C189 v1.20
C. 189, pp. 103-105.¶
Maandag den {17900823} 23 Aug: 1790.
by omvrage, alle praesent demtis de Heeren Gordon, le Sueur en de Wet.
Door den Heere Hoofd Adminstrateur aan den Heere Gouverneur te Kennen gegeeven zynde, hoe onder de aanhanden zynde voorraad van Equipagie goederen, men zich alhier geheel verStoken zag van zwaar Touwwerk - zijn WelEdele Gestr: dierhalven niet zoude Kunnen goedvinden, uit den voorraad van het onlangs alhier gearriveerde Schip Voorland , zodanig Swaar Touwwerk te doen ligten, als zyn Ed tevens Kwam op te geeven. bestaande in
Een p:s van 18 d:m
Twee d:o d:o 17 d:o
Een d:o d:o 15 d:o
heeft den Heer Gouverneur, uit aanmerking, men thans reeds genoodsaakt is geweest, zwaare Touwen by Particuliere te doen inKopen, de Respect. Heeren Leeden voorn: propositie van gez Heer Hoofd Administrateur by rondvrage ter Kennisse te doen brengen; Waar op besloten is, meer gez Touwwerk uit het ged Schip Voorland te doen ligten en by de Negotie Boeken deesen Gouvernements te doen inneemen; - Wordende den Equipagie meester Cornelisz tevens gelast, en gequalificeert, uit dien bodem te vooren gem: zware Touwen in de Equipagie magasynen te doen overbrengen.
En zal men ook niet in gebreeke blyven hier van by eerste gelegendheid zo wel aan de Hoog gebiedende Heeren Majores als de Hoge Regeering te Batavia de verschuldigde Kennis te geeven:
Aldus Geresolveert en gearresteerd in ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie - van den 2:de Octbr: 1789.
C. 189, pp. 106-112.¶
Dingsdag den {17900831} 31 Aug: 1790
‘S voordemiddags alle praesent demto den Heere Gordon.
Na voorgaande Klokken geklep, en uitroeping van den bode, getreeden zynde tot de gewone Jaarlykse verpagting der gemeene middelen en inKomsten deeses Gouvernements, zynde zelve op de daar omtrent bepaalde Conditiën, door alzulke Persoonen, en tot zodanige prysen ingemynd geworden, als hier onder Staat uitgedrukt: te weeten.
| Moutbier | ||
| Jan de Goede | ƒ3300:- | |
| Brandewijn | ||
| Eerste quart Jacob Wispelaar | ƒ15100:- | |
| tweede d:o Daniel Hugo | d:o 16400:- | |
| derde d:o Carel Smith | d:o 17500:- | |
| Vierde d:o Jan Teunis Mulder | d:o 19100:- | 68100:- |
| Vaderlandsche Bieren en Wynen | ||
| Jan Christiaan Bam | d:o 2600:- | |
| Caabsche wynen | ||
| Eerste quart Frans Hilligers | ƒ21600:- | |
| Tweede quart Sebastiaan Rothman | d:o 21600:- | |
| derde quart Sebastiaan Rothman | d:o 24600:- | |
| vierde quart Sebastiaan Rothman | d:o 22000:- | |
| ƒ89800:- | ||
| Welke vier perceelen van de pagt der Caabse koele wynen en vervolgens na den teneur der pagt Conditiën weder opgeveild en afgeslagen weesende, Zynde zelve ingemynd geworden door den Burger Jacobus Johannes van den Bergh, die daar van Generale Pagter is gebleeven voor eene Somma van | ƒ144900:- | |
| Caabse wynen aan 't Rondebosje en in Baay Fals | ||
| Johannes Paulus Eksteen | ƒ12600:- | |
| Coele en Brandewynen aan Stellenbosch en Drakenstein | ||
| Frederik Cannemeyer | ƒ1700:- | |
| de Impost op de wyn arack Brandewynen, aan vreemde natien gelevert werdende | ||
| Sebastiaan Valentyn van Reenen | ƒ8500:- | |
| Zo dat de pagtpenningen te zamen bedragen | ƒ241700:- |
| Moutbier | ||
| Jan de Goede | ƒ3300:- | |
| Brandewijn | ||
| Eerste quart Jacob Wispelaar | ƒ15100:- | |
| tweede d:o Daniel Hugo | d:o 16400:- | |
| derde d:o Carel Smith | d:o 17500:- | |
| Vierde d:o Jan Teunis Mulder | d:o 19100:- | 68100:- |
| Vaderlandsche Bieren en Wynen | ||
| Jan Christiaan Bam | d:o 2600:- | |
| Caabsche wynen | ||
| Eerste quart Frans Hilligers | ƒ21600:- | |
| Tweede quart Sebastiaan Rothman | d:o 21600:- | |
| derde quart Sebastiaan Rothman | d:o 24600:- | |
| vierde quart Sebastiaan Rothman | d:o 22000:- | |
| ƒ89800:- | ||
| Welke vier perceelen van de pagt der Caabse koele wynen en vervolgens na den teneur der pagt Conditiën weder opgeveild en afgeslagen weesende, Zynde zelve ingemynd geworden door den Burger Jacobus Johannes van den Bergh, die daar van Generale Pagter is gebleeven voor eene Somma van | ƒ144900:- | |
| Caabse wynen aan 't Rondebosje en in Baay Fals | ||
| Johannes Paulus Eksteen | ƒ12600:- | |
| Coele en Brandewynen aan Stellenbosch en Drakenstein | ||
| Frederik Cannemeyer | ƒ1700:- | |
| de Impost op de wyn arack Brandewynen, aan vreemde natien gelevert werdende | ||
| Sebastiaan Valentyn van Reenen | ƒ8500:- | |
| Zo dat de pagtpenningen te zamen bedragen | ƒ241700:- |
het welk afgelopen zynde heeft den Heer le Sueur zichmits indispositie uit de vergadering geabsenteert.
Zynde daar op door den Heere Hoofd administrateur Rhenius ingediend eene verKlaring van de Gecommitteerdens tot berging van de lading uit het gestrand geweest zynde Scheepje de Helena Louisa nopens de gesteldheid van de Coffy boonen en peeper uit die lading gered, luidende.
Den WelEdele Gestrenge Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c:
‘Werd door de ondergetekende expresse gecommitteerdens by deesen eerbiedigst Rapport gedaan; dat zy zich begeven hebben na het Pakhuis, alwaar de Coffy boonen en Peeper uit de lading van het alhier ter Rheede gestrand Brik Scheepje de Helena Louisa was te droogen gelegd, en het zelve na Examinatie bevonden als volgd.’
‘De Coffy boonen, die te vooren reeds in het Schip Rosenburg zyn nat geweest, en toen reeds iets van haar waarde had verlooren, door het voor de tweede reis nat worden by het Stranden van de Helena Louisa , ten eenemaal Swart en onbruikbaar : en weshalven zy onderget: onder verbetering oordeelen, dat diende te worden begraaven.’
‘640 lb Peper nog tamelyk goed, en bruikbaar en zoude wanneer ten voordeele der ed Comp:ie wierd verkogt, nog eenig geld kunnen afwerpen.’
‘Hier meede gedenkende aan de Intentie van UWelEd Gestr: te hebben voldaan, hebben zy de Eer deese te praesenteeren als Rapport.’
’/: onderstont :/’
‘Cabo de Goede Hoop 24 Aug 1790 /: was getek :/ J: F: Kirsten, H: O: Eksteen D:d Kuuhl.’
Waar by ged: Heer Hoofd administrateur produceerde een monster van de Coffy boonen welk monster verstaan is, te doen examineeren door eene Medische Commissie ten einde bericht te erlangen, of deselve zonder eenige vreese voor Kwade gevolgen, ‘S Comp:s weege aan de Ingesetenen, nog zouden Kunnen worden verKogt, terwyle in tusschen goedgevonden is, de voorsch: 640 lb peeper ten profyte der E: Comp:ie te doen verKopen.
Wyders is door den Heer Independent Fiscaal van Lynden ingediend zodanig Schriftelyk advies, als zyn Ed aan zich ter vergaderinge van den 20 deeser, wanneer over het Request, door de drie Burgerleeden uit den Rade van Justitie, Smuts, Meyer en de Wet gepraesenteert gedelibereert wierd, aan zich hadde voorbehouden; by het Slot van welk advies den Heere Secunde Rhenius Sustineerende beledigd te zyn heeft deselve daar van versogt extract, om daar tegens te dienen van zyn Ed belangen, welk versoek is gehouden in advies.
En is vervolgens door den Heer Gouverneur te Kennen gegeeven, dat het Burgerlidt uit evengem: Rade van Justitie versoek kwam te doen om een Copye of extract, voor zo verre hem betrof, van het voorsch: Request, door zyne gem: drie Medeleeden ingediend, omme zich daar op te Kunnen verantwoorden, waarin door de Heeren Rhenius en de Wet gedifficulteert zynde, om alle hatelykheeden voor te Komen, was den Heer van Lynden van begrip, dat men zulks niet Konde weigeren, en versogt den Heere van Reede zich hier omtrent in eene nadere vergadering te mogen expliceeren.
Aldus geresolveert en gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 189, pp. 113-127.¶
Woensdag, den {17900901} 1 Septemb: 1790
by omvrage , alle praesent demto den Heere Collonel Gordon.
Door de Heeren Raadsleeden de Wet en van Reede van Oudshoorn, ingevolge de aan Hun Ed opgedragene Commissie ter vergadering van den 20 July J:L: ingedient zynde eene Memorie, waar by geannexeert was een Concept Instructie en formulier van Eed, voor den op dato voorsz aangestelden Commies tot het percipiëeren van ‘t vat en passage geld der alhier opgereeden wordende wynen en graanen, welk een en ander bevonden is, van na volgende inhoude.
Aan den WelEdele Gestr: Heere Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en dien Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den Ed Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en Edele Achtb: Heeren!’
‘By besluit deeses Raads van den 20 July laatstleeden, wanneer Uwe WelEdele Gestr: en Ed Achtb besloten hebben, in afwagting der geeerde approbatie van de Hoog gebiedende Heeren Meesteren een Persoon aantestellen, en onder Eede te neemen, als Commies, tot het pêrcipieeren van het vat en passage geld der wynen en graanen, by het gemelde besluit nader omschreeven, vinden de ondergetekende Leeden deeses Raads zich tevens gecommitteerd tot het formeeren eener InStructie voor den zelven Commies, gelyk meede om de gage; emolumenten en Salaris te reguleeren, den Eed te Concipieeren, mitsgaders te bepaalen, hoe groot de borgtogt zal moeten weesen, die deese bediende, by aanvaarding van zyn ambt, zal behooren te Stellen.’
‘In opvolging van deese hunne Commissie leggen de ondergetekendens hier nevens over eene zodanige Instructie, als zy vermeenen voor den gem: bediende te moeten dienen dan vermits zulx aan het oogmerk tot het voorkomen van fraudes geensints zoude Kunnen beantwoorden, wanneer niet te gelyk wierde gewaakt en belet, dat geene waagens, karren of ander rijtuig eenig product voor Particulieren op, of inhebbendde voor het welke het gestatueerde vat of passage geld moet worden betaald, niet passeeren ten zy uit de Ceduls van voorm: Commies komt te blyken, dat het vat of Passage geld desweegen betaald zy of dat diergelyke producten aan de E Comp:ie worden gelevert, zo neemen de onder getekendens de vryheid, aan UWelEdele Gestr: en E: Achtb in bedenkinge te geeven, of niet aan de Patrouille wagt zoude dienen gesteld te worden eene ordre om geen wagen, karren ofte andere rytuigen, met eenige wynen ofte granen beladen ofte daar van iets inhebbende door de Barriere te laaten passeeren, ten zy vooraf, ingevolge het 11 Articul der voormelde Instructie, zodanige Ceduls van den Commies te hebben overgegeeven, waarop de passage moet werden verleend en of niet ook, om ter allen tyden voorm: Commies in de exercitie van zyn ambt praecies te Kunnen nagaan, deselve wagt zoude dienen te werden gelast, om aan de Hoofd wagt in ‘t Casteel dagelyks overtegeeven alle de Cedels, die door deselve Patrouille Wagt zullen weesen ontvangen, op welke de gemelde, Producten, zo voor de Comp:ie als voor Particulieren door de Barrierre zyn gepasseert, ten einde door den Rapport Schryver daar van te doen formeeren een pertinente lyst, waar by alle de, invoegen voorn: door de Barrierre gepasseerde Producten zich bekend gesteld vonden, om deese lyst, met byvoeging der gecolligeerde Cedels van den Commies dagelyks over te leeveren in ‘S Comp:s Kas, en dus deselvde lyst, met de geene, die den Commies na den inhoude van het 13:o Articul zyner Instructie ter Politicque Secretarye, overgeeven moet, te doen dienen, om gecommitteerdens tot het maandelyx opneemen van ‘S Comp:s Kas in Staat te Stellen, door de Confrontatie derselve te ontwaare, of de dagelyx in ‘S Comp:s Kas overgeleverde lysten en ingebragte penningen van den Commies, volgens het 12 Art: van zyne Instructie daar meede al of niet accordeeren en dus by bevinding van eenig verschil verder na te gaan, of zulx door malversatie of eenig ander oorsaak is ontstaan, mitsgaders het verschil te redresseeren.’
‘Belangende de Gagie, Emolumenten en Salaris voor de gem: Commies, vermeenen de onderget: dat om den zelven behoorlyk te Salarieeren, in evenredigheid van de onäfgebroke dienst moeiten en attentie tot welke deselve verbonden moet zyn aan deesen bedienden onder approbatie der Hooggebiedende Heeren Majores zoude dienen te worden toegelegd de gage van ƒ20-: ‘S Maands, onder een verband van vyf Jaaren om by het eindigen van dien Successivelyk zodanig te worden verhoogd, als zulx by het Reglement van verbeetering, omtrent de adsistenten voorgeschreeven is; en waar by deselve ook gelyk Emolumenten zoude Kunnen genieten, als van welke dienaren van evengem: qualiteit jouisseeren.’
‘Terwyl om den selven tot eene prompte waarneeming van zyn ambt aan te moedigen, en hem ins gelyx te gemoet te Komen in de abuisen, voor welke hy by het insamelen der Vat en Passagie gelden, aan menigvuldige Kleine parthytjes, ongeacht alle mogelyke attentie die er aangewend worden kan, zich telkens blootgesteld vind, van de ingesamelde Vat en Passage gelden, wanneer Hoogst ged: Heeren Majores zulx insgelyx zouden gelieven te approbeeren, aan den zelve zoude Kunnen werden toegelegd twee perC:to, om het bedraagen dier gelden, by het einde van ieder Maand te werden gedecordeert, en aan hem uit gekeert.’
‘De onderget: hebben gemeend thans liever een zodanig Salaris uit de aftrek der gepercipieerde penningen te moeten proponeeren, of Schoon dit een diminutie in het zuiver daarstellen der Vat en Passage gelden voor de Comp:ie Causeert, dan een ander middel op te geeven, waarvan men misschien in der tyd, wanneer de gemeente zich aan de in gestelde wyse tot het heffen der tienden van de graanen, even als aan dat der betaaling van het vatgeld der wynen, zal hebben gewend met minder zwarigheid buiten lasten der Comp:ie gebruik zoude Kunnen maaken om, namentlyk aan den Commies, voor ieder Cedel die deselve tot de passagie expediëert voor zyn Salaris twee Stuivers te doen betaalen.’
‘Voegende de ondergetekendens verders hier neevens het Concept formulier van den Eed onder welke den gem: Commies, na hun begrip, zoude dienen te werden genomen.’
‘Overigens van oordeel zynde, dat aangesien, dien bediende verpligt is, dagelyks in ‘s Comp:s Kas overtebrengen de Gelden, die by hem worden gepercipiëert, en zulx niet boven de Somma van Een duisend Ryxdalers bedragen kan, mitsdien zyne borgtogt ook niet boven deese Somma zoude behoeven te worden bepaald; wanneer den Cassier tevens wierd gebragt onder de verpligting, om in gevalle den Commies een enkele dag volgens het geene hem by de 12 en 17 Art: zyner Instructie voorgeschreven is, versuimen mogt de gepercipieerde penningen in ‘S Comp:s Kas te brengen, daar van als dan dadelyk aan den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur Kennis te geeven, ten einde de nodige voorsieninge moge werden te werk gesteld, om het nadeel welk de Comp:ie daar door andersints zoude mogen lyden, voorteKomen en te verhinderen.’
‘Waarmeede de ondergetekendens verhoopen, aan de intentie en het oogmerk van Uwe WelEdele Gestr: en Ed Achtb: te mogen hebben voldaan.’
’/: onderstont :/’
‘Cabo de Goede Hoop den [.....] August 1790 /: was getekend :/ O: G: de Wet, W: F: V: Reede van Oudshoorn.’
Eed voor den Commies tot het percipieeren van het vat en passage geld der Wynen en graanen.
‘Ik belove en zweere de Hoog Mogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, als myne hoogste en wettige Souverain, zyn Doorlugtige Hoogheid den Heere Prince van Orange als derselver Erfstadhouder, Capitain en Admiraal Generaal onsen opperbewindhebber en Gouverneur Generaal, de Heeren Bewindhebberen der Generale Nederlandsche Oost Indische Compagnie mitsgaders den Edelen Heer Gouverneur en Raad hier aan Cabo de Goede Hoop gehouw ende getrouw te zullen zyn.’
‘Dat ik my in het ambt van Commies tot het percipieeren van het vat en passage geld, dewelk ‘S Comp:s weegen, als haare gerechtigheid van de uit het land opKomende wynen en graanen moeten worden geheeven en ingesameld, Conform myne Instructie, allesints getrouw en opregtelyk gedraagen, mitsgaders zo veel in my is, alle zorgvuldigheid en attentie gebruiken zal, dat de Comp:ie daar door niet worden verkort of benadeeld.’
‘Dat ik geen Cedels tot het doen passeeren van de gemelde producten voor particulieren afgeeven zal, zonder daar voor het gestatueerde Vat of Passage geld te hebben ontvangen.’
‘Dat ook zodanige Cedels door my niet zullen worden verleend van wynen ofte graanen, die voor de Comp:ie worden opgebragt, ten zy voor af daar van de bewysen van den Keldermeester of dispencier aan my zullen weesen inhandigd.’
‘En dat ik wyders alle Lysten of rapporten die van myne administratie moeten werden geformeert en afgegeeven met alle mogelyke accuratesse en volkomen na waarheid te Stellen, mitsgaders de ontvangene penningen, zonder, de minste terughouding ter bepaalde tyden getrouwelyk in ‘S Comp:s Cas overbrengen zal.’
‘Dit alles en zal ik niet nalaaten om eenige haat, Gunst, Schade ofte voordeel. [.....]’
’/: onderstond :/’
‘Zo Waarlyk helpe my God Almagtig. /: lager :/ Vorenstaande Eed is op heeden den 3 September 1790 aan handen van den Edelen Heer Gouverneur afgelegd door den aangestelden Commis Willem Garnitz :/ en daar onder :/ My praesent /: was getekend C: van Aerssen, Secret:’
Zo is verstaan, zich met het gepropeneerde van voorsch Heeren de Wet en van Reede van Oudshoorn volkomen te Conformeeren en de nevens deese gevoegde Concept Instructie en Formulier van Eed in allen deelen te approbeeren, mitsgaders dit een en ander dadelyk in train te brengen en effect te doen Sorteeren.
Aldus Geresolveert en Gearresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop ten Dage en Jare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] J: J: le Suëur
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie - van den 2:de Octbr: 1789.
C. 189, pp. 128-137.¶
Vrydag den {17900903} 3 Septemb 1790
‘S voordemiddags Extraordinaire vergadering, alle praesent, demtis de Heeren Gordon en de Wet.
Wierd door den Heere Gouverneur den Rade te Kennen gegeeven, dat zyn Ed deese extraordinaire vergadering expresselyk hadde doen Convoceeren, omme in deselve te Communiceeren, den inhoude eener Missive, door den Independent Fiscaal deeses Gouvernements den Heer van Lynden, gelyk meede van eene andere, door den Heere von Hugel, Collonel Commandant van het alhier Guarnisoen houdend Regiment van Wurtemberg , aan zyn Ed geschreeven, waar by die twee Heeren, ieder van hunne Kant in welderselver respective qualiteiten Sustineerden gerechtigd te zyn tot het actioneeren van zekeren, by voorsch Regiment van Wurtemberg bescheidenen Sergeant, dewelke volgens de daarvan door evengedagte Heer Colonel von Hugel nevens zyn Ed gemelde Missive gevoegde Stukken genoegsaam bleek Schuldig te zyn aan het imiteeren en fabriceeren van eenige in deese Colonie Cours hebbende Cartonne geld Specien.
Over welke materie gedelibereert zynde met dien ernst die het gewicht der zaaken kwam te vorderen, is ten dien belange in overweeging genomen het 22:e Articul van de Capitulatie van voorsch: Regiment van Wurtemberg , waar by uitdrukkelyk bepaald word.
“Dat het zelve Regiment zal hebben zynen Krygsraad overpure militaire delictenwel te verstaan &c: en dat in alle andere gevallen het zelve zich zal hebben te Conformeeren na de wetten en gebruiken van de Ed Comp:ie”
En, hier by tevens in aanmerking genomen zynde, dat de Heer Collonel van Hugel declaratie aan den Heer Gouverneur gedaan, dit Articul interpreteerd, als of volgens het zelve het Regiment overpure militaire delictenvolgens de wetten van het Land van Wurtemberg zoude Kunnen oordeelen, maar in alle andere gevallen, als in Civiele en gemeene delicten, zoude Kunnen recht doen, mits daar
in voor een regul houdende de wetten en gebruiken der Ed Comp:ie.
Zo is eenparig geoordeelt aan dit Articul der Capitulatie deese uitlegging niet te kunnen geeven, want daar het Regiment van Luxemburg , Ja zelvs dat van Meuron, het welk in navolging van alle Zwitsersche Regimenten, in vreemden dienst zynde, zyn eigen Souverain Standrecht heeft, zich zelvs inallengevallen hebben moeten reguleeren naar de Wetten van de Ed Comp:ie konde men oversulx ook niet besluiten, de meening der Hooge Contractanten, by het formeeren deeser Capitulatie te zyn geweest, dat het Regiment van Wurtemberg zoude zyn geeximeert van de verpligting, om volgens de wette der Ed Comp:ie in pure Militaire delucten recht te doen, maar wel dat het zelvealleen in pure militaire delictenbevonden is recht te doen, mits zich Conformeerende naar de wetten der E: Comp:ie en dat in alleandere gevallenhet Regiment zich zal moeten Submitteeren aan de ordinaire dagelykse Rechter en regtspleeging, ter plaatse, alwaar het zelve Guarnisoen houd, volgens het oordeel deeser vergadering geene andere reschtsoeffening Kan toekennen, als alleen overpure Militaire Delicten, die dan nog volgens de wetten der Ed Comp:ie moeten gejugeerd worden; onder welke Classe men het delict in Cas Subject, niet Kan rangeeren; weshalven besloten is, de explicatie by deese Regeering in dit pressante geval, aan dit Articul der Capitulatie gegeeven, aan de Edele Heeren Bewindhebberen ter Kamer Zeeland ter Kennisse te brengen en Hun WelEdele Groot Achtb eerbiediglyk te versoeken, met Hoogst derselver nader goedvinden daar omtrent vereerd te mogten worden, ten einde in vervolg van tyd praecise te Kunnen weeten, hoe men zich by dergelyke voorvallen zal hebben te gedraagen, en zal intusschen den Heer Collonel von Hugel gelast en geordonneert worden, gelyk den zelven Collonel gelast en geordonneert word door deese den voorsch: Sergeant, benevens alle de genomenen Informatiën en bescheiden daar van zynde, overtegeeven aan den Heere Independent Fiscaal van Lynden, omme denselven voor den ordinaris Civilen Rechter alhier te doen te recht stellen ten welken einde aan zyn Ed reeds zyn ter hand gesteld de op heeden in Raad overgelegde Stukken, tot die zaak gehoorende terwyle wyders ter voorkoming van alle verdere disputen en misverstanden, welke over dit poinct zouden Kunnen resulteeren, zo lange op deese nog geen antwoord zal weesen ingeKomen, goedgevonden is, in afwagting deeser zeer geëerde ulterieure beveelen, thans provisioneel te Statueeren, dat het voorsch: Regiment geene verdere Jurisdictie zal hebben, als alleen overpure militaire delicten, die het zelve volgens den articulbriev, ofte het Reglement van zyn Doorlugtige Hoogheid den Heere Prince van Orange thans by de armée van den Staat ingevoerd, voor zo verre deselve in deese landen werkelyk in gebruik is, zal moeten beoordeelen; het welk also reeds by deesen Raade verstaan is, wanneer deselve ter Vergadering van den 19 Octob:r des gepasseerden Jaars, op een zeer ampel en beredeneerd advys van den Heere Independent Fiscaal van Lynden voor dit Nationaal Guarnisoen eenen Krygsraad arresteerde, waar by alstoen dit zelve 22 Articul van de Capitulatie van Wurtemberg in aanmerking is genomen; en is derhalven beslooten, van voorsch: destyds ingediend advys van meerm: Heere van Lynden aftegeeven, Copye aan den Heer Collonel von Hugel, omme, volgens het zelve, de bepaling der Militaire of niet Militaire of gemeene delicten te maaken, zullende intusschen alle de geene in dat Regiment bescheiden, die zich aan Civile of Commune delicten Komen schuldig te maken, provisioneel voor den ordinaris Civilen Regter alhier te regt worden gesteld.
En is laatstelyk verstaan, van deese Resolutie, zonder resumtie extract af te geeven zo aan de Heere Independent Fiscaal van Lynden, als aan den Heere Collonel von Hugel om te dienen tot naricht zich daar na te reguleeren.
Wyders is besloten om van het Schip Barbestein eene quantiteit Smeekoolen afte lichten, in mindering van het geene de Hooge Indiasche Regeering heeft gelieven goed te vinden, aan dit Gouvernement ter Suppleetie van de in den voorleeden Jaare met het Schip de Eensgezindheid na Batavia getransporteerde Smeekoolen toetestaan: en hier van aan welopgemelde Hooge Regeering eerbiedig Kennis te geeven.
Aldus Geresolveert en Geärresteert in ‘t Casteel de Goede Hoop, ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] J: J: le Suëur
[Signed:] W:F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 189, pp. 138-143.¶
Vrydag den {17900910} 10 Septemb 1790
by omvrage, alle praesent, demto den Heere Gordon
Wierd ter order van den Heer Gouverneur aan de Heeren Leeden des Raads vertoond het volgend Rapport wegens gestempelde Papiere munt.
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaf, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den Edele Achtb: Politicque Raad
‘WelEdele Gestrenge Heer, en Edele Achtbare Heeren!’
‘In opvolging van UWelEd: Gestrenge en Ed Achtb zeer geeerde ordre vervat bij hoogst derselver Resolutie van den 20 Aug: deeses Jaars hebben de onderget de Eer UWelEd: Gestr: en E: Achtb pligtschuldig te berichten, dat door hen thans in gereedheid zyn gebragt.’
‘Achthonderd p:s op papier gestempelde munten van een Ryxd: -‘
‘Negen d:o d:o d:o d:o d:o d:o van een halve Ryxd:’
‘En deese te laten dienen voor derselver Rapport’
’/: onderstond :/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop, 8 Sept: 1790 - /: was get :/ W: S: van Ryneveld. C: G: Höhne’
Waar op besloten is, de daar by vermelde 800 p:s â R:d 1. en 900 p:s van Rd 1/2 by ‘S Comp:s grote Geld Cassa te laaten inneemen.
Voorts is aan den Advocaat M:r Christoph Hendrik Christiaan Wagener, met het Schip Voorland alhier gearriveert, toegestaan, vermits zyne indispositie, onder afgeschreevene gage, alhier eene nadere Scheeps gelegendheid te moogen afwachten.
Wyders is door den Capitain ter Zee, Daniel Correch gepraesenteerd het volgende Request.
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop- en den Ressorte van dien, benevens den E: Achtb: Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en E Achtbare Heeren!’
‘Geevt met alle gepaste eerbied te kennen Uwer WelEd: Gestr: en E: Achtb: zeer gehoorsame dienaar Daniel Correch Capitain ter Zee in dienst der Ed Comp:ie Commandeerende het Schip Voorland , hoe verscheide der Recognitie Cassen in die Bodem in Neerland afgeladen, door zyne officieren alhier moeten worden afgeScheept, en de daar toe Staande recognitie penn: aan den Supp:t voldaan aan Papiere munt; dat den Supp:t zich verplicht vind die gelden by zyne aanKomst te Batavia in ‘S E: Comp:s Cassa te betaalen, en geen kans ziet, om het alhier ontvangen geld tegens de Batavia gangbare munt te verwisselen; Verzoekende UWelEdele Gestr: en E: Achtb zeer onderdanig, hem te willen permitteeren, voorsch: penn: voor Reecq der E: Comp:ie in haar Cas te mogen tellen’
’/ onderstond :/’
‘’T Welk doende &c: /: was get :/ Daniel Correch.’
En aan hem om de by dat request Vermelde Redenen toegestaan, de Recognitie gelden alhier ontvangen in ‘S Comp:s Cassa te mogen brengen, en Batavia te worden aangereekend.
Eindelyk is door de Capitains van de Scheepen Voorland en Barbestein mitsgaders van de Pacquet boot de Vlijt by requeste versoek gedaan, omme ten behoeve van hunne onderhebbende Bodems te worden geadsisteert met zodanige Equipagie goederen, als by aparte Lysten by die requesten gevoegd Staan vermeld, welke lysten gesteld zullen worden in handen van den Equipagie meester; omme zulx nodig oordeelende de vereischte goederen te verstrekken:
Aldus Geresolveert en Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop ten dage en Jaare voorsch:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] J: J: le Suëur
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr: 1789.
C. 189, pp. 144-275.¶
Woensdag den {17900915} 15 September 1790.
‘S voormiddags, alle praesent, demto den Heer Collonel Gordon.
Geresumeert zynde de zeer geeerbiedigde letteren, door de WelEdele Hoog Achtb Heeren gedeputeerde Bewindhebberen ter Illustre Vergadering van XVII op den 11 Mey Jongstl, aan deese Regeering, in antwoord op eene Missive van den Heer Independent Fiscaal van Lynden, de dato 29 Augustus 1789 geschreven houdende Hoogst derselver remarques over eene executie, alhier in de Maand July des voorleeden Jaars door den Krygsraad van het Regiment van Wurtemberg aan twee Soldaten van dat Regiment geoeffend, door deselve te doen ondergaan de angsten des doods, en welke Sententie, volgens de uitSpraak van gem: Krygsraad, door de uitroeping van het woordPardon, na dat aan de delinquanten het vonnis des doods in forma was voorgeleesen geworden, haar volle beslag moest erlangen, zo als deselve dan ook, dien Conform, is ter executie gelegd; Waar uit Hoogst ged: Heeren Bewindhebberen gemeend hebben te moeten afleiden, dat de Collonel Commandant van het voorsch Regiment, uit wiens naam deese uitroeping van Pardon was geschied, zich hadde gearrogeert eene acte van Souverainiteit, die hem geensins Competeerde, en door niemand, als door den Souverain alleen, ofte den geene aan wien die dat recht hadde gedemandeert, Konde worden gepleegd - en houdende wyders de explicatie, die Hun WelEdele Hoog Achtb geeven aan het 22 Articul van de Capitulatie van voorsch Regiment van Wurtemberg handelde over den Krygsraad van dat Regiment, waar by Hun WelEdele Hoog Achtb gelieven te declareeren, dat deselve zal Kunnen Jugeerenenkel en alleen over pure militaire delictenedog de faculteit aan zich zal hebben om zodanige misdadigers,volgens de wetten van ‘t Land van Wurtemberg te doen te recht Stellen.
Zo is over den inhoude deser zeer gerespecteerde Missive met alle mogelyke attentie gedelibereert, en hier by hersien de Resolutie ter deeser Tafel op den 3:e deeser Maand genomen, wanneer men zich in de noodzakelykheid heeft bevonden, omme ter oorsake er tusschen voorsch: Heeren Independent Fiscaal van Lynden en Collonel Commandant von Hugel een verschil was gereesen over de te regtstelling van zekeren Sergeant in meerm: Regiment van Wurtemberg bescheiden, dewelke geaccuseert was van zich te hebben Schuldig gemaakt aan valsche munting, eene provisioneele explicatie te geeven aan het voorsch: 22: Articul der Capitulatie van dickgem: Regiment van Wurtemberg , en ingevolge welke Resolutie men hadde geöordeeld, dat vermits het voorsch delictpure CivielKwam, te zyn, deesen aangeKlaagden Persoon dus ook behoorde aan de Judicature van den ordinairen dagelykschen Rechter, terwyle men alvoorts provisioneel en in afwagting der nadere beveelen van de Hooggebiedende Heeren Meesteren hier omtrent, besloten had te Statueeren dat daar het evident Kwam te zyn, dat de regtspleeging van den Krygsraad van voorsch Regiment zich niet verder extendeert alsalleen over pure militaire delicten, denselven die militaire delicten zouden moeten Jugeeren; volgens den Articulbriev, ofte het Reglement van zyne Doorlugtige Hoogheid, den Heere Prince van Orange, voor zo verre deselve in deese landen werkelyk in gebruik is - zo dat deese provisioneele uitlegging van het voorsch: 22 Articul dier Capitulatie hier inne alleen differeerde van het geene de Hooggebiedende Heeren Meesteren ten dien belange in deese Missive hebben gelieven te Statueeren, dat volgens het gevoelen deeser Regeering de delicten, die ter Indicatieve van opgemelde Krygsraad Staat, moeten beöordeeld en gevonnist worden volgens de Wetten en gebruiken der E: Comp:ie en dat deselve, volgens de uitspraak van Hoogstged Heeren Majores Kunnen gejugeert worden, na de wetten en Costumen van het land van Wurtemberg ; welk gevoelen deese Regeering hadde gefundeert op het geene by de Capitulatie van het Regiment van Meuron was overeengekomen, dat, namentlyk het zelv ofschoon ook een Zwitsersch Regiment zynde, en dus zyn eigen Souverain Stand recht, Zo overCivilealsMilitairedelicten oeffende, zich evenwel in deszelvs regtspleeging moet Conformeerennaar de wetten en gebruikender Ed Comp:ie waar van dus deese Regeering hadde gemeend, dat het Regiment van Wurtemberg , welks Judicature veel bepaalder is, niet Konde weesen geeximeert.
