelyk hier in het droevigst embarras zoude bevinden.
Deese drangreedenen nog naader gedetailleert by de ampele memorie van Consideratie en belang door den Heer Independent Fiscaal van Lynden ter Vergadering van den 9:e deeser in gedient, hoopt men, dat by Hun Wel Ed: Hoog Achtb de nodige ingang zullen vinden, en Hoogst deselve zullen overtuigen van de noodzaakelykheid, om ten einde het Credit van de Negotianten alhier te Soutineeren, en door een verval van het zelve onse lichamelyke nood druft niet tot een ondragelyke duurte te doen Stygen, het bepaald montant der Jaarlykse assignatiën ook voor een gedeelte te augmenteeren.
En ten einde te voldoen aan Hunner WelEd: Hoog Achtb begeerte omme te verneemen de redenen, waarom men de Equipagie meester gelast heeft, om by aanKomst van Scheepen, daar van meede Schriftelyk rapport aan het hoofd der Militie te doen overbrengen, zal men de Eere hebben te melden; dat zulx aan deesen Raade zeer noodzakelyk is voorgekomen, vermits er omstandigheeden, vooral in Criticque tyden, by arrivement van Scheepen Kunnen plaats hebben, waar van de geene, die het Guarnisoen Commandeert, onmiddelyk behoort geinformeert te weesen.
Hun WelEd: Hoog Achtb alvoorts deese Regeering in bedenking gelievende te geeven, of het niet dienstig zoude zyn, op de Dassen en Vondeling Eilanden eenig merk tot bewys van Eigendomte Stellen, zonder juist een post op deselve, aan te leggen, waar door de Comp:ie aan zich zoude Kunnen bewaaren het nut, dat deselve tot nog toe, ongestoord van die Eilanden Jaarlyx heeft getrokken, zal men niet in gebreeke blyven, aan deese Hun Wel Ed: Hoog Achtb begeerte pligtschuldig te voldoen.
Terwyl men voorts, met opzichte tot den gegeeven rang van de Wyn Verlater Schroder, de Eere hebben zal, in alle onderdanigheid te rescribeeren, dat hoe zeer deese Regeering zich ook ten vollen overtuigd houd dat het accordeeren van Rangen, zo min als het doen van nieuwe aanstellingen is van haare Competentie, en dat zy daar toe indispensabel verpligt is, de voordragten aan Hun WelEd: Hoog Achtb te doen, echter in dit Singulier geval deese ordre niet heeft Kunnen worden agtervolgt, wilde men de MaatSchappye een man, die in zyn metiër van een onbetaalbaar nut voor deselve is Conserveeren, want daar deese Persoon, door eene zeer voor deelige associatie, die hem in een Wyn Negotie te Amsterdam wierd aangeboden, aangelokt wierd, om deese Colonie te verlaaten, en dus de Comp:ie van zyne uitnemende goede diensten te priveeren, was er geen tyd, hier omtrent eenige voordragten te doen, maar Schoot er niets anders over als hem door een fraaischynende, edog op zich zelve niets beduidenden rang te animeeren, om in deese zynen dienst te Continueeren, het welk men meende zeer gelukkig voor de E: Comp:ie te zyn uitgevallen, en hier omtrent vertrouwd men ook, dat Hun WelEd: Hoog Achtb deese onse verrichting met een gunstig oog zullen gelieven te beschouwen.
Het heeft deese Regeering niet minder gesmert te moeten zien, dat Hun WelEd: Hoog Achtb in een denkbeeld verseeren, als of men omtrent den Eerstgesw: Clercq Horak niet alle mogelyke vigilantie hadde in ‘t werk gesteld, om zich van zyn Persoon te verseekeren en zal men tot eerbiedige Justificatie in deese de Eere hebben Hun WelEd: Hoog Achtb te doen remarqueeren, dat men in eene zo delicate zaak, als deese was, niet dan met de meest mogelyke omsigtigheid Konde te werk gaan, en bevorens moest ondersoeken, of de Suspicie die men jegens hem Horak hadde opgevat, wel gefundeert ware eer men tot violente maatregulen met hem overging, uit hoofde van de menigvuldige familiën waar aan hy hier te lande verbonden was; - dan dat hy by zich zelve overtuigd van zyne Schuld, zich heeft weeten te absenteeren, en daar door zelve, de Suspicie die hem drukte volkomen heeft bevestigd - dat daar op het officie Fiscaal ook terstond weksaam is geweest, en alle mogelyke recherches na hem heeft gedaan, dewelke echter alle vrugteloos, zyn afgeloopen, also hy middel heeft weeten te vinden om zich zelvs onder het oog van UWelEd Hoog Achtb te vertoonen.
Kunnende men wyders ten deesen belange Hun WelEd: Hoog Achtb melden, dat men reeden heeft, zich te mogen flatteeren, dat de E: Comp:ie door de te werk gestelde maatregulen omtrent de Boedels, van Voorsch Horak en den meden pligtigen Möllestrom, volkomen Schadeloos zal worden gesteld.
De dispositie by deesen Raade genomen, om de Vendu meesters in der tijd, by afgaan of versterv te libereeren, van de invordering van de nog uitstaande vendu penningen, waar van echter uitgesondert zouden zyn die geene, welke ‘t zy door overlyden, vertrek of notoire insolventie van den debiteur niet meer te erlangen zouden zyn, en de voorsch uitstaande Schulden, onder genot van ‘t halv Salaris daar toe Staande, te laten voor Reeckening vanden aankomenden Vendumeester, hunner WelEdele Hoog Achtb goed Keuring niet hebbende mogen wegdragen, heeft men, ingevolge de zeer geëerde last van Hun WelEd: Hoog Achtb, den thans afgeganen en nieuw aangekomenen Vendumeester daar van de nodige aanzegging gedaan, ten einde deese zaak wederom te brengen op den ouden voet.
En daar Hun WelEd: Hoog Achtb alwyders Hoogst derselver ongenoegen gelieven te betoonen dat een Schip van hier is vertrokken zonder oppermeester terwyl er op zommige Scheepen zelvs twee van die bedienden zich hebben bevonden, is besloten hier omtrent bericht af te vorderen van den Soldy Boekhouder deeses Gouvernements.
Hun WelEd: Hoog Achtb verders met relatie tot de eerste aangebragte lading hout uit de Plettenbergs baay gelievende te reflecteeren, dat onder die lading zo veel kleine Stukken hout zyn voorgeKomen dat Hun WelEd: Hoog Achtb meenen te moeten twyffelen; of dit wel eene volkome lading kan gerekend worden, daar bovendien het grootste gedeelte van dat Hout alleen geschikt was tot het maaken van waagens, en onder het zelve weinig balken en planken waaren, waar van zelvs de lengte en dikte niet waaren opgegeeven; zal men de eere hebben, provisioneel ter kennisse van Hun WelEdele Hoog Achtb te brengen, dat het hout uit de Bosschen in de Plettenbergs baaij na een te vooren hier ter tafel gemaakte petitie gekapt, afgelevert, en pro rato na den meerderen of minderen arbeid tot het beslaan terselve als ‘t ware, aanbesteed en daar na betaald word.
Dat deese petitien zyn gemaakt van zodanige zoorten van hout, als men vermeind heeft, of voor ‘S Comp:s ommeslag alhier, of voor Timmerhout tot gebruik der Ingesetenen benodigd te zyn; dat onder het Wagenmakers hout meede begreepen is, zo veel mogelyk, het nodige hout tot het maaken van affuiten voor Canon, hauwitsers, mortierstoelen &:a dan, om Hun Ed: Hoog Achtb ten deesen reguarde omstandiger te informeeren: Zo is verstaan van dit gedeelte Hunne WelEd: Hoog Achtb: Missive te Stellen extract in handen van de Gecommitteerdens over gez: Plettenbergs baay omme dieswegens te dienen van bericht.
Gelyk ook ten zelven einde aan ged: gecomm, als zich ten tyde van het ongelukkig Stranden van het Ceilons Retour Schip de Maria , in voorn: Plettenbergs baay , aldaar bevonden hebbende, zal worden afgegeeven extract van het volgende Articul by deese zeer geeerde Letteren voorkomende;
Alwaar Hun WelEd: Hoog Achtb de verantwoording van evengem:e geComm:s gelieven te vorderen, waar het by toe is gekomen, dat, niet tegenstaande van de Lading dier Bodem een aanzienlyk gedeelte lywaten en Catoene gaaren heeft Kunnen geborgen worden, er nogtans niet meer dan 10 baalen Caneel uit het zelve zyn gered geworden.
