C217 C218 v1.20

C. 217, pp. 382-399 en C. 218, pp. 2-5.

Woensdag den {17930828} 28:e Augustus 1793.

S’ voormiddags, præsent den Heere Gezachhebber, neevens de Heeren Leeden Gordon, Le Sueur, de Wet en Bergh, dempto de Heeren van Reede van Oudtshoorn en Brandt.

Na resumptie der Resolutien op den 21:e deezer genoomen, wierden ter Vergadering binnen gelaaten, verscheïdene persoonen, welke ingevolge de opgaave door den Heere Bergh op gisteren gedaan, nog niet aan de Compagnie den Eed van trouwe hadden gepresteerd, welke Eed dienvolgens door hen wierd afgelegd en vervolgens door den adjunct Fiscaal, de Capityn Ingenieur Thiebault en den Luitenant Ingenieur Le Sueur de Eed van purge, navolgens het formulier door de HoogEdele Heeren Commissarissen Generaal voorgeschreeven

Hierop geexamineerd zynde de Borgtochten door den Heere Bergh als Cassier, de Secretaris Goetz als met de uitbetalingen in winkelgeld gechargeerd, mitsgaders den Equipagiemeester Voltelen, de Visitateur der Soldijen Matthiessen, als Vendumeester en den Koopman titulair Cruywagen als Dispencier en Pakhuismeester gesteld, zo wierden dezelve allezints Sufficient en in behoorlyke ordre gevonden, weshalven dan ook is verstaan dezelve te Seponneeren.

De Capitein Ingenieur Thiebault aan den Heere Gezachhebber te kennen gegeeven hebbende dat de Aanneemer der Leverantie van Kalk Alexander van Breda weigerachtig was om voor de door hem bedongen prijs meerder kalk aan de Compagnie te leeveren, mitsgaders dat noodzaaklijk komt te zijn omme het aanrijden van de klippen, kleï, zooden en andere Materiaalen tot reparatie der vestingwerken benodigd publiecq aan te besteeden, zo is uit aanmerking dat den gemelde Van Breda, als voldaan hebbende aan den inhoud van zijn contract en de daarbij gestipuleerde tijd, onmogelyk onder de verpligting kan worden gelegd om voor de geaccordeerde prijs meerder kalk te leeveren, en teffens van de noodzakelijkheid om het aanrijden van de vereischte wordende Materialen tot reparatie van de Batterijen en andere werken publicq aan te besteeden, goedgevonden en dienvolgens beslooten zo deeze als de aanbesteeding der benodigde kalk op den 13:e der aanstaande maand September te doen voortgang neemen, zullende dienvolgens daarvan aan ‘t publiecq by afixie van Billetten, direct de nodige kennisse worden gegeeven, en de Conditien waarop die aanbesteeding zal geschieden ten Spoedigste vervaardigd, omme voor de Gegadigdens ter lecture te worden gelegd.

Commissarissen uit den Raade van Justitie aan wien op last van de HoogEdele Heeren Commissarissen Generaal is gedemandeerd geworden de tauxatie van S Compagnies territoriaale bezittingen ten deeze Gouvernemente, over hunnne verrichtingen in deeze en tot bygeleïde van die tauxatie ingedient hebbende het volgend vertoog

Aan den WelEdelen Achtb: Heer Johannes Isaac Rhenius Gezachhebber, benevens den Verderen Edelen Achtb: Rade van Politie deezes Gouvernements.

‘WelEdele Achtbaare Heer! en WelEdele Heeren’

‘Commissarissen uit den rade van Justitie hebben ontfangen UWer WelEdelle Achtb: en WelEd: resolutie van den 16:e April Jongstl: waarbij aan hen is gedemandeerd om alle zodanige S Compagnies gebouwen en buiten posten in deeze Colonie als waarvan het kostende niet is genoteerd, te moeten tauxeren, ten einde alzoo, naarvolgens de geEerbiedigde beveelen hunner HoogEdelheedens, de Heeren Commissarissen Generaal by de Negotieboeken alhier te kunnen worden bekend gesteld, met last dat, om dees estimatie met de meestmogelyke naauwkeurigheid te kunnen doen den Capitein der Arthillerij Kuchler als het opzigt hebbende over het ambachtsquartier en den Capitein Ingenieur Thiebault Commissarissen daarin zouden moeten adsisteeren.’

‘Neevens dezelve Resolutie is ook aan Commissarissen gesuppediteerd geworden, niet alleen eene Specificque opgave der Posten en gebouwen, getrokken uit het berigt door de Colonel Gilquin, kort voor deszelfs depart van hier aan UWelEd:e Agtb: en WelEdelens overgelegd, maar ook een uittreksel, door den Negotieoverdrager Casparus van Eerten, uit de Negotie Boeken geformeerd, vervattende het laatste een opgaaf van zodanige werken, gebouwen en verdere S E Comp:e vaste Effecten, als bij dezelve Negotie boeken, voor de daartoe geimpendeerde Kosten worden bekend gevonden.’