Weshalven men geoordeeld heeft, deese gronden, waar op de voorsch: Resolutie deeser Regeering van 3 Sep:t Jongstl: gevestigd was, nogmaals eerbiedig onder het oog van Hoogged: Heeren Meesteren te mogen brengen, als vastelyk vertrouwende, dat deselve by Hun WelEdele Hoog Achtb van dat gewigt zullen worden bevonden, om de attentie en goedKeuring van Hun WelEdele Hoog Achtb te meriteeren, te meer, wanneer Hoogst deselve in Consideratie gelieven te neemen, de mogelykheid, dat het Jugeeren na onderscheidene wetten, verschillende Straffen over een en het zelve delict, aan twee Militairen van bysondere Corpsen zoude Komen te vorderen, waar uit merkelyke Sensatie onder het Guarnisoen en zelvs onder de Burgerye en dus nadeelige gevolgen voor de Goede ordre en rust van deese Colonie te dugten zoude zyn.
Dan nadien het Hun WelEdele Hoog Achtb alnu heeft behaagd, aan het Regiment van Wurtemberg te verleenen, die faculteit om de regtsplegingen over pure Militaire delicten, na de Wetten en gebruiken van het Hertogdom van Wurtemberg te mogen doen, zo vind men zich alvoorts in de indispensable verpligting aan Hun WelEdele Hoog Achtb met behoorlyke reverentie onder ‘t oog te moeten brengen, dat, naar het eenparig getuigenis van alle de officieren van het voorsch Regiment van Wurtemberg , de form van regtspleging van de Respective Krijgsraden van dat Land meede brengt, dat wanneer eene Sententie by deese geslagen is, die als dan word gepraesenteert, aan de Chef of Commandeerenden officier van het Regiment in wiens Persoon alleen resideert, het geen men by de Zwitsers noemdle Conseil Superiëur, en die uit dien hoofde bezit de faculteit om zodanige Sententie te mitigeeren, maar niet te aggraveeren waar door deselve dan eerst tot Stand word gebracht, terwyle die Sententie volgens de Capitulatie van voorsch: Regiment laatstelyk door den Gouverneur getekend moet worden, en dan haare Sanctie erlangdt; Weshalven men dan ook onder eerbiedige Correctie vermeend, Hun WelEdele Hoog Achtb in alle onderdanigheid in overweeging te moeten geeven, daar dit recht dus Schynt te weesen een gevolg van de aan dit Regiment verleende Faculteit, omme volgens de Wetten en gebruiken van het Land van Wurtemberg te Kunnen Jugeeren, of men dan ook den Collonel Commandant van dat Regiment, van het zelve niet zoude behooren te laten blyven Jouisseeren, gelyk meede dan ook, of men de Straffe tot het ondergaan van de angsten des doods, als zynde eene Straff in het land van Wurtemberg gebruikelyk, of Schoon deselve volgens onse wetten niet bekend is, by voorsch: Regiment niet zoude behooren te laten voortgaan, zo en in dier voegen, als deselve aan de hier voren gementioneerde twee delinquanten is opgelegd, en geexecuteert geworden, hoe absurd andersins ook aan deese Regeering, zo wel als aan Heeren Meesteren moet voorKomen het raisonnement, dat deese executie, in de uitroeping van het woordPardonzoude hebben bestaan, en dat dit, volgens het getuigenis van den Collonel en de overige officieren van dat Regiment geene acte van Souverainiteit is geweest, maar alleen eene dadelyke executie van de Sententie, die tot het ondergaan van de angsten des doods is geslagen geworden, en dewelke niet Konde ten uitvoer worden gebragt, zonder aan de delinquanten voorteleesen een vonnis; waar by deselve werkelyk tot de doodstraft geCondemneert wierden, wilde men deese definitive Sententie niet illusoir maaken.
Zullende des niet te min van dit een en ander geen opening worden gegeven aan het Regiment van Wurtemberg , maar alleen van de voorsch: Missive van Hun WelEdele Hoog Achtb worden gesteld extract in handen van den Heer Collonel von Hugel, Commandant van het zelve, voor zo verre aanbelangd de by Hun WelEd Hoog Achtb voorgeschrevene manier van regtspleeging voor het ged: Regiment, omme zich daar na te gedraagen, terwyle het geen by deesen Rade op den 3:de deeser op dit articul provisioneel is bepaald geworden, al nu, dien Conform gealtereert word; en zal almeede van deselve Missive worden afgegeeven Copye aan den Heer Independent Fiscaal van Lynden, omme daar meede te handelen, zo als te rade zal worden, en zulx op desselvs versoek, na dat door zyn Ed in Rade was geproduceert de minute van de voorgemelde Missive aan de Hooggebiedende Heeren XVII afgesonden, ten betoge, dat Hoogst deselve zyn Ed meening en intentie niet Scheenen begreepen te hebben, also hy Heere Independent Fiscaal eenvoudig hadde opgegeeven, een exposé van ‘t gebeurde, en van de gronden waar op de voorsch: Krygsraad, benevens den Collonel Commandant, hunne handeling zogten te wettigen en goed te maaken, terwyle het alnu uit dit antwoord voortkwam, dat Heeren Meesteren het raisonnement van die officieren, als het zyne aanmerkten, daar zyn Ed nogtans verre was, om het zelve in eeniger mate te adöpteeren, ofte goed te Keuren.
Vervolgens ingekomen zynde eene Memorie van voorsch: Heere Collonel Comandant von Hugel, luidende.
‘Pro Memoire’
‘A Son Excellence, Monsieur Le Gouverneur, et à la Noble Regence.’
‘Le Soussigné Collonel Commandant du Regiment Wurtemberg , ayant reçu une Resolution prise par la Noble Regence le 3 de September 1790; par la quelle elle lui ordonne de remettre entre les mains de Monsieur le Fiscal Independent de Linden, le nommé Hofmeister, cy devant Sergent au Regiment de Wurtemberg , Coupable d’ avoir fabriqué du faux papier monnoïe, à l’honneur de donner Connoissance a Son Excellence, Monsieur le Gouverneur, ainsi qu’a la Noble Regence, qu’il n’a pas mangué de remplir exactement et avec l’ obeissance la plus respectueuse le Contenu de cet ordre mais Comme le Soussigné se trouvé dans le Cas d’ etre responsable à la Noble Compagnie, au Serenissime Duc de Wurtemberg et au Regiment, qu’il Commande de la monutention du Contrat Solemnel, par le quel le Regiment Se trouve au Service de la Compagnie, il est de Son devoir le plus Sacré de remetre à Cette occasion Sous les yeux de Son excellence Monsieurs le Gouverneur, ainsi que de la Regence une reservation formelle de tous les droits et prerogatives quelconques fondés Sur la Capitulation du Regiment, dont la tres honorée resolution de la Regence a provisionnelement destitué le Regiment, declarant en outre, le Soussigné qu’il regarde l’article 22, de la Capitualtion du Regiment violé’
‘1: Par l’interpretation restructive du dit article Sur la nature des delits dont le’
‘Jugement revient au Regiment.’
‘2: Par ce que la Noble Regence par l’Analogie de la Capitulation de Meuron à Jugé apropos dé ordonner au’
‘Regiment de Se conformer en tous Cas même pour les delits, purement militaires, aux loix et aux usages de la Noble Compagnie, cequi est diametralement opposè a l’article 22 in verbisdans tous les autres Cas le Regiment Se Conformera&c:a’
‘3: Deceque la Noble Regence adonné force de loix pour le Regiment à un passage d’ un avis particulier de Monsieur le Fiscal, qui n’a eu but que l’etablissement d ‘un noveau Conseil de Guerre de Garnison pour les Troupes Nationales, qui n’a rien de Commun avec notre Conseil de Guerre, deja étable par la Capitulation, ce qui a droit d’ etonner d’autant plus le Soussigne; qu’ajant trouve dans la liste des delits Communs, decet avis mentionné le Vol on à deroge en faveur du nouveau Conseil de guerre a Son premier acte de Jurisdiction au principe etable par Monsieur le Fiscal, en permettant audit Conseil de Guerre de Juger definitivement des Soldats coupabler de vol et de infraction’
‘Voila les griefs, que le Soussigne aura l’honneur deproter devant le tribunal auguste et eclaire des deux parties Contractantes, qui Sont les Seuls Interpretes authenticque du Contract, qu’ils ont passé ensemble, il ose Se flatter, que le Regiment Sera rehabilité et retable dans la Jouissance des droits dont l’ordre provisionnel de la Noble Regence vient de le priver, et que nos Seigneurs et Maitres d’aigneront prende à Coeur le bien être et la Conservation d’un Regiment, qu ne pretieus, que bien et fidellement Servir la Noble Compagnie il ne reste au Soussigne que ce Seul chemin pour faire reveler le Regiment du Coup mortel, que la derniere resolution vient de lui porter; Peut etre le Regiment auroit il été plus heureux, Si la Noble Regence avoit prealablement daigné l’entendre pour la deffense de Son droit que le Soussigné à deja eu l’honneur, dededuire tres amplement dans un memoire presente il ij u deja long temps à Monsieur le Fiscal au lieu que Sur une Conversation particuliere que le Soussigné a Cu l’honneur d’avoir avec Son Excellence Monsieur le Gouverneur Sur le commencement de l’ article 22. qui n’est en ancune Connexion avec le cas present du faux monnoyeur.’
‘La Noble Regence, en apris matiere d’ordonner provisionnellement, que le Regiment Se regle dans tous les Cas meme dans les delits militaires d’apres les Loix et usages de la Noble Compagnie d’apres l’article brive et de apres le Reglement de Monseigneur Le Prince d’Orange, pour autant qu’il est en usage dans ce pays ey, quoi que le Soussigné Soit obliqé de declarer avec la plus respectuese Soumission, que cet ordre provisionel renverse toute la Constitution de Regiment, qu’il attacque la validité de tous les Conseils de guerre, qui ont ose tenus Jusqu ici Sans que PerSonne y dit trouvé a’redire; qu’il rens inutile leur revers et actes de non prejudice que Monsieur le Fiscal lui meme a Jugé apropos de donner au Regiment Le Soussigné n’anéamnoins Jusqu à ordre ulterieur ancien autre parti, a prendre, que Celui de l’ obeissance la plus Stricte.’
‘En vertu de ce parti, le Seul, qu’un ancien militaire puisse prendre, vis- a vis de Ses Superieurs, le Soussigné Supplie la Noble Regence de faire donner au Regiment communication des loix et usages de la Compagnie, qu on lui a Jusqu ici Constainent refusé et de l’article brive, et Comme dans la resolution, il est en joint provisionnellement au Regiment de Se Conformer dans Ses Jugements, pour le delits Militaire au reglement de Son Altesse Serenis, Sime Monseigneur le Prince d’Orange en autant, qu’il est en usage dans ces pays ci, il est necessaire, d’etré informé dans quel Cas le dit reglement est en usage et dans les qu els il ne l’est pas dans ces pays Ci. Comme en autre le Soussigné, pretend Se tenir tres Strictement a Cet ordre provisionnelle et même a la classification des delits militaires ou Communs, Contenus dans l’avis de Monsieur le Fiscal; dont ce passage a recu provisionnellement force de loix pour le Regiment. Le Soussigne ne manquera jusqu ‘a ordre ulterieur jamais de remettre entre les mains de Monsieur le Fiscal Chaque Soldat du Regiment, qui Commettra un vol, ou autres delits contenu dans la ditte Classification, quoi que ce ci doit porter atteinte necessairement au l’on ordre et a la Discipline du Regiment, et afoiblir la Crainte necessaire pour le Soutrent de la Subordonnation, les Consequences, qui pour roient en resulter, ne pluvent jamais tomber a la responsibilité du Sous Signe, qui ne veut, qu obeir a la Noble Regence, et qui le doit:’
’/: onderstont :/’
‘Fait au Cap de bonne Esperance le 10 Septembre 1790. /: was getek :/ d’ Hugel’
‘Le Soussigné croit en outre tres necessaire et important de mettre Sous les yeux de la Noble Regence les Copies des revers et actes de non prejudice que Monsieur le Fiscal à Jusqu ‘ici delivrés au Regiment. /: Was getekend :/ d’ Hugel.’
‘N:o 1 Le Soussigne dans Sa qualité de Fiscal Independent du Cap de bonne Esperance, déclar par cette ci Sur la preposition faite par - et pour Surete de Monsieur le Baron d’ Hugel Collonel Commandant du Regiment de Wurtemberg , que la livraison faite du Soldat; du dit Regiment nomme Walter pour avoir blessé grievement un noir de Bourgeois de toit, ne pourra dans la Suite operer rien, ni ètre tirée en Consequence contre ou prejudicier en encune maniere, aux Privileges accorder et concession faites par Messieurs et Directeurs de La Noble Compagnie au Regiment de Wurtemberg , par Capitulation en dati du 1:e octobre 17 Cent quatre vingt Six.’
’/: onderstont :/’
‘Fait au Cap le 18 Septembre 1789, lager Signé J: N: S: de Lynden /: en daar onder:/ Conforme a l’orignal, / was getek:/ Capitaine et premier Auditeur. Ez Fr: Steeb.’
‘N:o 2 Le Soussigné en qualité de Fiscal Independent du Cap de bonne esperance declare par celle ci, Sur la proposotion faite par - et pour la Surete de Monsieur le Baron de Hugel, Collonel Commandant du Regiment de Wurtemberg , que la livraison a la Justicé civile des Soldats du dit Regiment, nommée Chekle et Herlie, pour S’être rendus Suspectes d’avoir eu l’intention d’incendrier une maison d’un Burgeois, ne pourra dans la Suite operer en rien être tirêe en ConSequence Contre ni prejudicier en au cune maniere aux privileges accordez et Concessions faites par Messieurs les Directeurs de la Noble Compagnie au Regiment de Wurtemberg , par Capitulation en datte du 1:e Octobre 17 Cent quatre vingt Six.’
’/: onderstont :/ Fait au Cap le 24 de Fevrier 1790 /: lager Signe J:N:S: de Lynden’
’/: en daar onder :/ Conforme a l’original, / was getek :/ Capitaine et Premier Auditeur, Ez Fz Steeb.’
Zo is beslooten het voorsch: extract, als bevattende de ulterieure beveelen der Hoog gebiedende Heeren Meesteren op het Stuk, rakende de rechtspleeging van het Regiment van Wurtemberg hier op te doen dienen voor antwoord, en van deselve memorie te Stellen Copye in handen van den Heer Independent Fiscaal van Lynden omme daar op te dienen van bericht, welk bericht ingekomen zynde, benevens de voorsch: Memorie zal worden overgesonden aan de Hoog Gebiedende Heeren Meesteren, met eerbiedige Kennis geeving, dat men gepræfereert heeft de bysondere positive by deese memorie voorKomende, niet te refuteeren, omme daar door niet te vermeerderen het ongenoegen, het welk de provisioneele Schikking, die men zich in het hier vooren gementioneerde geval niet heeft Kunnen dispenseeren; zo men vertrouwd , naar beste Kennis en Wetenschap te maken, aan dickgemelde Regiment van Wurtemberg reeds heeft veröorsaakt, maar deselve geheel en al aan de beoordeeling en decisie van Hun WelEdele Hoog Achtb in alle onderdanigheid gedefereert te laaten.
Waar na door den Heere Gouverneur in rade wierd voortgebragt, dat, naardien de Heeren Rhenius, de Wet en van Reede van Oudshoorn, ter vergadering van den 31 August: Jongstl: by de resumptie der Resolutie van den 20:e bevorens, hadden gedeclareert; dat het poinct by die resolutie vervat, omme namentlyk het Schriftelyk advies van den Heer van Lynden tegen het Schriftuur, door de drie burgerleeden van Justitie, Smuts, Meyer en de Wet, wanneer dat advies zoude weesen ingeKomen, in Copia benevens het extract van voorsch: Resolutie aftegeeven aan den Raad van Justitie, Hun Ed geëchappeert was, niettegenstaande die Heeren niet Konden ontKennen, dat deese Resolutien door den Secretaris van Aerssen zeer distinct waaren voorgeleesen, en de Heeren Gouverneur en Independent Fiscaal zelvs hadden opgemerkt dat door gem: Secretaris op dat poinct geappugeert was, betuigende voorsch: Heere Rhenius de Wet en Van Reede van Oudshoorn dat Hun Ed intentie was geweest, niet te voteeren, dat aan den Rade van Justitie zoude worden ter hand gesteld extract uit de resolutien, met het advies van den Heere van Lynden, daar meede te verstaan, het geen ged: Heer van Lynden mondeling had geadviseert, en by de Resolutien van dien dag geextendeert was, edog geensins het Schriftelyk advys dat Welopgem: Heere van Lynden ten voorsch dage aan zich gereserveert had gehouden, nader te zullen inleeveren; Hy Heere Gouverneur al nu de Heeren Leeden des Raads in overweging gaf, of Hun Ed niet Konden goedvinden, te treeden in het gevoelen van meerm: Heere van Lynden, des tyds gedeclareert; omme namentlyk het Request in quaestie, uit hoofde van des Selvs geadviseerde, zonder dispositie aan de voorsch: drie Burger leeden van Justitie uittegeeven, met zodanige recommandatie als in dat gedeelte dier resolutie nader Staat uitgedrukt, als wanneer den Heere van Lynden consequentelyk zoude te rug neemen het voorsch: Schriftelyk advies, waar meede den Heere van Lynden ook verklaarde genoegen te neemen, en het gem: Stuk als dan te zullen houden, als niet ingediend.
Dan hier in door voorsch: Heeren Rhenius de Wet en Van Reede niet zynde geconsenteert geworden, als nog blyvende persisteeren by Hun Ed gevoelen, dat het voorsch Request niet behoorde te worden te rug gegeeven aan de drie teekenaars, maar na Batavia gesonden, deed den Heer Gouverneur nader propositie, om het meerm: Schriftelyk advies van de Heer van Lynden, dan, beenevens extract uit de Resolutie met eene Secrete briev te zenden aan die Leeden des Raads van Justitie; die zich over haare voorn: medeleeden beKlaagd hadden, met last en recommandatie, dat Stuk onder haar Secreet te houden, en daar op in Stilte te blyven afwagten de decisie der Hoog gebiedende Heeren Meesteren, aan dewelke deese Regeering besloten had, het zelve, benevens het request in quaestie ten fine voorsch: over te zenden, en zulx om aan deselve leeden des Raads van Justitie te dienen tot een Soort van Satisfactie, welke deese Leeden van zo een notabel College, dat het tweede in Rang in deese Colonie Kwam te zyn, van hem Heere Gouverneur hadden versogt; welke propositie al meede door ged: drie Heeren niet zynde geamplecteert geworden, waren deselve van advies, dat men den Raad van Justitie, by de oversending van het Extract uit de Resolutien, behoorde te informeeren, dat alle de Stukken tot deese zaak relatie hebbende, ten fine van decisie, aan Hoogst ged: Heeren Meesteren zullen gesonden worden, en denselven Raad van Justitie dus zo wel, als deese Regeering den uitslag daar van zal moeten blyven afwagten.
Het geen alsoo dan ook door den Heere Gouverneur, uit bysondere Condescendence en inschikkelykheid zynde toegestemd, declareerde den Heer van Lynden ten dien belange, dat zyn Ed vermeende, met groot recht te mogen blyven persisteeren, by eene Resolutie, die de resumtie heeft gepasseert, en dus wel en wettig genomen is, dan, dat zyn Ed echter, uit Consideratie, dat het alleen zyn E particulier advies raakt, mitsgaders, om aan den dag te leggen zyn Ed moderatie, en hoe aliëen zyn Ed is, om verdere disputen en onëenigheeden te propageeren, de alsnu door den Heere Gouverneur genomene Conclusie zal blyven aanzien, en mede uit Complaisance en deference voor de voorsch Heeren, deselve agreëren; echter onder die mits, eerstelyk, dat aan de Leeden des Raads van Justitie, die zich over dat Request hebben beKlaagd, teffens zal worden genotificeert, dat zyn Ed in deszelvs advies alle de positien en gronden in het quaestieuse request voorKomende heeft gedebatteert, welk een en ander onder ‘t oog der Heeren Meesteren ter decisie zullende Komen, de Raad van Justitie zo wel als deese Regeering ook verpligt zal weesen, Hoogst derselver uitspraak op het een en ander; in Stilte, aftewagten.
Ten tweeden, dat het afgaan van voorn: Resolutie alleen uit pure Complaisance en deference geschiedende, in ‘t vervolg nimmermeer in eenige Consequentie zal Kunnen of vermogen getrokken te worden:
En Ten derden, dat dit zyn Ed declaratoir teffens by de Resolutie moge gevoegd worden.
En zyn wyders door voorsch: Heeren Rhenius, de Wet, en van Reede van Oudshoorn ten deesen belange ingediend zodanige Schriftuuren, als hier na woordelyk geinsereerd volgen.
‘Den ondergetekende in de laatst gehoude ordinaire Vergadering gedeclareert hebbende, dat ‘t nimmer zyn gevoelen is geweest, om Copia van een Schriftelyk intelevere advys van den Heer van Lynden, ‘t welk zyn Ed op ‘t bewuste request van de drie Burgerleeden uit den Raad van Justitie zoude exhibeeren, aan de Leeden van den Raad van Justitie van Comp:s weegen, nevens een extract Resolutie toe te zenden; maar wel ‘t mondeling advys, zo als zyn Ed dat te vooren had geuit: vind zich genoodzaakt by ‘t zelve niet alleen mits deesen te persisteeren, maar teffens plegtig te betuigen, dat het de grootste incongruiteit zoude zyn geweest, toe te Stemmen, dat er een Copia van een Schriftelyk advys aan den Raad van Justitie wierde gesonden dat niet alleen geensins exteerde, naar welkers inhoud den ondergetekenden met eens miste. Terwyl den ondergetekende al wy ders van oordeel is, dat er geen extract van voorm: request aan ‘t Lid van den Raad van Justitie A:m Fleck / om alle kwade gevolgen welke er uit moeten proflueeren) Kan worden afgegeeven, versoekende voor ‘t overige, dat dit ter zyner decharge in de Resolutie mag worden geinsereert. /: Was getekend :/ J: I: Rhenius /: ter zyde :/ exhibitum in Rade van Politie den 15 September 1790.’
Wanneer de Vergadering van den 20:en Augustus laatstleeden ter tafel wierd gebragt het request van de drie Burgerraaden J: Smuts, G: H: Meyer en H: J: de Wet met betrekking tot de nominatie en verKiesing van den mede burgerraad. A. Fleck, verselt van een extrqact uit de Secreete Notulen des Raads van Justitie, aan welken Raade het zelve Request door den WelEd: Gestr: Heer Gouverneur, met voorKennisse van de Leeden deeses Raads was gecommuniceert; terwyle welgem: Heere Gouverneur tevens proponeerde, om dat request te Stellen in handen van den Heer Independent Fiscaal ten fine als by de voorn: Resolutie van den 20 August: J:l: nader Staat vermeld, is den ondergetekende ter Contrarie van oordeel geweest, dat het gem: request met byvoeging der by de voorm: Secrete Notulen vervatte Consideratien, des Raads van Justitie behoorde te worden overgesonden aan de Hoog gebiedende Heeren Meesteren, ten einde, van Haar WelEdele Hoog Achtb af te wagten het geen Hoogst deselve daar op zullen gelieven te disponeeren, als zynde in de eerste plaatse de by het gem: request versogte veranderingen niet van de Competentie deeses Raads, maar volkomen afhangende van de wille en het believen der Hoogstged: Heeren Majores, terwyl in de tweede plaatse het request zelve een versoek tot zodanige oversending behelsd, het geen den onderget: meend, dat niet Kan nog behoord te werden geweigert; en dat voor het overige betreffende de versogte Satisfactie des Raads van Justitie over de laesie, welke zy Sustineert, dat haar zoude weesen aangedaan, uit de dispositie, welke meer Hoogstged: Heeren Meesteren op dat request mogten goedvinden te neemen, wel ligt ook ‘t gelyk volgen zoude, in hoe verre deese Sustenue by Haar WelEdele Hoog Achtb zal worden geconsidereert, als ofte niet te zyn gegrond.
Dan vermits den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur ter gem: Vergadering van den 20 Aug: J:l: verders proponeerde, om van het besluit, by deesen Raade op dat Request gevallen; en zo meede van het toen op dat Sujet mondeling ingebragt advys van den Heere Independent Fiscaal, by extract Communicatie te geeven aan meergem:e Rade van Justitie, heeft den onderget: geene Swarigheid gemaakt, daar inne; nevens de andere Heeren Leeden toe te stemmen, also hy begreep, dat vermits het gevoelen der meerderheid meede bragt, om het request, invoegen voorm: aan de Hoog gebiedende Heeren Meesteren over te zenden, eene zodanige Communicatie dan ook zoude moeten Strekken tot informatie en narigt voor dien Raad, dat men de dispositie over deese zaak, volkomen het goedvinden der Heeren Meesteren was afwagtende.
‘Den ondergetekende egter ter vergadering van den 31 der gem: Maand Augustus, hebbende moeten ontwaaren, dat de reeds geresumeerde Resolutie van voorsch: 20 August: benevens een gemeen besluit, behelsde, om ook in handen van gem: Raad van Justitie te Stellen Copia van het Schriftelyk advijs het welk den Heer Independent Fiscaal zich ter zelver tyd gereserveert had, nader ter vergadering te zullen overleeveren, heeft hy niet alleen als toen, zo wel als de Heeren Rhenius en van Oudshoorn ontkend een zodanig besluit te hebben helpen neemen, maar is hem te gelyk, Staande de Vergadering, by het insien van het Concept der Resolutie van dien dag gebleeken dat deselve voor den Heer Secretaris van Aerssen geschreve Resolutie zulx behelsde, terwyl egter evengem: Heer Secretaris van Aerssen ter Selver tyd advoueerde, dat daar van niets by de notulen bleik; waar door den ondergetekende zig naader gesterkt vond in het vertrouwen dat meergem Heer Secretaris van Aerssen zich hier inne heeft geabuseert.’
‘En gelyk den ondergetekende het voor zich zelvs zeer onberaden zoude hebben moeten houden, wanneer zyn vota verleend had tot het afgeeven eener Copia van iets, dat nog niet eens in de weereld was, en van welks inhoude men dierhalven volstrekt onKundig moest zyn, heeft hy zich het gem: Schriftelyk advys ter voorz: vergadering van den 31 Aug: hebbende hooren leesen, genoodsaakt gevonden, van zyne gesegde ontkentenis by deesen nader te doen blyken.’
‘Den WelEd: Gestr: Heer Gouverneur vervolgens ter gem: Vergadering van den 31 August: laatstl: hebbende gelieven voor te draagen, om op het door den Burgerraad A: Flek by zyn WelEd: Gestr: mondeling gedaan versoek aan den Selven aftegeeven Copia of wel extract van het meergem: request der drie Burgerraaden, is den ondergetek: van advys geweest, dat hier inne niet behoorte te werden getreeden’
‘Eerstelyk om dat den ondergetek: niets in het zelve Request heeft ontmoet, het geen gem: Flek in zyn goede naam ofte reputatie zoude Kunnen beledigen.’
‘Ten anderen, om dat de zaak nopens het voorm: request van de drie Burgerraaden behoord te werden gelaaten in zyn geheel tot dat de Hooggebiedende Heeren Majores over dies inhoude zullen hebben gelieven te disponeeren, het geen also noodzakelyk maakt om alle Stappen en proceduren zorgvuldig te vermyden, en voor te Komen, die met Hoogst derselver intentie zouden Kunnen Stryden en’
‘Ten derden, om dat, zo wanneer aan ged: Flek Copia of extract van dat request wierd toegestaan; als dan ook aan de meergem: drie Burgerraaden met redelykheid meede niet zou Kunnen werden geweigert Copia van het Schtiftelyk advys des Heer Independent Fiscaal; het geen dog altoos moet worden ingezien te zyn van te al te Schromelyk gevolg dan dat zulx niet, voor al gedurende den interval des tyds, dat men het goedvinden van Hoogst ged: Heeren Majores moet afwagten, eene zorgvuldige waaksaamheid vordert, om de beweging, die daar uit zoude Kunnen werden geoccasioneert, en die aanhet Conserveeren der goede rust en tranquilliteit in deese Colonie hinderlyk Kunnen zyn voor te Komen en te beletten.’
‘De onderget vind zich door de voren aangehaalde redenen gedrongen te versoeken, dat dit zyn Schriftelyk advys agter de Resolutie van den 31 Aug: laastl mag worden geinsereert.’
’/: Onderstond :/’
‘Cabo de Goede Hoop den 15 Sept:b 1790 /was getek:/ O G: de Wet.’
‘De ondergetekende, in de op een na laatstgehoudende vergadering van den 31: Augustus op de propositie van den Wel Ed: Gestr: Heer Gouverneur om aan het lid van Burgerweegen in den Raad van Justitie Abraham Flek aftegeeven, extract van zodanig request, als door de meedeleeden van gem: Raad Smuts Meyer en de Wet gepraesenteert gerigt was, aan Hun WelEdele Hoog Achtb, de Heeren Bewindhebberen gecommitteerd ter Illustre vergadering van zeventhienen, aangenomen hebbende zyne gevoelen, terwyl hem te dier tyd de zaak onverwags voorkwam, en derhalven daar op niet gepraepareert genoeg was, by eene nadere gelegendheid te zullen uitten; heeft thans de eer, daar op ter neder te Stellen.’
‘Dat hy van opinie is, dat geen extract van voorsch: request aan gem: Flek behoord afgegeeven te worden, en wel om de volgende reedenen, als.’
‘Eerstelyk om dat aan den ondergetekende niet blykt, dat voorsch: Flek in ‘t zelve dermaten beledigd is geworden, dat zyne goede naam en reputatie daar meede zoude zyn gecompromitteert, by aldien hy geene behoorlyke Satisfactie ter reparatie zyner eer Kwam te erlangen en te verKrygen.’
‘Ten tweeden, dat, wanneer men door eene verkeerde Interpretatie aan de woorden te geeven gem: Flek de zaak eens uit een verkeerde oogpunt beschouwde, het afgeeven van die en zoortgelyke extracten niet anders ten gevolge zoude hebben, dan dat de tweedragt daar uit zoude Kunnen werden gebooren, ende zo hoognodige rust onder de ingesetenen daar door gestoort; Welk een en ander niet dan ten aller uiterste Schadelyk Kan zyn, zo voor d’ E Comp:ie in de eerste, als voor de Colonie in de tweede plaats.’
‘Ten derden, Daar het besluit by meerderheid van Stemmengevallen is om voorsch: request, ingevolge versoek van gem: Smuts, Meyer en de Wet aan de Heeren Majores overtesenden, acht den ondergetek: niet van zyne Competentie te zyn, daar van vooraf visie te geeven aan een Particulier Persoon, zo als den ondert: Sustineert dat de Heer Flek hier in voorKomt, even min als hy, de zaken nu van agteren inziende, begrypt, dat die afgave ook niet had behooren te geschieden aan de leeden van Comp:s weegen in meergem: Justitieele Rade Sessie hebbende.’
‘Terwyl de ondergetekende by deese gelegendheid teffens declareert, dat het nimmer zyn Sentiment is geweest, om Copye van ‘t Schriftelyk advys van den Heer van Lynden, met betrekking tot het voorsch: request ingediend, en eigentlyk gehoorende tot de Resolutie by de meerderheid genomen, ten einde het request, hier voorn: geciteert, aan de Heeren Van ‘t Bewind over te zenden, te Stellen in handen van den Raad van Justitie, maar wel op voordragt van den Heer Gouverneur extract uit het voorn: besluit met de mondelinge advysen van de meerderheid, zo wel, als die des Heer Fiscaals, gelyktydig geüit:’
‘En is het niet wel te praesupponeeren, dat een Lid des Raads zo dwaas zoude zyn omme te accordeeren de afgave van een Schriftuur, dat niet exiteerde; dierhalven niet heeft Kunnen geleesen worden, gelyk den Secretaris, die het gevoelen van den ondergetek:, dat het zelvde is geweest, als dat van de Heeren Rhenius en de Wet, heeft genotuleert, ook niet in Staat is geweest, zulx daar uit te Kunnen aan toonen: Schoon men nu zou willen Sustineeren, dat met het resumeeren der Resolutie, deselve zyne Sanctie heeft erlangt, en de zaaken, daar op betrekking hebbende, moeten worden uit gevoerd, Kan zulx niet applicabel gemaakt worden tot iets, dat na het neemen en resumeeren van een besluit eerst te voorschyn Komt, gelyk plaatse heeft gevonden met het meerm: Schriftelyk advys des Heer Fiscaal van Lynden dat eerst in de weereld is gebragt niet alleen na de resumtie van de Resolutie Sub dato 20 Aug: genomen, maar zelvs na het afloopen der op een na Jongstgehoudene Vergadering van den 31:e daar aan volgende, terwyle men op het punct Stond de Raad zaal te verlaaten.’
‘De ondergetekende zegt voor ‘t laatst, by het resumeeren der Resolutie de woorden vanSchriftelykadvys niet te hebben hooren geleesen: Hy wil hier mede niet te Kennen geeven, dat den Secretaris die Studieus heeft overgeslagen gehad; ‘t zy verre! dan deselve niet verstaan hebbende gehad, betuigd hy zulx op den Eed, by de aanvaarding van zyn ambt gedaan, met versoek dat zyn advys en by gevoegd declaratoir wyders mag worden geïnsereert in de Resolutie van heeden, zo en in dier voegen,als zulx altoos gebruikelyk is geweest’
’/: onderstont :/ /: Was getekend / W:F: V: Reede van Oudshoorn / ter zyde / Exhibitum in Rade den 15 Sept: 1790.’
En of Schoon ged: Heeren by die Schriftuuren tevens Kwamen te declareeren niet te Kunnen treeden in het voorstel, door den Heere Gouverneur ter Vergadering van den 31 der afgewekene maand August gedaan, om namentlyk ten versoeke van het Burgerlid uit den Raade van Justitie Abraham Flek, aan denselven aftegeeven Copye, dan wel extract, voor zo verre hem betrof, van het dikwils gementioneerde Request van zyne drie medeleeden, Smuts Meyer en de Wet, gelievde Welopgem: Heere Gouverneur thans nader te Kennen te geeven, dat gem: Flek dieswegens nog voor het aangaan deeser Vergadering zyne instantie aan hem Heere Gouverneur met zeer veel aandrang hadde gereïtereert; weshalven zyn Ed voorsloeg of men dan zodanige Copye of extract aan meerm Flek niet zoude kunnen ter hand Stellen, met Serieuse recommandatie; om zulx Secreet te houden, en daar van geen verder gebruik te maaken, dan alleen om zich by deesen Raade te Justificeeren, en deese Justificatie nevens de overige Stukken aan de Hoog gebiedende Heere Meesteren te zenden, met welke propositie de Heer Van Lynden, zich / by het opneemen der Stemmen / geconformeerd hebbende betuigden de Heeren Rhenius, de Wet en van Reede te blyven persisteeren by hun Ed:s Schriftelyke adviesen, terwyl den Heer Le Sueur vermeinde, dat vermits het voorsch Request direct behoorde by de Hoog gebiedende Heeren Meesteren deesen Rade dus geensins bevoegd was, daar van eenige extracten of Copyen aftegeeven, zyn Ed daar en boven Sustineerde, dat voorsch: Flek nog iemand anders in het zelve gelaedeert was.