En is wyders beslooten, in gevolgde de by deese geeerbiedigde Missive nader geinhaerereerde beveelen van de Hooge Indiasche Regeering al nu te doen voortgang neemen, eene Commissie van Burgers en Boeren deeser Colonie tot voorsiening in den nood, waar in men zich hier heeft bevonden zo wel, als tot het doen van een naauwkeurig ondersoek, der oorsaaken, van de zedert eenige Jaaren zo zeer verminderden insaam van Tarwe en het opgeeven der middelen tot weder opbeuring van dit zo aanzienlyk Articul: terwyle men, met opsigte tot de Klagten, die welöpgem Hoge Indiasche Regeering gelievt te doen, over het niet voldoen van Hoogst derselver eisschen van dat Product, verhoopt zich dieswegens te Kunnen verantwoorden door het volstrekt onvermogen, waar in men hier tot dus verre heeft geverseert om hier aan pligtschuldig te voldoen en door de middelen van Contrainte tot welke men hier, om zich daar toe in Staat te Stellen heeft moeten recours neemen, en waar van men Hun WelEd: Hoog Achtb, gelyk mede de Hoge Regeering eerbiedig verslag heeft gedaan; weshalven men de vryheid zal gebruiken, zich daar aan te refereeren, en hartelyk wenscht dat dit middel zo wel als de voorsch te benoemene Commissie zal mogen verstrekken om Indiasch Hoofdplaatse van het nodige Koorn te Kunnen voorsien, waar toe de pogingen deeser Regeering altyd werkzaam zullen zyn.
Zullende men op de reflectiën, die Hun WelEd: Hoog Achtb gelieven te maaken over den langen tyd en enorme Kosten, die besteed worden tot den opbouw van het Hospitaal de eere hebben, en alle onderdanigheid te antwoorden, dat men hier in moet te werk gaan na het Kostbaar plan, dat door Hun WelEd: Hoog Achtb in vroegere tyden dieswegens is geapprobeert dat zeker het bouwen hier te lande onbegrypelyk Kost baar is, en dat men daar meede niet zo veel Spoed heeft Kunnen maaken, als men wel gewenscht hadde aangezien het arbeids volk in deese laatste Jaaren tot het werk der Fortificatiën heeft moeten geëmployeert worden, zo dat men zelvs aangezien het groot gebrek tot logeeringe der Troupes, en om ‘t werk, zo mogelyk tot minder Kosten afgebouwd te Krygen, heeft moeten besluiten, om dien verderen opbouw van het zelve Jaarlyx by perceelen, in ‘t openbaar aantebesteeden, en waar aan nu nog een Perceel overig is, dat zeer noodzakelyk dient afgebouwt te worden: maar waar op deese Regeering vermeind /: niettegenstaande, zulx door de Heeren Militaire Commissarissen nodig en onvermydelyk geoordeelt is :) alvorens Hun WelEdele Hoog Achtb ordres te moeten afwagten.
En zal men voorts nog de eere hebben, op het ongenoegen, dat Hun WelEdele Hoog Achtb gelieven te betoonen over den prys van niet meer dan
ƒ11000-:-: Caabs, waar voor het Erff, dat tot exStructie van den Militair Kweekschool was gedestineert, is verkogt geworden, aan Hun WelEdele Hoog Achtb eerbiedig onder ‘t oog te bringen, dat ofschoon dit Erff tot voorsch einde het best geschikt was, het zelve echter geene van de fraaist gelegene was, alsoo het met het front na eene Steeg gekeerd zoude zijn geweest, op hoedanige Stand alle de erven minder hebben afgeworpen, dan die geene die op de Gracht uitkoomen.
Aldus geresolveert en Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
met referte aan mijne aanteekening bij de resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 331-332.¶
Vrydag den {17900730} 30 July 1790.
by omvrage, alle praesent, demto den Heer Gordon.
Door den Heer Gouverneur aan de Heeren Raads leeden in omvrage gebragt zynde, of na vertimmering van het Scheepje de Helena Louisa , het zelve niet zoude behooren te Stevenen na de Baay Fals ten einde aldaar in te neemen het zy de goederen, uit het Schip de Zeenimph geborgen, dan wel zodanige andere, als na tyds omstandigheeden van daar zullen moeten worden versonden; zo is verstaan zich met de propositie van Welopgem: Heere Gouverneur te Conformeeren, en dien volgens de nodige ordres aan den Lieutenant van den Staat Coomans, thans deesen Bodem Commandeerende te expediëeren.
Aldus geresolveert en geärresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 333-377.¶
Dingsdag den {17900803} 3 Augustus 1790.
‘S voormiddags alle praesent, demtis de Heeren Gordon, Le Sueur en van Reede van Oudshoorn.
Ter gelegendheid, dat op heeden geresumeert wierden de Resolutien van de Jongste vergadering, is door het Lid deeses Raads den Heer de Wet, tegens het geene geresolveert is voor eerbiedig antwoord aan de Hoog gebiedende Heeren Meesteren, op Hoogst denselver zeer geëerde Letteren van den 3 Decemb J:l:, met relatie tot het poinct der Fortificatiën en gebouwen, te laten dienen, ingebracht het volgende Schtiftelyk protest.
Aan den WelEdelen Gestrengen Heer,Gouverneur en Edele Achtbaare Raden van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en Edele Achtbare Heeren!’
‘Ter vergadering van den 27 der eeven afgewekene maand July ter resumtie genomen zynde, de ontvangene zeer geerbiedigde letteren van de Hoog Edele Heeren 17:e in dato 3 dec: des gepasseerden Jaars 1789, wanneer op de voorleesing van het poinct rakende de Forificatiën en gebouwen, door den Wel Edelen Gestr: Heer Gouverneur op gegeeven is geworden, het geen zyn WelEdele Gestr: meende, dat tot rescriptie op dat Articul zoude moeten dienen, het welk den onderget: verpligt is, te moeten en ook gaarne aan Welopgem Heere Gouverneur voor zo verre het zyn WelEd: Gestr: betreft wil overlaaten, om ter veräntwoording op dat poinct te verstrekken dog daar hy niet te min wel heeft moeten inzien en overweegen.’
‘
| I:o | Dat de voorm zeer gevenereerde Letteren niet zyn gericht aan den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur afsonderlyk maar aan zyn WelEdele Gestr: benevens den Raad, en dat dus de rescriptie zo wel zoude moeten vervatten, het geen den Raad oordeeld, dat van haarent weegen zeer reverentelyk aan Hoogstged Heeren Majores dient te werden onder het oog gebragt, als het geene van de zyde van zyn WelEdele Gestrenge daar op is dienende: |
| II:o | Dat in aanschouw genomen zynde, de tegenswoordige zeer nadenkelyke omstandigheeden der Maatschappye, en de noodzakelykheid, op welke zo wel de Hoge Indiasche Regeering, als de Hooggebiedende Heeren Majores aandringen tot vermindering der Lasten van dit Gouvernement, wel rypelyk, en met alle bedenkelyke zorgvuldigheid behoorde te werden overwoogen, al het geene zo uit de ordres, dewelke aan den WelEdelen Gestr: Heere Gouverneur in het bysonder tot het aanleggen der Fortificatiën en gebouwen mogten zyn gegeeven, en uit de Successive voorige aanschryvens van Hoogst ged Heeren Majores, gelyk meede van de Hoge Indiasche Regeering, mitsgaders wel voornamentlyk de bepalingen Welke de Hoog Edele Hoog Achtbare Heeren 17:e bij de gedaane aanschryvens, met relatie tot de Militaire Commissie voor Indien, nopens de Kosten die aan de Fortificatien en andere gebouwen Kunnen werden geimpendeert, ende dien aangaande door de Heeren van deselve Militaire Commissie alhier nagelatene Stukken zal blyken, zo na mogelyk met Hoogstderselver intentie en oogmerk over een te Komen, en dien Conform by der hand genomen werden moest. |
| III:o | Dat in al het geene tot dus verre met betrekking tot de Fortificatien en andere gebouwen buiten het Nieuwe Hospitaal is ondernomen en nog Continueert, de Raad gene de minste Kennis gehad, ofte toestemminge verleend heeft; maar dat het zelve alleen is geschied, en nog voortgaat op ordre en goedvinden van Wel meergem Heere Gouverneur alleen. |
| IIII | Dat wel is waar, den ondergetekenden benevens den geheelen Raad behooren te berusten, gelyk hy ook met volle ruimte verklaard te doen in de Kundigheeden, die Wel meergem:e Heere Gouverneur in den aanleg der Fortificatien by excellentie bezit, zich niet onthouden Kunnende, zyn WelEdele Gestr: tevens den lof toe te Kennen, van daar omtrent alle mogelyken yver te betoonen, hoedanige Kundigheeden daar en teegen in de Leeden des Raads geensints Kunnen werden verondersteld; dan dat het niet minder waar is, dat werden de Leeden des Raads bij Hunne Heeren Meesteren verantwoordelyk gehouden, nopens het onderneemenen volvoeren der geprojecteerde verbeteringen en veranderingen in de fortificatie en gebouwen, deselve dan ook, om deswegens in der daad te kunnen repondeeren, voor af zoude dienen te overweegen en besluiten, hoedanig het geene geprojecteert is, het zy geheel of ten deele overeenkomstig de ordre en intentie der Heeren Meesteren diende te werden geexecuteert. |