‘Hoe zeer Commissarissen bij de overweeging van den inhoud der gemelde Resolutie zig hebben verbeeld, daaruit niet anders te kunnen afleïden, dan dat zy, met eene tauxatie te doen van de Gebouwen, werken, en verdere bezittingen der E Comp:e welkers kostende bij de Negotieboeken niet zijn genoteerd volkomen aan de intentie UWer WelEdele Achtb: en WelEd:e zouden beantwoorden, heeft egter den eerstgeteekende Præsident hierömtrend gedeclareerd, te vermeenen, dat, nadien de gebouwen en Werken by het gemelde uittrekzel van den Negotie overdrager Van Eerten voor komende, meest voor het kostende der daartoe verstrekte materialenalleenzijn belast, en de Sommen daarvoor bij S E Compagnies Negotieboeken zeer erroneus zijn opgebracht, de intentie UWer WelEd: Achtb: en WelEd:s ook kwam te zijn, om alle S E Comp:e territoriale bezittingen hier te lande,geene uitgezondertdoor Commissarissen uit den Raade van Justitie te doen waardeeren, en zodanig bij de Negotieboeken in te neemen’

‘Zo als Commissarissen hiervan ook nader hebben mogen worden geinformeerd bij eene tweede Resolutie UWer WelEdele Achtb: en WelEd: van den 16:e deezer waardoor dan de twyffeling by hen ontstaan zynde uit den weg geruimd, hebben zy zig dus tragten te bekwaamen om de aan hen opgedrage Commissie op de best mogelijkste wijze ten effecte te brengen.’

‘Dan, zij kunnen niet voorbij UWelEd:e Achtb: en WelEd: te betuigen dat bij de overweeging van den aart deezer Commissie, en van het geen tot de compleete volbrenging derzelver word vereischt, aan hen zijn te vooren gekoomen bedenkelijkheeden, welke zij nodig hebben geoordeeld neevens het Rapport hunner verrichting, ook ter cognitie UWer WelEdele Achtb: en WelEdelens te moeten brengen, ten einde by dezelve zoude konnen worden ingezien in hoe verre en onder welke restrictiën zij alleen in Staat zyn geweest, den taak hen door UWelEdele Achtb: en WelEd:e opgedragen, te kunnen op zig neemen en aan derzelver ordres in deezen voldoen.’

‘Onder deeze bedenkelykheeden is de Eerste en aanmerkelykste geweest, de Zwarigheid wat zij metTerritoriale bezittingenzouden moeten verstaan.’

‘of men, namelijk hierdoor behalven de Gebouwen en werken van weegens d E Comp:ie geextrueerd en aangelegd, ook begreep de Landerijen in de Magistratuure des E Compag:ne alhier geleegen, dan wel of men deeze Landerijen /: zo als de meeste Leeden der vergadering van Commissarissen van opinie zijn:/ in zig zelve als den eïgendom van den Staat of de Generaliteit behoorde te beschouwen, en dus in de waardeering van S Comp:e bezittingen niet anders behoorde in Computatie te brengen, dan alleenlijk de waarde der geextrueerde gebouwen, en aangelegde werken voor zo verre die aan estimatie wierden Subject geoordeeld.’

‘En nademaal de decisie van dit poinct op de te doene tauxatie zeer natuurlijk de uitterste influentie moest hebben, heeft men nodig geacht hierop te moeten verneemen het geEerd goedvinden van Heeren Commissarissen Generaal, ‘t welk dan ook door den eerstgeteekende Præsident op zig zijnde genoomen, is daarvan den uitslag geweest, dat Hun HoogEdelheedens hebben verklaard dat de Tauxatie van buiten plaatsen, Erven ofte Landerijen door D E: Comp:ie ten haren dienste geapproprieërd en aangelegd, zoude moeten geschieden, naar evenredigheid van ‘t geen men meende dat dezelve bij particuliere verkoop, in de presente tijds omstandigheeden, ieder op zig zelve wel zoude rendeeren, en gevolgelijk niet alleen tot de waarde der daarop respectivelijk geconstrueerde gebouwen maar ook van het Land zelve, ten particulieren dienste kunnende strekken en de nuttigheid welke daaruit word getrokken.’