En is vervolgens door den Heere Gouverneur ter deliberatie gebragt, het verSoek, door den Heere Secunde Rhenius ter meerm: vergadering van den 31 Aug: gedaan, om te mogen hebben extract uit het Schriftelyk advies van den Heere van Lynden, tegens het duk gem: Request van voorsch: drie Burgerleeden uit den Raad van Justitië, voor zo verre het zyn Ed Concerneerde; waar opdoor den Heere van Lynden is geadviseert; dat zyn Ed gaarne daar toe instemde, egter onder voorwaarde, dat aan meergem: Flek insgelyks het, door hem verSogte extract, zoude worden afgegeeven en anders niet, om dat zo wel op het een als ander de decisie van Heeren Meesteren moetende worden afgewagt, het versoek van den Eerstegem: in den Raad van Justitie, met het begeerde van den Heere Rhenius in Rade van Politie volkomen gelyk Stond, en zo deesen Raad tot het afgeeven van Extract aan dukgem: Flek, om die zelvde reeden onbevoegd was, dieselvde onbevoegdheid ook omtrent den Heere Rhenius Subsisteerde.
Den Heere le Sueur versogt hebbende geexcuseert te mogen zyn, om zyn Ed Sentiment daar over te zeggen, om dat zyn E by de lecture van dit Stuk niet was tegenwoordig geweest, heeft den Heer de Wet geobtineert, dat dit eene gantsch andere zaak Kwam te zyn, als die van Flek, en dat den Heere Rhenius geen Extract Konde worden geweigert van een advies ingelevert in het Lichaam, daar zyn Ed Lid van is, en dat zyn Ed zich dus daar op behoorde te Justificeeren: den Heere van Reede was van gevoelen, dat dewyl de Heer Rhenius zich by het voorsch: Stuk beleedigt vond, men aan geen Secunde van dit Gouvernement het gevraagde extract Konde weigeren.
Den Heere Gouverneur zich met het advies van den Heere van Lynden hebbende geconformeert, en de Stemmen dus overen weder egaal Staande, heeft zyn Ed geconcludeert, dat daar zyn Ed begreep, dat dit een en deselve zaak was, als die van meerm: Flek, daar inne alnu ook niet anders Konde gehandeld worden, maar aan de Heere Rhenius insgelijks het versogte Extract niet Konde werden afgegeeven.
Hier na is door den Heere Gouverneur geproduceert een Project Plan, door de Heeren Militaire Commissarissen Vaillant Verhuell en Graevenstein tot een voet of inrichting voor het Nationaal depôt alhier agter gelaten, waar by zyn Ed teffens Kwam overteleggen een bericht, dat zyn Ed van den Soldy Boekhouder Matthiessen hadde gerequreert, op welke wyse dit Plan zonder eenig het minste beswaar voor de Ed Comp:ie of zonder eenige afwykinge van de daar op reeds gestelde ordres, het naast mogelyk zoude Kunnen werden gevolgd, omme daar op aftewagten de nadere beveelen der Hoog gebiedende Heeren Meesteren, welk bericht was luidende, als volgd.
‘Memorie, overgegeeven aanden Hoog Edelen Gestr Heere Gouverneur rakende het Nationale depôt ofte de Pepiniere Ter voldoening aan het zeer geeerd bevel van Uw Hoog Edele Gestrenge omme myne gedagten over de inrigting en versending der Pepenieren op te geeven hebbe de eere, de volgende Articulen ter neder te Stellen.’
‘1:e’
‘By voormelde Pepinieren diende buiten en behalven den Commandant te zyn.’
‘Een bequaam officier’
‘Ses Sergeanten’
‘Ses Corporaals’
‘omme de huishouding van dat Corps te helpen bestieren en de Manschappen te dresseeren en te exerceeren.’
‘2:o’
‘De voormelde officieren en onderofficieren aan de inrichting en Huishouding gewent zynde dienden permanent daar by te blyven.’
‘3:o’
‘Het depôt thans C:ca 140 Man Sterk zynde en volgens het plan van de Hoog Edele Gestrenge Heeren der Militaire Commissie by ieder 25 Man een Sergeant, en by ieder 100 Man een officier moet geplaatst worden, zouden by eene onverwagte Sterke aangroeying, alle militaire onder officieren, welke van de Scheepen alhier verblyven, daar by provisioneel kunnen dienst doen, en vervolgens reise na India vervorderen, latende voor het overige aan het wyser en verligter oordeel van U Hoog Edelen Gestrengen over of het niet veele onaangenaamheeden en verwarringen ten gevolge zoude hebben wanneer alle de overige, hier verblyvende Militairen daar by geplaatst werden, om reden, het Bataillon, d’ Arthillery, Schuur , Stal, Baay fals , en verdere buiten posten daar uit recruteeren moeten.’
‘4:o’
‘De Militairen gehoorende tot de Pepiniere dienden Ses maanden alhier te verblyven, omme gedurende dien tyd in den Wapenhandel onderricht en aan het Climat gewend te werden.’
‘5:o’
‘De Monteeringe en Kleedinge derselven, diende op de min Kostbaarste manier ingericht te worden, en wel zodanig, dat den Soldaat, deselve zonder groot beswaar Kan betalen, en hem beide aan Land en op Zee dienstig is.’
‘6:o’
‘Terwyl reeds zedert ruim twee Jaaren met de Scheepen voor de Kamer Amsterdam geen aparte lysten van Manschappen ontvangen zyn, en uit hoofde der aanschryvinge van de Heeren der Hoge Indiasche Regeering de dato 1 8b:r 1787 geen andere, als de by aparte lysten genoteerde, voor dit Gouvernement mogen gelegd worden, blyven van voorm: Scheepen geene by ‘t depôt, en is de reeden, dat het zelve zeer langsaam aangegroeit, om egter eene reguliere versending vast te Stellen, en het depôt Conform de intentie van voormelde Hoog Edele Gestrenge Heeren der Militaire Commissie in Stand te houden, vermeend den ondergetekende, onder eerbiedige Correctie van beeter, dat UW Hoog Edele Gestrenge, zonder eenige bedenking, zoude Kunnen besluiten, omme van Kielen die geen aparte Naam Rolletjes meede brengen, pro rato van der zelver Chartres en den Staat, waar in hier aanlanden, Manschappen te ligten, en een gelyk getal wederom uit de pepiniere daar op te plaatsen, ter wyle Indiâs Hoofdplaats daar door niets verliest, en dus doende de Pepiniere op den tegenswoordigen voet in Staat zouden blyven.’
‘7:o’
‘De voormelde Manschappen Ses Maanden alhier geweest zynde, deselve by 20 a 25 Man met ieder Schip na India te versenden, onder Commando van den Geenen die de Militairen aan boord Commandeert, moetende ten dien einde door den Commandant van het depot een Specificque Naam rolle ten Soldy Comptoire besorgd werden, van zodanige Persoonen als in Staat zyn om te Kunnen vertrekken.’
‘8:o’
‘Van deese Manschappen een aparte Naam rolletje aan de Heeren der Hoge Indiasche Regeeringe in te zenden, ten einde Haar WelEdele Groot Achtb Kunne ondersoeken laten, of deese Lieden zich beter aan het Indische Climaat gewennen, dan de overige direct uit Europa aldaar aanlandende Troupen.’
‘9:o’
‘De versending der Pepiniere provisioneel op voormelden voet vast gesteld zynde zoude aan het goedvinden van de Heeren der Hooge Indiasche Regeering moeten overgelaten worden, om in der tyd zodanige veranderingen daar in te maaken, als Haar WelEdele Groot Achtb mogten Komen goed te vinden; terwyl het zeker veel bedenkingen geeft, of het versenden denselve, onder het Commando van een officier, in het ligten van alle Militairen van ‘S E: Comp:s Scheepen hoogst derselver goedKeuring zoude wegdragen, en of de EdComp:ie niet met veele Supernumeraire officieren zoude belast werden, en wel om zo veel te meer, terwyl de Heeren Majores in Europa het Commando der Militairen aan een Commandeur of Sergeant op te draagen.’
‘9:o’
‘Volgens Capitulatie met de Ed Comp:ie moeten deese lieden Sonder winning van gage uit en te huis vaaren, en genieten daar en teegen eene vrye uitrusting, omme hun in Staat te Stellen, eenige Kleinigheeden van Suiker, thee, Tabak &:a ter voortsetting hunner reise in te kopen zoude aan hun lieden Een maand gage in avanço Kunnen verstrekt worden.’
‘10:o’
‘Laastelyk geeft den ondergetekende U Hoog ? Edel Gestrenge in bedenking of het niet nuttig en dienstig zoude zyn, dat door de onder officieren van het depôt overgenomen, en tot hun vertrek bewaard wierde, alle de Scheeps plunjen, Kooy goed &c: dat den Soldaat meede aan land brengt, omme daar door voor te Komen, dat hy deselve niet voor een geringen prys verkoopt, en by vertrek aan alles gebrek heeft.’
‘Verhoopende hier meede, voor zo verre myne geringe Kennisse gaat, aan de gëerde Intentie van WelHoog Edele Gestrenge te hebben voldaan teken ik my met diepe Hoog Achting’
’/: Onderstond :/’
‘UW Hoog Edele Gestrenge onderdanige dienaar / was getek :/ C: Matthiessen /: ter zyde ./ Cabo de Goede Hoop den 26 Aug: 1790.’
Na Welks lecture welopgem Heer Gouverneur den Rade gelievde voor te draagen, omme daar men niet dorst overgaan tot de aanstelling van een effectiev officier by het voorsch depot, wanneer het zelve 100 Koppen Sterk zoude zyn waar by zich thans geen ander als den Commandant alleen bevond veel min tot het benoemen van zo veele officieren en onderofficieren als meer opgem: Heeren Militaire Commissarissen by welderselver Plan Komen te proponeeren, en daar het echter van de alleruitterste noodzakelykheid was, dat by het gem depôt ‘t welk al wederom tot een aansienlyke Sterkte van byna 150 man was aangegroeid, en nog dagelyks, door de aanKomende Scheepen Sterker moet worden, ten minsten een Sub altern officier wierde geplaatst, om de goede ordre en discipline onder dat volk te bewaaren, en alle ongeregeldheeden, die by het zelve andersins notoir plaats moeten hebben, tegen te gaan en te beletten. het geen den Commandant van dat depôt den Major de Sandol Roy by eene Schriftelyke Memorie aan zyn Ed hadde gepraesenteert; oversulx daar by op approbatie der Hooggebiedende Heeren Majores aantestellen een Sergeant, met den rang van officier behalven nog 4 Sergeanten en 6 Corporaals, in Steede van 6 Sergeanten en even zo veel Corporaals, zo als den Soldy Boekhouder Matthiessen by zyn voorsch: bericht had opgegeeven, declareerende zyn Ed al verders andersints niet verantwoordelyk te willen zyn voor de gevolgen, welke uit een manguement van Subordonnatie en goede discipline onder die manschappen zoude Kunnen resulteeren, en gaf zyn Ed den Rade verders in Consideratie, of het thans geraden was, om het volk van het Nationaal depot weg te zenden, aangesien den zwakke Staat des Guarnisoens, en de Criticque omstandigheeden in Europa ; terwyle zyn Ed wyders begeerde dat de voorsch Schriftelyke memorie van den Major de Sandol Roy zoude worden opgeleesen, welke bevonden wierd van navolgende inhoude.
‘A Son Excellence’
‘Monsieur le Gouverneur du Cap de bonne esperence, et de ses dependencees.’
‘Le Soussigné Major et Commandant le depôt National pour l’ Inde, à l’ honneur de representer tres respectueusement a Son excellencé que le depôt Se trouvant être de la Forcé de 157 hommesPrima Planaincluse, il devient embarassant, onereux même pour le Soussigné de le Commander, comme il doit lêtre n’ayant pas un Seul officier, et les bas officiers etant en trop petit nombre.’
‘Il se Chargerait d’une responsabilité trop imposante S’il retardait d’observer a Son Excellence Monsieur le Gouverneur que ce depôt devient trop Considerable, pour quil puisse S’aguitter Seul, de maintenir cette Trouppe, dans l’ordre, qu’ exige le metier Militaire. Il Se Croit ‘autant plus fondé dans Ses representations puis quil est de Sa Connoissance, que Messieurs de la Commission Militaire ont trouvé prudent et necessaire, pour d’autant mieux remplir le but de la Noble Compagnie a l’egard de Ses Recruës pour l’Inde / qu’a mesure, que ce Depot Sera de Cent hommes, il devrait ijavoir un officier, et qua proportion qu’il augmentera de ce nombre de Cent hommes il y aurait un officier de plus Que Cent hommes doivent être diviSés en quatreEscouadesde 25. et qua Chaque Escouade il y ait 1 Sergeant 1 Caporal et 1 anspassade, ou vice Caporal.’
‘Il Seroit encore bien essentiel qu’il y eut a ce Depot un officier, qui fit le Service d’adjudant, afin, qu’au Cas d’une absence du Major ou d’une indisposition Serieuse; il peut Surveiller immediatement a la Conduite de bas officiers et des Soldats, Soit aux exercies Soit a la Caserne.’
‘Vrie instamment et respectueusement le Soussigne, que Son Excellence veuille y avoir éqard’
’/: onderstond :/’
’/: was getekend :/ le Ch: de Sandol Roy Major. /: ter zyde:/ Cab de bonne Esperence ce 14:e Juin 1790.’
Over welke materie gedelibereert zynde, waaren de Heeren Rhenius, le Sueur de Wet en van Reede van Oudshoorn van gevoelen, dat men de Pepiniere die hier thans aan handen kwamen te zyn, met de uitKomende Scheepen Successivelyk, na dat deselve volgens de Jongst ontfangene ordres en den daar by bepaalden tyd alhier zouden weesen geacclimateert, behoorde te versenden, zonder dat deese Regeering bevoegd was, daar by iemand den Rang van officier, al was het ook maar op Sergeants gage, toetevoegen, als het welk Hun Ed vermeynden, Strydig te zyn tegens de ordres der Heeren Meesteren, hebbende de Heeren le Sueur en de Wet wel willen Condescendeeren in eene vermeerdering van het getal onderofficieren by die manschappen, dewelke met de uitkomende Scheepen wederom tot het Nationaal depot zullen werden aangebragt, en heeft den Heere van Reede nog nader tot Staving van zyn Ed Sustenue hier by gevoegd, dat zyn Ed te meer moest insteeren op eene dadelyke versending van de Pepiniere, om dat den Heere Gouverneur gedeClareert had, bedugt te zyn, dat door het Sterker aangroeyen der Selve ongeregeld heeden zouden Kunnen gebooren worden, zo wanneer daar by niet nog een officier wierd geplaatst. Terwyle den Heere van Lynden van oordeel was, dat het allernoodzakelykst Kwam te zyn, om provisioneel een officier tilulair by dat depot aan te stellen, en zyn Ed het zelvs gevaarlyk zoude achten hier toe niet over te gaan, daar den Chef zelve dieswegens repraesentatien doet; en dat met betrekking tot het versenden van die Manschappen, zyn Ed in aanmerking van de Criticque omstandigheeden, waarinne men tegenwoordig verseert, daar toe geensins zyn Ed Stem Konde geeven - En heeft den Heere Gouverneur echter uit verscheidene Consideratien gemeend, zich omtrent deese versending van meerm depôt met het gevoelen van de meerderheid te moeten Conformeeren, echter de gevolgen hier van overlatende aan de verantwoording van voorsch Heeren van de meerderheid, terwyle intusschen besloten is, den Soldy boek houder te qualificeeren, om de te versendene manschappen voortaan ieder een maand gage in advans te doen verstrekken, en het voorsch plan, door Heeren Militaire Commissarissen omtrent den voet en inrichting van het meerm Nationaal depôt alhier agtergelaten, overtezenden aan de Hoog gebiedende Heeren, omme daar op Hoogst denselver Positive ordres te Kunnen erlangen, hoe men zich in ‘t vervolg omtrent dat depot zal hebben te gedragen.
Wyders wierd door den Heere Hoofd Administrateur Rhenius ingediend het Kort vertoog der lasten deeses Gouvernement, geduurende het gepasseerde boekjaar 1788/9 nevens die van ‘t Jaar te vooren, of de A:o 17 7/8 dewelke bedragen, als volgt, te weeten
‘
| De Generale Lasten | d A:o 1788/9 | d A:o 178 7/8 | Meerder | Minder |
| Onkosten van Scheepen | d:o ƒ212004:17:- | ƒ191460:02:08 | ƒ20544:14:08 | ƒ:-:- |
| 't Nieuwe Hospitaal | d:o 30798:05:- | 135517:19:- | ƒ164719:14: | |
| 't Switschersch Regim: | ||||
| de Meuron | d:o 49172:05:08 | d:o 204664:19:08 | d:o 155492:08 | |
| 't Regiment Luxemburg | d:o 55464:12: | d:o 4088:17 | d:o 51375:15. | -:- |
| 't Regiment Wurtemberg | d:o 455005:04:08 | d:o 249392:10:08 | d:o 205612:14: | -:- |
| Randsoenen Ordinair | d:o 169813:12:08 | d:o 170128:11 | d:o - | 314:18:08 |
| Onkosten ordinair | d:o 89199:17:08 | d:o 89773:09 | d:o - | 573:11:08 |
| Onkosten Extra ordinair | d:o 105754:13: | 101235:19 | d:o 4518:14: | -:- |
| Timmerage en Reparatie | d:o 54736:18:08 | d:o 73039:17 | d:o - | d:o 18302:18:08 |
| Fortificatie | d:o 196027:19:08 | d:o 209089:17 | d:o - | d:o 13061:18:08 |
| Onkosten van 'S Comp:s | ||||
| lyfeigenen | d:o 41589:19 | d:o 43076:05 | - | d:o 1486:06:- |
| 't Hospitaal | d:o 19080:08: | d:o 29146:08 | - | d:o 10066:06:08 |
| Rekening van | ||||
| Condemnatie | d:o 6007:- | d:o 6204:11 | - | d:o 197:11: |
| Onkosten van Chaloup en &c: | d:o 13096:- 7 | d:o 19941:07 | - | d:o 6845:-: |
| Soldyen aan Land | d:o 226792:09:08 | d:o 250377: | d:o 23584:10:08 | |
| Scheeps Soldyen | d:o 19817:03:08 | d:o 21579:12:08 | - | d:o 1762:09:- |
| Somma | ƒ1744361:12: | ƒ1798717:05:08 | ƒ282051:17:8 | ƒ336407:11:- |
| De Generale Lasten | d A:o 1788/9 | d A:o 178 7/8 | Meerder | Minder |
| Onkosten van Scheepen | d:o ƒ212004:17:- | ƒ191460:02:08 | ƒ20544:14:08 | ƒ:-:- |
| 't Nieuwe Hospitaal | d:o 30798:05:- | 135517:19:- | ƒ164719:14: | |
| 't Switschersch Regim: | ||||
| de Meuron | d:o 49172:05:08 | d:o 204664:19:08 | d:o 155492:08 | |
| 't Regiment Luxemburg | d:o 55464:12: | d:o 4088:17 | d:o 51375:15. | -:- |
| 't Regiment Wurtemberg | d:o 455005:04:08 | d:o 249392:10:08 | d:o 205612:14: | -:- |
| Randsoenen Ordinair | d:o 169813:12:08 | d:o 170128:11 | d:o - | 314:18:08 |
| Onkosten ordinair | d:o 89199:17:08 | d:o 89773:09 | d:o - | 573:11:08 |
| Onkosten Extra ordinair | d:o 105754:13: | 101235:19 | d:o 4518:14: | -:- |
| Timmerage en Reparatie | d:o 54736:18:08 | d:o 73039:17 | d:o - | d:o 18302:18:08 |
| Fortificatie | d:o 196027:19:08 | d:o 209089:17 | d:o - | d:o 13061:18:08 |
| Onkosten van 'S Comp:s | ||||
| lyfeigenen | d:o 41589:19 | d:o 43076:05 | - | d:o 1486:06:- |
| 't Hospitaal | d:o 19080:08: | d:o 29146:08 | - | d:o 10066:06:08 |
| Rekening van | ||||
| Condemnatie | d:o 6007:- | d:o 6204:11 | - | d:o 197:11: |
| Onkosten van Chaloup en &c: | d:o 13096:- 7 | d:o 19941:07 | - | d:o 6845:-: |
| Soldyen aan Land | d:o 226792:09:08 | d:o 250377: | d:o 23584:10:08 | |
| Scheeps Soldyen | d:o 19817:03:08 | d:o 21579:12:08 | - | d:o 1762:09:- |
| Somma | ƒ1744361:12: | ƒ1798717:05:08 | ƒ282051:17:8 | ƒ336407:11:- |
‘uit welks zamentrekking is komen te blyken dat de lasten in ‘t Generaal deesen Jaare ƒ54355:13:08 minder als in den voorleede Jaare hebben gemonteert, en ieder lastpost op zich zelve het volgende meer of minder heeft bedraagen, als’
‘
| Meerder | Minder | |
| Onkosten van Scheepen, dewelke in het Jongstl: gepasseerde boekjaar meerder bedragen, dan in het vorige, zo door een minderheid van 6 Kielen alhier aangeweest, als uit hoofde der Kostbaare Artules van Ankers, Touwen, zeilen &c: waar van de overwinterd hebbende Scheepen 't Zeepaard , Barbestein Java en Voorschooten , om deselve zo veel mogelyk tegens de toevallen van het Wintersaisoen te beveiligen, hebben moeten voorsien worden, waar by de nodige provisien tot het voortsetten hunner reise naar Patria, waar door die bodems door de langduurigheid des Tyds eenemaal gebrek hadden meede aanmerkelyk gecontribueert hebben | ƒ20544:14:08 | |
| T Nieuwe Hospitaal in tegendeel minder belopende, ontstaat meestendeels, door dat in A:o 178 7/8 de nodige materiaalen, en het Twee derde gedeelte der geaccordeerde penn: tot de aanbesteede Regtervleugel van de Middelpartij aan dat gebouw beKostigd zyn, daar in 't laatst afgelopen boek Jaar Slegts het overige derde deel dier gelden met het gemaakt yserwerk voldaan is. | ƒ104719:14:- | |
| 't Switsersch Regiment de Meuron In de Maand Febr: 1788, behalven een Klein gedeelte zieken en Recruten na Ceilon vertrokken zynde heeft meede de lasten doen daalen. | ƒ-:- | ƒ155492:08 |
| 't Regiment Luxemburg , afgedankt en by dies passage alhier van het nodige onderhoud voorzien zynde heeft daar en tegen de lasten beswaart met | d:o 51375:15:-: | -:- |
| 'T Regiment Wurtemberg , ook meerder geKost hebbende, Komt niet alleen voort uit de Successive versterking van dat Corps als hebbende in A:o 178 7/8 in veel minder manschap bestaan, dan wel door dat het zelve niet 't geheele Jaar door gelyk in 't vorigste onderhouden is geweest. | d:o 205612:14 | -:- |
| Randsoenen ordinair eene Kleine vermindering ondergaan hebbende, ontstaat meestendeels, door dat men in het afgelopen boek Jaar een weinig beter dan in 't vorige van Tarwe voorsien geweest zynde, in Staat gesteld is geworden daar van eene aanmerkelyke quantiteit aan 'S E Comp:s dienaren op de buiten posten en elders te Kunnen verstrekken, daar men in tegendeel in het vorgie Jaar, door gebrek aan dat graan, die manschappen met ryst heeft moeten voeden, dat door de Schaarscheid der Levensmiddelen niet dan tot aansienlyke hoge prys te bekomen is geweest | -:- | 314:18:08: |
| Onkosten Ordinaire, belopen ook minder, voornamentlyk door de in A:o 178 7/8 verstrekte wapens aan het Corps Pepinieren, en de Jager Comp:ie by het Bataillon, het welk in het laatste boekjaar geen plaats heeft gehad | ƒ-:- | ƒ573:11:08 |
| Onkosten Extra Ordinair, zyn daar en tegen vermeerdert door de verstrekte levensmiddelen aan het Commando Burgers en Militairen aan Muisenburg in de Maande October en November 1788, wegens het onverwagt in lopen van een Fransch Esquader in Baai Fals , als meede een vermeerdering van Servies gelden, en andere te zamenlopende omstandigheden | d:o 4518:14 | -:- |
| Timmeragie en Reparatie bedraagt weder minder door dien er in A:o 178 7/8 ongelyk meerder gebouwen, dan in laatst: afgelopen Jaar aangetimmert zyn, als het Graan Magasyn in de Mosselbaay , de Houtloos in de Plettenbergs Baay , de Wagthuisen aan de voet van de Windberg , by 'S Comp:s tuin, tusschen de Luthersche Kerk en de Klipkuilen, de wonigen in 't Casteel &c: | d:o -:- | d:o 18302:18:08: |
| Fortificatie, Welke Lastpost meede zeer vermindert is door de voltooying van de Battery Amsterdam en andere Werken in A:o 178 7/8 waar meede de daar op lopende Kosten ten grootsten deele opgehouden hebben | d:o -:- | d:o 13061:17:08 |
| Onkosten van 'S Comp:s Lyf Eigenen zyn meede minder, door de mindere verstrekte levensmiddelen tot potspys aan ruim 30 Slaven in de loge, en de meerdere verstrekte Tarwe in plaats van Ryst aan die op de buitenposten bescheiden zyn, om redenen gelyk hier vooren by de Randsoenen van 'S Comp:s dienaaren, aangehaald is. | d:o -:- | 1486:06: |
| 't Hospitaal, mede verligting in de lasten by gebragt hebbende ontstaat, zo door de mindere verstrekte levensmiddelen, en noodwendig heeden aan de Impotenten in dat huis gealimenteert zynde, als door de meerdere verteerde Maandgelden, ten voordeele van het zelve geboekt | d:o -:- | 10066:06:08 |
| Reekening van Condemnatie meede gedaald zynde, niet tegenstaande het getal der bannelingen vermeerdert is, Spruit alleen voort uit de verstrekking van Tarwe in plaats van Ryst tot voedsel aan dat volk en de Caffers, om redenen als bevorens gemeld | d:o -:- | 197:11 |
| Onkosten van Chaloupen en mindere Vaartuigen, zyn insgelyks vermindert, door dat in A:o 178 7/8 een nieuwe boot de Anna Geertruida gebouwd is, het welk in het laatste boekjaar niet geschied is. | d:o -:- | 6845:-:- |
| Soldyen aan Land, beloopen ook minder zo door de mindere versterkte goede maanden, Monteering, als verteerde gage van 't Guarnisoens volk | d:o -:- | 23584:10:08 |
| Scheeps Soldyen, dewelke meede minders bedraagen, zo door de mindere verteerde Gastos in het Hospitaal, als verstrekking uit de Winkel voor Zegels, Actens &c: aan de Zeevaarende | d:o -:- | 1762:09: |
| D' advancen bedragen in 't Jongst afgelopen boek Jaar minder als in 't vorige Staande de Reecq: van S lands Inkomsten alleen ten vooren te weeten. | ||
| A:o 178 7/8 bedragen | In A:o 1788/9 daar en teegen | |
| De Winsten | ƒ61691:06:08 | ƒ46471:15 |
| 'S Lands Inkomsten | d:o 283084:16:08: | d:o 292288:12: |
| d' ontvangene Interessen | d:o 3602:19:- | d:o 2714:08 |
| Te Samen | ƒ348379:02: | ƒ341474:15 |
| Uitmakende een verschil van | ƒ6904:07: | |
| Winst en Verlies ten agteren geraakt zynde Spruit voornamentlyk voort uit de mindere betaalde advancen op de verkogte Koop manschappen, het verlies van het lywaat door t Stranden van 't Particulier Schip de Maria in de Plettenbergs Baay , en het bus kruit uit 't Schip Doggers bank , wegens daar in ontstaane brand overboord geworpen / het een en andere voor dit Gouvernement gedestineert geweest :/ het groot getal van verrekte Runderbeesten en andere toevallen | ƒ15219118-: | |
| 'S Lands Inkomsten daar en tegen vermeerdert tot Ontstaat door de meerder ontvange regten op de verkogte vaste goederen, recognitie der Wynen, Land in Eigendom en Erfpagt. Transport en Kostgeld naar Patria en India, verkoop van Seguls, het Stygen der pagten &c: hebbende egter de tienden der ingeoogste graanen door de geringe Leverantie aan de E: Comp:ie als meede de permissie van vee of leening posten dan merkelyk minder opgeleevert. | ƒ9203:15:08 | |
| Reekening van Interest heeft weder minder opgeworpen | ƒ888:11 | |
| door de minder ontvangene interessen aan gesien een groot gedeelte der uitstaande Capitaalen door de Schulde naars in A:o 1787/8 afbetaald zyn. |
| Meerder | Minder | |
| Onkosten van Scheepen, dewelke in het Jongstl: gepasseerde boekjaar meerder bedragen, dan in het vorige, zo door een minderheid van 6 Kielen alhier aangeweest, als uit hoofde der Kostbaare Artules van Ankers, Touwen, zeilen &c: waar van de overwinterd hebbende Scheepen 't Zeepaard , Barbestein Java en Voorschooten , om deselve zo veel mogelyk tegens de toevallen van het Wintersaisoen te beveiligen, hebben moeten voorsien worden, waar by de nodige provisien tot het voortsetten hunner reise naar Patria, waar door die bodems door de langduurigheid des Tyds eenemaal gebrek hadden meede aanmerkelyk gecontribueert hebben | ƒ20544:14:08 | |
| T Nieuwe Hospitaal in tegendeel minder belopende, ontstaat meestendeels, door dat in A:o 178 7/8 de nodige materiaalen, en het Twee derde gedeelte der geaccordeerde penn: tot de aanbesteede Regtervleugel van de Middelpartij aan dat gebouw beKostigd zyn, daar in 't laatst afgelopen boek Jaar Slegts het overige derde deel dier gelden met het gemaakt yserwerk voldaan is. | ƒ104719:14:- | |
| 't Switsersch Regiment de Meuron In de Maand Febr: 1788, behalven een Klein gedeelte zieken en Recruten na Ceilon vertrokken zynde heeft meede de lasten doen daalen. | ƒ-:- | ƒ155492:08 |
| 't Regiment Luxemburg , afgedankt en by dies passage alhier van het nodige onderhoud voorzien zynde heeft daar en tegen de lasten beswaart met | d:o 51375:15:-: | -:- |
| 'T Regiment Wurtemberg , ook meerder geKost hebbende, Komt niet alleen voort uit de Successive versterking van dat Corps als hebbende in A:o 178 7/8 in veel minder manschap bestaan, dan wel door dat het zelve niet 't geheele Jaar door gelyk in 't vorigste onderhouden is geweest. | d:o 205612:14 | -:- |
| Randsoenen ordinair eene Kleine vermindering ondergaan hebbende, ontstaat meestendeels, door dat men in het afgelopen boek Jaar een weinig beter dan in 't vorige van Tarwe voorsien geweest zynde, in Staat gesteld is geworden daar van eene aanmerkelyke quantiteit aan 'S E Comp:s dienaren op de buiten posten en elders te Kunnen verstrekken, daar men in tegendeel in het vorgie Jaar, door gebrek aan dat graan, die manschappen met ryst heeft moeten voeden, dat door de Schaarscheid der Levensmiddelen niet dan tot aansienlyke hoge prys te bekomen is geweest | -:- | 314:18:08: |
| Onkosten Ordinaire, belopen ook minder, voornamentlyk door de in A:o 178 7/8 verstrekte wapens aan het Corps Pepinieren, en de Jager Comp:ie by het Bataillon, het welk in het laatste boekjaar geen plaats heeft gehad | ƒ-:- | ƒ573:11:08 |
| Onkosten Extra Ordinair, zyn daar en tegen vermeerdert door de verstrekte levensmiddelen aan het Commando Burgers en Militairen aan Muisenburg in de Maande October en November 1788, wegens het onverwagt in lopen van een Fransch Esquader in Baai Fals , als meede een vermeerdering van Servies gelden, en andere te zamenlopende omstandigheden | d:o 4518:14 | -:- |
| Timmeragie en Reparatie bedraagt weder minder door dien er in A:o 178 7/8 ongelyk meerder gebouwen, dan in laatst: afgelopen Jaar aangetimmert zyn, als het Graan Magasyn in de Mosselbaay , de Houtloos in de Plettenbergs Baay , de Wagthuisen aan de voet van de Windberg , by 'S Comp:s tuin, tusschen de Luthersche Kerk en de Klipkuilen, de wonigen in 't Casteel &c: | d:o -:- | d:o 18302:18:08: |
| Fortificatie, Welke Lastpost meede zeer vermindert is door de voltooying van de Battery Amsterdam en andere Werken in A:o 178 7/8 waar meede de daar op lopende Kosten ten grootsten deele opgehouden hebben | d:o -:- | d:o 13061:17:08 |
| Onkosten van 'S Comp:s Lyf Eigenen zyn meede minder, door de mindere verstrekte levensmiddelen tot potspys aan ruim 30 Slaven in de loge, en de meerdere verstrekte Tarwe in plaats van Ryst aan die op de buitenposten bescheiden zyn, om redenen gelyk hier vooren by de Randsoenen van 'S Comp:s dienaaren, aangehaald is. | d:o -:- | 1486:06: |
| 't Hospitaal, mede verligting in de lasten by gebragt hebbende ontstaat, zo door de mindere verstrekte levensmiddelen, en noodwendig heeden aan de Impotenten in dat huis gealimenteert zynde, als door de meerdere verteerde Maandgelden, ten voordeele van het zelve geboekt | d:o -:- | 10066:06:08 |
| Reekening van Condemnatie meede gedaald zynde, niet tegenstaande het getal der bannelingen vermeerdert is, Spruit alleen voort uit de verstrekking van Tarwe in plaats van Ryst tot voedsel aan dat volk en de Caffers, om redenen als bevorens gemeld | d:o -:- | 197:11 |
| Onkosten van Chaloupen en mindere Vaartuigen, zyn insgelyks vermindert, door dat in A:o 178 7/8 een nieuwe boot de Anna Geertruida gebouwd is, het welk in het laatste boekjaar niet geschied is. | d:o -:- | 6845:-:- |
| Soldyen aan Land, beloopen ook minder zo door de mindere versterkte goede maanden, Monteering, als verteerde gage van 't Guarnisoens volk | d:o -:- | 23584:10:08 |
| Scheeps Soldyen, dewelke meede minders bedraagen, zo door de mindere verteerde Gastos in het Hospitaal, als verstrekking uit de Winkel voor Zegels, Actens &c: aan de Zeevaarende | d:o -:- | 1762:09: |
| D' advancen bedragen in 't Jongst afgelopen boek Jaar minder als in 't vorige Staande de Reecq: van S lands Inkomsten alleen ten vooren te weeten. | ||
| A:o 178 7/8 bedragen | In A:o 1788/9 daar en teegen | |
| De Winsten | ƒ61691:06:08 | ƒ46471:15 |
| 'S Lands Inkomsten | d:o 283084:16:08: | d:o 292288:12: |
| d' ontvangene Interessen | d:o 3602:19:- | d:o 2714:08 |
| Te Samen | ƒ348379:02: | ƒ341474:15 |
| Uitmakende een verschil van | ƒ6904:07: | |
| Winst en Verlies ten agteren geraakt zynde Spruit voornamentlyk voort uit de mindere betaalde advancen op de verkogte Koop manschappen, het verlies van het lywaat door t Stranden van 't Particulier Schip de Maria in de Plettenbergs Baay , en het bus kruit uit 't Schip Doggers bank , wegens daar in ontstaane brand overboord geworpen / het een en andere voor dit Gouvernement gedestineert geweest :/ het groot getal van verrekte Runderbeesten en andere toevallen | ƒ15219118-: | |
| 'S Lands Inkomsten daar en tegen vermeerdert tot Ontstaat door de meerder ontvange regten op de verkogte vaste goederen, recognitie der Wynen, Land in Eigendom en Erfpagt. Transport en Kostgeld naar Patria en India, verkoop van Seguls, het Stygen der pagten &c: hebbende egter de tienden der ingeoogste graanen door de geringe Leverantie aan de E: Comp:ie als meede de permissie van vee of leening posten dan merkelyk minder opgeleevert. | ƒ9203:15:08 | |
| Reekening van Interest heeft weder minder opgeworpen | ƒ888:11 | |
| door de minder ontvangene interessen aan gesien een groot gedeelte der uitstaande Capitaalen door de Schulde naars in A:o 1787/8 afbetaald zyn. |
’/: onderstond :/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop den 20 Augustus 1790 /: Was getekend :/ J: I: Rhenius.’