| V | Dat almeede met relatie tot den opbouw van het Nieuwe Hospitaal, dewijl de ambagtslieden en verdere arbeiders tot dat Werk geprojecteert geweest tot den aanleg en verbetering der vesting werken zyn geëmploiëerd geworden, en nog daar by Continueeren, het geen een der voornaamste motiven is geweest door welke men zich in de noodzakelyk heid heeft gesteld gesien, om de exStructie van een gedeelte vandat gestigt aan particulieren aantebesteeden, daar toe gedrongen geworden zynde, aan de eene kant om het gebrek te vervullen tot berging zo der zieken, als van de aanhanden zynde Troupes en aan de andere Kant by demonStratie van welopgem Heere Gouverneur, om dat, gemerkt den toenmaligen toestand der Fortificatien en de dringende noodzakelykheid om de gebreeken daar aan te remedieeren en te vervullen, de gem ambagtslieden en arbeiders nog niet van de Fortificatien afgenoomen en aan de voltooïng van het Hospitaal te werk gesteld Konden worden, den ondergetek: volkomen vertrouwd, dat meergem: Heere Gouverneur voldoende reeden aan de hand zal hebben, om zich nopens het emplooi der voorm: tot den opbouw van het Hospitaal geprojecteert geweest zynde Ambagtslieden en arbeiders aan de fortificatien, by Hoogst ged: Heeren Meesteren te verantwoorden als tevens de basis zynde, tot meede verantwoording des Raads nopens de gedeeltelyke aanbesteeding van het Hospitaals opbouw aan Particulieren. |
| I:o | Dat de voorm zeer gevenereerde Letteren niet zyn gericht aan den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur afsonderlyk maar aan zyn WelEdele Gestr: benevens den Raad, en dat dus de rescriptie zo wel zoude moeten vervatten, het geen den Raad oordeeld, dat van haarent weegen zeer reverentelyk aan Hoogstged Heeren Majores dient te werden onder het oog gebragt, als het geene van de zyde van zyn WelEdele Gestrenge daar op is dienende: |
| II:o | Dat in aanschouw genomen zynde, de tegenswoordige zeer nadenkelyke omstandigheeden der Maatschappye, en de noodzakelykheid, op welke zo wel de Hoge Indiasche Regeering, als de Hooggebiedende Heeren Majores aandringen tot vermindering der Lasten van dit Gouvernement, wel rypelyk, en met alle bedenkelyke zorgvuldigheid behoorde te werden overwoogen, al het geene zo uit de ordres, dewelke aan den WelEdelen Gestr: Heere Gouverneur in het bysonder tot het aanleggen der Fortificatiën en gebouwen mogten zyn gegeeven, en uit de Successive voorige aanschryvens van Hoogst ged Heeren Majores, gelyk meede van de Hoge Indiasche Regeering, mitsgaders wel voornamentlyk de bepalingen Welke de Hoog Edele Hoog Achtbare Heeren 17:e bij de gedaane aanschryvens, met relatie tot de Militaire Commissie voor Indien, nopens de Kosten die aan de Fortificatien en andere gebouwen Kunnen werden geimpendeert, ende dien aangaande door de Heeren van deselve Militaire Commissie alhier nagelatene Stukken zal blyken, zo na mogelyk met Hoogstderselver intentie en oogmerk over een te Komen, en dien Conform by der hand genomen werden moest. |
| III:o | Dat in al het geene tot dus verre met betrekking tot de Fortificatien en andere gebouwen buiten het Nieuwe Hospitaal is ondernomen en nog Continueert, de Raad gene de minste Kennis gehad, ofte toestemminge verleend heeft; maar dat het zelve alleen is geschied, en nog voortgaat op ordre en goedvinden van Wel meergem Heere Gouverneur alleen. |
| IIII | Dat wel is waar, den ondergetekenden benevens den geheelen Raad behooren te berusten, gelyk hy ook met volle ruimte verklaard te doen in de Kundigheeden, die Wel meergem:e Heere Gouverneur in den aanleg der Fortificatien by excellentie bezit, zich niet onthouden Kunnende, zyn WelEdele Gestr: tevens den lof toe te Kennen, van daar omtrent alle mogelyken yver te betoonen, hoedanige Kundigheeden daar en teegen in de Leeden des Raads geensints Kunnen werden verondersteld; dan dat het niet minder waar is, dat werden de Leeden des Raads bij Hunne Heeren Meesteren verantwoordelyk gehouden, nopens het onderneemenen volvoeren der geprojecteerde verbeteringen en veranderingen in de fortificatie en gebouwen, deselve dan ook, om deswegens in der daad te kunnen repondeeren, voor af zoude dienen te overweegen en besluiten, hoedanig het geene geprojecteert is, het zy geheel of ten deele overeenkomstig de ordre en intentie der Heeren Meesteren diende te werden geexecuteert. |
| V | Dat almeede met relatie tot den opbouw van het Nieuwe Hospitaal, dewijl de ambagtslieden en verdere arbeiders tot dat Werk geprojecteert geweest tot den aanleg en verbetering der vesting werken zyn geëmploiëerd geworden, en nog daar by Continueeren, het geen een der voornaamste motiven is geweest door welke men zich in de noodzakelyk heid heeft gesteld gesien, om de exStructie van een gedeelte vandat gestigt aan particulieren aantebesteeden, daar toe gedrongen geworden zynde, aan de eene kant om het gebrek te vervullen tot berging zo der zieken, als van de aanhanden zynde Troupes en aan de andere Kant by demonStratie van welopgem Heere Gouverneur, om dat, gemerkt den toenmaligen toestand der Fortificatien en de dringende noodzakelykheid om de gebreeken daar aan te remedieeren en te vervullen, de gem ambagtslieden en arbeiders nog niet van de Fortificatien afgenoomen en aan de voltooïng van het Hospitaal te werk gesteld Konden worden, den ondergetek: volkomen vertrouwd, dat meergem: Heere Gouverneur voldoende reeden aan de hand zal hebben, om zich nopens het emplooi der voorm: tot den opbouw van het Hospitaal geprojecteert geweest zynde Ambagtslieden en arbeiders aan de fortificatien, by Hoogst ged: Heeren Meesteren te verantwoorden als tevens de basis zynde, tot meede verantwoording des Raads nopens de gedeeltelyke aanbesteeding van het Hospitaals opbouw aan Particulieren. |
‘Zo Kan den ondergetekende niet voorbij /: en hy hoopt dat hem zulx ten goede mag worden geduid :/ te remarqueeren, en in Consideratie te geeven de dringende nood zakelykheid dat men om de vooren by gebragte redenen; hoe eer, hoe liever nader in overweeging neemen in hoe verre, mitsg:s op welke wyse tot vermindering der importante Kosten en lasten voor de Maatschappye met de onderhanden zynde Fortificatien en andere gebouwen tot nadere ordres provisioneel al ofte niet zal weezen gecontinueert, verpligt zynde te betuigen, dat hy voor zich gepersuadeert is, het nalaaten van dien geensints by Hoogst ged: Heeren Meesteren te Kunnen verantwoorden, en dus de verantwoording desweegens te moeten overlaaten aan welgem: Heere Gouverneur en zodanige verdere Leeden des Raads, als hier omtrent in eenige ander begrip zouden mogen verseeren, terwyl hy tevens versoekt dat deese zyne Consideratien met relatie tot de Bovengemelde ten deele reeds geresumeerde zeer gevenereerde aanschryvens der Hoog Edele Heeren 17:e gevoegd mogen werden, of achter het geene welopgem: Heere Gouverneur heeft gelieven op te geeven, dat tot rescriptie op het voorm poinct, rakende de fortificatien en gebouwen zouden moeten dienen.’
’/: onderstont :/’
‘Cabo de Goede Hoop den 3 Aug. 1790. /: was getek:/ O: G: de Wet.’
Het welk geleesen zynde, heeft den Heere Gouverneur aan zich gereserveert gehouden, hier tegen Zyn Ed bedenkingen in te brengen, en de poincten van beswaar, tegen zyn Ed daar in voorkomende, te refuteeren.
Hier na is geleesen het volgende Extract uit de Notulen van den Krygsraad, alhier gehouden den 7 e July Jongstleeden.
‘Extract uit de Notulen gehouden in den E: Manh: Burger Krygsraad aan Cabo de goede Hoop op Woensdag den 7 July 1790.’