‘Voorts hebben zig Commissarissen niet weinig verleegen gevonden met betrekking tot het doen der tauxatie van de fortificatie werken, als iets, waarvan zij in oprechtheid betuigen moeten volstrekt geen kennisse te hebben, dog waaromtrend zij, onder eerbiedige verbeetering hebben vermeend, niet anders aan UWelEdele Achtb: en WelEdel:s intentie te kunnen voldoen als zig te gedragen aan het oordeel van de hem door UWelEdele Agtb: en WelEd:e ter adsistentie toegevoegde CapitainsKuchler en Thiebault; welke dan ook in teegenwoordigheid van Commissarissen, de tauxatie zo naauwkeurig doenlijk Stuk voor Stuk hebben opgegeeven.’

‘Betrekkelijk de Gebouwen hebben Commissarissen getracht de tauxatie in te rigten, naar het geen tot de extructie derzelve thands zoude worden vereischt, na aftrek egter van derzelver veroudering en gebreeken of de deperissementen daaraan ontdekt, voor zo verre dezelve al meede voor eene redelyke estimatie hebben kunnen worden geoordeeld, vatbaar te zijn;’

‘Terwijle zij, met opzigt tot de plaatsen en buiten posten vermeend hebben zig te moeten reguleeren naar de waarde welke tijds omstandigheeden, mistgaders de bijzondere nuttigheid en geschiktheid van ieder derzelve thands kwamen aan de hand te geeven.’

‘Met dit een en ander dan nauwkeurig in het oog te houden zijn Commissarissen neevens de hen ter adsistentie toegevoegde Capitains Kuchler en Thiebault tot het doen der tauxatie overgegaan, zodanig en indiervoegen als de Specificque Lijsten, welke zij de Eer, hebben deeze g’annexeerd UWelEdele Achtb: en WelEdele reverentelyk aan te bieden, breeder koomen te dicteeren; En waarin zij, om alle duidelijkheid te betrachten, deeze ordre hebben gehouden, dat zy de gemelde S E Comp:e Territoriale bezittingen hebben gebracht onder de Vijf volgende Classen of verdeelingen, als.’

‘1:e Fortificatien welken bij het berigt van den Colonel Gilquin voorkoomen waarvan het kostende bij de Negotie Boeken niet is bekend gestelt.’

‘2:e Gebouwen, al meede door den Colonel Gilquin bij zijn voorschr: berigt opgegeeven welke zig by de Negotieboeken niet bereekend vinden.’

‘3:e Gebouwen, Thuinen, Buitenposten en plaatsen &:a die nog bij het berigt van evengemelde Gilquin voorkomen, nog waarvan bij de Negotie boeken eenige melding word gemaakt.’

‘4:e Fortificatien, daarentegen door dikwilsgemelde Gilquin bij deszelfs Bericht opgebracht, waarvan dies imaginaire kostende by de Negotieboeken zijn bereekend.’

‘5:e Gebouwen, en plaatsen welke met betrekking tot eerstgemelde bij het bericht van den Colonel Gilquin voorkomende, en beiden by de Negotieboeken te vinden zijn.’

‘Waarbij Commissarissen hadden gevoegd eene te zamentrekking van de tauxatie van alle de voorschr: fortificatien, Gebouwen, Thuinen, plaatsen en Buitenposten.’

‘En hebben zij, tot meerdere klaarheid, bij ieder der voorschr: gewardeerde effecten, teegens kortelijk aangeteekend de Reedenen en motiven welke by de tauxatie van ieder Stuk by hen in consideratie zijn gekoomen, waaraan zij kortsheidshalven de vrijheid neemen zig te refereeren.’

‘kunnende zij niet voorbij nog aan te merken, dat gelijk de waarde van alle vaste effecten Steeds van de omstandigheeden van tyden dependeert, en die omstandigheeden zo als aan UWelEd: Achtb: en WelEdelens overbekend is, nergens zo veranderlijk en Wisselvallig zijn als in deeze Colonie, daar de Ondervinding heeft geleerd dat dikwerff in drie of vier Jaaren de vaste effecten ruim 50 p:rC:t in prijs differeeren; alzoo ook de Rieële waarde van S’ E Comp:e bezittingen even zo eventueel is, en steeds als aan dezelve onzeekerheid onderheevig moeten worden beschouwd.’

‘Commissarissen dan in het volbrengen deezer Commissie en het doen der tauxatie zynde te werk gegaan, naar hunne beste kennisse oprechtelijk en ter goeder trouwe; vermeenen mitsdien hiermeede aan UWelEdele Achtb: en WelEdele geEerde intentie naar vermogen te hebben voldaan, en hebben deEer met verschuldigde veneratie zich te teekenen’

‘WelEdele Achtbare Heer en WelEdele Heeren’

‘Overgegeeven in Raade van Politie aan Cabo de Goede Hoop den 28:e Augustus 1793.’