Zo als ook uit het voorsch: vertoog Is komen te Consteeren, dat op de rekening van Winst en verlies, de Winsten en ‘s lands inkomsten dit boekjaar zamen ƒ6904:07:- minder dan in het gepasseerde hebben afgeworpen te weeten.
| d' A:o 1787/8 | d': A:o 1788/9 | ||||
| Winst en verlies | ƒ61691:06:08 | ƒ348379:02: | Winst en verlies | ƒ46471:15 | ƒ341474:15: |
| 'S Lands inkomsten | d:o 283084:16:08 | 'S Lands inkomsten | d:o 7292282:12 | ||
| ontfangene intressen | d:o 3602:19:- | Ontvangene intressen | d:o 2714:08 |
| d' A:o 1787/8 | d': A:o 1788/9 | ||||
| Winst en verlies | ƒ61691:06:08 | ƒ348379:02: | Winst en verlies | ƒ46471:15 | ƒ341474:15: |
| 'S Lands inkomsten | d:o 283084:16:08 | 'S Lands inkomsten | d:o 7292282:12 | ||
| ontfangene intressen | d:o 3602:19:- | Ontvangene intressen | d:o 2714:08 |
Bedragende de Winsten ƒ15219:11:08 minder het geen voornamentlyk is voortspruitende uit de mindere behaalde advancen, op de verKogte Koopmanschappen, het verlies van het Lywaat door ‘t Stranden van ‘t Particulier Schip ‘t Drietal Handelaars &c:
Zynde daar en tegen het provenu van ‘S Lands inKomsten meerder ƒ9203:15:08: ‘t welk ontstaan is door de meerder omtfangene rechten op de verkogte vaste goederen &c: - Terwyle de Rekening van Interessen minder heeft afgeworpen ƒ888:11:- doordien een groot gedeelte der uitstaande Capitaalen door de Schuldenaars in het Boekjaar van 1787/8 afbetaald zyn.
En is ten deesen belangen verstaan, opgem: Heere Hoofd Administrateur Rhenius te qualificeeren, om met het Sluiten der Negotie boeken te doen voortgaan.
Waarna geresumeert zynde de verzoekschriften, van de Heeren Keldermeester en Dispencier, mitsg:s den Pakhuismeester, tendeerende, omme te mogen genieten de ordinaire Jaarlyksche afschryvingen, op de goederen, dewelke door Maart, geduurende het voorleeden Jaar zyn verstrekt geworden, welke versoekschriften aldus waaren luidende.
Aan den WelEdele Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien, benevens den E: Achtb: Politicquen Raad.
‘WelEdele Gestr: Heer en Ed: Achtbare Heeren!’
‘De ondergetekende Keldermeester versoekt zeer eerbiedig aan UWE: Gestr en E Achtb dat aan hem mag valideeren de afschryving van de volgende dranken, die onder dato deser restant verblyven te weeten.’
‘
| 692 1/2 | Cann: Arak op 6928 Cann: | a 10 p:r Cent. |
| 48525 | d:o Caabsche wyn op 485251 Can: | |
| 12928 | d:o d:o Brandewyn op 129282 1/2 Can: | |
| 21 1/2 | d:o Wijntint op 216 1/2 Cann: |
| 692 1/2 | Cann: Arak op 6928 Cann: | a 10 p:r Cent. |
| 48525 | d:o Caabsche wyn op 485251 Can: | |
| 12928 | d:o d:o Brandewyn op 129282 1/2 Can: | |
| 21 1/2 | d:o Wijntint op 216 1/2 Cann: |
’/: onderstont :/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop den 31 Aug: 1789 /. Was getek :/ J: J: le Suëur.’
Den WelEdele Gestrenge Heere Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den Ed Achtb Raad van Politie word eerbiedig versogt dat aan den ondergetekenden dispencier mag worden toegestaan de ordinaire afschryving van de onderstaande goederen, dewelke door Spillagie, Lekkagie, aanslaan der muuren, als andersins onvermydelyk in een Jaar Komen te ontstaan namentlyk.
‘
| 509 1/2 | Mudde Tarwe op 20438 1/2 Mudden als: |
| 302 1/4 Mudden op 10075 7/8 mud over 't Jaar gelegen hebbende a 3 p:r Cent | |
| 207 1/4 d:o op 10362 1/4 d:o binnen 't d:o a 2 perC:t | |
| 10 1/2 | Mudde Rogge op 415 1/4 Mud, als |
| 7 1/2 mud op 260 7/8 mudden over 't Jaar a 3 per C:to | |
| 3 d:o d:o 154 3/8 d:o binnen d:o d:o 2 d:o | |
| 13 3/8 | Mudden Garst op 785 Mudden, als: |
| 6 5/8 Mud op 332 3/8 mudden over 't Jaar a 2 p:r Cent | |
| 6 3/4 d:o d:o 452 5/8 d:o binnen 't d:o 1 1/2 d:o | |
| 7/8 | Mud gemeene Gort, op 60 1/2 Mudden, als: |
| - 1/8 Mud op 8 7/8 Mudde over 't Jaar a 2 per C:t | |
| - 3/4 d:o d:o 51 5/8 binnen 't d:o 1 1/2 d:o | |
| 1/8 | Mud Fyne Gort op 12 Mudden binnen 't Jaar zynde 1 1/2 perC:t |
| 48 1/8 | d:o Boonen op 963 7/8 mudden zynde 5 percent. |
| 10 1/2 | d:o Erten d:o 704 5/8 d:o binnen 't Jaar a 1 1/2 perCent. |
| 26403 | lb Ryst, op 880112 lb zynde 3 perC:t als: |
| 24299 lb op 809961 lb de ordinaire afschryving | |
| 2104 d:o d:o 70151 d:o de alhier ingeKogte en ingevolge Resolutie van de E Achtb Politicquen Raad meede de ordinaire afschryving is geaccordeert. | |
| 2404 | lb Beschuit op 152414 lb als: |
| 475 lb op 23774 lb over 't Jaar gelegen hebbende a 2 pr:Ct | |
| 1929 d:o d:o 128640 d:o binnen 't Jaar a 1 1/2 pr:Cent, waar van de alhier ingeKogte, volgens resolutie van den E: Achtb: Politicquen Raad meede de ordinaire afschryving is geaccordeert. | |
| 957 | lb Poedersuiker op 47856 lb zynde 2 p:r Cent |
| 5 | d:o Candy Suiker d:o 232 d:o zynde 2 p:r Cent |
| 9 | d:o Hop op 911 lb, zynde 1 percent:o |
| 77 | d:o Peper op 3423 1/2 lb over 't Jaar gelegen a 2 1/4 p:r Cento |
| 55 1/8 | d:o Gaare Katoene op 2839 lb als |
| 53 5/8 lb op 2684 1/8 lb over 't Jaar gelegen a 2 p:r Centum | |
| 1 1/2 d:o d:o 154 7/8 d:o binnen 't Jaar a 1 d:o | |
| 36 | lb Zeep Marseill op 1800 lb zynde 2 p:r Cent:on |
| 15 | d:o Wasch, gemeene op 517 lb, over 't Jaar gelegen a 3 p:r Centum |
| 106 | d:o WaschKaarsen op 3538 d:o d:o d:o d:o d:o 3 d:o |
| 149 3/5 | Kannen olyven oly op 4079 1/2 Kannen als: |
| 68 1/5 Kannen op 1363 3/5 Kannen over 't Jaar a 5 p:r Centum | |
| 81 2/5 d:o d:o 2715 9/10 d:o binnen 't d:o d:o 3 p:r C:t | |
| 124 3/10 | Kannen Klappus oly op 2513 Kannen, als: |
| 122 3/10 Kannen op 2447 Kannen over 't Jaar a 5 p:r Centum | |
| 2 - d:o op 66 Kannen binnen't Jaar a 3 p:r C:t | |
| 88 4/5 | Kannen Lyn oly op 2961 Kannen binnen 't Jaar a 3 p:r Centum. |
| 98 1/5 | Kannen Raap oly op 1965 Kannen zynde 5 p:r Centum |
| 47 9/10 | d:o Traan d:o 959 d:o d:o 5 p:r centum |
| 509 1/2 | Mudde Tarwe op 20438 1/2 Mudden als: |
| 302 1/4 Mudden op 10075 7/8 mud over 't Jaar gelegen hebbende a 3 p:r Cent | |
| 207 1/4 d:o op 10362 1/4 d:o binnen 't d:o a 2 perC:t | |
| 10 1/2 | Mudde Rogge op 415 1/4 Mud, als |
| 7 1/2 mud op 260 7/8 mudden over 't Jaar a 3 per C:to | |
| 3 d:o d:o 154 3/8 d:o binnen d:o d:o 2 d:o | |
| 13 3/8 | Mudden Garst op 785 Mudden, als: |
| 6 5/8 Mud op 332 3/8 mudden over 't Jaar a 2 p:r Cent | |
| 6 3/4 d:o d:o 452 5/8 d:o binnen 't d:o 1 1/2 d:o | |
| 7/8 | Mud gemeene Gort, op 60 1/2 Mudden, als: |
| - 1/8 Mud op 8 7/8 Mudde over 't Jaar a 2 per C:t | |
| - 3/4 d:o d:o 51 5/8 binnen 't d:o 1 1/2 d:o | |
| 1/8 | Mud Fyne Gort op 12 Mudden binnen 't Jaar zynde 1 1/2 perC:t |
| 48 1/8 | d:o Boonen op 963 7/8 mudden zynde 5 percent. |
| 10 1/2 | d:o Erten d:o 704 5/8 d:o binnen 't Jaar a 1 1/2 perCent. |
| 26403 | lb Ryst, op 880112 lb zynde 3 perC:t als: |
| 24299 lb op 809961 lb de ordinaire afschryving | |
| 2104 d:o d:o 70151 d:o de alhier ingeKogte en ingevolge Resolutie van de E Achtb Politicquen Raad meede de ordinaire afschryving is geaccordeert. | |
| 2404 | lb Beschuit op 152414 lb als: |
| 475 lb op 23774 lb over 't Jaar gelegen hebbende a 2 pr:Ct | |
| 1929 d:o d:o 128640 d:o binnen 't Jaar a 1 1/2 pr:Cent, waar van de alhier ingeKogte, volgens resolutie van den E: Achtb: Politicquen Raad meede de ordinaire afschryving is geaccordeert. | |
| 957 | lb Poedersuiker op 47856 lb zynde 2 p:r Cent |
| 5 | d:o Candy Suiker d:o 232 d:o zynde 2 p:r Cent |
| 9 | d:o Hop op 911 lb, zynde 1 percent:o |
| 77 | d:o Peper op 3423 1/2 lb over 't Jaar gelegen a 2 1/4 p:r Cento |
| 55 1/8 | d:o Gaare Katoene op 2839 lb als |
| 53 5/8 lb op 2684 1/8 lb over 't Jaar gelegen a 2 p:r Centum | |
| 1 1/2 d:o d:o 154 7/8 d:o binnen 't Jaar a 1 d:o | |
| 36 | lb Zeep Marseill op 1800 lb zynde 2 p:r Cent:on |
| 15 | d:o Wasch, gemeene op 517 lb, over 't Jaar gelegen a 3 p:r Centum |
| 106 | d:o WaschKaarsen op 3538 d:o d:o d:o d:o d:o 3 d:o |
| 149 3/5 | Kannen olyven oly op 4079 1/2 Kannen als: |
| 68 1/5 Kannen op 1363 3/5 Kannen over 't Jaar a 5 p:r Centum | |
| 81 2/5 d:o d:o 2715 9/10 d:o binnen 't d:o d:o 3 p:r C:t | |
| 124 3/10 | Kannen Klappus oly op 2513 Kannen, als: |
| 122 3/10 Kannen op 2447 Kannen over 't Jaar a 5 p:r Centum | |
| 2 - d:o op 66 Kannen binnen't Jaar a 3 p:r C:t | |
| 88 4/5 | Kannen Lyn oly op 2961 Kannen binnen 't Jaar a 3 p:r Centum. |
| 98 1/5 | Kannen Raap oly op 1965 Kannen zynde 5 p:r Centum |
| 47 9/10 | d:o Traan d:o 959 d:o d:o 5 p:r centum |
’/: onderstond :/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop ult: Aug: 1789 /: Was getek:/ W: F: V: Reede van Oudshoorn.’
Aan den WelEdelen Gestr Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den Ed: Achtb: Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en E: Achtb Heeren!’
‘Den ondergetekende Pakhuismeester versoekt zeer eerbiedig dat aan hem mag werden toegestaan de ordinaire afschryving, geduurende dit Boekjaar op de volgende goederen onvermydelyk gevallen, als’
‘
| Crameryen als. | ||
| 19 1/2 | lb Aluin op 658 lb, over 't Jaar gelegen hebbende a 3 prCt: | |
| 33 | d:o Lym d:o 659 d:o d:o d:o d:o d:o d:o 5 d:o | |
| 33 | d:o Styfsel 672 d:o d:o d:o d:o d:o d:o d:o d:o | |
| Loot over | ||
| 8 | lb plat op 6156 lb | a 1/8 percentum |
| 58 | d:o Skuit d:o 68013 d:o d:o | |
| Koper over | ||
| 11 | lb op 8718 lb d:o | |
| Yser over | ||
| 3493 | lb op 232910 lb over't Jaar gelegen hebbende a 1 1/2 prCt: | |
| Staal over | ||
| 52 | lb op 3490 lb d:o d:o d:o | |
| Spykers over | ||
| 445 | lb op 29 759 lb d:o d:o d:o | |
| Verwen over | ||
| 2 | lb Fyne op 61 lb | a 3 p:r Centum |
| 221 | d:o ges: grove d:o 7570 d:o | |
| Tabak over | ||
| 34 | lb op 1138 lb a 3 percentum | |
| Speceryen over. | ||
| 1 7/8 | lb Nooten op 190 1/8 lb | a 1 p:r Centum |
| 3 1/8 | d:o Nagelen d:o 309 3/4 | |
| 1 3/8 | d:o Foulie d:o 130 1/8 | |
| 2 1/2 | d:o Caneel d:o 258 7/8 |
| Crameryen als. | ||
| 19 1/2 | lb Aluin op 658 lb, over 't Jaar gelegen hebbende a 3 prCt: | |
| 33 | d:o Lym d:o 659 d:o d:o d:o d:o d:o d:o 5 d:o | |
| 33 | d:o Styfsel 672 d:o d:o d:o d:o d:o d:o d:o d:o | |
| Loot over | ||
| 8 | lb plat op 6156 lb | a 1/8 percentum |
| 58 | d:o Skuit d:o 68013 d:o d:o | |
| Koper over | ||
| 11 | lb op 8718 lb d:o | |
| Yser over | ||
| 3493 | lb op 232910 lb over't Jaar gelegen hebbende a 1 1/2 prCt: | |
| Staal over | ||
| 52 | lb op 3490 lb d:o d:o d:o | |
| Spykers over | ||
| 445 | lb op 29 759 lb d:o d:o d:o | |
| Verwen over | ||
| 2 | lb Fyne op 61 lb | a 3 p:r Centum |
| 221 | d:o ges: grove d:o 7570 d:o | |
| Tabak over | ||
| 34 | lb op 1138 lb a 3 percentum | |
| Speceryen over. | ||
| 1 7/8 | lb Nooten op 190 1/8 lb | a 1 p:r Centum |
| 3 1/8 | d:o Nagelen d:o 309 3/4 | |
| 1 3/8 | d:o Foulie d:o 130 1/8 | |
| 2 1/2 | d:o Caneel d:o 258 7/8 |
’/: Onderstond :/’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop ult: Aug: 1789 /: was getekend :/ S: V: Echten.’
Zo is daar op beslooten dat de daar by uitgedrukte minderheeden, als niet excedeerende, by de voorsch: Negotie boeken zullen worden afgeschreeven.
Wyders door den Secretaris van Swellendam Willem Ludolph van Hardenbergh als daar toe gequalificeert door de Land drost dier Colonie, ingedient zynde het volgende versoekschrift.
Aan den WelEdelen Gestr Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur van Cabo de Goede Hoop en dies ressorte &c. &c. &c. benevens den Ed Achtb Politicquen Raad
‘WelEdele Gestr: Heer en E: E: Achtb: Heeren!’
‘Vermits door de onlangs zwaare gevallene regen, de onpassabel geworden rivieren hebben belet, de ordinaire Krygs vergadering aan Swellendam te beleggen, en dier halven door Land drost en Krygsofficieren, het versoek per Missive aan Uwe WelEdele Gestr: en E: Achtb ter verstrekking van het buskruit voor de Jaarlyksche exercitie niet heeft kunen werden gedaan; zo neemd de ondergetekende mits qualificatie van de Heer Land drost, de vryheid, Uwe WelEdele Gestr en E: Achtb te versoeken, aan den Selven een ordonnantie te verleenen niet alleen van 900 lb buskruit en 1000 p:s vuursteenen voor de Jaarlyx wapenschouwing, maar hem insgelyx te authoriseeren tot den ontvangst van 600 lb van ‘t gem: poeder voor de Veldwagt Meesters, zynde zulx zeer benodigd, vermits onlangs de Stropende Bosjesmans Hottentotten in de Cango een Commando burgers hebben afgeslaagen.’
‘De ondergetekende heeft overigens de Eer zich met de meeste Hoog achtingh te noemen.’
’/: onderstont :/’
‘WelEdele Gestr: Heer en E: E Achtb: Heeren! /: lager / Uwer WelEd: Gestr: en E Achtb zeer onderdanigen dienaar / was get / W: L: van Hardenbergh /: ter zyde :/ Kaap de goede Hoop den 10 Sept: 1790.’
Zo is verstaan in de verstrekking van 900 lb buskruit en 1000 p:s vuursteenen tot de gewoone Jaarlyksche wapenschouwing te Consenteeren; edog van de verdere versogt 600 lb Kruit voor de veldwagtmeesters, om tegen de rovende bosjesmans geemployeert te worden, maar 400 lb toe te Staan, met last, om van het employ deser extra ordinaire verstrekking behoorlyke rekenschap en verantwoording te doen.
Door Commissarissen uit den Rade van Justitie overgelevert zynde een Lyst ofte Rolle van de gewone quotisatie penningen, zo over ‘S Comp:s dienaaren als burgeren, onder dit Caabsche district voor deesen Jaare 1790 geformeert nevens een vertoog luidende.
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c. &c. &c. benevens den E: Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestr: Heer en E: Achtb: Heeren!’
‘Commissarissen uit den Raad van Justitie, volgens Jaarlyxe gewoonte weder om gevaceert hebbende tot het formeeren eener nieuwe quotisatie Rolle voor deesen Jaare, neemen de vryheid Uwe WelEdele Gestr: en E: Achtb besyden deesen aan te bieden, eene Specificque Lyst dier Persoonen dewelke provisioneelyk onder Uwer WelEd: Gestr: en E: Achtb: geëerde approbatie in hunne quotis vermeerdert en vermindert zyn, mitsgaders van de geene, zo dienaaren der E: Comp:ie, Burgeres, als lieden onder het vry Corps dienst doende, dewelke bevorens niet belast geweest zynde thans meede zyn getaxeert geworden, zodanig als men vermeend heeft geen het minste beswaar aan ieders omstandigheeden te zullen Kunnen toebrengen.’
‘By welke voorm: lyst de ondergetek:ns ook nog de eere hebben, over te leggen een Compleete Rolle van alle zodanige Ingesetenen, dewelke tot het betaalen van het gewoone zo genaamde Jaarlyxe hoofd geld, geschat weesende, in der Selver gewone quotis blyven Continueeren.’
‘Gelyk de ondergetekendens wyders de vryheid gebruiken, op versoek van den by dit Collegie fungeerenden Bode Godlieb Willers aan ons gedaan; omme weegens zyne veelvuldige besigheden, zo wel in ‘t ophaalen der quotisatie penningen, als het bywoonen van den Burger Krygsraad, met een tweede Bode te werden geadsisteert - Uwe WelEdele Gestr: en E: Achtb voor tedragen den Burger Johannes Ernestus Weesbergen, als een Persoon, dewelke daar toe de vereischte bekwaamheid Komt te besitten, om den Bode tot een adjunct te werden toegevoegd - dewelke overzulx uit de Burger Cassa met Rd:s 10 p:r maand zal kunnen werden gesalariëert’
‘Commissarissen Uwe WelEdele Gestr en E: Achtb gunstige dispositie hier op afwagtende, tekenen zich met verschuldigt respect.’
’/: onderstond :/’
‘WelEdele Gestr: Heer en E: Achtb: Heeren /: lager :/ Uwe WelEdele Gestr: en E: Achtb ootm en gehoorz dienaaren / was getek :/ T: C: Ronnenkamp, Joh:s Smuts, S: v: Echten. G: H: Meyer, C: Mappa, H de Wet R: J: V: d Riet, A:m Flek, H: A: Truter /: ter zyde :/ Cabo de Goede Hoop den 13 September 1790.’
Is goedgevonden ter examinatie van de Ged: Rolle expresselyk te Committeeren de Heeren Leeden des Raads le Sueur en van Reede van Oudshoorn, met qualificatie om zo wanneer omtrent de tauxatie van deese of geene op deselve Rollen bekend Staande Persoonen, zich eenige bedenkelykheeden mogten opdoen dieswegens van gem Commissarissen de nodige elucidatien te vorderen, en vervolgens deesen Rade te dienen van bericht.
Terwyle alvoorts verstaan is, in het verder versoek van Commissarissen voornt te Consenteeren, en diensvolgens den burger Johannes Ernestus Weesbergen aan den thans fungeerende bode van dat Collegie te adjungeeren, op een Maandelyks Salaris van 10 Ryxdalers uit de burger Cassa.
Voorts is geleesen het volgende request van den Capitain Jan Coenraad Knod, Commandeerende het Schip Barbestein .
Aan den WelEdelen Gestr: Heer, Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den E: Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestr Heer en E Achtb Heeren!’
‘Geevt in alle onderdanigheid te Kennen Uwer WelEdele Gestr: en E Achtb zeer gehoorsaamen dienaar, Jan Coenraad Cnodt, Capitain ter zee in dienst der Ed Compagnie, Commandeerende het Schip Barbestein ; hoe verscheide der recognitie Cassen in die bodem in Nederland afgeladen door zyne officieren alhier moeten worden afgescheept, en de daar toe staande recognitie penningen aan den Supp:lt voldaan aan papiere munt; dat den Supp:t zich verpligt vind, die gelden by zyn aanKomst te Batavia in ‘S Comp:s Cassa te betaalen en geen Kans ziet, om het alhier ontvangen geld tegens te Batavia gangbare munt te verwisselen versoekende UWelEdele Gestr: en E: Achtb zeer onderdanig, hem te willen permitteeren voorsch penn: voor reecq der E Comp:ie alhier in haar Cas te mogen betaalen.’
’/: onderstont :/’
’/: ‘T Welk doende :/ was get:/ J: C: Knodt.’
‘Waar op goedgevonden is, den Supp:t te accordeeren, om de voorsch: recognitie penn: alhier in ‘S Comp:s Cas te mogen brengen om het Hoofd Comtoir te Batavia te worden te goed gebragt.’
Vervolgens door den pachter der Coele en Brandewynen aan Stellenbosch en Drakenstein Fred:k Kannemeyer gediend zynde van het volgende request.
Aan den WelEdele Gestr Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den E Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestr: Heer en E: Achtbare Heeren!’
‘Uwer WelEdele Gestr: en E: Achtb ootmoedige dienaar Fredrik Kannemeyer Pachter van de Coele en Brandewynen aan Stellenbosch en Drakenstein , verzoekt eerbiediglyk, dat UWelEdele Gestr en E: Achtb hem gelieven te permitteeren deese dranken te mogen laten vertappen door de Wed:e Jacobus Hugo, wonende in den dorpe van Stellenbosch .’
’/: onderstont :/’
‘’T Welk doende &c: / was getek:/ F:k Kannemeyer.’
Waar van verstaan is te stellen Copye in handen van den Land drost van Stellenbosch en Drakenstein voorn omme daar op te dienen van zyne Consideratien
Uit een ingeKomen Rapport van de gecommitteerdens tot het teekenen van Klein papiere Geld, Ryneveld en Hóhne gebleeken zynde, dat daar van wederom in gereedheid gebragt zyn 2700 Stukken van een halve Ryxd; is verstaan, dit montant in ‘S Comp:s Cassa te doen brengen, en by de Negotie boeken deeses Gouvernements in te neemen.
Op den 20 July Jongstl by deesen Raade beslooten zynde, omme conform de zeer geëerde aanschryving der Hoog gebied: Heeren Meesteren, vervat by missive van den 23 oct: 1789, voorthaan, wanneer de opstallen van eenige leeningsplaatsen ‘t zy publiecq of uit de hand verkogt ofte veralieneert worden, de respect: Kopers, ofte de geene aan wien die opstallen in eigendom overgaan, van ‘t waare Koopsbedragen te doen betaalen den 40:en penn: voor ‘S Heeren Geregtigheid - mits gaders dat in ‘t vervolg geene leeningsplaatsen meer zouden worden uit gegeeven, dan aan de zulken die in het district, alwaar de versogt wordende plaatsen leggen woonachtig zyn: hebben zich tegen de executie van deese laatstgem: ordre zeer gewigtige zwarigheeden opgedaan, daar een ieder Koornbouwend landman, of wyn gaardenier zodanige veeplaatsen in de verafgelegene districten onöntbeerlyk nodig heeft, wil hy in staat blyven om zyne voorsch Culture te blyven voort setten, het welk hy niet Kan doen, Sonder het benodigd getal vee, zo tot het trekken der lastwaagens ploegen &c: als tot het maaken van mist voor zyn land aan te houden, en dit vee moet hy noodzakelyk, geduurende Een groot gedeelte van ‘t Jaar naar die verafgelegene, door hem in Leening beseeten wordende veeplaatsen zenden, also hy andersins door het verrekken van dat Vee met eene totale ruine zoude gedreigd worden; waar by nog in aanmerking is geKomen het evident nadeel, dat voor de E: Comp:ie zelve in de executie deeser ordre zoude resideeren, Want daar deselve door de invoering van het betaalen van den 40:en penning, op het verKopen der opstallen van Leenings plaatsen zeer natuurlyk een vrij aanzienlijk inkomen heeft beöogd, zoude dit inKomen zeer Schielyk vervallen, wanneer men geene Leenings Plaatsen meer uitgaf, dan aan Personen, Welke in de districten, alwaar die versogt wordende plaatsen geleegen zyn, domicilieeren, aangesien de Selve opstallen thans tot eene Som van ƒ30‘000 - of zomwyle meer by verKoop Kunnende haalen, in dien gevallen by na voor niet of ten minsten voor Spotgeld zouden verKogt worden, en dus het Recht van den Heer hier door ook geen noemenswaardig revenu zoude opleveren het welk men zich andersins met reeden meent te Kunnen voorstellen, dat volkomen aan de verwagting der Hooggebiedende Heeren Meesteren zal beantwoorden, weshalven besloten is in deesen gebruik te maaken van de qualificatie, welke Hoog ged: Heeren Meesteren aan deese Regeering by het Slot der voorsch: Missive hebben gelieven te verleenen, en diens volgens de voorsch repraesentatien, aan Hun WelEdele Hoog Achtb in alle onderdanigheid te doen, terwyle inmiddels de executie deeser order zo lang uitgesteld zal blyven, en van nu voortaan Stand grypen de betaaling van den 40:e penning by verkoop ofte veraliëneering der opstallen van voorsch: leeningsplaatsen, waar van men verhoopt aan Hun WelEd Hoog Achtb in der tyd de gewenschte uitwerking te zullen Kunnen meededeelen.
Door de dienstdoende Capitainen der Burgerye alhier gepraesenteert Zynde het volgende Request.
Aan den WelEd: Gestr Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den E. Achtb Raad van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer E:E: Achtb: Heeren!’
‘De ondergetekende, gesamentlyke dienst doende Capitainen der Burgery, geeven met verschuldigde reverentie te Kennen aan UWelEdele Gestr: en E: Achtb, hoe gaarne zy wenschten, dat ter verligting van hunne dienst affaires in ‘t algemeen of voor hun, die door Jaaren of anderen Posten, die zy bekleeden, eenig Soulagement nodig hebben, Twee Capitain Lieutenants mogten worden aangesteld, ten welke einde zy onderget: zich ootmoedig wenden tot UWelEd: Gestr: en E: Achtb, met versoek daar toe goedgunstig te willen bevorderen, onder de Cavallery den oudsten Lieutenant Andries Stephanus Gous, en onder de Infantery, den Oudsten Lieutenant Jens Jensen.’
‘En den Adjudant van den WelEdelen Gestr: Heer Gouverneur François Pieter de Necker, met rang van Cornet, te begunstigen met den Rang van S: Lieutenant, ingevolge zyne tour beurte - ofte tot zodanige eindens, als UWelEdele Gestr: en E: Achtbare zullen nodig oordeelen.’
’/: onderstont :/’
‘’T Welk doende &c: / was get / J: H: Munnik J:s Gie. J: A: Truter S: van Breda en uit naam van de overige Capitainen / in margine / Cabo de Goede Hoop den 15 Sept 1790.’
‘Zoo is om redenen, by voorsch: request vermeld goed gevonden in het versoek van de Supp:ten te Condescendeeren, en dien volgens tot Capit:n Lieutenant der Cavallerie en Infanterie respectivelyk te bevorderen, de Lieutenants Andries Stephanus Gousch en Jens Jansen, gelyk meede aan den Adjudant van den Heere Gouverneur Francois Pieter de Nekker toe te voegen den Rang van Sous Lieutenant.’
‘En is wyders nog verstaan, de volgende promotien en avancementen onder de officieren der Burgerye aan deese Hoofdplaats te doen.’
‘Tot Capitain Lieutenant onder de burger Cavallery.’
‘den Lieutenant Andries Stephanus Gous, in desselv plaats tot Lieut:’
‘den Sous Lieut: Johannes Paulus Eksteen onder de Eerste Comp:ie’
‘In de plaats van op desselvs versoek ontslagene Lieut. John Gysb: van Reenen’
‘d:o Lieutenant den Sous Lieut: Johann:s Brink Andriesz, onder de Tweede Comp:ie d:o Sous Lieutenant, den Cornet Cornelis de Waal Cornelisz onder de Eerste Comp:ie’
‘d:o Sous Lieut: den Cornet Jan And:s Grundeling onder de tweede Comp:ie’
‘Tot Cornet den adjudant met Rang van Cornet Arend Munnik eerste Comp:ie’
‘d:o Cornet den Wagtmeester Jan Willem Hurter, in de Twede Comp:ie’
‘Den Adjudant met rang van Cornet Francois Pieter de Nekker te begunstigen met den rang van S: Lieut:’
‘d:o Adjudant met Rang van Cornet den Wagtmeester Hermanus Dempers in de eerste Comp:ie’
‘d:o Capitain Lieutenant onder de Burger Infantery’
‘den oudsten Lieut: Jens Jansen uit de 2:e Comp;ie’
‘d:o Lieutenant, den Sous Lieuten:t Albertus van der Poel uit de 4:e Comp:ie onder ‘t vrycorps.’
‘d:o Sous Lieutenant, den Vaandrig Louwrens Biel uit de 3 Comp. onder ‘t vry Corps’
‘d:o Vaandrig, den Burger Cornelis Brink onder ‘t vry Corps.’
‘Changeerende in hunne qualiteiten uit het vry Corps.’
‘den Lieutenant Jeremias Auret in de Tweede Comp:ie Infant:’
‘den Sous Lieutenant Coenraad Johannes Gie in de 4 Comp:ie Infant.’
‘den Vaandrig Coenraad Nelson, junior in de 3:e Comp:ie Infantery’
’/: onderstond :/’
‘Cabo de Goede Hoop den 14 Sept: 1790. /: was getek :/ C: P: Slotsboo. Secret.’
Als meede om de aanstellingen van onder officieren by den Krygsraad op den 1:e deeser gedaan te approbeeren.
Voorts door eenige gepreviligeerde Wynkopers aan deese plaatse gediend zynde van het volgend versoekschrift.
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop &c: &c: benevens den E: Achtb: Raad van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer en E:E: Achtbare Heeren!’