‘De Lieutenant J: G: van Reenen en den S:s Lieut: J: Brink And: Z:n van de aan hun opgedragene Commissie tot het visiteeren van ‘t Canon en de ammunitie geschikt tot de seinen onder dit district aan de Krygsraad Rapport gedaan hebbende, dat alles wel bevonden was, uitgenomen dat het buskuit niet in die quantiteit zich bevond als er bepaald is voor ieder zyn post, zo heeft den Krygsraad nodig geoordeeld, daar in te moeten voorsien, Komende ten dien einde den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur en den Ed: Achtb Rade van Politie te versoeken, dat aan hun mag verstrekt worden, 300 lb buskruit ten einde gem:e zyn posten daar meede te voorsien. /: onderstont :/ Accordeert en getekend C: P: Slotsboo.’
Waar op besloten is en aanmerking er aan de voorsch Sein posten zedert den Jaare 1781 geene verstrekkingen van Kruid zyn gedaan, voor dit maal de verzogte quantiteit van 300 lb aan den Krygsraad toe te Staan omme de posten daar meede te voorsien met Serieuse recommandatie echter van zorge te draagen, dat in het vervolg het kruid van gem Sein posten tot geene andere eindens worde aangevoerd of dat men het ontbreekende zal laaten vergoeden, door de geene die het toezigt daar over is aan bevoolen
En is wyders verstaan, de uit het in Baay Fals gestrand Schip de Zeenimph , geborgen Coffy boonen die tot eenig gebruik onbekwaam zullen worden bevonden, ten overstaan van de aldaar praesent zynde ordinaire gecommitteerdens te doen verbranden.
Voorts wierd door de Capitain van voorsch gestrand Scheepje den Zeenimph ; Theodorus Toussaint gepraesenteert het volgend request.
Aan den WelEdelen Gestr: Heere Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &:c &:c &:c benevens de E: Achtb Raad van Politie deeses Gouvernements
‘WelEdele Gestrenge Heer en E:E: Achtb Heeren!’
‘Thomas Touissaint, Capitain van het in Baay fals gestrand Schip de Zeenimph is zo voor zich zelvs, als voor zyne officieren en deks officieren, van UWelEd Gestr: en E: Achtb zeer nedrig permissie versoekende omme hunne van Batavia aangebragte gepermitteerde Kisten namentlyk die welke by, en door ‘t Stranden van die Bodem meer of min zyn beschadigt of nat geworden, op de voordeeligste wyse te mogen verKoopen ter voorkominge van andersints onvermydelyke Schaden / onderstont :/ ‘T Welk doende &c:a / was getek: / T: Toussaint.’
Waar op gedelibereert zynde, is om de by voorsch: Requeste geallegueerde reedenen en motiven, verstaan, den Supp:t te permitteeren zodanige goederen van de hand te zetten als daar by vermeld zyn.
Nog is geresumeert het volgende request van den Burger Capitain Pieter van Breda.
Aan den WelEdelen Gestr: Heere Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den E: Achtb Raad van Politie deeses Gouvernements.
‘WelEdele Gestrenge Heer en E: E: Achtbare Heeren!’
‘Geevt met den verschuldigden eerbied en behoorlyke reverentie, UW WelEd: Gestr: en E:E: Achtb onderdanigen dienaar den Burger Capitain der Comp:ie de reserve, Pieter van Breda, te Kennen.’
‘Dat, hoe den Suppliant op den 13 Mey des Jaars 1789, aan den Wel Edelen Gestr: Heer Gouverneur heeft ter hand gesteld eene Simpele memorie, aangaande verschillen die onder eenige officieren der Compagnie de reserve en die van het vryCorps, onder het waarneemen der Nagtwagten hadden plaats gehad, door het uitdoen der officieren van de Reserve Comp:ie uit de Wagts Rolle of Schoon dit reeds eene Resolutie van den E: Krijgsraad was, dat de officieren van de reserve Comp:ie de andere officieren in het waar neemen der nagtwagten, zouden adsisteeren en ook reeds door de Secretaris des Krygsraads ingevolge deselver ancieniteit geplaats waaren; deselvs te verplaatsen agter het vry Corps, alhoewel gem:e officieren der reserve Compagnie onder in Rang waaren, dan die van het vryCorps, dus alle dier gelyke onaangenaamheedens, den Supp:t als Capitain der reserve Compagnie, met geen onverschillig oog konden werden beschouwd redenen, waarom, om dat der Capitain van ‘t VryCorps een Stap ondernam, waar hy geensins toe bevoegd was, om een derangement te maaken buiten voor kennisse van den E: Krygsraad, en dus ook van den Supp:t en alsoo uit hoofde van dien, terwyl den Supp:t Sustineert, met de wagts Rollen even zo veel te zeggen te hebben, als den Capitain van het vryCorps, uit welke verschillen eenige debatten zyn ontstaan, en de officieren der reserve Comp:ie zich by den Supp:t hebben gedoleert, met versoek, om wederom volgens hunne voorigen rang geplaatst te werden, ten einde na behooren hunne wagten te Kunnen waarneemen, en by weigering van dien, dat ze dan geëxCuseert mogten werden, omme beneeden Hunne Rang ordre verderen wagten te doen, dat veele moeylykheeden en onaangenaamheedens aan den Supp:t veroorsaakte: egter alles vrugteloos is blyven Steeken, en tot heeden toe de wagten Successive hebben Stil gestaan.’
‘Vervolgens, om nog meede in aanmerking hier by te brengen, dat aan den Supp:t op den 6 Mey 1789 de Krygsvergadering was aangedient verscheenen zynde, en naar gewoonte ingevolge de rang ordre Sessie had genoomen, het welk den Sup:t wierd betwist door den Jongere Capitain, den Manhaften Pieter de Waal onder voorwending, dat hem de Waal, deesen plaats toekwam, en niet den Supp:t zo heeft zich den Supp:t om alle disputen te vermyden die vry hoog begonnen te Stygen, zich uit den E: Krygsraad geretireert, en voorsch Capitain de Waal versogt, zich meede te retireeren, ten einde de gereesene quaestie den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur voor te draagen, en daar op eene behoorlyke decisie te erlangen, dat ook door voorsch: Capitain de Waal geaccepteert wierd, dog niet verder advanceerde, als aan de deuren der Vergadering zaal en weder Sessie nam dus den Suppt gem: de Waal nogmaals versogte zich te retireeren, en na den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur te gaan, het welk door hem de Waal geweygert wierd, dus den Supp:t als doen daar by protesteerde dat gem Capitain de Waal geen Sessie van ‘S Suppliants plaats moest neemen ook in geen begrip moest Komen, als of hen de plaats gecedeeert wierd, maar dat deese Rang ordre der Sitting zolange gesurcheert zoude blyven, tot dat er eene billyke dispositie door den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur en EE: Achtb: Raade van Politie zoude zyn ingeKomen, om redenen, dat den Supp:t Sustineerde dat de Rang ordre der Sitting en plaatsing niet door den Krygsraad, maar Wel door den E: Achtb Rade van Politie was gedisponeert, en uit hoofde van dien geen Rang ordre van den Krygsraad af te wagten had, zo als den Supp:t ook direct van ‘t voorgevallene, aan den WelEd: Gestr: Heer Gouverneur Kennisse had gegeeven.’
‘WelEd: Gestr: en E: E: Achtb Heeren, iets aanmerkelyks, of remarquabels, dat den manhafte Capitain de Waal van den Supp:t dat recht zoekt te betwisten, daar ‘s Suppt:s praedecesseurs van hebben gejouisseert, dus den Supp:t niet anders verlangd, als Successie in voorsch: Rang ordre en deselve voorrechten en praerogativen te genieten waar in de vorige praedecesseurs hebben gejouisseert, een Klaar bewys, Wel Ed: Gestr: en E:E: Achtb Heeren den Heer Gerrit Hendrik Meyer als Capitain der reserve Compagnie heeft boven vier Capitains van het Bataillon in de E: Krijgsraad Sessie gehad, die Jongere Capitains waaren namentlyk:’
‘en geene dier voorsch Capitainen hebben de plaats van de Heer Meyer meerm betwist, dus den Supp:t, om alle deese onaangenaamheedens te Stuiten, tot zyn leedweesen, een besluit heeft moeten neemen geduurende dit verschil geen Sessie in den E Krygsraad te neemen afwagtende de decisie van UWelEd: Gestr: zeer gevenereerde dispositie, op desselvs ingediende memorie.’