‘UWelEd: Achtb: en WelEd: zeer onderd:e en gehoorzaame Dienaaren’

’/: get:/ W: F: V: Reede van Oudtshoorn’

‘Joh:s Smuts’

‘R: J: V: D: Riet’

‘G: J: C: Meijer’

‘W: F: v Ryneveld’

‘H: J: de Wet’

‘C:h Matthiessen J:r’

‘A: Fleck’

zo is verstaan Copias zo van dat vertoog als de tauxatie zelve bij Missive te Suppediteeren aan de HoogEdele Heeren Commissarissen Generaal, en teffens omme een Copia dier tauxatie te laaten afgeeven aan het Negotiecomptoir ten einde daarvan zodanig gebruik te maaken als hunne HoogEdelheedens bij Missive van den 10 April jongstleeden hebben gelieven voor te Schrijven.

Het Hoofd en Visitateur der Soldijen Clement Matthiesen Junior, in zyne qualiteit als Vendumeester deezer Hoofdplaatse aan deezen Raade ingedient hebbende het volgend Vertoog

Aan den E Achtbaaren Heer Johannes Isaac Rhenius Gezachhebber van Cabo de Goede Hoop en den Ressorte van dien &:a &: a &:a neevens den E Achtbaaren Raad van Politie.

‘WelEdel Actbaare Heer! en WelEdele Heeren’

‘Het is een oud gebruik dat de Inwoonderen zoo van dit Vlek als de buitendistricten bevorens eenige vaste goederen, opveilen te laaten, zig by den Vendumeester addresseeren; met verzoek ingevalle de door hun begeerte Preijs, daarvoor niet geboden werd, als dan van het betaalen van het gewoone Salaris te mogen geexcuseert blijven, welke verzoek ook in het algemeen door de Heere Vendumeesteren is g’accordeert, en ook door hun Ed: zonder eenige bedenking heeft kunnen toegestaan, worden, om reeden over niets dan hunne eigene Penningen disponneerden, vermits thans de E Comp:e bij de voordeelen der verkoopinge komt g’interresseert te zijn, vreest den nedrigen teekenaar, hoe billijk het ook zijn mooge dat van goederen die niet verkogt werden geen Salaris betaald werd zig aan willekeurige handelwijze Schuldig te maaken, ingevalle hij buiten qualificatie van UWelEdele Achtb: en WelEdelens van het Regt den Souverain toekomende afstand deede, om welke reedenen hij de vrijheid neemt needrigst te verzoeken UWelEdele Achtb: en WelEdelens zeer geEerd bevel, of hij in zijn qualiteit als vendumeester de Ingezeetenen van het Caabse district mag excuseeren van het betaalen van het gewoone Salaris van zodanige goederen als opgeveyld en niet verkogt werden’

‘’T Welk doende &:a’

’/: get:/ C:t Matthiessen J:r’

Zo is na deliberatie over ‘t zelve vertoog goedgevonden en verstaan te verklaaren, zo als verklaard word bij deeze, dat van alle vaste Goederen welke door dies bezitters publicq ter verkoop zullen worde opgeveild, door hen ingehouden worden, en dus onverkogt blijven geen Salaris door de respective Vendumeester zal kunnen of mogen gevorderd.

Laatstelijk door de Heere Gezachhebber den raade bedeeld zijnde dat de Slavinne der Compagnie in naame Caatje welke ingevolge besluit deezer tafel van den [.....] anno passato, door den Capityn Ingenieur Sebastiaan Willem van de Graaff ter oppassing van zijne Huisvrouwe en kinderen naar Nederland was meedegenomen noch niet aan deeze uithoek was te rug gekoomen en dat dus de tijd in welke den gemelde Van de Graaff had belooft die Slavinne herwaards te zenden, en waarvoor hij voldoende cautie heeft gesteld was koomen te expireeren, zo is op voorstel van den Heere Gezachhebber beslooten de Gemachtigdens van den gemelde Capityn Ingenieur Van de Graaff onder afgaave van Extract deezer te gelasten de Somma van Rd:s 250:- waarvoor de voorseïde Slavinne Kaatje is getaxeerd geworden, en tot welkers voldoening zich den oud Burgerraad Johannes Matthias Bletterman en den Secretaris van den Raade van Justitie Willem Stephanus van Ryneveld bij notarieele Acte van den 24:e Januarij anno passato tot Borgen hebben gesteld, in S Compagnies Cassa alhier te betaalen.

Aldus Geresolveerd ende Gearresteerd In ‘t Casteel de Goede Hoop Ten daage en Jaare voorschreeve

[Signed:] J: I: Rhenius

[Signed:] J: J: Le Suëur

[Signed:] O: G: De Wet

[Signed:] E: Bergh