‘De ondergetekende gepreviligeerde Wynkopers, UWelEdele Gestr en E: Achtb onderdanige Dienaaren neemen de Vryheid, UWelEd Gestr: en E: Achtb op ‘t nedrigste te versoeken, dat hunne wynen, op de oude gewoonlyke wyse, ‘t Casteel mogen passeeren, mits zy te vooren aan den wyn gaardenier die de wyn Komt te leeveren, een brievje, waar op neevens hunne hand tekeningen, nog hun Cachet gedrukt Staat, en het getal der leggers in zich bevat, ter hand gesteld hebben, om aan den Commis of aan de Patrouille wagt af te geeven, uit hoofde der inconvenienten, die deselve wegens de nieuwe Schikkingen, door UWelEdele Gestr: en E Achtb omtrent het insamelen van Vat en Passagie geld beraamd, te gemoede zien waar uit voor hun zo wel als voor de Wyn Gaardenieren zeer verdrietige ende nadeelige gevolgen zouden Kunnen ontstaan.’
‘Want UWelEdele Gestr en E: Achtb maar eens goed gunstig gelieven te remarqueeren, dat, wanneer Honderd Wagens, met wyn beladen, gelyk het zeer dikwils gebeurd, behalven, die nog met andere producten op eenen dag ‘t Casteel Kwamen te passeeren, en dat de laatste niet voor donkere avond gerievd en ontladen konden worden, hoe lastig zulx niet voor beyde den leverancier ende den Wynkoper zoude weesen, welke laatste nog een extra Knegt zoude moeten huuren, en met Contanten voorsien, om aan de Barriere de buiten lieden op te passen, en ‘t Vat geld voordeselve te betaalen, om reeden aan de Slaaven der Wyngaardeniers, zonder aan deselve gelegendheid te geeven van te drossen, geen Geld aanbetrouwd kan worden, en zelvs die Knegt met het geld zoude Kunnen echappeeren; Ja ook de menigte dier Wagens zeer ligt in des ordre geraken, en Schade aan wyn, ossen en Paarden geschieden voor ende aleer deselve een brievje van den Commies hadden beKomen.’
‘De Supplianten dan, tot voorkominge van alle deese, zo verdrietige, als nadeelige inconvenienten zich tot Uw WelEdele Gestrenge en E: Achtb:en op het nedrigst wendende, Smeeken UWelEdele Gestr: en E: Achtb, om hun ootmoedig versoek, dat namentlyk hunne wynen op de oude voet het Casteel mogen passeeren, en het vatgeld of recognitie penningen, tot hunne ende der buitenlieden grote geriev, by hun mag ingesameld worden, niet alleen goedgunstig te accordeeren, maar ook uit hoofde der baatsugtigheid van eenige lieden, die zich niet ontsien, om valsche brievjes op der ondergetekende naamen, als gepreviligeerde Wynkopers te passeeren, en wynen tot der Supplianten en der E: Comp:ie groote nadeel laten opkopen, volgens het 9:e Articul van ‘t Generale Placcaat te verbieden, dat niemand zal vermogen, eenige wynen in te slaan, zonder alvorens een Licentie brievje daar toe te hebben bekomen, als mede, dat geen Burger zal vermogen, meer wynen in te Slaan, als hy in zyn huishouding nodig heeft, want zommige zich tot dus verre niet hebben ontsien wynen tot der Supp:ten niet geringe nadeel, in te slaan en aan vreemde Natiën en Scheepen te verdebiteeren, waar door hunne Wynkoperyen, die met alle regt, als hoog nodige voorraad Schuuren der E: Comp:ie Kunnen aangemerkt worden, zeer ligt zouden Kunnen tot Instal geraaken.’
‘De Supplianten overtuigd en verseekerd zynde dat UWelEdele Gestr: en E Achtb zeer wyse Schikkingen alle tyd ‘t Nut ende de Welvaart der Ingesetenen ten doel hebben gehad, twyffelen geensins, of UWelEdele Gestr: en E: Achtb zullen gelieven, ook hunne ootmoedige versoeken in deesen gedaan, goedgunstig te accordeeren en de ten hunnen opsigte zodanige Schikkingen beraamen, als met derselver Welvaart het meest overeenkomstig zyn, als waar om UWelEdele Gestrenge en E: Achtbare op het nedrigst Smeeken, zy die met de diepschuldigste Respect de eere hebben te zyn.’
’/: onderstond :/’
‘WelEdele Gestr: Heer en E: Achtb: Heeren /: lager :/ Uwe WelEdele Gestr: en E: Achtb onderdanige dienaaren /: was get :/ Jac: Joh: van den Berg - J:n C:d en C:s J:s Gie, Daniel Hugo J: W: Helberg, Clemens Matthiessen Senior / ter zyde :/ Cabo de Goede Hoop den 14 Sept: 1790.’
Is goedgevonden, van het zelve te Stellen Copie in handen van de Heeren Leeden deeses Raads de Wet en van Reede van Oudshoorn, als zich gechargeert hebbende bevonden met het Concipieeren der Instructie voor den Commies, tot ‘t percipieeren van ‘t Vat en Passagegeld omme daar op te dienen van Hun Ed: Consideratien en advies.
Vervolgens ingeKomen zynde een rapport van gecommitteerde arthillerie officieren, met een pertinente lyst, nopens de door hun gedaane examinatie van eenige Stukken Canon en draaibassen van de op den 12. April Jongstl alhier ter Rheede gestrande vreemde Scheepen; zo is, ter voldoening aan de Resolutie deeser Tafel van den 1 Juny laatstl goedgevonden, den Heere Hoofd Administrateur Rhenius te qualificeeren, om deselve Stukken geschut voor reekening der E: Comp:ie in te Kopen, tegens zodanige prysen als waar voor deselve op publiecque vendutie zouden zyn verkogt geworden.
Waarna door den Soldy boekhouder en Curator ad lites Matthiessen gepraesenteert, wierd een request, van inhoud als volgt:
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den Ed Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer en E: Achtbare Heeren.’
‘Den wagenryder van ‘S E: Comp:s Post de Schuur Jan Coenraad Seig, op den 11 der gepasseerde maand Augustus ab intestato zynde Komen te overlyden, heeft den eerbiedigen vertoonder, in zijne qualiteit, als Curator ad lites desselvs nalatenschap ter redderinge aanvaard en in voorm: boedel onder andere gevonden een Slaaven meid genaamd Candasa van Madagascar met haar Kind Foumbina van de Caap, van welk Kind diverse Persoonen den needrigen Teekenaar te Kennen hebben gegeeven, dat den overleeden het zelve voor het zijne heeft gedeclareert, en ook van voornneemen geweest is, omme het by de Eerste gelegendheid doopen te laaten, en zulx ook praesumtiev zoude geeffectueert hebben, als hy niet door een Schielyk dood daar aan was verhindert geworden.’
‘Volgens deese geannexeerde extract Resolutie des Casteels Batavia de dato 17 January 1772, moet beides Moeder en Kind uit Slaverny ontSlaagen en in vrydom gesteld werden, Waar toe den nedrigen vertoonder met verschuldigde Eerbied van UWelEdele Gestrengen en E: Achtb, de nodige qualificatie is versoekende.’
’/: onderstont :/’
’/’t Welk doende /: was get :/ C: Matthiessen /: ter zyde Stond / den 14 Sept: 1790.’
Waar op gedelibereert zynde, is goedgevonden om de daar by geallequeerde redenen en motiven, den Supp:t in zyne voorsch qualiteit, te qualificeeren, om de by voorsch Requeste vermelde twee Slavinnen vry te laaten, mits uit den boedel van de overledenen betalende de daar toe Staande gerechtigheeden.
Nog is door den Burger Lieutenant Jonas Albertus van der Poel gediend van het Volgend Request.
Aan den WelEdelen Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop, en den Ressorte van dien &c: &c: &c: benevens den E: Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestr: Heer en E: Achtbare Heeren!’
‘De Burger Lieut: deeser plaatse Jonas Albertus van der Poel, neemd de vryheid, UWelEd Gestr: en E: Achtb te Kennen te geeven, hoe hy ter verrigtng zyner particuliere affaires, gaarn zoude inclineeren, by eerst voorKomende en hem Convenieerende gelegendheid een reisje na Batavia te doen, waar toe hy UWelEdele Gestr: en E: Achtb gunstige permissie Suppliceert, en dat het wyders van UWelEd: Gestr: en E: Achtb Welbehagen moge zyn, hem Supp:t, wegens zyn behoeftigen toestand, van de betaling des ordinaire Transports en kostgelden te excuseeren.’
’/: onderstont :/’
‘’T Welk doende &c: /was get :/ J: A: Van der Poel.’
En is verstaan, den Supp:t ingevolge zyn versoek, te permitteeren, om met een van ‘S Comp:s Scheepen na Batavia te navigeeren, edog zyn verder Supplicq om te weesen bevryd van ‘t gewoon transport en Kostgeld aan het goed vinden der Hooge Indiasche Regeering gedefereert te laaten.
Wyders geleesen zynde het volgende Request van den Burger Johan Fredrik Lange.
Aan den WelEdele Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &c: &c: &c: benevens den E: Achtb Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer En E: Achtb Heeren.’
‘Geevt met verschuldigde eerbied te Kennen, Uwer WelEd: Gestr: en E: Achtb zeer gehoorsame en onderdanige dienaar Johan Fredrik Lange, Burger alhier, dat hy Supp:t geen ander dan het Molenaars ambagt geleerd hebbende, ook geen ander middel van bestaan voor zich zelvs en zyn huisgesin, als de exercitie van ‘t zelve weet uit te vinden, waar in hy zich echter door de privilegiën aan de Molenaars deser Colonie verleend, verhindert worden.’
‘Redenen, om welke den Suppliant zich is Keerende tot Uwe WelEdele Gestr: en E: Achtb, ootmoedig versoekende, hem te willen permitteeren, om agter zyn Woonhuis, geleegen in deese TafelVallei , in de dorpstraat , te mogen bouwen een Ros-moolen, om daar op, ten dienste van deese Ingeseetenen, niet anders als Gort te moogen maalen.’
’/: onderstont :/’
‘’T Welk doende &c: /: was get :/ Johan Fred: Lange.’
Zo is beslooten daar van te Stellen Copye inhanden van Commissarissen uit den Rade van Justitie, omme te berichten, of en in hoe verre aan het versoek van den Supp:t buiten praejudice van Zyne nabuuren ofte iemand anders, geheel dan wel gedeeltelyk zoude Kunnen werden voldaan.
Hier na wierd door den Heere Gouverneur geproduceert eene Missive die zyn Ed ontvangen had van zekeren David Malan, en gedateert was aan de Baviaans Rivier den 5 August Jongstl, houdende het volgende:
‘WelEdele Heer!’
‘Terwyl de Kaffers hunne Klagten by my ingebragt heeft, namentlyk de opperste Capitain Zambe, dat hy terwyl er drie geweeren onder de Caffers, die zich aan het Strandveld ophoud, gevonden is, waar meede 4 van zyn volk dood geschoten is, en een zoon van de gem: Capitain, hy weeten wilt, waar van daan de geweeren komt, of wie ze aan de Caffers, of Hottentotten gegeeven heeft en den gem: Capitain daar over zeer gram is en zoekt wraak te doen aan die geene die de geweeren in de Craal gegeeven heeft, of aan die er oorsaak van is.’
‘Dus versoeke ik zeer vriendelyk, dat UWelEd: daar gelievd een Schikking in te maaken, want zo de geweeren daar blyft, wy in Korte dagen in oproer met hun weesen zal.’
‘Botman heeft my verhaald in praesentie van Claas Prinsloo: Willz: dat de Heer Drost Woeke twee geweeren aan een Hottentott Capitain Ruiter, Kees hiet hy, gegeeven heeft, want, verhaalde Botman er nog by, dat C: l Triegard de Heer Land drost daar over zoude geSproken hebben, en de Heer Woeke hem ten antwoord gaf, dat hy de geweeren aan den gem: Hottentot zoude geeven, en hem dat laaten aanzien.’
‘Maar de derde geweer weeten wy niet vast, waar die van daan Komt, maar er word gesegd, dat de Heer Woeke die Zou aan de Hottentots Cap:tn Hans gegeeven hebben’
‘Dus die geweeren tot onser aller nadeel onder die vreemde Natien gegeven word.’
‘Dog ik de twee afgesanten van den gem: Cap:t heb te vreeden gesteld, zoo veel in myn vermogen was met hun te zeggen dat ik by UWelEd: zoude Klagtig vallen, en maaken, dat geweeren van de Caffers van daan Kwam en de gevlugte Caffers en Hottentotten die zich thans digt by de Christen ophoud, ook op hun versoek, door de Veldwagtmeesters na hun land, zou laaten Jaagen, of ik er wel aan gedaan heeft weet ik niet, dog om twist te vermyden, heb ik de vryheid gebruikt, om te zeggen, dat ik er UWelEd: over geSchreeven heeft.’
‘In verwagting van eenzeer gewenschten uitslag, ben ik.’
’/: onderstond :/’
‘WelEdele Heer /lager/ UWelEd zeer gehoorz: dien: /: was getek :/ D: Malan /: ter zyde :/ Baviaans Rivier 5 Aug: 1790.’
Van welke missive verstaan is te Stellen Copye in handen van den Landdrost van Graaffe Reinet , Woeke, met last, om te dienen van bericht, wat van deese zaak zy, en daar op intusschen de nodige ordres te Stellen.
Vervolgens geresumeert zynde eene berekening, volgens welke de met het Schip Sterreschans uit Plettenbergs baay aangebragte houtwerken zouden konnen worden uitverkogt, en welke berekening van inhoude zynde bevonden, als volgt.
‘Berekening op het hout met de Hoeker de Sterreschans uit de Plettenbergs baay alhier aangebragt.’
‘
| Inkoops bedraagen | gecalculeerde uitkoops prysen: | ||||||
| 30 | p:s Geelhoute Balken van | 12 a 14 d:m dik a | 7 Ryxd: | 210 :-:- | a Ryxd: | 22 ieder | Rd:s 660:- |
| 130 | d:o d:o d:o | 10 d:o 12 d:o d:o d:o | 5 d:o | 650: -:- | d:o d:o | 14 d:o | d:o 1820:- |
| 200 | d:o d:o d:o | 8 d:o 10 d:o d:o d:o | 4 d:o | 800:-:- | d:o d:o | 12 d:o | d:o 2400:- |
| 200 | d:o d:o d:o | 7 d:o 9 d:o d:o d:o | 3 1/4 d:o | 650:-:- | d:o d:o | 9 d:o | d:o 1800:- |
| 100 | d:o d:o d:o | 6 d:o 8 d:o d:o d:o | 2 d:o | 200:-:- | d:o d:o | 7 d:o | d:o 700:- |
| 150 | d:o d:o d:o | 5 d:o 7 d:o d:o d:o | 2 d:o | 300:-:- | d:o d:o | 6 d:o | d:o 900:- |
| 100 | d:o Geelhoute Planken d:o | 2 1/2 d:m dik | 2 1/2 d:o | 250:-:- | d:o d:o | 6 d:o | d:o 600:- |
| 60 | d:o d:o d:o | 2 d:o d:o | 2 1/2 d:o | 150:-:- | d:o d:o | 5 1/2 d:o | d:o 330:- |
| 150 | d:o d:o d:o | 1 1/4 d:o d:o | 1 1/4 d:o | 187:04 | d:o d:o | 3 d:o | d:o 450:- |
| 1300 | d:o Geelhoute duigen a Rd:s | 12 't Cento | 156:- | 24 't Cento | d:o 312:- | ||
| 1133 | voeten Stinkhoute Planken | a 2 stf: de voet | 283:02 | d:o | 26 Stf: de voet | d:o 613:06 | |
| 500 | p:s WagenVellingen | d:o 8 Stf: ieder | 83:03 | d:o | 16 d:o ieder | d:o 166:06 | |
| 1000 | d:o d:o Spaaken | d:o 5 Rd:s 't % | 50:- | d:o | 10 Rd:s 't % | d:o 100:- | |
| 80 | d:o gesaagde Leerbomen | d:o 4 Sch: t p:s | 40:- | d:o | 9 Sch: 't p:s | d:o 90:- | |
| 20 | d:o Wagen disselboomen | d:o 4 d:o d:o | 10:- | d:o | 9 Sch 't p:s | d:o 22:04 | |
| 20 | d:o d:o lang wagens | d:o 4 d:o d:o | 10:- | d:o | 6 d:o | d:o 15:- | |
| 40 | d:o d:o Assen | d:o 7 d:o d:o | 35:- | d:o | 2 Rd:s | d:o 80:- | |
| 40 | d:o d:o Schamels | d:o 4 d:o d:o | 20:- | d:o | 1 d:o | d:o 40:- | |
| 20 | d:o d:o draayborden | d:o 3 d:o d:o | 7:04 | d:o | 6 Sch | d:o 15:- | |
| 50 | d:o d:o Naven | d:o 4 d:o d:o | 25:- | d:o | 1 Ryxd | d:o 50:- | |
| 80 | d:o d:o Rongen | d:o 5 Rd:s 't Cento | 4:- | d:o | 12 1/2 d:o 't cento | d:o 10:- | |
| 10 | d:o Osse Wagen voortangens d:o | 7 Sch: 't p:s | 8:06 | d:o | 1 1/2 d:o 't p:s | d:o 15:- | |
| 20 | Paarde Wagen d:o d:o | 1 Rd:s 't paar | 10:- | d:o | 2 d:o 't paar | 20:- | |
| 40 | d:o agtertangen | 7 Sch: d:o | 17:04 | d:o | 6 Sch: | d:o 15- | |
| 1 | d:o Geelhoute buikplanken | 2 1/2 Rd:s | 2:04 | d:o | 5 1/2 Rd:s 1 p:s | d:o 5:04 | |
| 44 | d:o Malwagen vellingen | 4 Stf: 't p:s | 3:05 | d:o | 8 Stf: | d:o 7:02 | |
| Rendement van den inkoop Rd | 4164:- | van den | |||||
| Gecalculeerden | |||||||
| Uitkoop | Rd 11237:06 | ||||||
| den inkoop van de verkoop afgetrokken | d:o 4164:- | ||||||
| Resteerd voor winst | d:o 7073:06 |
| Inkoops bedraagen | gecalculeerde uitkoops prysen: | ||||||
| 30 | p:s Geelhoute Balken van | 12 a 14 d:m dik a | 7 Ryxd: | 210 :-:- | a Ryxd: | 22 ieder | Rd:s 660:- |
| 130 | d:o d:o d:o | 10 d:o 12 d:o d:o d:o | 5 d:o | 650: -:- | d:o d:o | 14 d:o | d:o 1820:- |
| 200 | d:o d:o d:o | 8 d:o 10 d:o d:o d:o | 4 d:o | 800:-:- | d:o d:o | 12 d:o | d:o 2400:- |
| 200 | d:o d:o d:o | 7 d:o 9 d:o d:o d:o | 3 1/4 d:o | 650:-:- | d:o d:o | 9 d:o | d:o 1800:- |
| 100 | d:o d:o d:o | 6 d:o 8 d:o d:o d:o | 2 d:o | 200:-:- | d:o d:o | 7 d:o | d:o 700:- |
| 150 | d:o d:o d:o | 5 d:o 7 d:o d:o d:o | 2 d:o | 300:-:- | d:o d:o | 6 d:o | d:o 900:- |
| 100 | d:o Geelhoute Planken d:o | 2 1/2 d:m dik | 2 1/2 d:o | 250:-:- | d:o d:o | 6 d:o | d:o 600:- |
| 60 | d:o d:o d:o | 2 d:o d:o | 2 1/2 d:o | 150:-:- | d:o d:o | 5 1/2 d:o | d:o 330:- |
| 150 | d:o d:o d:o | 1 1/4 d:o d:o | 1 1/4 d:o | 187:04 | d:o d:o | 3 d:o | d:o 450:- |
| 1300 | d:o Geelhoute duigen a Rd:s | 12 't Cento | 156:- | 24 't Cento | d:o 312:- | ||
| 1133 | voeten Stinkhoute Planken | a 2 stf: de voet | 283:02 | d:o | 26 Stf: de voet | d:o 613:06 | |
| 500 | p:s WagenVellingen | d:o 8 Stf: ieder | 83:03 | d:o | 16 d:o ieder | d:o 166:06 | |
| 1000 | d:o d:o Spaaken | d:o 5 Rd:s 't % | 50:- | d:o | 10 Rd:s 't % | d:o 100:- | |
| 80 | d:o gesaagde Leerbomen | d:o 4 Sch: t p:s | 40:- | d:o | 9 Sch: 't p:s | d:o 90:- | |
| 20 | d:o Wagen disselboomen | d:o 4 d:o d:o | 10:- | d:o | 9 Sch 't p:s | d:o 22:04 | |
| 20 | d:o d:o lang wagens | d:o 4 d:o d:o | 10:- | d:o | 6 d:o | d:o 15:- | |
| 40 | d:o d:o Assen | d:o 7 d:o d:o | 35:- | d:o | 2 Rd:s | d:o 80:- | |
| 40 | d:o d:o Schamels | d:o 4 d:o d:o | 20:- | d:o | 1 d:o | d:o 40:- | |
| 20 | d:o d:o draayborden | d:o 3 d:o d:o | 7:04 | d:o | 6 Sch | d:o 15:- | |
| 50 | d:o d:o Naven | d:o 4 d:o d:o | 25:- | d:o | 1 Ryxd | d:o 50:- | |
| 80 | d:o d:o Rongen | d:o 5 Rd:s 't Cento | 4:- | d:o | 12 1/2 d:o 't cento | d:o 10:- | |
| 10 | d:o Osse Wagen voortangens d:o | 7 Sch: 't p:s | 8:06 | d:o | 1 1/2 d:o 't p:s | d:o 15:- | |
| 20 | Paarde Wagen d:o d:o | 1 Rd:s 't paar | 10:- | d:o | 2 d:o 't paar | 20:- | |
| 40 | d:o agtertangen | 7 Sch: d:o | 17:04 | d:o | 6 Sch: | d:o 15- | |
| 1 | d:o Geelhoute buikplanken | 2 1/2 Rd:s | 2:04 | d:o | 5 1/2 Rd:s 1 p:s | d:o 5:04 | |
| 44 | d:o Malwagen vellingen | 4 Stf: 't p:s | 3:05 | d:o | 8 Stf: | d:o 7:02 | |
| Rendement van den inkoop Rd | 4164:- | van den | |||||
| Gecalculeerden | |||||||
| Uitkoop | Rd 11237:06 | ||||||
| den inkoop van de verkoop afgetrokken | d:o 4164:- | ||||||
| Resteerd voor winst | d:o 7073:06 |
‘P: M: behalven dit bovengem: Hout is nog aan de Houtwerken voor de Arthillery ontvangen voor een bedragen van Rd:s 765: inkoops.’
Zo is verstaan, ingevolge deselve uitKoops prysen van dat Hout te reguleeren, en daar van het Publiecq, by affixie van billietten, de nodige Kennis te geeven.
En is alvoorts, omme te voldoen aan het geëerd besluit der Hoge Indiasche Regeering de dato 7 May Jongstl: goedgevonden, extraördinair te petitioneeren 1500 Picols Coffyboonen a 125 lb ieder omme particulier uit teverkoopen, zo en in dier voegen, als dit besluit is dicterende
Laatstelyk heeft den Heer Gouverneur in Rade gedaan het volgende
Declaratoir tegens het op den 3: Aug: ll: ingediend Schriftuur of protest van den Heere de Wet.
‘Den Gouverneur in de vergadering van den 3:e August: ll: na dat door den Heere de Wet Lid deeses Raads ter Tafel geexhibeert, en lecture was gedaan, van zeker Schriftuur, by forme van advys of protest, houdende principaal eenige intricate Insimulatien tegens den Gouverneur, omtrent het extruëeren van de Fortificatien, Werken en gebouwen, volgens ‘t Plan der Heeren Militaire Commissarissen Verhuell en Graevestein, ons ter executie zonder tydversuim, daar gesteld:’
‘En wyders, dat tot vermindering der lasten op nieuw in deliberatie gebragt, nader ingesien, overwogen en besloten moest worden, of volgens ‘t Plan of Precis, door de voorn: Heeren Commissarissen ons nagelaten,met de onder handen zynde Fortificatien, en andere gebouwen provisioneel al of niet zal worden gecontinueert.’
‘Zich gereserveert hebbende omtrent des Heeren de Wet voorn: Schriftuur zich nader te zullen verklaaren, en daar omtrent te handelen, als hy zoude meenen ter zyner verantwoording te behooren.’
‘Declareert thans door deese in Rade.’
‘Dat aangesien de Smertelyke omstandigheeden, waar in de E: Oost Ind: Comp:ie zich thans bevind, hy Gouverneur reeds te vooren, en al te meermaalen in Rade Propositien tot vermindering der lasten en tot vermeerderinge van inkomsten, was het mogelyk, hadde gedaan, en dat daar op ook al onderscheide besluiten waren genomen, waar by principaal geresolveert was, om het Poinct van den Arbeid aan de Vesting werken nader te Stellen in handen van den Directeur Gilquin, ten einde deselve zoude opgeeven zyne Consideratien of en op welke wyse, het geene er vast gesteld was; dat dadelyk aan de Vesting werken moest gemaakt worden, met meer menage zou kunnen geschieden.’
‘Dat ook reeds geresolveert was, om het aanbesteeden van de nog manqueerende Vleugel van ‘t Nieuwe Hospitaal, en de nog manqueerende Pulver Magasynen, al meede volgens het precies van de Heeren Vaillant, Verhuell en Graevestein, ons nagelaten, bepaald tot vermydinge van uitgaave, hoe nodig zulx anders ook weesen mogt, provisioneel op te houden, en de nadere ordres van Haar WelEd: Hoog Achtb daar op in te wagten - en dat terwyl er geene andere gebouwen worden geextrueert, dat Poinct uit des Heere de Wet zyn Protest, of advys daar door (immers overtollig is en) van zelve vervald.’
‘Dat ten opsigte van het bouwen der verdere benodigde Pulver Magasynen alhier, hy Gouverneur, by nader insien zich thans verplgt vind, ter Kennisse van den Raade te brengen, dat er tegens woordig reeds geen plaats meer is, om het bus pulver, het welk voor dit Gouvernement verder zal worden aangebragt te Konnen bergen, zo dat daar in door deesen Raade op de eenen, of andere wyse, zal moeten worden voorsien.’
‘Dog dat met relatie tot het Staaken van het onderhanden zynde werk der Fortificatien, hy ondergesch: Gouverneur vermeind, dat hy het vertrouwen, waar meede Haar WelEd Hoog Achtbaarheeden hem hebben vereerd, met aan hem het Hoofd bestuur deeses Gouvernements in handen te Stellen, zich onwaardig zoude maaken, indien denselver in eene zulke ten uiteste Criticque omstandigheid volgens de tydingen, die wy hier uit Europa hebben, en vooral na de tydingen van die omstandigheeden, aan hem door den benoemde Gouverneur van Madras den Heer Charles Oakely dewelke den 16 Juny ll Engeland verlaten heeft, en op den 25 Aug: alhier aanland de gecommuniceert was, van zich konde verkrygen, om aan t’ dringen van den Heere de Wet, (om wat redenen en uit wat hoofde weet de Hemel, in dese gehoor te geeven; Weshalven hy Gouverneur, Eed en Ambts halven, en als een getrouw dienaar van den Staat en van Haar WelEd Hoog Achtbaarheden meend,’
‘Verpligt te zyn, aan het voorgestelde van den Heere de Wet, om voor gem: reedenen in dit tydstip voor al, in geene deliberatie te mogen brengen, of den tegenwoordigen arbeid ter verbetering aan de vestingwerken, ingevolge het meergem: Precis of Plan der voorsch Heeren Militaire Commissarissenalofnietzal worden gecontinueert, maar om het Surprenant voorstel van den Heer de Wet, ten deesen te declineeren en buiten deliberatie van den Raad te moeten houden.’
‘En zal hy Gouverneur wyders de vrymoedigheid neemen, om apart by eene ample memorie, aan Haar WelEdele Hoog Achtbaarheden gerigt, de insimulatien in het meergem: Schriftuur van den Heere de Wet, aan hem daar by gedaan, poinct voor poinct opteneemen, na waarheid te refuteeren, en daar by tragten, als een man van Eer, zich nopens zyn, ten dien opsichte gehouden gedrag, voor Haar WelEdele Hoog Achtbaarheeden te verantwoorden.’
‘Begeerende wyders, dat deese zyne declaratie nevens de Resolutie gevoegd en in allen Eerbied aan onse Heeren en Meesteren overgesonden worden zal.’
’/: onderstont :/’
‘Actum in ‘t Casteel de Goede Hoop den 15 Sept: 1790. /: was get :/ C: J: van de Graaff.’
Aldus Geresolveert en Gearresteert In ‘t Casteel de Goede Hoop, ten daage en Jaare voorsch.
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] J: J: le Sueur O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn
met referte aan mijne aanteekening bij de resolutie van den 2:de Octbr:1789.
C. 189, pp. 276-284.¶
Maandag den {17900920} 20:e Septb: 1790,
By omvraage alle praesent, demptis de Heeren Gordon, en de Wet.
Op een ingekomen rapport van den Equipagiemeester, en bijgevoegde verklaring van den Resident in Baaij Fals , en eenige zeekundige, mitsgaders den Baas der Scheepstimmerlieden, Luidende dit een en ander.
Aan den WelEd: Gestr: Heer! Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den ressorte van dien &c:a &c:a &c:a beneevens den Ed Achtb: Politiquen raade.
‘HoogEdele Gestrenge Heer en Ed: Achtbaare Heeren!’
‘Den ondergeteekende geeft reverentelyk te kennen, dat hij volgens Politicquen Raads besluit, zich vervoegt heeft na de Baaijfals , om aldaar ‘t Schip de Zee Nimph te kielen aan de Paquetboot de Star , maar al wat moeite men aanwende konde de HooggeEerde orders niet ten uitvoer brengen, door dien buiten verwagting, het Schip de Zee Nimph te stijff was om over te winden, blykens de hier g’annexeerde verklaaring.’
‘En onder Uw Hoog Ed: Gestr: en Ed: Achtb: welduyden zoude men geen beeter occasie hebben, om het meerm: Schip te kielen, als aan de Hoeker de Sterrenschans welke volgens Uw Hoog bevel reeds geordonneerd is, om na de Baayfals te vertrekken, om daar laading in te neemen, om herwaards te brengen.’
‘Waar mede de Eer heeft mij met verschuldigde eerbied te onderteekenen’
’/: onderstond :/’
‘Hoog Edele Gestrenge Heer, en Ed: Agtb: Heeren, / lager / Uw HoogEdele Gestr: en Ed: Achtb: zeer gehoorzaame dienaar /: was geteekend / C: Cornelisz: / in margine / Cabo de Goede Hoop den 20 Septb:r 1790.’
‘Wij ondergeteekenden ijder in zijn Privé en alle te saamen, verklaaren ter Requisitie van den Equipagiemeester deezes Gouvernements Cornelis Cornelisz.’
‘Dat den requirant op Saturdag den 11:e September A:o 1790, heeft begonnen het Schip de Zeenimph te kielen aande Pacquetboot de Star , dog wat moeite en vlijt door denzelve wierd aangewend, konde het Schip niet overhalen, Terwijl de Paquetboot bij de Een en Een half voet uit het waater Ligten, en niet alleen dat het vaartuig ligte maar helde zo over, dat men begon te vreesen, de Pacquetboot eerder zoude overvallen als het Schip dat gekield moest worden, waarom door voorn: Equipagiemeester 19 halve leggers vol waater langs het boord van de Zeenimph wierden gelegt, maar konde niets helpen, moesten dus de Takels op laaten gaan; dien zelve dag werd door adsistentie van den Heer Resident Brand, nog twee Boots met ballast, in de Pacquetboot gebragt om hem zwaarder te doen worden, ook wierd een grondtouw van een Zwaar touw onder de zeenimph gehaald, en een grondtouw van een vijgertouw dik 11 duym onder de Pacquetboot genoomen, om was het mogelijk door die weg de kieling van het Schip zijn voortgang te doen krijgen, en dat Zondag den 12:e weder begonne wierd met het Schip over te winden, maar door dien dat de touwen onder door toerekten of de ankers toezetten en de harde opkomende Wind uit ‘t ZO. moesten het werk Staaken, en wierd wederom tot Securiteit een zwaar anker aan het vijger Touw gebragt en zetten daar een kat op van een werp anker.’
‘Vervolgens den 13:e 14: 15:e & 16: niets konde verrigt worden door de Sterke ZO & NW winden met kabbelig waater’
‘Dat Eindelyk op den 18 S’ Morgens om 4 Uuren, wederom een begin wierd gemaakt met kielen van meergemelde Schip, of Schoon de Scheepen door de grond Touwen niet aan malkanderen kwamen, konde het Schip voornoemd niet overwinden aan de Pacquetboot; om dat dezelve niet alleen ligte, maar ook zwaar overhelde, zodanig dat men dagt, de Pacquetboot gevaar zoude loopen van te kenteren.’
‘Wierd door den requirant aan ons gevraagd, of men nog iets konde uitdenken, dan off het geraade zoude weezen om met het overwinden van het Schip verder voort te gaan; wierd door ons alle eenpaarig gedeclareerd, dat het in’t geheel niet raadsaam of te doen was om verder met winden voort te gaan, maar dat het ons dagt best te weezen het werk te Staken, en de geijns op te laaten gaan, om alle ongelukken voor te komen, Terwijl dat men nu zo dikwils gezien had; dat het kielen van ‘t Schip niet konde geschieden aan de Pacquetboot de Star .’
‘Alle het bovenstaande verklaarden wij telkens in ons bijweezen van het begin tot ‘t Eijnde gepasseerd te zijn, en de zuijvere waarheid te weezen, voorts bereid zijnde, zulks gerequireerd, wordende met Solemneele Eede te bevesigen.’
’/: onderstond /’
‘Actum Simons Baaij den 18: September 1790. / was geteek / C: Brandt L Smit, T: Toussaint, M: van Eijk Christiaan Zummack’
Is verstaan den Equipagiemeester te gelasten, om in steede van de pacquetboot de Star , het Hoeker Schip Sterrenschans tot het kielen van het Schip de Zee Nimph te Emploijeeren.
Aldus Geresolveert en Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] J: J: le Sueur
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
met referte aan mijne aanteekening bij de resolutie van den 2:de Octbr:1789.
C. 189, pp. 285-288.¶
Donderdag den {17900923} 23:e Septb: 1790
Bij omvrage, alle præsent, dempto den Heere Collonel Gordon
Door den Heere Gouverneur den Heeren Raadsleeden ter kennisse gebracht zijnde, dat op heeden op de buiten reede alhier ten anker was gekomen het S Comp:e Schip de Batavier , het welk op de herwaards rijse uit Nederland de kinderziekte aanboord hadde gehad, edoch dat deeze ziekte op dien bodem niet meer bespeurd was zedert den 5: Augustus J:L: zoo als zulks kwam te blijken uit eene verklaring die de Scheeps officieren en oppermeester onder præsentatie van Eede, daar van hadde verleend, en luidende was, als volgt.