‘Den Supp:t laat het ter beoordeeling van ‘t Hoogwys oordeel van UWelEd gestr en E: Achtb over of het niet aller onaangenaamst is, dat den Capitain der reserve Compagnie volgens resolutie van den E: Krygsraad deelen moet in de maandelyksche wagten met de Capitainen van het Bataillon, zo insgelyx ook deszelvs Sub alterne officieren in ‘t waarneemen der nagtwagten, zoude deese als dan altoos, als de Jongste aangemerkt moeten werden, om redenen, dat ze officieren van de Reserve Comp:ie zyn, en geen ancienniteit zouden hebben, hoe ongerymd WelEd: Gestr.: en E: E: Achtb Heeren, hoe dikwils gebeurd het niet, dat eene officier der reserve Compagnie heeden een Sergeant Commdandeert, en de ordre van den officier afwagten moet, ‘S anderen daags officier werdende, zoude dan een dier gelyke Sergeant die ‘s daags bevorens onder de ordre van den officier der reserve had gestaan, voorgetrokken en weder te rug, moet staan voor den geweesenen Sergeant, dierhalven te hard, en of als dan niet de ancienniteit volgens Politicque ordonnantie den Bodem ingeslagen werd.’
‘En Eindelyk WelEd gestr en E:E: Achtb Heeren, den Supp:t Kan ook niet voorby, nog iets remarquabels daar by te voegen, hoe dat se den Supp:t zo ook meede deszelve Sub alterne officieren zoeken de ancienniteit te betwisten, Jongst op den 29 July voorgevallen ter begraavinge van Jufv:r de wed van wylen den Heer Jan Daniel Wieser, daar den Supp:t na de Rang ordre geplaatst wierd agter den Capitain van ‘t VryCorps of Schoon tekend zynde, dat den Supp:t na desselvs ancienniteit, niet geplaatst was, na behoorens terwyl den Supp:t meerder Jaaren Capitain der reserve is geweest, als den Capitain van ‘t VryCorps maanden, waar op den Suppl:t den aanspreeker Keeve ‘t ten byzyn des meede aanspreeker Bauermeester daar over onderhield die rondborstig te Kennen gaf, dat het een ordre was van de Heer Hendrik Andreas Truter als dat de capitainen der reserve en Invalides volgen moesten agter de andere dienst doende Capitians zo als het ook positiev is, geschied’
‘Dierhalven zo vind zich de Supp:t in de noodzakelykheid, terwyl hy vermeend, met geene willekeurige, verkorting in desselvs ancienniteit behoeft te werden blootgesteld, omme dien post, dewelke aan hem Suppl:t is opgedraagen, niet te hebben gesoutineert, teffens by zyne Subalterne officieren onaansprekelyk te Zyn, en uit dien hoofde zyne gegronde beswaaren onder het oog van UWelEdele Gestr: en E:E: Achtb te brengen, met aller ootmoedigst versoek, dat UWelEd Gestr: en E: E: Achtb: reguard zullen neemen op alle de voortgebragte positien, zo als hy ook vertrouwd, op het aequitabel oordeel, die in den boesem van UWelEdele Gestr: en E: E: Achtb is huisvestende, afwagtende eene favorabele dispositie, ofte zo als UWelEdele Gestr: en E:E: Achtb ter handhaaving van goede rust en ordre zullen goedvinden te behooren.’
’/: onderstont :/’
‘’T Welk doende &c: &c: &c: /: was get: / P: v: Breda / ter zyde / overgegeeven aan den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur op den 19 July 1790.’
En is goedgevonden van deesen Requeste te Stellen Copyen in handen van de gesamentlyke dienst doende Capitaine en Burgerye alhier, omme hier omtrent te dienen van belang en bericht.
Wyders is ter plaatsvulling van den onlangs overleedenen opziender der Slaven Loge Johan Adolph Kuuhl, beslooten, daar toe wederom aan te Stellen, den Boekhouder en geheimschryver van den Heere Gouverneur Christiaan Godlob Horne, dewelke gehouden zal zyn daar by tevens zynen voorsch dienst van geheimschryver te blyven persisteeren.
Waar na alwederom vervolgd is de resumtie der zeer geeerbiedigde letteren van de WelEdele Hoog Achtb Heeren XVII in dato 3 deCember Jongstl en uit derselver 36; 37, 38, 39 en 40 § § zynde komen te blyken, de remarcques, die Hun WelEdele Hoog Achtb gelieven te maaken, op de door deese Gouvernemente by Missive van den 22 Mey 1789 overgesondene Eisch van benodigde Contanten voor de Jaare 1789/90 met de daar by gevoegde Calculative bereekening van ontvang en uitgaav, waar op deesen Eisch is gegrond, Waar by Hun WelEdele Hoog Achtb gelieven over te zenden eene berekening, volgens welke op Ult:o Augustus 1790. nog in de Cas aan Contanten een bedragen zoude moeten zyn van ƒ687053-:-: mitsgaders een plan, waar na Hun WelEdele Hoog Achtb begeeren, dat men hier de Calculatie van den Eisch van Contanten zal inrichten, en zodanige opgemaakte bereekening zonder versuim nevens den selven altoos overzenden; met verdere begeerte omme by eerste gelegendheid Specificq op te geeven hoe veel papiere geld ten deese Gouvernemente, van de Introductie af aan, is gemaakt, wat daar van zedert is vereischt of vernietigd? En hoe veel daar van nog in weesen? Zo is verstaan vandeese 5 § § te Stellen extract benevens Copye van de daar by gementioneerde Stukken in handen van den Heer Hoofd Administrateur Rhenius en Cassier de Wet ten einde deese Raade te dienen van zodanige elucidatiën, als men aan Hun WelEd: Hoog Achtb, omtrent de hier voren gem: Eisch van Contanten zal Kunnen Suppediteeren, en voortaan de Calculatie van dien Eischen interichten volgens het plan, dat Hun WelEd: Hoog Achtb daar van gelieven over te zenden, mitsgaders met den eersten Specificq op tegeeven de quantiteit Papiere Geld, die hier van dies introductie af aan is gemaakt, wat daar van zedert uitgewisseld of vernietigd is, en hoe veel daar van thans nog rouleert.
En daar Hun WelEd Hoog Achtb by de 41, 42, 43, 44, 45, 46 en 47 § § gelieven te reflecteeren, dat alhier veel meer manschappen van de uitKomende Schepen worden aangehouden als versonden, waar aan Hun WelEdele Hoog Achtb attribueeren het gebrek aan volk, dat op Batavia plaats heeft, en daar de Hooge Regeering zich zeer over beklaagd; Zo is goedgevonden van deese 7 § § te Stellen extract in handen van den Soldy Boekhouder en oppermeester des Hospitaals deeses Gouvernements omme hier omtrent te dienen van bericht en Consideratiën, en het geene daar by ter observance word voorgeschreeven, dadelyk te executeeren, zo zich daar in geene merkelyke obstaculen opdoen, die voor ‘S Meesters dienst præjudicabel zouden zyn Konnen, waar van zy in dien gevalle gehouden zullen zyn, de nodige openinge by hun voorsch: bericht te geeven.
En nadien den Heere Hoofd Administrateur Rhenius by de resumtie der 1:en § van deese zeer gehonoreerde letteren op zich heeft gelieven te neemen, deesen Rade nader te zullen aantoonen de redenen, waar om dit Jaar alwederom het Negotie werk agterlyk is gebleeven, zal men aan zyn Ed insgelyks afgeeven extract van de 48, 49 en 50 § § deeser Missive, ten einde als dan tevens Hunner WelEdele Hoog Achtb aanmerkingen op dit Sujet te Kunnen beantwoorden.
Terwyl men voorts met de executie der ordre by § 51 voorkoomende, omme namentlyk te formeeren een Reglement, vervattende alle Articulen, waar voor in of uitgaande rechten moeten worden betaald, en waar uit kan worden gesien, hoe groot dat recht op ieder Articul zy d - gemeend heeft te moeten Supercedeeren, tot dat men Hunner WelEd: Hoog Achtb geëerde goedvinden, op de Memorie door den Heer Independent Fiscaal van Lynden, ten deesen belangen ter vergadering van den 9 July, Jongstl: ingediend, zal hebben verstaan.
En is alvoorts verstaan aan den Heere Independent Fiscaal van Lynden, tot zyn Ed narigt aftegeeven extract uit de 54 § deeser Missive, voor zo verre betreft Hunner WelEdele Hoog Achtb aanbeveeling, om teegens de exportatie van Contanten te waaken.
Wyders uit de 59 § deezer zeer geëerbiedigde Letteren zynde Komen te blyken, dat Hun WelEd Hoog Achtb niet hebben gelieve goed te Keuren de aanstelling van een tweede Adjunct Fiscaal, heeft de Heer Independent Fiscaal van Lynden in Rade gedeclareert, dat zyn Ed Adjunct Exter aan zyn Ed had te Kennen gegeeven, dat hy in de vleyende hoop, van door de Hoog geb. Heeren Meesteren in zyne bediening van Auditeur Militair gunstiglyk te zullen worden bevestigt gaarne in faveure van den voorsch aangestelden Adjunct Fiscaal Truter van deese zyne bediening wilde desisteeren, en des niettemin ten allen tyden in allen gevallen, bereid was gem: Heere Independent Fiscaal daar het geeischt wierd, met zynen dienst by te staan, weshalven verstaan is, gem Exter van zyne bediening als Adjunct Fiscaal te ontslaan en daar toe wederom aan te Stellen voorsch M:r Johannes Andreas Truter, met den tot dus verre door hem bekleedden rang van onderkoopman, en gewonne gagie van Boekhouder; terwyl aan meerm Heer Independent Fiscaal is overgelaaten, van de diensten van voorsch Exter ingevolge zyn Genereuse offerte zodanig gebruik te maaken, als zyn Ed zal goedvinden.
