|
contents |
 |
Inleiding tot die Resolusies van die
Politieke Raad van die Kaap die Goeie Hoop
|
|
Taal van die Resolusies
Die taal wat algemeen gedurende die VOC-tydperk aan die Kaap gepraat is, was 17e-eeuse Nederlands, ouer taalvorm van hedendaagse Nederlands van Nederland en Vlaandere, en van Afrikaans wat grotendeels in Suid-Afrika gepraat word. Vir ’n Nederlands- en/of Afrikaanssprekende behoort die taal van die Resolusies redelik verstaanbaar te wees.
Die VOC was ’n Nederlandse onderneming wat vanselfsprekend die Nederlandse taal as kommunikasiemedium op sy skepe en nedersettings voorgeskryf het; dit was die taal van sy administrasie en regspraak, en van die onderwys en die kerk in die nedersettings. Nie-Hollandse personeel van die Kompanjie, insluitend slawe, moes Nederlands leer; in die Resolusies verskyn soms van hul heel goeie pogings. Vandaar ook die gebruik om name, uitdrukkings en begrippe deur nie-Nederlandsgebore personeellede, vryburgers, slawe en Khoi te vernederlands. So byvoorbeeld is Duitse name, soos Heinrich, Peter en Wilhelm dikwels vernederlands tot Hendrik, Pieter en Willem, en Duitse vanne soos Holzhausen tot Houthuijs (25 Febr. 1744, C. 122).
Aansluitend hierby is korrespondensie in vreemde tale eers in “Neederduijtsch” of die “Hollandse Taal” vertaal voordat die betrokke sake in die Raad bespreek is. Die volgende is twee van talle sodanige voorbeelde: Die opperstuurman van die Deense skip, Koning van Deenemarken, lê aan die Politieke Raad ’n “schriftuur” voor waarvan die “vertolking uijt ’t Deens in ’t Neederduijtsch word voorgedragen” (4.6.1744, C. 122); ’n brief in Portugees is op 6 Oktober 1759 deur die “Logieschrijver” J.J. Warneck in Nederlands vertaal (30.10.1759, C. 137).
Uit die Kaapse Nederlands het Afrikaans mettertyd ontwikkel. Vandag deel Afrikaans en Nederlands steeds 85% woordeskat. Die oorblywende 15% woorde ten opsigte waarvan die twee tale verskil, bestaan uit dieselfde woorde met betekenisse wat in die onderskeie tale algaande verander het, eieskeppings, en leenwoorde wat nie gedeel word nie. In Afrikaans is woorde waar nodig en bruikbaar uit inheemse tale (Khoi, bv. karos, abba en gogga, en ander Afrikatale, bv. mamba, lapa en makietie), asook ’n hoeveelheid uit die Ooste (o.a. atjar, piekel, baklei, piesang, lemoen, blatjang, kiaat en piering) geleen. Daar is ook woorde uit die 17e-eeuse seemanstaal in Afrikaans opgeneem, byvoorbeeld kombuis (1656, C. 1), kooi (1657, C. 1) en kombers (1687, C. 19). Vanuit ’n taalhistoriese oogpunt beskik die Resolusies oor besondere taalmateriaal.
Top
|