‘Wij ondergeteekende alle in dienst van d Ed: O: I: Comp: en bescheiden op ‘t Schip de Batavier .’
‘Verklaaren een ider in zijne qualiteit ter requisitie vanden Capitain ter zee Pieter Volquardt Junior Commandeerende de zo eevengen: bodem.’
‘Als dat op den 5 Aug:s L:L: zynde op de NB:r van O:° 17 en Lengten van 353:° 31 min:’
‘Volgens ‘t rapport van den oppermeester geene Impotenten had, nog geduurende de Voyagie had kunnen bespeuren, na de zo evengen: Lengte en breeten die aan de kinderziekte eenigsints laboureerden al of schoon men nog eenige persoonen had, die dergelyke ziekten nooit hadden ondergaan.’
‘Het welk wij betuigen waaren waaragtig te zijn, om ten allen tijden zulks nader met Eeden te kunnen bekragtigen.’
’/ onderstond /’
‘Actum aan b:t voorn:t den 20 Sept:r 1790 / was get: / T: Groen, Andries Andrissen, H: J: Fraser, G: H: Brugman opp: m: Conrad Stieler’
Terwijl welopgem: Heere Gouverneur daar al verders kwam bij te voegen, dat zijn Ed: inmediaat door ‘t liggen van een brandwagt naast dat Schip alle Communicatie vande Ingezeetenen alhier met gemelde bodem hadde afgesneeden, en voorts zodanige præcautien genomen, als zijn Ed: vermijnd had in dit Criticq geval dienstig te zijn; Voor welke zorge zijn Ed: door de Heeren raadsleeden zeer bedankt zijnde, is verstaan daar meede provisioneel te continueeren, en intusschen door een Commissie van geneeskundigen te laaten onderzoeken, welke maatregulen in deezen verder zouden behoren te worden aangewend, omme zoo mogelijk de infectie die er noch van voorsz:e voor deeze Colonie zoo gevaarlijke ziekte mogt zijn overgebleven, niet onder de Ingezetenen alhier te verspreiden.
Aldus Geresolveerd en Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] J: J: le Sueur
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr:1789.
C. 189, pp. 289-295.¶
Maandag den {17900927} 27:e Septb: 1790.
Bij omvraage alle præsent dempto den Heer Coll: Gordon
Door de geneeskundige Commissie ingevolge besluit van den 23 deezer benoemd, ter Examinatie van de gesteldheid der Equipage van het Schip de Batavier , ingediend zijnde het volgende Rapport
Aan den WelEdele Gestr: Heer. Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo deGoede Hoop en den ressorte vandien &:a &:a &:a benevens den E Achtb: Raad van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer! en E Achtbare Heeren!’
‘Ons ondergeteekendens Expres hebbende gelieven te committeeren ter Examinatie van de gesteldheid der op de thans buiten Rheede leggende S’ E Comp:s Schip de Batavier , de daar op aan de pokken gelaboreerd hebbende personen; zoo hebben wij d’ Eer met zeer veel Eerbied te berigten: dat na wij heeden morgen met een LandsChaloep op zijde van gem: Bodem zijn g’arriveerd, gem: persoonen zynde drie Mattroozen en een Sous Lieutenant op de trap der valreep hebben laten komen, en hun met zeer veel attentie bezigtigd; zynde den Sous Lieutenant en een Mattroos rijkelijk in het aangezigt beschadigt; de twee andere hadden ook enkelde pokkeputten egter niet zeer veel; door het uitterlijk aanzien en hun berigt ten volle verzeekert dat het kinderpokken zijn geweest: volgens getuigenis der Lijderen zijn zij op den 5:e Aug:s Jongstl alle hersteld geweest, en na hun herstelling, niet tegenstaande veele onder de Equipagie welke deeze ziekte nog niet gehad hebben, tot heeden zijn vrij gebleeven; bewijs dat de Epidemie heeft opgehouden; de goederen en plunjes welke gem:e Patiënten staande hun ziekte hebben gebruikt zijn volgens gezegde van den Capitijn en officieren direct na hun herstelling over boord geworpen, en vervolgens met azijn besprengd; gewassen, met kruit en genever bessen gerookt en op deeze wijze genoegzaame dagelijks gecontinueerd; dus alle præcautie in ‘t werk gesteld zijn, om verders infectie voor te koomen.’
‘Egter de Elende en vernielende omstandigheeden door de besmetting van gem: Ziekte aan deezen uithoek, diverse maalen, de inboorlinge op de barbaarste wijse ten Slagtoffer genomen hebbende, kan men niet zonder de grootste aandoening voor de gevolgen dugten.’
‘De pokstof kan zes, Ja meer maanden bewaard worden en infecteeren.’
‘Dus hoe versigtig men is, is, en blyft de nabijheid deezer Bodem of lieden altoos gevaarlijk’
‘Onder UWelEdele Gestr: en E Achtb: goedvinden zouden wy van advijs zijn, dat gem: bodem van hier, dan wel na het Robben Eiland zoude gezonden worden, ten einde de zig aanboord bevindende inpotenten, na bevoorens hunne wolle kleederen en kooijgoed over boord geworpen, hunne verders tusschen deksbewaard geweest zijnde goederen, door azijn gehaald en daar meede gewassen, als ook hunne Lichaamen vervolgens in een Lands Chaloep ter herstelling aldaar aan Land gebragt, in den beginne de Communicatie zo veel mogelijk met de landlieden belette, op dat gem: ruineuse ziekte de Inwoonderen deezer Colonie in geen Zee van Elende dompele.’
‘Waar meede hoope voldaan te hebben aan de zeer geEerde ordre die met de meeste, Eerbied zo vrij zijn haar te noemen’
’/ onderstond /’
‘WelEdele Gestrenge Heer, en E Achtb: Heeren / lager / UWel Edele Gestr: en E Achtb: zeer onderdanige en gehoorsaame dienaaren / was geteekend / J: Leuwer, E: J: Grimbeek, Martin / in margine / Cabo de Goede Hoop den 25:e September 1790.’
Zoo is besloten, om, Conform het geadviseerde van voorsz: Commissie het gem: Schip de Batavier te zenden naar het Robben Eiland , en aldaar de Impotenten onder de hier by bepaalde voorzorgen aan de Wal te doen gaan, ten welken einde derwaards zal worden gezonden, een oppermeester en aan denzelven ter hand gesteld Copije van het voorsz: rapport omme zich daar na te gedragen, hebbende den Heere Le Sueur uit hoofde zijn Ed: zoon zich op dien bodem bevond, versocht geexcuseerd te mogen zijn om hier in te adviseeren.
En ten aanzien de Geldkisten welke zich op voorsz: Bodem bevinden, niet zonder merkelijk gevaar alhier aan de Wal hebben kunnen worden gebracht, zonder daar van af te doen de gonje zakken, waar meede dezelve bekleed zijn, en men hier door de merken zouden Schenden, zoo is verstaan die geldkisten aan Boord onder berusting van den Capt:n te laaten verblijven.
Aldus Geresolveerd en Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorsz:
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] O: G: de
[Signed:] Wet W F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de Resolutie van den 2:de Octbr:1789.
C. 189, pp. 296-427.¶
Dingsdag den {17900928} 28:e Septb: 1790.
‘S voormiddags, alle præsent, dempto den Heere Collonel Gordon.
Door de Heeren Leeden deezes Raads, de Wet, en van Reede van Oudtshoorn, ingevolge de op hun Ed: ter vergadering van den 15:e deezer gedecerneerde Commissie, gediend zijnde van de volgende Memorie van Consideratien en advijs, op het Request van eenige gepriviligeerde wijnkopers ter deezer plaatse.
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &:a &:a &:a beneevens den Edelen Achtb: rade van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer en Edele Achtbaare Heeren!’
‘Het request van de gepriviligeerde Wijnkopers J: I: van den Berg, J: Gie, Daniel Hugo, J: W: Helberg en Clement Matthiesen Senior, waar van het UWelEd: Gestr: en Edele Achtb: goedgedagt heeft Copia te stellen in handen van de ondergeteekendens, ten einde daarop te dienen van derzelver Consideratien en advis, in zig vervattende een drie leedig versoek als’
‘Eerstelijk dat de wijnen der Requestranten op de oude gewoone wijze het Casteel mogen passeeren, het geen geweest is, op het afgeeven eener briefje aan de patrouillewagt, volgens de bij Raadsbesluit van den 26 Maart 1743, daar toe gestelde ordre, op welke briefjes vervolgens het vatgeld door den Boode wierd opgehaald, bij de geene die zodanige briefjes hadde verleend.’
‘Ten Tweeden dat volgens het 9:e Articul van het generaal Placcaat niemand zoude vermogen eenige wijnen in te slaan, zonder alvoorens een licentie briefje daar toe te hebben bekomen.’
‘En ten derden dat geen burger vrijheid mag hebben meer wijnen in te slaan als hij in zijn huishouden noodig heeft:’
‘Zullen de ondergeteekendens aan Uwe WelEdele Gestr: en Ed: Achtb: intentie tragten te beantwoorden, en dus Betreffende het Eerste Lidt aanmerken, dat reeds bij besluit deezes Raads van den 27:e November des voorleeden Jaars, waar van aan de ondergeteekendens als nu, nevens het voorm: request extract is in handigt, goedgevonden zijnde te statueeren, om het vatgeld der wijnen op de deezer dagen ingevoerde wijze te doen percipieeren, daar bij tevens ter dier tijd is verstaan, dat overzulks geen briefjes meer zouden worden aangenomen, dan alleen van de generaale Pachter, en van de alhier aan de Hoofdplaats domicilieerende wijnkopers, dewelke buiten en behalven derzelver naamteekening, deeze briefjes nog daar en booven met derzelver Cachet zouden moeten bezegulen, welke besluit ten oogmerk heeft het voorkomen van alle bedrog en kwaade menées die, met het accepteeren der briefjes van een ieder aan de patrouillewagt, ten einde daar op de wijnen die uit het Land opkomen, te laten passeeren, wierden gepleegd.’
‘Het komt de ondergeteekendens dus voor dat om de inconvenienten te ontruymen, die volgens het bovengem: Request, de gepriviligeerde wijnkoopers en generaale Pachter der wijnen en met hun ook wel voornamentlijk de wyngaardeniers van welke zijl: de wijnen inslaan, door de thans ingestelde wyze tot het heffen van het vatgeld, ondergaan, aan dezelve geprivigeerde wijnkoopers en generaale pachter der wijnen ingevolge het voorsz: besluit van den 27:e November laastl: nader zoude kunnen werden toegestaan, het voorregt, om hunne wijnen de patrouillewagt als bevorens te doen passeeren op hunne eigene Cedels, mits zij die Cedels gelijk het zelve besluit dicteerd, behalven hunne naamtekening ook met derzelver cachet bezegulen, en dat daar en boven deeze Cedels voor af aan den Commies werden vertoond, op dat denzelven de wijn die voor ieder der gem:e Wynkoopers of Pachter opkomt, kan boeken en de Cedels slegts voorgezien onderteekene, om, deeze Cedels alzo aan de Patrouillewagt tot de Passagie af te geeven.’
‘En op dat hier door geen hinder moge werden toegebragt in het uitvoeren, der gestelde ordre, tot het formeeren der Lysten, zo door den rapportschrijver uit de Cecels die de Patrouillewagt aan de Hoofdwagt afgeven moet, als door den Commies zelve ingevolge het 12:e Articul, zijner instructie, zo zijn de ondergeteekendens van gedagten, dat aan de patrouillewagt zoude behooren te werden gesteld een ordre, om de Cedels die door de voorsz: wijnkopers en Pachter tot het pas Seeren hunner wijnen met de onderteekening van den Commies, invoegen voorsz:e aan dezelve wagt zullen weezen afgegeeven, zorgvuldig te verzamelen, en dagelijks te verwisselen met den Commies, tegens een Lyst van denzelven, na het hier bijgevoegd model N:o 7. vervattende de namen der wijngaardeniers van welke en die der wijnkopers en Pachter aan welke de gepasseerde wijnen opgebragt zijn, om dus aan d’eene zijde door den Commies uit de gem:e Cedels vande resp:e wynkoopers en Pachter te doen formeeren een aparte lyst na het geanexeerde Model N:o 8 die dagelijks zal moeten worden overgegeeven in S Comp:e kas, en aan de andere kant de uitgewisselde Lyst N:o 7 van den Commies voor de patrouillewagt te doen dienen om, in plaats van de door dezelve wagt andersints ingezameld wordende Cedels van den Commies aan de Hoofdwagt te worden afgegeeven, tot het opmaken van de Lyst door den Rapportschrijver, die deezen verpligt is meede dagelijks in s Comp:e kas over te leeveren.’
‘Terwijl de meergem: wijnkopers en Pachter daar en boven zouden moeten gehouden zijn, om op het einde van ieder maand bij den Commies af te lossen en te betalen het vatgeld welke zij op derzelver Cedels, wegens de in dezelve maand, voor hun opgebragte wijnen te kwaad zullen zijn, ten einde deeze penningen door denCommies alzo maandelijks in s Comp:e Kas behoorlijk kan werden vereffend en voldaan.’
‘Hier meede ontruimd zullende zijn de zwarigheid die ér voor de wijnkoopers en Pachter in het uitvoeren der thans ingestelde wyzen tot het heffen van het vatgeld geleegen was, begrijpen de ondergeteekendens niet hoe de Requestranten uit deeze zwarigheid meede aanleiding hebben genomen, en zulks als de voornaamste grond bijbrengen kunnen, tot het voordragen van het tweede en derde lit van hun voorsz: versoek; verlangende dat, uit hoofde der baatzugtigheid van eenige Lieden die zig niet ontsien om valsche briefjes op derzelver requestranten namen als gepriviligeerde Wynkoopers te passeeren, en wijnen tot hun en der Comp:s groot nadeel laten opkomen, eerstelijk volgens het 9:e Actik:l van het generaal Placcaat mogt worden verboden, dat niemand zal vermogen eenige wijnen in te slaan, zonder alvorens een licentie briefje daar toe te hebben bekomen, als meede ten anderen dat geen burger zal vermogen meer wijnen in te slaan, als hy in zijn huyshouden nodig heeft.’
‘Nog minder kunnen de onderget: penetreeren hoe het minste nadeel van D E Comp:s verstrekken kan, wanneer particulieren, wijn uit het Land laten opkomen, daar de Comp:e hier ter plaatse geen handel in wijnen drijft, en dus zeer oneigen in zulk aanzien met de requestranten gelijk kan werden gesteld; terwijl het in tegendeel zeeker is, dat men van de wijnen die niet uit het land worden opgebragt, ook geen vatgeld aan d E Comp:e behoevende te betalen, bovendien zo lang dit product door den wyngaardenier op geen convenable wijze kan worden van de hand gezet, ook alle andere revenuen Stil Staan die voor de Comp:e daar uit moeten voorkomen.’
‘Dan de ondergeteek: Sustineeren dat beide deeze verzoeken veel eer haar oorspronk hebben uit de grootere voordeelen die de Requestranten, boven het geene de particuliere gepriviligeerde wijnkoopers immerste voren hebben gehad, tot prejudicie der andere Ingezeetenen voor zig zelfs buteeren.’
‘Want gelijk het aangehaalde 9:de Articul van het Generaal Placcaat voornamentlijk ziet op het inslaan der wijnen door de Ingezeetenen, tot het weder uitverkoopen derzelve bij het fust, binnen dit vlek, mitsgaders aan de Scheepen en vreemde Natien, zo zal egter niet alleen uit dat articul maar ook uit het 15: van het zelve generaal placcaat en uit alle andere vroegere en latere placcaaten op het stuk der wijnen g’emaneerd, blyken, dat eigentlijk de wijngaardeniers zelve altoos zijn geconsidereerd als de eerste en voornaamste gepriviligeerde wijnkopers: zo dat, wanneer aan een ieder buiten de wynkopers in de termen, onder welke de requestranten zulks zoude willen verstaan hebben, wierd verboden wijn in te slaan, zonder alvoorens een licentie briefje te hebben bekomen, men aande primitive wijnkopers, namentlijk dewijngaardeniers zelve te kort zoude doen, om dus het kopen der wijnen van hun minder vrij te Stellen, dan van de geene die Slegts bij vergunning de privilegie als wynkopers verkrijgen voor een bepaalde tijd.’
‘Daar en boven zal men zig nader geconvinceerd vinden dat dit meergem:e 9:e Articul van het Generaal Placcaat niet zo zeer eenig oogmerk kan gehad hebben om de Ingezeetenen te verhinderen het inslaan van wijnen omdezelve op te leggen, en al was het ook zelfs daar meede de eene of andere Speculative geleegentheid, het zij tot het aanslaan der generaale wijnpacht dan wel het voorrecht tot het verkoopen van wijn bij het fust aan de hand te neemen, wanneer men opmerkt dat dit generaal placcaat g’exteert heeft, lang voor dat omstandigheeden een ander placcaat hebben doen gebooren worden, waar bij de Wyngaardeniers zig bepaald vinden, hunne wijnen Slegts in de vijf maanden van primo September tot Ultimo Januarij uit het Land op te brengen, zo dat, wanneer de Ingezeetenen volgens eene gevestigde gewoonte geen vrijheid mogten hebben om in deeze maanden hunne wijnen vande wijngaardeniers, in voorraad te doen opkomen, de Wyngaardeniers ook zouden werden geprejudiceert in het voorregt welke zij vande eerste tijden af aan boven een ieder hebben gehad, om hunne wijnen, mits bij geen kleinder quantiteit als een halve aam aan alle Ingezeetenen, geen bijtappers van de pagter zynde, te verdebiteeren en op te brengen.’
‘De ondergeteekendens considereeren dierhalven verders dat, welke reedenen de Requestranten ook mogen voorwenden tot het obtineeren van zodanige interdictien, als zy in hun request beoogen, deeze interdictien ondertusschen, evenwel daar dezelve de voorrechten der wynkoopers alleen en van niemand anders zouden doen aanwassen, niet nalaten kunnen.’
‘I:o de van ouds geuseerde vryheid der overige Ingezetenen te verkorten, om tot hun eigen gebruik of ook zelfs op Speculatie al zulke quantiteit wijnen in te slaan of op te leggen, als zij zelfs goedvinden, in zoo verre van deeze ingeslagene of opgelegde wynen geen verkoop geschiede, als op verkregene licentie, ingevolge het meergem:e 9:e articul van het generaal Placcaat.’
‘II:o meede nadeelig te zijn aan S Comp:e geregtigheid van het vatgeld, daar deeze tak van Inkomsten zekerlijk zoude verminderen, wanneer men wilde beletten dat, buiten de wynkoopers, niemand, meer dan een bepaalde quantiteit wijnen, tot eigen Consumptie zoude mogen inslaan.’
‘III:o de wyngaardeniers grotelijks te belemmeren in het verkopen van derzelver wijnen, also dezelve, wanneer slegts een geringe hoeveelheid van dien aan particuliere Ingezeetenen konde verkoopen, in de prijzen tot het voornaamste debiet derzelve, geheel afhankelijk zouden worden gemaakt van de Willekeur der wynkoopers.’
‘IIII:o Insgelyks zeer nadeelig te weezen aan de generaale Pacht der wijnen, welke de voornaamste tak van S Comp: inkomsten alhier uitmaakt, dewijl het dog niet mogelijk is dat iemand g’inclineerd weezende den algemeenen tap of sleet der wijnen te pagten, zig in minder dan een etmaal van de daar toe benodigde wijnen en verderen omslag kan voorsien, maar verpligt is op eene zodanige Speculatie zig een geruimen tyd voor af, met het inslaan der wijnen als andersints te stabileeren, om zig dan bij het getal der meededingers tot dien pacht te kunnen voegen: het geen dog, gelijk in alle andere zaaken den prijs der pagt moet doen klimmen’
‘V:o alle de overige Ingezeetenen ja ook de wyngaardeniers zelve, die na Ultimo Januarij wanneer de voornaamste tijd tot den afscheep der wijnen na het Patria invalt, geen wijn meer opbrengen mogen, te ontzetten, van de mogelykheid om te Jouisseeren van de vrijheid nu onlangs door de Hooggebiedende Heeren Meesteren aandezelve vergund, tot het verzenden van wijnen op vragt na het Patria; en welke vrijheid alzoo geheel en alleen ten voordeele en in de handen der wijnkoopers zouden worden overgebragt.’
‘Om welke bijgebragte en meer andere reedenen en Consideratiën die de ondergeteekendens om wydloopigheid te vermijden thans niet aanhaalen zullen, de ondergeteekendens van advis zouden zijn dat het voorengemelde Tweede en derde Lidt van de requestranten by hun Suplicq gedaan verzoek behoorde te werden geweezen vande Hand.’
’/ Onderstond /’
‘In ‘t Casteel de Goede Hoop d:n 28:e Sept: 1790. / was geteekend / O: G: de Wet W:m F: v: Reede van Oudtshoorn.’
N:o 7
Lijst voor de Patrouillewagt wegens de Cedels teegens deeze lijst uitgewisseld, van de wijnen die door de volgende wyngaardeniers, op de eigenen Cedels van de natemoemene wynkopers en Pachter heeden de gemelde wagt zijn gepasseerd, als
| van | aan | Leggers wyn | Cedels | |
| Paul Roux | J: J: vanden Berg | 6 | op | 2 |
| Johannes Krugel | Joh:s Gie | 1 | d:o | 1 |
| van | aan | Leggers wyn | Cedels | |
| Paul Roux | J: J: vanden Berg | 6 | op | 2 |
| Johannes Krugel | Joh:s Gie | 1 | d:o | 1 |
Cabo de Goede Hoop den.
N:o 8
Lijst der wijnen die op heeden van de volgende wijngaardeniers aan de onder te meldene wijnkoopers en Pachter op der zelver eigene Cedels de patrouille wagt zijn gepasseerd, om op het einde deezer maand het vatgeld daar van te voldoen, als:
| van | aan | Leggers | wyn | Cedels | |
| Paul Roux | J: J: vanden Berg | 6 | d:o | op | 2 |
| Joh:s Kruger | Joh:s Gie | 1 | d:o | d:o | 1. |
| van | aan | Leggers | wyn | Cedels | |
| Paul Roux | J: J: vanden Berg | 6 | d:o | op | 2 |
| Joh:s Kruger | Joh:s Gie | 1 | d:o | d:o | 1. |
Cabo de Goede Hoop.
Zoo is verstaan zig met het geadviseerde van voorsz: Heeren te Conformeeren, en dien volgens thans nader te statueeren, dat het aan de gepriviligeerde wynkopers en den Generaale Pachter, der wijnen alhier zal vrijstaan, om hunne wynen die patrouillewagt als bevoorens te doen passeeren, op hunne eigene Cedels, mits zy die Cedels, behalven met hunne naamteekening, ook met hun Cachets bezegulen, en dat daar en boven die zedels voor af aan den Commies worden vertoond, op dat dezelve de wijn die voor ieder der gem: wynkopers of pagter opkomt, kan boeken, en de Cedels Slegts voorgezienonderteekenen, om deeze Ceduls alzoo aan de Patrouillewagt tot de passage af te geeven,
En op dat hier door geen hinder mag worden toegebragt in ‘t uitvoeren der gestelde ordre, tot het formeeren der Lysten, zoo door den rapportschryver uit de Ceduls, die de Patrouillewagt aan de Hoofdwagt afgeeven moet, als door den Commies zelve, ingevolge het 12:e Octbober zijner instructie, zal aan de patrouillewagt worden gelast, om de Ceduls, die door devoorsz: wynkopers en Pachter tot het passeeren hunner wijnen, met de onderteekening vandenCommies, invoegen voorsz:, aan dezelve wagt zullen weezen afgegeeven, zorgvuldig te verzamelen, en dagelijks te verwisselen
met denCommies, tegens een Lyst van denselven, naar t bij voorn: Memorie gevoegd model N: o 7 vervattende de namen der wijngaardeniers van welke, en die der wijnkopers en Pachter aan welke de gepasseerde wijnen opgebragt zijn, om dus aan de eene zijde door den Commies uit de gem: Ceduls van de resp:e wijnkopers en Pachter te doen formeeren, een aparte Lijst, na het bij meerm:e Memorie al meede geannexeerd model N:o 8 die dagelijks zal moeten worden overgegeeven in s Comp: Cas, en aan de andere kant de uitgewisselde Lijst N:o 7 van den Commies, voor de patrouillewagt te doen dienen, om, in plaats van de door dezelve wagt andersints ingezaameld wordende Ceduls vanden Commies, aan de Hoofdwagt te worden afgegeeven, tot het opmaken van de Lyst door den rapportschrijver, die deezen verpligt is, meede dagelijks in S Comp:e Cassa over te leeveren.
Terwyle de meergem:e wynkoopers en pachters daar en boven zullen gehouden zijn, om op ‘t einde van ieder maand bij denCommies af te lossen en te betalen het vatgeld, ‘t welk zij op derzelven Ceduls, wegens de in dezelve maand voor hun opgebragte wijnen te kwaad zullen zijn, ten einde deeze penningen door denCommies alzo maandelijks in S Comp:s Cassa behoorlijk kunnen worden vereffend en voldaan, en zullen die geenen der voorm:t wijnkopers of Pachter, welke nalatig zullen zijn, om by ‘t einds van ieder maand, of uitterlijk op den eersten dag der volgende maand, deeze afreekening met den Commies te doen, voor altoos van dit voorregt verstooken zijn en blyven, en even als alle andere particul: Ingezeetenen, gehouden zyn het vatgeld van de hun aangebragt wordende Wijnen telkens Contant te betalen.
En is laatstelijk verstaan, het verdere door de requestranten gedaan verzoek, als strijdig met de belangens van ‘t algemeen, te wyzen van de hand.
Voorts uit eene verklaring der officieren en onderofficieren op het Schip de Helena Louisa zijnde gebleeken, dat het voorn:t Schip, bij deszelfs afzeilen van deeze reede zijn jol had verlooren, zoo is verstaan den Equipagiemeester te qualificeeren, om in dies plaatze een ander bekwaam vaartuig voor dat Schip in te kopen.
Hier na is geleezen het volgende vertoog van den Raade van Justitie
Aan den WelEdelen Gestr: Heere Cornelis Jacob vandeGraaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &c:a &c:a &c:a beneevens den verderen Edele Achtb: Raade van Politie deezes Gouvernements.
‘WelEdele Gestrenge Heer en E: E: Achtbaare Heeren!’
‘Vertoonen reverentelyk de Præsident en Leeden van den E Achtb: Raade van Justitie deezes Gouvernements:’
‘Dat zij, bij vertoog, op den 12 Januarij J:L:, ter vergadering van UWEd: Gestr: en E Achtb:, nopens den geaufugeerden en by Contumacie uit dit Gouvernement gebannen eerste gesw: Clercq ter politicque Secretarije Johannes Marthinus Horak en Adsistent quïst Möllerstom ingediend, aan UwelEd: Gestr: enE Achtb: hebbende ter kennisse gebragt, in hoe verre men, met de procedures, welke ten opzigte van de bij parate executie verkogte goederen, van voorm: Horak en Mollerstrom, nog niet in Staat van wijzen waren gebragt, met ‘t inwinnen der nodige enquisten was gevorderd; teffens aan UWEd:Gestr: en E Achtb: hebben versoek gedaan om de Contante Penningen ten bedragen van 18291 Rd: en 17 St: welke voor reekening dier boedels onder den Sequester waren berustende, provisioneelyk ins Comp: Cassa te doen ontfangen en aldaar tot den uiteinde dier procedures geconsigneerd te laten; met byvoeging, dat de vertoonders te gelijk den Sequester hadden gequalificeerd; om de onder hem berustende paaijen der kustingbrieven, op de verval dagen ingevorderd hebbende, daar van aan de vertoonders kennis te geeven, ten einde die penn: meede invoegen voorsz: in S E Comp: Cassa te doen overbrengen.’
‘Zoo als ook ingevolge van dien, de op den 8 Julij laatstl: vanden Koopman der E: Comp:e M:r Jacob Pieter de Neijs ontfangene tweede paaij van het uit den boedel van voorsz: Johann:s Marthinus Horak verkogte huis, bedragende montant van Rd: 8722 - in S Comp: Cassa is geteld. Terwijl de vertoonders ondertusschen zijn voortgevaaren, met het neemen van zodanige informatien als in deezen onvermydelijk worden gerequireerd, om de eigentlijke Som, welke de E Comp:e uit voorsz: verkogte boedels van Horak en Mollerstrom zal Competeeren, te kunnen vinden; en uit welke tot nog toe ingewonne informatien, reeds is gebleeken, dat diverse posten, bekend gesteld, op de in Judicio geproduceerde Lijsten, dewelke, wegens het door de ter rechergie deezer zaake, expres benoemde gecommitt:, bevondene deficit, der aan de E Comp:, zo over recognitite van leeningsplaatsen, als het Heeren recht van verkogte vaste Goederen, competeerende penn:, zijn geformeerd; geensints kunnen worden gebragt, ten lasten der voorsz: boedels van Horak en Mollerstrom, of de overige Clercquen, welke de annotatien op de resp:e ordonn:e boeken hebben onderteekend: maar in tegendeel, daar van dadelyk behooren te worden afgeschreeven; als hebbende zommige der ingeciteerde lijsten, benoemde persoonen, bij derzelver gegeevene verklaaringen betuigd, het Heeren recht of de recognitie penn:e aan hen geschonken te zijn, en dus niet voldaan te hebben, en andere onder Eede gedeclareerd, het Heeren recht of de recognitie penn:e in S Comp: Cassa te hebben betaald.’
‘Dat egter, hangende de voorsz: procedures door Yda Margaretha Atleda huisvrouw van voorm: Johannes Marthinus Horak, aande vertoonders is gepræsenteerd, een request, deezen in Copia authenticq verzellende, in welk request zij, om de daar bij breedvoerig bijgebragte reedenen, heeft ver zoek gedaan, of de vertoonders wilden bepaalen hoe veel thans de prætensie van d E Comp:e op den boedel van haaren voorm: Man, na aftrek van ‘t geen reeds bij de ingewonne verklaaringen, in haar faveur consteerd, komt te bedragen, en zulks met oogmerk, om met haare famielje te overleggen of ‘t mogelijk waare, om, door dezelve geadsisteerd, de geheele prætentie, welke van d E Comp:e op haar boedel word gemaakt, te voldoen, en daar door alle verdere aanspraak op dezelve te doen cesseeren. Zo nogtans, dat aan haar Suppl:te of de verdere geintresseerdens, zo zij in der tijd mogten aantoonen meerder penn: aan d E Comp:e te hebben uitbetaald, als haaren Man werkelyk genooten heeft, al het invoegen voorsz:e te veel betaalde, werde gerestitueerd.’
‘Dat dan ook de vertoonders, na hier op te hebben ingenomen de Consideratien van den Heer Independent Fiscaal Johan Nicolaas Steven van Lijnden, hebbende doen formeeren en aan ged:e Huisvrouw van Johannes Marthinus Horak overgeeven eene pertinente reekening, waar uit bleek, dat, zo wel ter compleete voldoening van zodanige Somma van penn: als d E Comp: thans na aftrek van ‘t geene uit de tot nog toe ingewonne enquesten ten voordeele van de boedel van voorsz: latilant Horak consteerd, als ter voldoening van de in deeze zaak gevallene Justitieele Kosten, vereischt wierd, een montand van 1349 rd:s en 14 Stf:s meerm:e huisvrouw van denzelven Johannes Marthinus Horak daar op, bij een nader request, aan de vertoonders heeft declareerd, dat zy, door haare famielle daar toe in staat gesteld, voorsz: op haar boedel te kort komende Somma van Rd:s 1349:14:- zoude voldoen, met bijgevoegde verzoek of de vertoonders deeze som wilden accepteeren, gevolgelijk den boedel van haaren Man ontheffen van de Sequestratie, waar onder dezelve tot dus verre is gehouden geworden, en aan haar gerefereerd laten, om Successief voldoende hebbende aangetoond deezer en geene posten, welke door haarer man nimmer zyn genooten, de daar voor op haar reekening gebragte en dus te veel aan d E Comp:e uitbetaalde penn: te kunnen repeteeren.’
‘Dat de vertoonders, uit aanmerking van de billijkheid van dit versoek, daar in hebbende gecondescendeerd, en mitsdien den boedel van gem:e Horak ontheft van de Sequestratie, waar onder dezelve tot nog toe, uit hoofde van de daarop hechtende en als nu afgedaane pretensie van d E Comp: is gehouden geworden; mitsgaders aan de Suppl:te of verdere geinteresseerdens overgelaten, om te onderzoeken, en aan de vertoonders expost voor te dragen, welke posten zij vermeenen zullen, te veel te zijn uitbetaald, waar van dan ook, mits zulks behoorlyk verifieerende en met Sufficiente documenten bewyzende, restitutie zal dienen te geschieden.’
‘Weshalven de vertoonders zig bij deezen wenden tot UWEd: Gestr: en E: Achtb: met eerbiedig verzoek, dat het van derzelver welbehagen zijn moge, in voldoening eener Somma van Rd:s 39665 en 22 St:s als thans de voor de E Comp:e op den boedel van meerm: Johannes Marthinus Horak hechtende prætensie uitmakende, in S E Comp:e Cassa in te neemen, een bedragen van 28027 Rd:s en 6 Stuyvers waar van reeds een montant van Rd:s 26825: en 10 St: aan Contante penn:e in Cassa voorm:d geconsigneerd zijnde, thans nog van de door voorm: huijsvrouw van Johannes Marthinus Horak betaalde penn:e de Somma van Rd:s 1201 en 44 St: in Cassa zullen worden gebragt; Terwijl voorts de resteerende 11638 Rd:s 16 St:, bestaande in de onder den Sequester berustende Kusting brieven, wegens de laatste paaijen der voor reek: des boedels van gemelde Horak verkogte vaste goederen, zoo dra deeze Som op den vervaldag dier paaijen, zijnde den eerste der aanstaande maand December, zal weezen ingevorderd, al meede in S Comp: Cassa zullen worden afgelegd.’
‘Zullende al wijders, zoo wanneer voorsz: huisvrouw van Johannes Marthinus Horak, ingevolge de voorwaarde, waar op de prætensie van d E Comp: door haar thans is geliquideerd, voldoende mogt aantoonen, deeze of geene posten, welke zy vermeenen zal te veel te zijn uitbetaald, zodanig dat de vertoonders met goed fundament de voorsz: restitutie zullen kunnen decerneeren; de vertoonders als dan de vrijheid neemen UWelEd: Gestr: en E Achtb: daar van de vereischte kennisse te geeven, ten einde daar op uit de thans in Cassa gebrachte penningen van dikwils gemelde Johannes Marthinus Horak aan deszelfs huijsvrouw of geinteresseerdens, het door d E Comp:e als dan te veel genootene, kan werden te rug gegeeven.’