Hun WelEd Hoog Achtb: alwyders de nadere explicatie deeser Regeering gelievende te vraagen, hoe het by Komt, dat de thans gerepatrieerde Capitain Lieutenant der Arthillerie Hendrik van de Graaff, niet eeven gelyk de anderen is toegelegd het ordinair Kostgeld, en verdere Emolumenten, dewyl wy zeggen, dat hy niet meer dan de gewoone besolding genoot, zal men de Eer hebben hier op onderdangilyk te antwoorden, dat men onder de benaming van gewoone besolding heeft verstaan Gage Kostgelden en emolumenten die gem: Cap:t Lieut van de Graaff ook werkelyk heeft genooten en daar Hun WelEd: Hoog Achtb daar en boven aan hem wel gratieuselyk hebben gelieven te accordeeren; het ordinair douceur, dat doorde Adjudants van de Infanterie genoten word, terwyl hun WelEdele Hoog Achtb verlangen te verneeemen, waar in dat douceur bestaat, is goedgevonden hier omtrent bericht aftevorderen van den Soldy Boekhouder Matthiessen.
En zal men voorts de Eere hebben, op de 61 §, waar by Hun WelEdele Hoog Achtb Hoogst deselver verwondering gelieven te Kennen te geeven, dat het Request door den Resident in Baai fals , Brand, in gevolge aan hem, by de aanstelling van het Lid deeses Raads, en Dispencier den Heer van Reede van Oudshoorn verleende Concessie gepræsenteert eerst by Missive van den 22 May des voorl: Jaars is over gesonden, in alle onderdanigheid te rescribeeren; dat dit Request van Evengem Heer Brand eerst op den 6 Maart daar bevorens in onse vergadering was ingediend, en dus by eerste gelegendheid verzonden, terwyl de Pakhuismeester van Echten wien eene gelyk vryheid was gelaten daar van tot nog toe geen gebruik heeft gemaakt, zullende men niet in gebreeke blyven, den selven Brand, in gevolge Hunner WelEdele Hoog Achtb zeer gerespecteerde beveelen te benificeeren met de eerste openvallende hem Convenicerdende post, welke Sessie geeft in deese Raad, en hem als dan boven den Heer van Reede van Oudshoorn doen plaats neemen.
Laatstelyk nevens deese geëerde letteren ontvangen zynde een berigt, van den Cap:t van het Schip de Nepthunus Bijendorp, waar by deselve zich beklaagd wegens het niet ontvangen van verscheidene ververssingen ten deesen Gouvernemente met last van Wegens Hun WelEd: Hoog Achtb aan deese Regeering, om zich by eerstkomende gelegendheid daar op te verantwoorden; zo is, in aanmerking dat Schip des tyds in Baay Fals heeft geleegen goedgevonden; van dit bericht te Stellen Copye in handen van den voorsch Resident van voorsch Baay den Heer Brand, ten einde aan deese geeerbiedigde Last ten Spoedigsten te voldoen.
Aldus geresolveert en Gearresteert In’t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lynden
[Signed:] O: G: de Wet
C. 188, pp. 378-387.¶
Saturdag den {17900807} 7 August 1790
by om vrage, alle praesent, demptis de Heeren Gordon, le Suëur en Van Oudshoorn.
Door den Heere Gouverneur by de Heeren Leeden des Raads in rondleesing gezonden zynde het volgende bericht van des Equipagemeester, nopens de vervulling der VaCante officiers plaatsen op de Paquet boot het Haasje .
Aan den HoogEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c:
‘Hoog Edel Gestrenge Heer!’
‘Den ondergetekenden Equipagiemeester, door UWHoog Ed: Gestr:, gelast zynde, omme te doenen van zyne Consideratien, weegens het vervullen van de thans manqueerende twee Eerste Officiers plaatsen, op de Pacquetboot het Haasje , heeft de eer, onder Correctie, voor te Slaan dat den derde officier Jan Wilting, onder wiens gesag dat Scheepje alhier is aangeKomen, tot belooning voor zyne vigilantie, werde tot Lieutenant geadvanceert, en den Bootsman, die geduurende opgem. Manquement van officieren, officiers dienst heeft gepraesteert, tot Sous Lieutenant wierde bevordert; zynde thans alhier aan handen, om als gesaghebber daar op te plaatsen, zo wel den van het Schip Dortwyk overgebleeven Capt:n Lieutenant van der Broek als ook den Lieutenant Pieter Mostert die op de Pacquet boot de Maria Louisa dienst doet als Capt: Lieutenant’
’/: onderstont :/’
‘’T Welk doende &c: /: was getek :/ C: Cornelisz.’
Waar op door voorsch: Heeren Raadsleeden in deese propositie is gecondescendeert, en de dispositie omtrent het gesaghebberschap aan den Heere Gouverneur gedefereert gelaaten, weshalven welopgemelde Heere Gouverneur in aanmerking de Capt:n Lieut van den Broeke zich hier buiten employ Komt te bevinden, en ook reeds die qualiteit, tot deese dienst Staande occupeert, dit gezag aan gem van den Broek heeft opgedraagen.
En is wyders nog geleesen het volgende request van der Lieut:t van voorsch Pacquet Boot Wilting
Aan den WelEdelen Gestreng:e Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c &c &c benevens den E: Achtb Rade van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer en E: E: E: Achtbaren Heeren!’
‘Geevt met verschuldigde Eerbied te Kennen Uwer WelEd Gestr en E: Achtb zeer gehoorzame dienaar, Jan Wilting, Lieut ter zee in dienst der E: Comp:ie, de Pacquet boot het Haasje Commandeerende, hoe hy, door ‘t over lyden van den Capitain Jan Andries Ruge, en den Lieutenant W:H: Berendonk, beiden aan boord van dat vaartuig, op den 11 Juny vermoord, zich genoodzaakt heeft gesien, de nagelatene goederen dier Persoonen te inventariseeren, en onder zyne administratie te neemen, ten einde deselve alhier tot gelde te maaken dat hy echter zich daar toe in de onmogelykheid bevond zo uithoofde van het kort verblyf van zynen onderhebbenden bodem, als door het gebrek aan middelen, om de, van die boedels te praevenieerende gelden te Kunnen remitteeren, of in Speciën meede te neemen’
‘Redenen, om welke den Supp:t zich is Keerende tot UWEd: Gestr: en E Achtb, ootmoedig verzoekende den Curator ad lites deeses Gouvernements te willen qualificeeren, tot het aanvaarden van voorsch boedels, zo als UWelEd: Gestr: en E Achtb:s in Cas Subject op de versoeken van de Capitains Holder en Folkers gunstig hebben gelieven te doen.’
’/: onderstond :/’
‘’T Welk doende &c / was getek / J: Wilting, Lieutenant.’
Waar op gedelibereert zynde is verstaan, des Supplt versoek te accordeeren, en den Curator ad lites deeses Gouvernements, dien Conform te qualificeeren tot het aanvaarden der Boedels van den overleedenen Capitain Ruge, en Lieuten:t Beerendonk.
Voorts wierd op een daar toe ingedient Schriftelyk Request van August Caemerer, Missionaris in dienst der Deensche Zendelingen te Tranquebar , alhier gearriveert met het Deensch Comp:s Schip de Erfprins van Augustenburg , ‘t welk door dies Stranding tot nu toe aan deese uithoek heeft moeten vertoeven, gepermitteert; met de aanweesende Pacquet boot de Maria Louisa van hier naar Ceilon te vertrekken onder betaaling van het daar toe Staande transport en Kostgeld.
Nog is op een ingediend Request van den Lieut:t Jan Wilting met de Pacquet boot het Haasje alhier gearriveert, houdende versoek om te worden voorsien van zodanige Equipagie goederen ten behoeve van dat Scheepje als by eene aparte lyst door hem zyn opgegeeven, besloten, Copie van die lyst te Stellen in handen van den Equipagiemeester deeses Gouvernements, omme de daar by vermelde Equipagie goederen des nodig oordeelende te verstrekken.
Eindelyk uit een ingekomen bericht van den Heere Hoofd administrateur gebleeken zynde, dat door de opperhoofden van de Pacquet Boot de Maria Louisa 3 p:s Baftas witte breede Heele te min waaren uitgeleevert, dewelke ingevolge de ordres met ƒ36:9:8: op hunne Soldy reekeningen hadden moeten worden belast, zo is, uit aanmerking dat die overheeden geene lopende Soldy Rekeningen alhier Komen te hebben beslooten voorschreve Somma het Gouvernement Ceilon aan te reekenen, met versoek, om Wanneer deselve naar Nederland vertrekken, het Zelve derwaarts aan te reekenen.