’/ Onderstond /’
‘’T welk doende &:a / was geteek:/ J: I: Rhenius T: C: Rönnenkamp, Joh: Smuts, S: v: Echten G: H: Meijer, C: Mappa, H: de Wet, R: J: v:d: Riet,. A: Fleck, H: A: Truter, / in margine / Overgegeeven inden E Achtb: Raade van Politie aan Cabo de Goede Hoop den 28 Sept: 1790.’
Aan den WelEd: Achtb: Heer Johannes Isaac Rhenius Præsident beneevens de verdere Edele Achtb: Raade van Justitie deezes Gouvernements.
‘WelEdele Achtb: Heer! en Heeren!’
‘Met verschuldigde Eerbied geeft te kennen Uwer WelEdele Achtb: zeer nedrige Dienaresse Yda Margaretha Atleda, Huysvrouw van den geweeze Eerste gesw:e Clercq ter Politique Secretarije Johannes Marthinus Horak.’
‘Dat de alhier zedert diverse Jaaren geheerst hebbende ongelukkige Schaarsheid aan Contanten, der Comp:te Man heeft doen besluiten om, daar hij van deeze en geene zo aan de kaab woonachtig Persoonen, als Landslieden, Successivelijk in Commissie had ontvangen, zodanige Penn: als dezelve voor ‘S Heeren Recht, wegens gekogte vaste goederen, of ten agteren staande Recognitie penn: in ‘S Comp:s Cassa, moesten opbrengen; ten einde die penn: provisioneelijk om de vooren aangehaalde schaarsheid aan Contanten te employeeren, tot het aflossen der op zyn Huijs verloopene paaijen, en het verbouwen van het zelve, met intentie en oogmerk om, nadien het d E Comp:e bij wien toch altijd veele persoonen Jaaren lang met hunne recognitie penn:e agterstallig blyven, om het even was, of die penn:e een of twee Jaaren vroeger of laater werden opgebracht, voorsz: inCommissie ontfangene Contante als dan in ‘S Comp:s Cassa te voldoen.’
‘Dat vervolgens ook den boedel van der Suppl:te man tot verhaal van het geen d E: Comp: Competeerde, bij parate Executie verkogt zijnde, dus het smertelijk gevolg van voorsz: door der Suppl:te Man gedaane Stap, haar en haare kinderen in de ongelukkigste Situatie heeft gedompeld.’
‘Dat echter der Suppl:te man voor deszelfs vertrek van hier aan de Suppl:te sincêr heeft verzeekerd, op voorsz:e wijze niet meer dan 70 a 75000 guldens onder zich te hebben gehad, ‘t geen de Suppl:te ook volkoomen heeft gerust gesteld en doen hoopen, om van de penn:e uit den verkoop van alle haare Goederen geprovenieerd, noch een aanzienlijk Capitaal te rug te ontfangen, en dus daar door in staat gesteld te worden, van met haare kinderen, die even als zij in dat ongelukkig lot deelen moeten te subsisteeren.’
‘Dat zij Suppl:te zich in deeze Hoop zoo veel te meer heeft gesterkt gezien wanneer zij vernam dat UWelEd: Gestr: waren overgegaan tot het zoo prijselijk voorsigtig, en voor haar allesints avantasieuse besluit, om tot geene Condemnatie ofte bepaling van het tantum het welk uit den boedel van der Supp: Man zou worden opgebragt te treeden, voor en al Eer van alle de Persoonen; welke door de daar toe expres gestelde gecommitteerdens die gevaceerd hadden, om het defecit der E Comp:e uit de Transporten, ordonn:e en Cassa boeken na te speuren, op zekere lijsten waaren genoteerd, alhier onder Eede verklaringen waren ingewonnen.’
‘Dat dan ook verder aan de Suppl:t van ter zijde is ten oore gekomen, dat men ingevolge de tot noch toe Ingewonnen Enquesten reeds veel tot voordeel van haren Boedel had gevonden, dat verscheide lieden het heeren Recht is geschonken geworden; dat ook zommige in deCas en andere wederom aan Clercquen ter politicque Secretarije de Penn:e hadden afbetaald, gelijk het een en ander door diverse van zodanige deposanten aan de Suppl:t zelve is verhaald, zo dat zij vertrouwd, dat dit poinct, als volkomen tot voordeelen van een ongelukkige vrouw en kinderen Spreekende, de attentie van UWelEdele Achtb: niet zal echappeeren.’
‘Dat hoe zeer de Suppl:te zich ook verzekerd houd, dat de E Comp:e niet meerder Penn:e uit haaren boedel Competeerd, als het geen zij hier boven heeft opgegeeven, en hoe zeer zij ook volkoomen bewust is, van na het eindigen, dier recherches een aansienelijke Som uit haar Importanten Boedel, te rug te zullen ontfangen, zij Suppl:te echter niet alleen zederd de voorm:e procedures, en dus in een Laps van circa twee volle Jaaren, zich van die Penn:e heeft ontstoken gezien, maar ook zelfs nu zederd een geruijmen tijd gebukt moeten gaan onder eene blaam en verwijting dat de E Comp: bij haar boedel zoude te kort komen.’
‘De Suppl:te betuijgd voor UWelEd: Achtb: dat deeze omstandigheid voor haar grievend is, en houd zich noch als versekerd, dat de uitkomst UWelEdele Achtb: zal doen zien, dat zij, op de betuijging door haaren man gedaan, gerust heeft kunnen staat maken.’
‘Dan Edele Achtb Heeren, gelijk zij aan den eenen kant zeer wel inziet, dat hoe actief men ook mooge te werk gaan, het evenwel niet mogelijk zijn zal, alle de gerequireerde Enquesten voor eerst, /: ten minsten niet binnen een en mogelijk wel twee Jaaren :/ van de zo verre Landwaarts in wonende Ingezetenen in te winnen, en UWelEdele Achtb: nopens de penn:e van de Suppl:te in staat van wijze te brengen. - Zo is zij Suppl:te aan den andere kant ook overtuijgd, dat zij nopens den Staat van haaren Boedel geduurende al die tijd, in dezelve onzeekere maalstroom blijft, als waar in zij tot nog toe geverseert heeft, niet alleen, maar dat ook zelfs daar om die betaamlijke pogingen welke der Suppl:te Man, misschien bij den Souverain tot verkrijging van Pardon Abolitie remissie of andere gepermiteerde Middelen om van de poursuites van die geene die het recht der Hooge overigheid waarneemd te worden ontheven, zoude kunnen infructueus gemaakt, en buiten effect worden gesteld, behalven dat zij en de haare nog steeds moeten zuchten onder die grievende verwijting, dat d E Comp:e bij haaren boedel zal te kort Schieten.’
‘De Suppl:te heeft hierom niet nagelaten met haare famielje te raad pleegen, welke haar dus ook heeft belooft, om daar zij even als de Suppl:te zelve verzeekerd is, dat men namaals bevinden zal, dat haaren Man niet meerder als de hier voren opgegeevene Som, en dus veel minder genooten heeft, als thans het onder UWelEd: Achtb: Sequestratie berustende Rendement van haaren boedel beloopt, haar dus ook in deezen, omstandigheid bij te Springen’
‘En daar dan nu hun oogmerk is, om ware het mogelyk door derzelver Intercessie alle aanspraak die wegens de prætentie welke door d E Comp:e op der Suppl:te Boedel gemaakt word te doen cesseeren, onder die expresse voorwaarde nogtans, dat aan de Suppl:te ofte de geintresseerdens, zo zij voldoende aantoonen, dat er meer Penn: aan d E Comp:e zijn uitbetaald, als der Suppl:te man werklijk genoten heeft, als het invoegen voorsz: te veel betaalde zal worden gerestitueerd’
‘Zo wend zich de Suppl:te bij deezen tot UWelEdele Achtb: met zeer ootmoedig versoek dat het provisioneelijk van UWelEdele Achtb Hooggunstig welbehagen zijn moge te bepaalen, hoe veel tans de prætensie van d E Comp:e op den boedel van der Suppl:te Man, na aftrek van het geene uit de reeds ingewonne verklaringen in zijn faveur Consteerd, komt te bedragen, ten einde zij Suppl:te na hier van g’informeerd te zijn, met haar famielje verder kan te raade, en in deezen met sekerheid te werk gaan.’
‘Vertrouwende de Suppl:te dat UWelEdele Achtb: uit aanmerking van de ongelukkige omstandigheid waarin zich de Suppl:te bevind, die met haaren Man in gemeenschap van goederen gehuwd zijnde, dus voor de Schuld meede responsabel is gehouden, niet tegenstaande, ook kort voor dat haar deeze slag getroffen heeft, den Boedel door eene Erffenis van der Suppl:te Vader met ƒ40,000 is g’augmenteerd, op dit versoek zullen verleenen een gunstige appostille’
’/: Onderstond :/’
‘’T Welk doende / was geteekend / Yda Margaretha Horak, geb: Atleda / lager / Accordeert / was geteekend / W: S: v Rijneveld Secretaris.’
Waar op gedelibereerd zijnde, is verstaan den Heer Cassier te qualificeeren, omme de in te komene penningen van den Boedel van meerm: Horak Successivelijk te ontfangen in S’ Comp:e Cas, terwijle men al voorts zal afwachten de berichten welke noch door evengem:e Raade van Justitie nopens de uit voorsz:e Boedel te veel betaalde penningen aan deeze Regeering naderhand Staan te worden ingeleeverd.
Vervolgens geleezen zijnde het onderstaande Request van den Lieuten:t ter zee Jaques Gideon Tredoux.
Aan den Wel Edele Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a beneevens denE Achtb: Raad van Politie deezes Gouvernements
‘WelEdele Gestrenge Heer en E E Achtbare Heeren’
‘Geevt met alle verschuldigde eerbied te kennen UWerWelEdele Gestr: en E Achtb: zeer gehoorzaame dienaar Jaques Gidion Tredoux Lieut: ter Zee in dienst der E Comp:e bescheiden op het permanent Schip Sterrenschans , hoe hij Suppl:t in den Jaare 1787 alhier in qualiteit van Sous Lieuten:t g’arriveerd zijnde, door UwerWelEdele Gestr:e en E Achtb: het volgende Jaar onder zijn loopend verband tot eerstgem:e qualiteit is geavanceerd, dog dat hij tot zijn innig leedweezen moet ondervinden, hoe een meer en meer toeneemend gebrek aan ‘t gezigt hem buijten Staat Steld, zynen dienst langer naar pligt te blyven waarnemen.’
‘Reedenen om welke den Suppl:t zig is keerende tot UWelEd: Gestr: en E Achtb: reventelijk verzoekende hem te willen Stellen onder afgesz: gagie, en te permitteeren aan deeze uithoek te mogen verblyven, teffens ootmoedig smeekende omme wanneer het gebruik van zijn gezigt weder mogt bekoomen, hem als den wederom in den dienst der E Comp:e te willen emploijeeren, in zijne voorsz:e qualiteit, of in zodanige andere als waar toe UWelEd: Gestr: en E Achtb: hem Capabel zullen oordeelen.’
’/ Onderstond /’
‘’T Welk doende &:a / was geteek: / J: G: Tredoux’
Zoo is goedgevonden, om reedenen by voorsz: requeste ter neder gesteld, in het versoek van den Suppl:t te condescendeeren, en denzelven dienvolgens te stellen onder afgeschreeven gage, omme wanneer hij zig daar toe weder in staat zal komen te bevinden, wederom in den dienst der E Comp:e te worden g’Emploijeerd.
Wijders wierd door den Burger Jan Theunis Mulder gediend van het volgende Request
Aan den WelEdele Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a benevens den E Achtb: Politicque Raad.
‘WelEdele Gestr: Heer E E Achtbaare Heeren!’
‘Geeft onder daniglijk te kennen Uwer WelEd: Gestr: en E Achtb: zeer Getrouwe en gehoorzame dienaar Theunis Muller burger alhier, dat hij Suppl:t op deszelfs dienaangaande gedaan Supplicq van UWelEd: Gestr: en E Achtb: hooggunstig permissie heeft geobtineerd omme beneevens deszelfs huijsvrouw en kinderen te mogen repatrieeren, en ten dien fine reeds geplaatst is geworden op ‘t Brigantijn Scheepje de Helena Louisa , door welkers Stranding denSuppl:t zich genoodzaakt heeft gezien zijne geprojecteerde reize te moeten staken.’
‘Reedenen om welke den Suppl:t zich is keerende tot UWelEd: Gestr: en E Achtb:, Eerbiedig verzoekende hem te willen permitteeren ter deezer plaatse wederom als burger te mogen blijven woonen, en aan hem Hoog gunstig te willen laten Restitueeren zodanige Somma als hij voor ordinair Transport en kostgeld bereeds ins Comp:e Cassa heeft betaald’
’/ Onderstond /’
‘’T Welk doende &: / was geteek / Jan Theunis Mulder.’
Het welk geleezen zijnde, is verstaan, den Suppl:t ingevolge zijn verzoek te permitteeren om ter deezer plaatsen wederom als voorheen te blyven Domicilieeren, en aan denzelver het reeds betaalde Transport en kostgeld te restitueeren.
Waar na geleezen zynde het request van Jan Michiel Elser en Jan Jacob Meijer Luidende
Aan den WelEdele Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den ressorte van dien &c:a &c:a &c:a benevens den E Achtb: Raad van Politie deezes gouvernements.
‘WelEdele Gestr: Heer! en E E Achtb: Heeren!’
‘Geeven met verschuldigde Eerbied te kennen Uwer WelEdele Gestr: en E Achtb: zeer onderdanige en gehoorzaame dienaaren Johan Michiel Elser & Jan Jacob Mijer eertyds gecontracteerde Slagters.’
‘Dat ingevolge raadsbesluit van den 10:e Junij 1788, zij Suppl:ten met den meede gecontracteerde Slagter Jacobus Arnoldus van Reenen provisioneel in S Comp:s Cassa zouden restitueeren, in afwachting der nadere ordre van Heeren Zeventienen een Somma van 682 ducatons en vier Stuyvers of Rd:s Een duyzend en drie en twintig, en vier Stuijvers, zijnde zodanige penningen als door de Supplianten op diverse datums voor geleeverd vleesch a Een Stuijv: p:r pond te veel zoude zijn genoten dewelke aan S Lands passeerende oorlogScheepen Goes , Juno , Holland , de Lijnx en de Bescherming geleeverd zijn.’
‘Dat zij Suppl:ten op den 29 Augustus 1788, dieswegens hebben verzoek gedaan.’
‘Dat op den 31 Junij 1789 door de Suppl:ten ins Comp:s Cassa is geteld een Somma van Rijxd:s 569: 31: voor de Scheepen Holland , Juno , goes , en de Beschermer .’
‘Dat het resteerende van den van voorsz: Rd:s 1023: 4 St: door de met de Suppl:ten gecontracteerde Slagter Jacobus Arnoldus van Reenen niet ingevolge raads besluit is voldaan in S Comp:e Cassa:’
‘Dat de Suppl:ten deswegens Eerbiedig verzoeken dat het van Uwe WelEdele Gestr: en E Achtb: welbehagen zijn moge, aan hen uit S Comp:e Cassa wederom te laten restitueeren, de voorsz: Rd:s 569:31:- indiervoegen als met voorsz: van Reenen is gehandeld, of daar omtrend zodanige andere Maatregulen te neemen als Uwe WelEdele Gestr: en E Achtb: naar Hoogst derzelver bekende billykheid zullen vinden te behooren’
’/ Onderstond :/’
‘’T Welk doende & / was geteek: / J: M: Elser Johan Jacob Meijer.’
Zoo is verstaan aan den Supplianten uit S Comp: Cas de daar in getelde Som van Rd:s 569: 31: te doen extracteeren, en ten deezen belangen de nadere ordres de Hoog geb: Heeren Meesteren af te wagten.
En zijn vervolgens geresumeerd de Requesten van Johannes Brink van Floris Brand, van Johannes Slabbert, van Karsten Muller en van Willem Hoppe, alle tendeerende omme te hebben den eijgendom van zeekere daar bij vermelde Stukken Lands en Luydende
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a benevens den Ed: Achtb: Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer! en E E Achtb: Heeren!’
‘UwelEdele Gestr: en Ed: Achtb: dienaar Johannes Brink geevt reverentelijk te kennen.’
‘Hoe hy met voorkennis en Consent van Welopgem: Edelen Heer Gouverneur heeft laaten meeten zeker Strookje Lands, groot Circa twee morgen en gelegen aan den Voet van de Leeuwenberg , breeder blijkende, bij het daar van door de Landmeeter geformeerd Caartje, welk den Suppl:t de vrijheid neemt hier neevens te voegen.’
‘En dewijl den Suppl:t genoodzaakt is, zo tot het houden van wachten als wel voornamentlijk in tyd van oorlog aan deeze hoofdplaats præsent te moeten zijn, en zulks hem bij gebrek van eigen logies veele depensies veroorzaakt, neemt hij bij deezen de vrijheid UWelEdele Gestr: en E Achtb: op ‘t onderdanigst te verzoeken, hem dit Strookje Lands, welks uitgaave dog niemand kan projudicieeren in Eigendom af te Staan, bereid zynde daar voor de gewone Erkentenisse aan d E Comp:e te voldoen’
’/ Onderstond :/’
‘’T Welk doende &:a / was geteekend / P: H: Faure qq’
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &:a &:a &:a benevens den E: Achtb: Raade van Politie deezes gouvernements
‘WelEdele Gestrenge Heer! en E E Achtb: Heeren!’
‘Geevt met alle verschuldigde Eerbied te kennen UWerWelEdele Gestr:e en E: Achtb: zeer gehoorsaame en onderdanige dienaar Floris Brand burger alhier, Hoe voor eenige Jaaren door den WelEdele Gestr: Heere M:r Joachim van Plettenberg, toenmalige Gouverneur deezer Colonie, aan den Suppl:t is toegezegt de eigendom van een stukje lands, geleegen in deeze tafelvalley , omtrent de voet van den Leeuwenberg annex des Suppliants woonhuijs; dat bij den komst van den teegenswoordige WelEdele Gestr: Heer Gouverneur deeze belofte niet alleen door zijn WelEdele Gestr: is vernieuwd geworden, maar dat hij boven dien gunstig permissie heeft verkreegen ‘t zelve Stukje lands door den Landmeeter Leiste te mogen laaten meeten, dat na zulks was verrciht den Suppl:t de daar van geformeerde kaart onder betaling van de daar toe staande onkosten heeft overgegeeven aan den toenmalige Eerste geswoore Clercq, Johannes Marthinus Horack, met verzoek daar over een Eerbiedige Request aan UWelEdele Gestr: en E Achtb: te formeeren; dat den Suppliant echter heeft moeten ondervinden, hoe zulks niet alleen door hem Horak niet was verricht, maar dat zelfs de aan hem overgegeeven kaart, na gedaane recherches ter politicque Secretarij niet was te vinden, en door hem Horack gezegt wierd verlegt te zijn; dat den Suppliant echter alleen in het vast vertrouwen op de belofte door beide welopgemelde Heeren Landvoogden aan hem omtrent de verkrijging van gemeld Stukje lands gedaan, is overgegaan tot den koop van het Huijs het welk hij thans bewoont; en dat hij zonder dies beziting, zijn behoeftig Huisgezin onmogelijk zal kunnen erneeren’
‘Reedenen om welke den Suppliant de vrijheid neemt UWelEdele Gestr: en E Achtb: aan te bieden een kaart die hij met voorkennis van den WelEdele Gestr: Heer Gouverneur; van voorsz: Stukje Lands heeft laaten vervaardigen; met ootmoedige beede dat het hoogst dezelve mogt behagen, hem het zelve Hooggunstig in Eijgendom te willen vergunnen, en teffens excuseeren van daar voor eenige recognitie aan de E: Comp:e te betaalen, aangezien ten tyde dat hij om voornoemd land heeft verzoek gedaan, voor dergelijke verkrijgingen nog geen erkentenisse aan de E Comp:e wierd opgebracht’
’/ onderstond /’
‘’T Welk doende & / was get: / F: Brand’
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &c:a &c:a &c:a beneevens den E Achtb: politicquen Raade
‘WelEdele Gestr: Heer! en E Achtb: Heeren!’
‘Geeft met alle eerbied te kennen UWelEd: Gestr: en E Achtb: zeer nedrigen dienaar den Burger Johannes Slabbert.’
‘Hoe hy Suppliant met voorkennisse van den Ed: Gestr: Heer Gouverneur heeft laten meeten zeeker Stuk Lands genaamt Twistwijk groot in zijnen grond vier morgen vier hondert Vyf en twintig quadraat roeden Een Hondert twee en veertig gelijke duijmen breeder blykende bij de door den Landmeeter daar van geformeerde en hier neevens geannexeerde kaart. Weshalven neemd den Suppl:t de vrijheid UWelEd: Gestr: en E Achtb: ootmoedig te Imploreeren, dat ‘t van derzelver gunstig welbehagen mogen zijn hem Suppl:t bovengem:e Stukje Lands in eigendom te verleenen.’
’/ onderstond /’
‘’T Welk doende &:a / was geteek / Johan:s Slabber’
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &c:a &c:a &c:a beneevens den E: Achtb: Raad van Politie.
‘WelEdele Gestr:e Heer en E E. Achtb: Heeren!’
‘Geeft reverentelyk te kennen UWerWelEdele Gestr: en E Achtb: nedrigen Dienaar Carsten Muller.’
‘Hoe hy Suppl:t met voorkennisse van welopgem:e Ed: Heer Gouverneur hebbende laaten meeten zeeker Stuk lands groot Drie Morgen en Zeventig quadraat roeden uitwijzens de door den Landmeeter daar van geformeerde Kaart die hij de vrijheid neemt hier neevens te annexeeren, zijnde het gem: Land geleegen in dit Caabs district omtrent de Jan biesjes Craal aan ‘t dieprivier , zoo suppliceerd hij UWelEd: Gestr: en E Achtb: op het nedrigst hem zulks in eigendom te verleenen; onder zodanige Conditie als hoogst dezelve zullen goedvinden te bepaalen’
‘/onderstond :/’
‘’T Welk doende &:a / was geteek: / Carsten Muller’
Aan den WelEdele Gestr: Heer, Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a benevens den E Achtb: Raad van Politie.
‘WelEdele Gestrenge Heer! en E: Achtbaare Heeren!’
‘Uwer WelEdele Gestr:e en E Achtb: onderdanige dienaar Willem Hoppe geevt Eerbiediglijk te kennen, hoe hij met voorkennisse van welgem:e WelEdele Gestr: Heer Gouverneur heeft laten meeten zeeker Stukje Lands annex zijn Erff, het welk UWelEd: Gestr: en E: Achtb desgelievende uit de hier nevens gevoegde Caart waar op het figuur in’t geel is afgezet, zullen kunnen zien.’
‘Verzoekende den Suppliant op het ootmoedigst dat het UWelEdele gestr: en E: Achtb: gunstig gelieven te behagen hem Suppl:t het gemelde Strookje Lands in eygendom te vergunnen, zijnde hij bereid daar voor aan d E Comp:e te betalen zodanige Somma als UWelEdele Gestr: en E Achtb: zullen oordeelen te behooren.’
’/ Onderstond :/’
‘’T Welk doende &:a / was geteek :/ W: Hoppe.’
Van welke requesten besloten is, te stellen Copijen in Handen van Commissarissen uit den Raad van Justitie, omme ten overstaan van den Heer Independent Fiscaal te onderzoeken of de uitgiften der voorsz: Landerijen ook tot præjudicie ‘t zy van d’ E Comp:e ofte van eenige particulieren Ingezeetenen dan wel van ‘t algemeen zouden kunnen verstrekken en zoo niet als dan te tauxeeren, hoe veel een ieder der voorsz:e Suppl:te voor de door hen respectivelijk verzogte Landerijen tot eene erkentenisse aan d E Comp:e zal behoren te betalen.
Wyders geleezen zynde het volgende Supplicq van den Chirurgijn Major der Burgerij Anthonij Bekker
Aan den WelEdele Gestr:e Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &:a &:a &:a benevens den Ed: Achtb: Raad van politie.
‘WelEdele Gestr: Heer! en Ed. Achtb: Heeren!’
‘De Chirurgijn Major der Burgerije Anthonij Bekker neemt onderdaniglijk de vrijheid te kennen te geeven:’
‘Dat hij onlangs door een gevaarlijke ziekte aangetast zijnde, daar van in zo verre wel is hersteld dat hij / :hoewel met veel moeite :/ zijne huijsselijke zaken kan verrigten, echter door eene zwaare aamborstigheid die hem zedert is bijgebleeven, zig volstrekt buiten staat bevind zijne burgerlyke diensten, wanneer het vereijscht word na behoren te kunnen verrigten:’
‘Weshalven den Suppl:t zig eerbiedig wend tot UwelEdele Gestr: en E Achtb: met ootmoedig verzoek dat het van hoogst dezelver welbehagen zijn mogen den Suppl:t behoudens den rang die hem als officier der Burgerije is toegevoegd, van voorm: zijnen post goedgunstig te willen ontslaan.’
’/ Onderstond :/’
‘’T Welk doende &:a / was geteek: / A Bekker’
Zoo is om reedenen daar bij vermeld, goedgevonden des Suppl:ts versoek te accordeeren, en denzelven alzoo behoudens Rang en qualiteit van den Burgerdienst te ontslaan.
Insgelyks door den Adsistent der E Comp:e Willem Kolver gepræsenteerd zijnde ‘t volgende Request
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a benevens den E Achtb: Rade van Politie deezes Gouvernements
‘WelEdele Gestr: Heer! en E: E: Achtbaare Heeren!’
‘Geeft met verschuldigde Eerbied te kennen, Uwer WelEdele Gestr: en E Achtb: gehoorzaame dienaar den adsistent Willem Kolver geboortig van Rotterdam ‘
‘Hoe den Suppl:t in den Jaare 1780. met S Comp:s Schip Het Huys te Krooswijk als Passagier ten deezen Gouvernemente is gearriveerd, en op den 17:e Junij 1785. door UWelEd: Gestr: en E Achtb: in den dienst der Ed: Maatschappy als Soldaat aan de penne a ƒ9 p:r Maand onder een vijf Jarig verband is aangenomen, vervolgens op den 17:e Mei 1786 door de bijzondere protectie UWerWelEdele Gestr: en E Achtb: gracieuselijk onder zijn lopend verband tot adsistent ter Secretarije van deezen E: Achtb Raade met ƒ20:- p:r m:d is bevordert.’
‘En nadien des Suppl:t verbonden tijd overzulks op den 17:e Junij deezes Jaars bereids geexpireerd is, en den Suppl:t reeds sedert den 11: Junij des voorL:e Jaars 1789 door den E Achtb: Rade van Justitie deezes Gouvernements tot hunnen respectabele Vierschaar gunstig toegang heeft geobtineerd, waar door denzelven geauthoriseerd is geworden omme neevens anderen voor hun E E Achtb: als procureurs ageerende lieden; in de namen van de resp:e partijen Litiganten de ventileerende procedures waar te neemen; dan na dien de zo zeer geextendeerde en aaneengeschakelde zaaken die van deeze en geenen onder den Suppl:t zijn berustende, hem verhinderen den dienst der E Comp:e plichtschuldig en na behoren te frequenteeren.’
‘Mits welke den Suppl:t de vrijheid neemt om zich met gepaste eerbied te keeren tot UWelEd: Gestr: en E Achtb: humbel insteerende dat ‘t van hoogstderzelver goedgunstig welbehagen mooge zijn, den Suppl:t uit hoofde van de hier voren gededuceerde positien, uit dendienst der E Comp:e te ontslaan en hem te permitteeren om behoudens zijn qualiteit echter met Stilstand van gagie hier te mogen verblijven’
’/ onderstond /’
‘’T Welk doende &:c / was geteek: / W:m Kolver.’
Is verstaan denSuppl:t te Stellen onder afgeschreeven Gagie
Noch wierd door den Lieutenant der Stellenbosche Burger Cavallerij Johannes de Waal Cornelisz:n gediend van het volgende verzoekschrift
Aan den WelEd: Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte vandien &c: &c: &c:a benevens den E Achtb Raad van Politie
‘WelEdele Gestr: Heer! en E E Agtb: Heeren!’
‘De Lieutenant onder de Eerste Compagnie burger Cavallerij aan Stellenbosch Johannes de Waal Cornelisz: neemt de vryheid UwelEdele Gestr: en E Achtb Eerbiedigst te kennen te geeven; hoe hij door Continueele Lichaams Corruptien, en wel principaal de Jigt waar aan hy thans gedurig laboreert, zig ten eenemaal buiten Staat bevind, de gewone Exercitien te paard te kunnen verrichten, hij Suppl:t zig derhalven genoodzaakt vind zig te wenden tot UWelEdele Gestr: en Ed: Achtb: met nedrig versoek, dat het hoogst derselver goede gelievte zijn mooge, den Suppl:t behoudens den rang die hij thans bekleed van het presteeren der voorm: diensten goedgunstig te willen execuseeren.’
’/ Onderstond /’
‘’T Welk doende &:a / was geteek: / J de Waal Cz:’
Waar op goedgevonden is, den Suppl:t ingevolge zijn versoek, behoudens Rang en qualiteit van Burger dienst te ontslaan.
Verders door Commissarissen uit den Raade van Justitie gediend zijnde van het volgende Rapport
Aan den WelEdele Gestr: Heer Cornelis Jacob vande Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &c:a &c:a &c:a benevens den E Achtb Raad van Politie
‘WelEdele Gestr: Heer en E E: Achtb: Heeren!’
‘Ter gehoorzaamer voldoening aan UWelEdele Gestr: en E Achtb: Resolutie de dato 20:e April deezes Jaars, waar bij het UWelEdele Gestr: en E: Achtb: behaagd heeft, in handen van de ondergeteekendens te stellen, Copijen der Requesten door den Oud weesmeester Jan Godlieb Brink en Burger Chirurgijn A: J: Becker, in hoogstderzelver vergadering ingediend. ten einde te onderzoeken of de uitgifte van de daar bij verzochte strooken Lands, buijten præjudice der E Comp:e ofte eenig particulier Ingezeetenen zoude kunnen geschieden, en zo Ja, dezelven als dan te tauxeeren, en van dit een en ander te dienen van Rapport - zo gebruiken de ondergeteekendens de vrijheid UWelEd: Gestr: en E Achtb: te berichten’
‘Dat zij ondergeteekd:s die strooken Lands met de vereijschte attentie hebben bezigtigd, en ontwaard dat het Land van den oud weesmeester Brink ter groote van Twee Morgen geleegen in deeze Tafelvalleij aan den voet van den Leeuwenbil , niet alleen een Berg en klipagtig grond, maar ook meerendeels van water ontblood is; en dat van den Chirurgijn Becker ter groote van Vier morgen al meede in dit Caabs district geleegen aan de Zeekoevalleij , een allezints zandrige en niet zeer vrugtbaar grond komt te zijn en uit hoofde der meenigvuldige swaare kosten en moeijten die door hun beiden reeds zijn aangewend en noch moeten worden gedaan, eerstgem:e om zijn Land van die klippen te zuiveren, en laatstgemelde om waare het mogelyk met Spitten en graaven goed land te vinden, als ook dat het zelve inde Zomer Maanden, alleen bruijkbaar is, en in ‘t wintersaisoen geheel en al onder water Staat, zoo hebben de ondergeteekd:s /: onder beeter oordeel: / vermeend het met de billykheid over een te koomen, meerm:e Strooken Lands te waardeeren, dat van Brink op eene Somma van Rd:s 150:- en dat van Becker op Rd:s 120:-‘
‘Terwijl de ondergeteek:s voor zo verre zij zulks kunnen nagaan niet hebben ontdekt, dat de uitgave van beide de voorm:e Strooken Lands tot ymands præjuditie kan strecken.’
‘In vertrouwen van hier meede aan ‘t oogmerk van UWelEdele Gestr: en E Achtb: te hebben voldaan, laaten de ondergeteekd:s deezen dienen voor Eerbiedig Rapport’
’/ onderstond /’
‘Cabo de Goede Hoop den 22 Junij 1790 /: was geteek: / R: J: vde Riet, H: de Wet, / onderst: / Ten overstaan van mij / was get: / J: A: Truter adj. Fic. / lagger / Mij present / en get: / R: Beck Secretaris’
Zoo is verstaan aan de daar by vermelde Oud Weesmeester Jan Godlieb Brink en Burger Chirurgijn Majoor Anthonij Bekker de door hen op den 20: April Jongste verzogte Landerijen in eigendom te vergunnen, mids daar voor aan d E Comp:e betalende de eerstgem:e Rd:s 150- en de tweede Rd:s 120:-
Vervolgens is geleezen het onderstaande Rapport van Scholarchen deezer Steede
Aan den WelEdele Gestr:e Heer. Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur en Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &:a &:a &:a benevens den E Achtbaaren Raad van Politie
‘WelEdele Gestrenge Heer en E Achtbaare Heeren!’
‘De Copia van het verzoekschrift door den Soldaat Johan Mathias Sekler, met de daar op door UWelEdele Gestr:e enE Achtb: verleende Apostille de dato den 23 Junij deezes Jaars Scholarchen deezer Steede ter handen gekomen zijnde, ten einde den Suppliant te examineeren, wegens deszelfs bekwaamheden om als Schoolmeester te konnen fungeeren, zoo hebben zij in opvolging van dien de Eere te zeggen, dat by examinatie van den voormelden Suppliant hun gebleeken is, dat dezelve tot het leeren en onderwijzen der Jeugd vrij wel in staat is, om onder het welbehagen van UWelEdele Gestr: en E Achtb: als ordinair Schoolmeester ter deezer plaatse te kunnen ageeren’
‘Waar mede meenende aan de geEerde Intentie van Uwe WelEdele Gestr: en E Achtb: te hebben voldaan zoo laten de ondergeteekende deeze dienen voor eerbiedig Rapport’
’/ Onderstond: /’
‘Uit naam en Last van Scholarchen /: was geteek: / J: P: Serrurier, Joh: Smuts / in margine / Cabo de Goede Hoop den 27’: Julij 1790.’
Weshalven goedgevonden is, den daar bij vermelden Johannes Matthias Sekler toe te staan, om als ordinair Schoolmeester ter deezer plaatse te fungeeren
Wyders door den Hoofd Administrateur Rhenius geproduceerd zijnde eene Verklaaring van geneeskundige over de bevinding der, ingevolge besluit van den 31: Aug:s Jongstleeden ter hunner examinatie gestelde Coffij boonen, uit de Helena Louisa geborgen Luidende
Aan den WelEdele Gestr: Heer Cornelis Jacob van de Graaff, Gouverneur En Directeur van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &:a &c:a &c:a benevens den E Achtb: Raad van Politie
‘WelEdele Gestr: Heer en E Achtb: Heeren.’
‘Ons ondergeteekende hebbe gelieven te Ordonneeren ter ondersoek en proefneming van een door den E Achtb: Heer J: I: Rhenius aan den Eerste teekenaar gezondene monster Coffijboonen, of het zelve gebruikbaar dan wel Schadelijk voor de gezondheid konde zijn.’
‘Zoo hebbe wij de Eer met de meeste eerbied te berigten, dat na het zelve naauwkeurig bezigtigd gebrand gemaale en afgetrokken zijnde genoegzaam geen koffijsmaak aan het zelve hebbe kunnen ontwaare, vervolgens de boone vervult met zoute deele welke een Sterke brakheid aan hun aftreksel meede deelde, door welks gebruik buijkpijne vominis en ligte buijk loope, zoude kunne veroorzaakt worden, dus verklaarde deszelfs gebruik Schadelijk voor de gezondheid - waar meede hoope voldaan te hebben aan dezeer ge Eerde ordre die met de meeste Eerbied de Eer hebbe haar te Noemen’
’/ Onderstond /’
‘WelEdele Gestr: Heer en E Achtbaare Heeren / lager / UWelEdele gestr: en E Achtbaren zeer onderdanige en gehoorsame dienaren / was geteek: / J:s Leuwer, E A: Grimbeek / in margine: / Cabo de Goede Hoop den 15:e Septb: 1790.’
En daar uit zijnde komen te blijken, dat het gebruik der voorsz: Coffijboonen Schadelijk voor de gezondheid zoude weezen, zoo is verstaan dezelve ten overstaan van de ordinaire geCommitteerdens te doen verbranden.
Waarna uit twee ingediende Rapporten wegens geteekend Carton en papiere geld zijnde komen te blijken dat ‘er wederom van die Specie in gereedheid gebragt zijn
| 800 | Stukken | van 10 Rd:s | Rd:s | 8000:- |
| 800 | d:o | d:o 12 d:o | d:o | 9600:- |
| 800 | d:o | d:o 15 d:o | d:o | 12000:- |
| 800 | d:o | d:o 20 d:o | d:o | 16000:- |
| 800 | d:o | d:o 25 d:o | d:o | 20000:- |
| 3800 | d:o | d:o 1 d:o | d:o | 3800:- |
| 1300 | d:o | d:o 1/2 d:o | d:o | 650:- |
| Te zamen uitmakende | Rd:s | 70050:- |
| 800 | Stukken | van 10 Rd:s | Rd:s | 8000:- |
| 800 | d:o | d:o 12 d:o | d:o | 9600:- |
| 800 | d:o | d:o 15 d:o | d:o | 12000:- |
| 800 | d:o | d:o 20 d:o | d:o | 16000:- |
| 800 | d:o | d:o 25 d:o | d:o | 20000:- |
| 3800 | d:o | d:o 1 d:o | d:o | 3800:- |
| 1300 | d:o | d:o 1/2 d:o | d:o | 650:- |
| Te zamen uitmakende | Rd:s | 70050:- |
Zoo is verstaan het voorsz:e montant in S Comp: Cas te doen overbrengen, en bij de Negotieboeken deezes Gouvernements inneemen.
Vervolgens door den Soldij boekhouder Matthiessen te kennen gegeeven zijnde, dat aangezien Herman Sebald Havinga van Tolsdam voorleezer in ‘t Zwellendamsche destrict, wegens zyne gebrekkelyke omstandigheeden niet in Staat is aan deeze Hoofdplaats te komen omme, zoo als hij van zints was, zich per requeste aan deeze rade te addresseeren, ten einde, vermids hij dus niet meer bekwaam is zynen dienst waar te neemen, en daar en boven de E Comp:e Circa 35 Jaaren gediend heeft, in den Ouderdom van 60 Jaaren gepasseerd is, zijn gagement te versoeken, hij Soldij Boekhouder overzulks Kwam voor te Slaan, om den gem:e Havinga, zijne rustgagie te doen genieten, en dezelve te doen ingaan met primo Septb:r des gepasseerden Jaars, met Cessie zijner by de E Comp:e gewonnen hebbende maandgelden, zoo is verstaan in dat verzoek te Condescendeeren
Wyders door den Heer Independent fiscaal van Lynden zijnde gediend van de volgende Memorie
Aan Gouverneur en Raaden vanCabo deGoedeHoop
‘WelEdele Gestrenge Heer Edele Achtbare Heeren.’
‘Het aan deezen raade, bij Resolutie van den 15:e deezer maand, gunstiglijk behaagd hebbende, aan den ondergetekende Independent fiscaal, op zijn versoek, in handen te stellen Copie der Missive van de HoogEd: Groot agtb: Heeren gecommitteerde Bewindhebberen ter vergadering van 17: in dato 11 Meij Jongstl:, en dienende in antwoord op die van den ondergetekenden indato 29: Augustus des gepasseerde Jaars 1789, betrekkelijk het voorgevallene met twee Delinquanten, van het alhier in guarnisoen leggende Regement van Wurtemberg ,omme daar mede te handelen zo als te rade zal worden,’
‘Zo heeft de ondergetekende de Eere UWelEd: Gestr: en Ed: Achtb: aanvankelijk voor deeze ter handstelling zijne Schuldige dankbetuigingen te doen, en voorts eerbiedig voor te dragen.’
‘Dat hij niet dan met de uitterste aandoening uit dezelve heeft moeten ontwaaren, dat hun HoogEd: Groot Agtb:, zyne regte intentie, in het afzenden zijner gemelde missive, niet Schijnende begrepen te hebben, aan hem toeschryven gevoelens en raisonnementen, welke de aller onvergefelykste onkunde in de eerste beginselen van regten zouden involveeren, die hij nimmer gevoegd, veel minder als de zijne geuit heeft, en welke hem de keuze van zijne Doorlugtigste Hoogheid, zynen dierbaaren en hoogst geErden Heere Opperbewindhebber, tot deezen zynen Post, geheel en al onwaardig zoude maaken.’
‘Immers WelEdele Gestr: Heer en Edele Achtb: Heeren, leest men in die missive’
‘§ 4wij kunnen dan ook niet ontveinsen met eenige Surprise uit meergem:e brief van den fiscaal van Lynden te hebben Ontwaard, de zeer futile gronden, welke tot billiking deezer handelwijze zijn bijgebragt, en egter zo veel invloed op het begrip van den fiscaal Schijnen te hebben gemaakt, dat hij zig daar door ontslagen heeft kunnen rekenen van zyne verpligting om de regten Jurisdictien, hoogheid en authoriteit van den souverein in dit geval te maintineeren, met dien ernst en activiteit, welke een zo notabel gedeelte van de verpligtingen hem bij zyne instructie opgelegd, wel zouden hebben gevorderd en verdiendEn’
‘§ 11Het valt ons te verdrietiger hier van eenige melding te moeten maaken, om dat waarlijk deze Couleur, welke men aan de zaak geeft, niet wel anders kan worden beschouwd, dan als een zamen mengsel van de grootste en absurste tegenstrijdigheden, welke geene Wederlegging behooren te verdienen, en die wij daarom niet hadden kunnen verwagten te zullen aantreffen in een brief van den Independent Fiscaal.’
‘Voorts’
‘§13Even min kan zo lang de gezonde redenen haare regten zal behouden, eenig denkbeeld worden gemaakt van een straf tot het ondergaan der doodsangsten, welke egter in de brief van den Fiscaal van Lynden als gewoon in Militaire delicten word beschreven.’
‘En eindelijk in het Slot derzelve’
‘Hoe nu al verder immer eene Sententie ter dood als interlocutoir kan worden beschouwd, daar eene eigenschap der interlocutoire vonnissen is, dat zij de zaaken ten definitive niet buiten zijn geheel brengen, en hoe het proclameeren van pardon immer kan worden gehouden Voor de promulgatie en pronuntiatie eener sententie, laaten wy over aan die geenen, welke in staad zijn de denkbeelden van de uitoeffening van regten van het verleenen van gratie zodanig met elkanderen te vermengen, mitsgaders de eerste beginselen van ‘t regt omtrent de eigenschappen eener defenitive Sententie en de vereischtens tot deszelfs Wettigheid ter zeide te stellen, dat zij zodanige assertien als eenigsints plausibel, of zelfs maar als problematicq kunnen beschouwen.’
‘Terwijle het dogre verazulks is,’
‘Dat de ondergeteekende in de missive op den 29’: Augustus 1789 aan zijne Heeren Meesteren afgezonden, en waar van hij de vryheid neemt Copia hier bij te voegen, eenvoudig kennis gegeeven van een geval, waar van hem geene de minste legale Communicatie ofte Rapport was gedaan, maar het geene hij eerst, na dat het gebeurd was, bij publicque gerugten had vernomenblijkens diezelve missive ad NB 1.’
‘Dat hij zeer wel gevoelde en begreep wat zijne pligt en instructie van hem vorderde blijkenNB. 2.’
‘Dat, om echter niet in ‘t wilde te schermen, op publicque vertelzels eene proceduure zonder behoorlijke en legale informatien /: welke hij van die kant niet goedwillig konde verwagten :/ te beginnen, en om alle onaangenaamheden en tegenkantingen te prævenieeren, hij den Heere Gouverneur had verzogtom de nodige ordres te willen stellen, dat aan hem wierden ter hand gesteld, de door den Krijgsraad gevelde vonnissen tegens deeze Delinquanten, en voorts de nodige elucidatien van het daar omtrent voorgevallene volgens NB 3‘
‘Dat hij de Confirmatie hier van met ende benevens de sententien en de redenenin Scriptiswaar op den Collonel en verdere officieren hunne handelwijze zogten te billyken, en als ‘t waare te wettigen, ontfangen hebbendeNB 4.’
‘Dezelve woordelyk aan zijne Heeren en Meesteren relateertNB.5. vergeleken met lettera B‘
‘Dat wel verre van dezelve voor zijne raisonnementen te adopteeren ofte dat die eenige de minste invloed op hem zoude hebben gemaakt, in zo verre, dat hij zig daar door buyten de verpligting zoude hebben gerekend, zijne actie diesaangaande te poursuivéren, hij in tegendeel alle deeze argumenten en assertien met de daad zelve,als gantschelijk buiten den haak, en dus van geene de minste kragt of waarde te zijn, considereerdeNB.6.’
‘Dat hij, na dat alles enkelyk als eenenarratio factivoor af te hebben laaten gaan, Hun HoogEd. Groot Agtb: ordre verzoekthoe hij zig in dit tegenswoordige, en verdere soortgelijke in ‘t vervolg voorkomende gevallen zal hebben te gedragen en wat te doen? ad NB.7.’
‘Niet Wel Edele Gestrenge Heer en Edele Agtb: Heeren,om dat hij zig daar door ontslagen rekende van eene der notabelste zyner pligten omme met allen vlijt en ernst, de rechten jurisdictien, hoogheid en authoriteit van den Souverein in dit geval te maintinéren:’
‘Ook niet om dat hij zig verbeelde dat die zijne verpligting zig zoude hebben uitgestrekt, omme die delinquanten, welke, ‘t zij danbenesive male, hunne sententie hadde ondergaan, op nieuws te doen straffen en ter dood te brengen, terwijle hij in tegendeel zeer wel begreep dat dezelve van hem vorderde den Collonel Commandant, die eygentlijk de geene was, welke op de regten van den Souverain alleen inbreuk hadde gedaan, te actioneeren, en zulks voor zynen eenigen alhier zijnde Competenten Rigter, den Raad van Justitie.NB.8.’
‘Dat, daar nu nog deeze zyne actie altoos voor hem openbleef, en hij bedugt was door eene al te groote præciptance in het institueeren derzelve, zig somwijle voor facheuse gevolgen te zullen responsabel maaken, hij gemeent heeft dat de voorzigtigheid allezints vanhem vereischte, zig alvorens dies aangaande aan de Hooggebiedende Heeren Meesteren te moeten adresseeren, en hoogderselver nader goedvonden daar omtrent in te wagten.’
‘Dat hier door immers enkelijk die procedure tot daar aan wierd uitgesteld, de gantsche zaakin statu quogelaaten, en hij hier toe al nog zijn regt behouden zoude hebben, was het niet dat Hoogdezelvein finevan die missive hem kwamen te interdicéren, ten opzigtevan het voorgevallene, voor zo veel het voorledene aangaat, verder iets te doen.’
‘Daar hij zig in tegendeel hadde gevleit de goedkeuring over zijn gehoude gedrag, met ende benevens eene nadere qualificatie, omme dadelijk zijne actie tegens den gemelde Colonel Commandant von Hugel, voor den rade van Justitie alhier te institueeren, van zijne Heeren Meesteren te zullen ontfangen.’
‘Dat de redenen welke den ondergeteekende natuurlijker wyze hebben moeten engagéren, omme alvorens dit adres en versoek aan zijne gebieders te doen, zyn geweest.’
‘1:o om dat het hem uit de sustenue van den Collonel en verdere officieren van dat regiment voorkwam, dat zij het gepasseerde, hoe absurt ook hem hunne stelling toescheen, als een aan hun wettig competerend recht, considereerden.’
‘2:o om dat dus, wanneer de ondergetekendeex officio,propria auctoritateen zonder Speciaal bevelad illum actumvan zijne gebieders tegens den Colonel hadde willen Agéren, deeze zekerlijk over infractie in hunne regten, tegens de Capitulatie, als of den ondergeteekende die na zijne willekeur wilde expliceeren, en hunne wetten en gebruiken infringeren, zouden hebben geschreeuwt, en ook dan.’
‘3:o Op de gerequireerde daging van den Raad van Justitie, niet zoude hebben willen Comparéren, als wanneer hij:’
‘4:o eene Condemnatiëre sententiein Contumaciamzoude hebben moeten bedingen, en’
‘5:o die verkregen hebbende, de Executie daar van hem zeer moeyelyk voorkwam, wilde hij die, zo als hem, in cas van eene te præsumerene onwilligheid tot voldoening, niet anders zoude Overschieten,via factizoeken te bekomen.’
‘6:o om dat de door hem hier toe gebruikt kunnende worde magt, zeekerlijk niet konde opwegen tegens de magt van een Corps van circa 2000 mann.’
‘7:o om dat voor al ook zyne pligt hem dicteerd; de rust en veiligheid der Colonie niet door zijn toedoen te exponeren, en dit Etablissement aan facheuse gevolgen, die in zo een geval, bij een Corps militairen zo jalours en Stijfhoofdig staande op hunne privilegien en regten, hoe verkeerdelyk dezelve ook mogen worden geextendeert, daar uit hadden kunnen ontstaan, blood te stellen.’
‘8:o Om dat alhoewel het raisonnement ende daar uit getrokkenCorollariavan die van Wurtemberg aan den ondergeteekenden geensintsplausibel of zelfs maar problematicq toescheen, het hem echter met eenige schijn disputabel voorkwam, of hij gedagten Collonel voor den raad van Justitie alhier zoude kunnen Conveniéren, over eene daad zo direct aanlopende tegens de regten van den souverein, dan of zulks niet voor de hogere regtbank van den raade van Justitie te Batavia moest geschieden, en gevolchelijk den ondergetekende alleen maar de genomene informatien derwaart aan het officie Fiscaal behoorde te zenden, en daar mede, voor zo veel hem aanging, zoude hebben gedefungeert? Ter oorzake.’
‘9:o De Hoog gebiedende Heeren Meesteren in de gemaakte Capitulatie met het Switsersche Regiment van Meuron,distincte Articulo 22hadde gelieven vast te stellen.’
‘Le Regiment aura son Conseil de Guerre, Sa’ propre justice Souveraine, Comme tous les autres Troupes.’
‘Waar inne dus Hoogderzelver goedvinden hier omtrent volkomen was gemanifesteert, terwijle in de Capitulatie voor ‘t Regiment van Wurtemberg niets daar omtrent word gedecideert, en den ondergetekende zig niet bevoegd konde rekenen, die questie zelve uit te leggen.’
‘Want deezeCapitulatie art:o 22meedebrengendeLe regiment aura son conseil de Guerre pour les Delits purement militaires, bien entendu que les peines des moits ne doivent etre executeés que d’ apres l’approbation du Gouvernement, et dans tous les autres Cas le Regiment Se Conformera aux Loix et aux Usages de la Compagnie,’
‘Zo wil men dezelve aldus explicieeren’
‘Dat de krijgsraad zal vonnissen over pure militaire Delicten,na hunne eigene wetten en gebruiken.’
‘Dat volgens dezelvehet Straffen met de doodsangsten gepermitteerd en gebruikelyk is‘
‘Dat die meede brengendat den Collonel Commandant de magt heeft die Sententien te approbeeren ofte mitigeeren, en zonder dit, de sententien geene Sanctie en verkrygen’
‘Dat het regiment al verder de faculteit heeft, ommeover alle andere zo Commune of mixte als mére Civile Delicten te jugeeren.’
‘Dog dat het zelve zig dan na de Wetten en gebruiken van de Comp:e moet gedragen.’
‘En dat deUsagesof gebruiken van de Compagnie moeten worden begreepen dezulke te zijn,welkezedert dezelve vreemde Troupes in dienst heeft genoomen,met die vreemde Troupes zijn geExerceerd geworden.’
‘De ondergeteekende nu begrijpt zeer wel, dat die uitlegginge in geenen deelen bestaanbaar is, maar begrypt ook dat eene Capitulatie niet anders geconsidereert kan worden, dan als een Contract:’
‘Hij weet zeer wel en heeft ook al voor lange geweeten, dat de Contracten zijnStricte juris et quod Strictam accipiant interpretationem, ita ut non ad alias res extendantur, quam qua pactis et Conventionibus Comprehensie Sint.’
‘Dat dus dezelve na de letter behoren te worden geinterpreteerd, zonder dat daar iets bij, of af gedaan, veel min dat door iemant, wie hij ook zij, eigendunkelijk eenige verdere uitlegging ofte extensie daar aan gegeven mag worden.’
‘Dat in Cas van Dubieteiten, die er uitgetrokken kunnen worden, niemant dan alleen de Contrahenten zelve, hunne bij ‘t ingaan van het Contract gehad hebbende intentie, kan verklaaren, mits het te samen eens zijnde,’
‘Dat een der Contrahenten alleenin vito Sociohier toe geene magt en heeft, maar zig in zo een geval aan Eene rechtelyke uitspraak moet onderwerpen,’
‘Zelvein Contractu Principis quod cum Subiéto Celebraverit‘
‘Adeo Utne de plenetudine Suie potestatis hoc facere possit.’
‘So dat een Souverain zelve by het ingaan van een Contract; van zijne magt in zo verre heeft afstand gedaan, en zig aan die Regterlyke decisie mede heeft gesubmitteert.’
‘Gelyk zulks verscheidene voorname Juristen hebben geleert’
‘Zoude nu niet de ondergeteekende zig ten hoogsten Corrigibel hebben gemaakt, en verantwoordelijk hebben gesteld, voor alle rustverstorende gevolgen, die daar uit hadden kunnen ontstaan?’
‘Ingevalle hij zig te veel hadde verhaast, in eene zaak die, gelyk reets is gezegd, in haar geheel bleef, niet konde verjaaren en daarom zeer wel uitstel konde lijden, tot het andwoord van Heeren Meesteren in kwam; en ingevalle hij een explicatie aan de Capitulatie van Wurtenberg hadde gegeeven, regtstreeks aanlopende tegens de, in die van Meuron aan geExprimeerde intentie van zijne gebieders, hoe klaar en duidelijk hem die zaak, en hoe absurt en vergezogt hem ook die assertien mogten toeschijnen?’
‘Met te stellen dat de Collonel Commandant van dat Corps voor den Raad van Justitie te Cabo moest worden teregt gesteld, terwijle de Subalterne officieren van Meuron, in de daar bij voorkomende gevallen vanHoog verraad en malversatie, alleen voor eenen hogeren Regtbank, Convenibel waaren?’
‘Met te stellen dat die van Wurtemberg de faculteit hadde over Militaire Delicten nahunne eigene wetten en gebruikente vonnissen, terwijle die van Meuron, aan welke eeneJustice Souveraineoverallerleije Soort van misdaden, except alleen de zo evengenoemde, gegeeven was, zigna de wetten der Compagnie moesten conformeeren?’
‘En eyndelijk met maar alleen en eygener authoriteit te negéren, de door hun gemaakte assertien van hetaan den Collonel Commandant toe erkende regt, tot approbatie en mitigatieder door den krijgsraad gevelde vonnissen, met ende benevensde gebruikelijkheid van de Straffe der doodsangsten in militaire delicten?’
‘Dit wil hij gaarne ter beoordeeling van de geheele waereld overlaten. -‘
‘En vermits deeze zelve Swarigheid al nog gedeeltelijk bij den ondertekenden blijft Subsisteeren, moet hij UWelEdele Gestr: en Edele Achtb: vriendelijk verzoeken, bij Heeren Meesteren te willen insteeren, dat hij al nog met hoogst derzelver welbehagen en gevenereerde ordres mag worden, vereert, hoe zig in soortgelijke in ‘t vervolg verder voorkomende gevallen zal hebben te gedragen?’
’/ Onderstond :/’
‘Actum Cabo den 27:e September 1790 / was geteekend / J: N: S: van Lijnden’
‘Copia’
‘HoogEdeleGrootAchtb: Heeren!’
‘NB 1 Het was in de Maand Julij Jongstleeden; dat de ondergetekende Independent Fiscaal van dit Gouvernement, bij publicque gerugten vernam, hoe ‘er op het ogenblik dat twee Soldaten, van het alhier in guarnizoen leggende Regiment van Wurtenberg , bij den Krijgsraad van het zelve, wegens verbreking der Subordinatie en muiterije, ter dood veroordeeld, stonden geExecuteerd te worden, een officier was aangekomen en overluidpardonhad uitgeroepen, en dat daar door die executie was gestaakt geworden.’
‘Daar nu inter jurar majestatica van den Souverain, ontegensprekelyk mede behoort het jus aggratiandi, en gevolchelyk niemant als de Souverain, of die geene aan wien zulks door Hoogstdenzelven is gedemandeert geworden, dit regt mag uitoeffenen.’
‘Den ondergetekenden verzekert wierd, dat den Heere Gouverneur, aan wien alleen de magt omme de executien van Sententien te surcheeren, is verleent, zig nooit zodanig een regt alhier had aangematigd, veel min geexerceert.’
‘En hij zig niet konde voorstellen, dat zodanig een Regale aan den Krijgsraad ofte wel Commandeerende officier van het Regiment van Wurtenberg , boven den Gouverneur zoude zyn geconcedeert geworden.’
‘NB: 2. Zo heeft hij vermeent, zulks niet Stilzwijgende te kunnen passeeren, maar zig verpligt gevonden zyn officie daar omtrent werkzaam te doen zijn.’
‘Te meer WelEdele Groot Agtb: Heeren! aangezien dit poinct aan hem door U Hoog Ed: Groot Agtb: bij instructie van den Jare 1785. wel degelyk is aanbevolen, en zulks Art:o 4. Luidende.’
‘“En zal hij Independent Fiscaal, met allen vlijt in ernst bewaaren, beschermen en voorstaan de rechten, Jurisdictien, hoogheid, en auctoriteit van den Nederlandschen Staat.’
‘N:o 2Waar inne het aan hem voorkwam dat, door het hier voren verhaalde, regtstreeks inbreuk was gedaan.’
‘NB 8. Dan alvorens zyne actie dies aangaande, voor den raad van Justitie, zijnen eenigen en Competenten regter alhier, tegens die infracteurste institueeren, daar bij Considererende, dus het voorgevallene,’
‘NB. 6. alhoewel gantschelijk buyten den haak, egter mogelijk uit onkunde en te gelijk uit een louabel principe van liefde en zugt tot het behoud, van zynen evenmensch, konde zijn voortgekomen, van welk laatste hij bij evenement dan ook is overtuigt geworden,’
‘NB 3heeft hij gedagt dat de decentie en goede ordre van hem vorderde, zig bij denHeer Gouverneur en Directeur van dezen uithoek te adresseeren, met versoek, omme de nodige ordres te willen Stellen, dat aan hem wierden ter hand gesteld, de door den Krijgsraad gevelde vonnissen tegens deeze delinquanten, en voorts de nodige elucidatien van het daar omtrent voorgevallene;’
‘NB. 4Waar aan door denzelven dan ook gedienstig zijnde voldaan, aan hem die verzogte Sententien per Copias Authenticas zyn toegedeeld, en ten opzigte van den toedragt der zaaken , is gecommuniceert geworden.’
‘NB. 5: 1:oDat by Capitulatie, van den 1 October 1786, aan het regiment van Wurtemberg , door Heeren bewind hebberen, was toegestaan eene eigene krijgsraad; omme over militaire delicten na hunne Wetten en gebruiken te Jugeeren en te vonnissen.’
‘NB. 5: 2:oDat na die wetten en gebruiken, de Sententien van den Krygsraad niet worden gepronuntieert, nog ter uitvoer gebragt, alvorens dezelve aan den Collonel Commandant von Hugel ter finale devisie en approbatie zijn Overgebragt.’
‘NB: 5: 3:o Dat die de magt heeft, om Zodanige Sententien te mitigéren en veranderen, zo als na regt en billykheid vermeent te behoren.’
‘N:o 5 - 4:oDat zulks dan ook op die wijze in het præsente geval is geschiet. -‘
‘N:o 5 - 5:oEn die delinquanten door den Hoogeren Regter, ingevolge het aan hem in het regiment Competérend en gebruijkelyk regt, tot de doodsangsten, maar niet tot de dood zelve, gecondemneert geworden zijn. -‘
‘N:o 5 - 6:oDat de Condemnatie tot - en het Ondergaan van - doodsangsten, eene geusiteerde en gewone Straffe in militaire Delicten is.’
‘N:o 5. 7:oDat hier toe de gantsche Ceremonie van eene wezentlijke executie, gevordert wierd’
‘N:o 5. 8:oDat het Effect van eene Sententie quóad Executionem eerst daar is, en de Sententien allereerst in rem judicatam word ergaan, per promulgationem’
‘NB. 5. 9:oDat die Sententie de Sustinenda anxietate Sive terrore mortis, na vereischt der zaaken in Casu Subjecto niet konde worden gepromulgeert, Zonder de Straffe zelve geheel en al te verijdelen.’
‘NB. 5. 10:oDat alzo de voor de Hoofdwagt gepronuntieerde Sententie als eene interlocutoria, en’
‘NB. 5. 11:oEerst door het overluid oproepen van het woord Pardon, in het zelve oogenblik dat de Executie geschieden zoude, de promulgatie en pronuntiatie der definitive Sententie Cum effectu rei Judicatæ is gedaan geworden.’
‘De ondergetekende bevreest zijnde dat dat gerugt van abolitie en Pardon, op gelyke wijze ter kennisse van U Hoog Ed: Gr: Achtb:, zoude kunnen gebragt, en hij overzulks, wanneer er niets meer wierd bygevoegt, by zyne Heeren en Meesteren van pligtversuijm zoude verdagt gehouden kunnen worden, heeft zig genoodzaakt gevonden, met byvoeginge der aan hem ter hand gestelde Copielijke sententien,’
‘NB. 5. U Hoog Ed: Gr: Achtb: van dit een en ander behoorlyk verslag te doen; met nedrig versoek, omme met Hoogst derselver Resolutie vereert te mogen worden behelsende,’
‘NB 6. 1:o of en in hoe verre het hier vooren opgegevene raisonnementen Elucidatien, en Speciaal mede het opgegeevene gebruik, van aan denCommandantalleenzodanige opper judicature, revisie, alteratie en mitigatie van Criminele Sententien in militaire delicten, toe te erkennen, met U Hoog Ed: Gr: Achtb: intentie in het geconcedeerde, by de aangehaalde Capitulatie, kunnen guadreren?’
‘NB 6 2:oof dus het opleggen van zodanige Straffen, mitsgaders de wijze van Executie derzelve, na regten, kan en mog bestaan? en men gevolchelijk begrijpen moet, dat dit geene inbreuk in de Regten van den Souverein, en ook geen wezentlyk verleenen van gratie ofte Pardon, quod effectum, voor ‘t publicq involveert?’
‘NB 7. 3:oen laatstelijk U Hoog Ed: Gr: Agtb:, ordres hoe den ondergetekende zig in dit tegenswoordige; en verdere Soortgelyke in ‘t vervolg voorkomende gevallen zal hebben te gedragen, en wat te doen?’
‘Waar mede den ondergeteekende de eere heeft zig met het diepste respect te noemen.’
’/ : Onderstond: /’
‘HoogEdele Groot Achtb: Heeren. / lager. Uwer Hoog Ed: Gr: Achtb: onderdanige en zeer gehoorzaame dienaar / was getekend / J: N: S: van Lynden / in margine Cabo deGoede Hoop den 29 Aug:s 1789:’
‘Copia’
‘Lettera B. Es haben sich 3 Soldaten von dem Regiment Wurtenberg , nahmens Weijshard, Martin Und Muller eines Subordinations verbrechen und einer Meutereij Schuldig gemaakt.’
‘Der Herr obriste und Regiments Comandant von Hugel ordneten ein Kriegs verhoer Uber die Delinquanten an, um hierdurch Cognitionem Causæ zu erhalten:’
‘Nach erhaltener Kentnuss der Sache Sezten gedachter Herr obrister ein Kreigsgericht nieder in welchen more Consueto procediret und Secundum vota Majora ein Urthel dahin Aus gefertiget wurde, dass weishard mit dem Strang bestrafft, Martin arquebous iret Und Müller 3 Tager, 6 mal aus und 6 mal ab darch 300 Man gassen gefuhret werden Solle.’
‘Nach denen Wurtenbergischen gesezen und hergebrachten gebrauch wurde diese in dem Kriegsgericht aus gefertigte Urthel nicht ausgesprochen, Sondern an dem Hernn Obristen und Regiments Comandanten von Hugel uberbracht und fur endlichen entscheidung vorgelegt.’
‘Diese endliche Entscheiding ginge dahen, dass die beide Delinquanten Weishard und Martin mit der Todes Straffe nicht angedilen, Sondern su ïhrer Bestraffing Todes Angst austehen, hingegen der Delinquent Muller 1. Tag 6 mal auf und 6 mal ab durch 300 Man gassen gefuhret werden solle.’
‘Diese Stot der Bestraffing wurde an des Hernn Gouverneurs Excellens gemeldet und von Hoch denen Selben genehmiget.’
‘Nun ist es aber an deine, dass’
‘1: nach dem 22:sten Art: der Capitulation die bestraffung der militarischen verbrechen dem Regiment Ingestanden und hierunter nach Seijnen eigenen gelezen und gebrauchen zu verfahren Überlassen ist.’
‘2:o dass die Erstehung der Todes Angst eine hergebrachte Bestrafung in Militiarischen verbrechen ist.’
‘3:o dass hiebeg das ganse Ceremonieel einer Execution ausgeubet werden muss.’
‘4:o dass die Delinquenten von dem höheren Richter nach dem demselben in dem Regiment zukomenden Recht zur Erstehung des Todes Angst und nich Sum Tode Condemniret geworden:’
‘5:o dass der Effectus einer sentens quoad Executionem erst eintritt, oder Sententia in rem judicatam Ubergehetper promulgationem.’
‘6:o dass diese Sententia de Sustinenda Auxietate Sive Terrore mortis der natur ihrer Sachen nach, in Casu Substracto nicht hat promulgirt werden koenen:’
‘7 dass also die vor der Hauptwache geschene Publication als eine Interlocutoria ardeist.’
‘8:o die durch den gewohlichen Ruff von Pardon in dem augenblich vor der Execution geschehene Promulgation die Sententium definitivam cum effectu rei Judicatæ begrundet hat.’
‘Wan nun diese vorausgeschikte gründe in Erwaging gezogen werden, So wird Sich ergeben, dass weder in Materia noch in Forma gefehlet worden seije.’
‘Zoo is goedgevonden Copia van deeze Memorie nevens de Missive die deeze Regeering aan de Hooggebiedende Heeren Meesteren over dat onderwerp zal schrijven Eerbiediglijk over te leggen, ten eijnde Hunne WelEdele Hoog Agtb: geEerde bevelen daar omtrent te mogen verneemen.’
‘En is al voorts den Heer Hoofdadministrateur Rhenius gequalificeerd, om zodanige Pakhuijzen van particulieren in te huuren als zullen kunnen dienen tot een provisioneel Hospitaal voor die Impotenten die te vooren in de afgebrande zijde Spinderije zijn gelogeerd geweest.’
‘Hier na heeft het Lid deezes raads den Heere de Wet het volgende Schriftelijk versoek gedaan’
‘Het onderteekend Lidt deezes Raads, ter laastvoorgaande vergadering vanden 15: deezer, uit de voorleezing die den WelEdele Gestrenge Heer Gouverneur heeft gelieven te doen, van een Schriftelijk declaratoir, door zyn WelEdele Gestrenge gerigt tegen eene memorie die den ondergeteekende op fundament der zeer gevenereerde aanschrijvens, zo van de Hoog gebiedende Heeren Meesteren als van de Hooge Indiasche regeering, ter Sessie van den 3:e Augustus, laastleden heeft ingediend, geen duidelijk en verzeekert begrip van dat Declaratoir hebbende kunnen erlangen of formeeren, en hier door altoos gevaar lopende om uit het zelve het een of ander op te vatten, het geen strijdig zoude kunnen zijn met de daar bij uitgedrukte zin en meening, vond zig geraden en onvermijdelijk verpligt van het zelve declaratoir Copia te verzoeken, des nodig ten zijnen kosten, gelijk hij de vrijheid gebruikt bij deezen te doen, ten einde uit dies inhoude te mogen ontwaaren, welke maatregulen hy zoude mogen en moeten neemen, om zig over zyn gehouden gedrag ten allen tijde by zijne Hoog gebiedende Heeren en Meesteren te kunnen verantwoorden.’
’/ Onderstond /’
‘Cabo de Goede Hoop den 23 Sept:r 1790, / was getekend / O G: de Wet.’
Het welk gehouden is in advis
Aldus Geresolveerd en Gearresteerd, In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorschreeve
[Signed:] C: J: van de Graaff
[Signed:] J: I: Rhenius
[Signed:] J: N: S: van Lijnden.
[Signed:] O: G: de Wet
[Signed:] W: F: V: Reede van Oudtshoorn.
- met referte aan mijne aanteekening bij de resolutie Van den 2:de Octbr:1789.