Aldus geresolveert en Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop, ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
C. 188, pp. 388-401.¶
Dingsdag den {17900810} 10 Aug 1790
by omvraage; alle praesent, demtis de de Heeren, Gordon, Le Sueur, de Wet en van Reede van Oudshoorn.
Is door den Heere Gouverneur den Heeren Raadsleeden ter Kennisse gebragt, dat zyn Ed zo dra bericht hadde beKomen, dat het in Baay Fals gestrand ‘s Comp:s Schip de Zeenimph van zyn inhebbende lading was gelost inmediaat eene Commissie van zee Capitainen had de benoemd, omme ten overstaan van den Resident in Baay Fals , en den Equipagie meester geadsisteert door den Baas der Scheepstimmerlieden, en in ‘t byweesen van de Capitain van voorsch Bodem te examinieeren, of er mogelykheid zoude zyn, deese Kiel weder van Strand te winden en in vlot water te brengen, en zo Ja, welke middelen als dan daar toe zouden behooren in ‘t werk gesteld te worden, dat zyn Ed, na het afvaardigen deser Commissie van den Resident der Baay Fals , de aangenaame tyding hadde beKomen, dat gem Schip, na dat het zelve van dies Lading en ballast was ontdaan, door het hoog gety van het voorspring van de Nieuwe Maan, min of meer vlot geraakt zynde waar door het deselve Sterke stooten op de wal Kwam te doen, hy Resident, met behulp der Capitains Steffers en Sumac aan ‘t werk was gegaan, om deesen Bodem van ‘t Strand te winden, en daarinne zo gelukkig geslaagd was, dat de zelve reeds op den 7 deser, Smorgens ten 8 uuren op de binnen Reede aldaar ten anker lag: dat hy Heere Gouverneur daar op terstond de voorsch: Gecommitteerdens, die zich ten fine voornt in BaayFals bevonden, nader hadde gelast, om te ondersoeken de gebreeken, die deese Bodem by gelegendheid van dies Stranding, hadde BeKomen, en of deselve van dien aart waaren, dat dat Schip ter vertimmering na de Saldanha Baay zoude behooren gezonden te worden, dan wel in Baay Fals Konnen gerepareert worden, waar op dan door gemelde Zeekundige Commissie, het volgende Rapport is uitgebragt.
‘In opvolging van UwelEd: Gestr: ordre van den 5 deeser, waar by wy ondergetekendens zyn gecommitteert, ten einde het Schip de Zeenimph die op den 6 July l:l: in de Simons baay is gestrand, ten overstaan van den Resident Brand en Equipagiemeester C: Cornelisz, te onderzoeken, welke Schade voorm: Kiel by het Stranden heeft beKoomen, en naar dies bevinding daar van te houden pertinente aanteekening, als meede des mogelyk van Strand te winden, hebben wy onderget: Gecommitteerdens ons desweegens naar de Simons baay begeeven, omme aan de geëerde beveelen van UwelEd Gestr: te voldoen.’
‘Wanneer wy by onse komst aldaar bevonden hebben, ged: Bodem reeds dien zelvden morgen door den Resident, de Heer Brand van Strand te zyn gewenden, en ter bekwaame Ankerplaats ter Rheede in de Siemons Baay gebragt, als toen aan het eerste Lid van onse Commissie hebbende willen voldoen, ons op heeden naar boord van meergem: Bodem vervoegd, en de Schaade, die deselve heeft beKoomen behoorlyk ondersogt en bevonden in de volgende te bestaan, namentlyk’
‘Dat het Boord van boven aan Bakboord zyde ontramponeert door het vallen van de mastens.’
‘Het Roer en Chaloup, mitsg:s de boegspriet voor de Judas ooren gebrooken.’
‘De achtersteeve naad ontzet, mitsg:s de onderrand van ‘t Hek en Kooker van het Roer gebrooken.’
‘De grote en Fokke mast by ‘t stranden gekapt en uit het Schip.’
‘Konden geene andere gebreeken in ‘t ruim ontdekken, als dat er enkelde Kniën gebrooken zyn, dog van weinig belang in de Lekkagie rondom de Fokke mast.’
‘Vier zwaare Touwe gekapt, en een zwaar Anker gevischt, en, onbekwaam bevonden.’
‘De Fleet, door ‘t kappen van de masten benevens de zeilen en rondhouten meesten deelen, Ja wel geheel door de Zee weggeslaagen en verlooren, de overige zeilen, die tot de tenten en tot berging van de Laading door regen en wind &c:a ten eenemaale verweert en met gaaten, gedeeltelyk onbruikbaar zyn bevonden.’
‘Over zulx gedagte Kiel niet in Staat word geoordeeld, de geprojecteerde reise na Europa te doen, zonder alvorens te worden geKield om de nodige reparaties in ‘t werk te Stellen, het welk alhier in de Simons Baay om de verwagt worden Z Ooste winden, tusschen nu en Medio September zal dienen te worden verricht.’
‘Waar meede gedenkende aan het Hoog geacht bevel van UwelEd Gestr te hebben voldaan, laten de ondergetekendens deese dienen voor eerbiedig Rapport.’
’/: onderstond :/’
’ Simons Baay den 8 Aug 1790, / lager / als / gecomm. / getek: / C: van Veerden, Laurens Smit, A: F: Steffers M: van Eyk, daar onder / in by wesen / was getek: T: Touissaint / /: in margine / ten overstaan, en getek: / C: Brand, C: Cornelisz’
Het welk geleesen zynde, is verstaan de vertimmering van meerm: Bodem Conform het geadviseerde van voorsch Commissie te doen voortgang neemen.
Wyders door den Cap:t Steffers, Commandeerende de Pacquet boot de Maria Louisa , ingediend zynde het volgende Request met eene verKlaaring van zyne Scheeps officieren luidende dit een en ander.
Aan den Hoog Edel Gestrenge Heer Gouverneur en de Edele Achtbare Heeren Raden van Cabo de Goede Hoop &c: &c: &c:
‘Geevt met verschuldigde eerbied te Kennen Antony Franciscus Steffers Cap:t ter zee Commandeerende het E: Comp:s Pacquet boot de Maria Louisa leggende geankert in de Simons baay :’
‘Dat nadien gem: Bodem ter deeser Rheede :/ zeer ver overgeKrengt te hebben bevonden het koper voor in de breeking van de Boeg tot aan de Kiel toe er af te weesen, het welk alhier beswaarlyk gerepareert zal Kunnen worden, zonder te Kielen: Edog deselve zo veel als doenlyk gerepareert zynde, vinde in ‘t minst geen zwarig heid, om er meede na Ceilon te zeilen, en aldaar vervolgens in de bogt van TutuCoryn agter ‘t Eiland Allelande te Kielen.’
‘Maar terwyl den Supp:t vermeend wel geinformeert te weesen als dat er ter dien plaatse geene Kopere plaaten of dito Spykers zyn te bekomen.’
‘Zo verzoeke om alhier te werden voorzien van Vyftig ps plaaten Koper ter grootte van vier voeten in ‘t vierkant ieder p:s benevens Vyftig duisend Stuks Kopere Spykers daar toe, het geene benodigd zal weesen tot voornoemde reparatie aan de Maria Louisa .’
’/: onderstond :/’
‘’T Welk is doende /: was geteekend :/ A: F: Steffers.’
‘Wy ondergeschreve opper en onder officieren van ‘S E: Comp:s Pacquet boot de Maria Louisa Certificeeren en verKlaaren ter Requisitie van den Capt:n ter zee A: F: Steffers, Commandeerende voorn: Pacquet boot.’
‘Dat het verzoek per Request door den opgem: Heer Capt:n gedaan om alhier te worden voorsien van Vyf tig p:s Kopere plaaten ter grootte van vier voeten in’t vierkant ieder, benevens vyftig duisend Kopere Spykers, ten einde, om de Maria Louïsa , op Ceilon Komende, in de bogt van TutuCoryn te Kielen, op een billyken eisch is gevraagd; doordien wy deposanten praesent zyn geweest by het Krengen van voorn: bodem ter deesen Reede, met eigen oogen gesien ‘t Koper voor in het breeken van de Boeg tot de Kiel toe er af te weesen en ‘t welk alhier beswaarlyk gerepareerd zal Kunnen werden, zonder Kielen, waar toe de gevraagde Vyftig p:s plaaten Koper, ter grootte van vier voeten in ‘t vierkant ieder, benevens vyftig duisend Spykers zullen benodigd Zyn, en vermeenen de declaranten, wel geinformeert te weesen, als dat er ter gedagte plaatse van Tutu Coryn geene Kopere plaaten of Spykers zyn te beKoomen.’
‘Verklaaren wyders, dat de meergem Maria Louisa , tegenswoordig, zoveel doenlyk gerepareert zynde, is vertrouwd, om van herwaarts naar Ceilon te zeilen.’
‘Ter bevestiging der waarheid hebben wy deposanten deese met onse gewoone handtekening beKragtigt, bereid zynde, ‘S noods, en daar toe versogt weesende, te renoveeren en met Solemneele Eede te Sterken.’
’/: onderstond :/’
‘In ‘t Pacquetboot, in ‘t hoofd deeses gemeld, leggende geankert in de Simons Baay den 9 Augustus 1790, /: was getekend :/ Capt: Lieut: Pieter Mosterd, Luytenant Samuel Dykhoff, Timmerman Barend antonij Gunsters.’
Zo is verstaan daar van te Stellen Copia in handen van den Equipagie meester deses Gouvernements ten fine van bericht.
Aldus Geresolveert en Gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop, ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
C. 188, pp. 402-410.¶
Maandag den {17900817} 17 Augustus 1790.
by omvrage, alle praesent, demtis de Heeren Gordon en Le Sueur.
Gelieve den Heere Gouverneur ter Cognitie van de Heeren Leeden des Raads te brengen, dat zyn Ed bericht van den Resident in Baay Fals de Heer Brand hebbende beKomen, dat zich onder de vertimmering van het Schip de Zeenimph , hadde ontdekt, dat de berghouten aan bakboord zyde van het zelve meerendeels vervuurd waaren, zodanig, dat meest alle de bouten in deselve los zaaten, en de Timmerlieden met hun werk niet dorsten voortvaaren, zonder een nadere visitatie, zyn Ed daar op zonder tydversuim de voorheen reeds ten dien einde gecommitteert geweest zynde zeekundigen, andermaal na de Baay fals hadde afgesonden, omme naauwkeurig te onderzoeken, wat van de voorsch opgegeevene gebreeken Kwam te zyn, en of des önvermindert dit Schip in de Baay Fals zoude Kunnen worden vertimmert, dan wel daar toe na de Saldanha Baay zoude behooren afgesonden te worden.
Gelyk dan hier op door gem Commissie van het volgend nader Rapport is gediend.
‘In obedientie van UwelEd Gestr. Hoogge Achte bevel van den 12 deeser, waar by wy ondergetekende op nieuw zyn gecommitteerd omme vermits op voor gisteren rapport was Ingekomen, dat het by begonne reparatie van het op Strand geseten hebbende Schip de Zee Nimph aan de berkhouten aan Bakboord zyde, voor het meeste gedeelte vervuurd waaren, Zodanig dat meest alle de ysere bouten in deSelve los zaaten, en de Timmerlieden met het breeuwen niet dorsten voortgaan / ten overstaan van de Resident C: Brand en Equipagiemeester C: Cornelisz, geadsisteert door den Baas der Scheepstimmerlieden in tegenswoordigheid van de Cap:tn van dien bodem T: Touissant met alle mogelyke oplettendheid te examineeren deese gebreeken welke zich by de vertimmering van voorm bodem nader hebben geopenbaart, ofte nog wel zoude Kunnen openbaaren en of wy gecomm: nog van gevoelen zyn, dat de reparatie van ged: Kiel in de Simons baay Kan worden geeffectueert, zonder dat deselve ten dien einde na de Saldanha baay zal behooren te werden versonden, zo hebben wy onderget: gecomm: om aan de zeer gerespecteerde beveelen van UwelEd: Gestr: te beantwoorden, ons op heeden aan boord van evengem: Kiel de Zee Nimph vervoegd ten einde de bovengem: opgegevene geöpenbaarde Schade &c: geexamineert en bevonden dat de opgegevene weinige Schade aan de berkhouten geen de minste hindering aan het Kielen van dat Schip zal toebrengen en ons overzulx onvermindert aan de vorige rapport van den 8 deser van gevoelens blyven, dat ged Kiel noodzakelyk alhier in de Simons Baay moeten worden gerepareert, vermits den zelve zonder reparatie en Kieling van hier na de Saldanha Baay dog niet Kan versonden worden dog met betrekking tot de Schaade, dat zich nog nader zouden moge openbaaren zyn wy aan meergem: bodem voor tegens woordig onmogelyk in Staat, Uwe Wel Edele Gestr des aangaande, een positive, bericht te geeven.’
‘Waarmeede gedenkende aan het Hoog geacht bevel van UwelEdele Gestr te hebben voldaan, laten wy deese diene voor nedrige rapport.’
’/: onderstont :/’
’ Simons Baay den 14 Aug:s 1790 /was getek:/ C: v: Veerden, L: Smit, A: F: Steffers, in by weesen T: Toussaint, /: ter zyde / ten overstaan / get:/ C: Brand : C: Cornelisz, / in medio :/ geadsisteert / en getek :/ M: V: Eyk.’
Waar op gedelibereert zynde, is goed gevonden zich met het geadviseerde van voorsch: Commissie te Conformeeren, en overzulx met deese vertimmering in Baay Fals voorttevaaren.
En is voorts door den Equipagie Meester Cornelisz in voldoening der Resolutie deeser Tafel van den 10 deeser gediend van het volgende bericht op het als toen gepraesenteerd request van den Capitain Steffers.
Aan den HoogEdelen Gestr: Heer, Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den E: Achtbaaren Politicquen Raad.
‘Hoog Edele Gestrenge Heer en Edele Achtbare Heeren!’
‘Geleesen hebbende een Copia Request, door den Capitain ter zee de Ed Manhafte Heer A. F: Steffers aan Uw Hoog Ed: Gestr: en E Achtbb gepraesenteert, en ingevolge Hoogst derselver Resolutie, den onderget: ter hand gesteld zynde, om daar op te dienen van bericht neemd zich de vryheid, het volgende te adviseeren;’
‘In de eerste plaats, dat wanneer het Koper van ‘t Schip af is tot de Kiel toe, men absolut is verpligt, het Schip te Kielen, om het te beslaan met Koper, of verdubbelen, dog dewyl opgem: Capt: Steffers geen zwarig heid maakt, om de reise van hier na Ceilon voor te zetten, en het een Pacquet boot is, zoude men deselve Kunnen zyn Reis laten onderneemen om het te Kielen ter plaatse, alwaar de Regeering van Ceilon best zal gelieven te oordeelen het geschikste te zyn, en het verstrekken van de Vyftig p:s Kopere plaaten, ter grootte van vier voet in ‘t vierkant, beneevens 50‘000 Stuks kopere Spykers, zo het UW Hoog Edele Gestr: en E: Achtb mogt goedvinden, zoude men Kunnen medegeeven, tot nader verantwoording aan de Ed Heer Gouverneur en Raad tot Ceilon, alzoo de meer gem Capt: vermeend, geinformeert te zyn, dat te Tutucoryn geen Coper plaaten of Spykers te beKomen zyn.’
‘Gedenkende hier meede aan UW Hoog Ed: Gestr: geeerde intentie voldaan te hebben, heb ik de Eer deese te laten dienen voor eerbiedig berigt.’
’/: Onderstont :/’
‘Cabo de Goede Hoop den 15 Aug: 1790 / was / getek:/ C: Cornelisz.’
Uit het welk zynde Komen te blyken, dat de door voorsch Capt:n Steffers geeischte kopere plaaten en dito Spykers aanden zelven zouden behooren te worden verstrekt, in maniere zo als bij het voorsch Request en bericht breeder vermeld is, zo is verstaan deese Verstrekking te doen geschieden, en zo de gevraagde quantiteit hier niet aan handen mogt zyn, zo veel minder, als daar aan zal Komen te ontbreeken.
Aldus Geresolveert en Gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F:V: van Reede van Oudtshoorn.
met referte aan mijne aantekening bij de resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 188, pp. 411-412.¶
Donderdag den {17900819} 19 Augustus 1790.
by omvrage - demtis de Heeren Collon Gordon, le Sueur en de Wet.
Op gedaan Rapport van den Equipagiemeester wierd door den Heere Gouverneur aan de Heeren Leeden des Raads ter Kennisse gebragt, dat het Schip SterrenSchans , ter deeser Reede gearriveert, twee zwaare Touwen kwam te benoodigen, in Steede van de geene, die ‘t zelve in Plettenbergs baai was Komen te breeken, en dat zich geene zulke Touwen in ‘S Comp:s Magasyn en bevonden, weshalven beslooten is de Equipagiemeester te qualificeeren tot den inkoop van twee zwaare Touwen van 17 d:m om aan die bodem te worden verstrekt.
Aldus Geresolveert, en Gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden
[Signed:] W: F:V: van Reede van Oudtshoorn.
met referte aan mijne aantekening bij de resolutie van den 2:de Octbr: 1789.